ADANA İ L M İ LL İ E Ğİ T İ M MÜDÜRLÜ Ğ Ü B İ L İ NÇL İ A İ LE UYUMLU ÇOCUK PROJES İ.

... konulu sunumlar: "ADANA İ L M İ LL İ E Ğİ T İ M MÜDÜRLÜ Ğ Ü B İ L İ NÇL İ A İ LE UYUMLU ÇOCUK PROJES İ."— Sunum transkripti:

1

2

3 ADANA İ L M İ LL İ E Ğİ T İ M MÜDÜRLÜ Ğ Ü B İ L İ NÇL İ A İ LE UYUMLU ÇOCUK PROJES İ

4 Anne Baba Tutumları ve Çocuk Yetiştirme Biçimleri

5 B İ R ÖYKÜ: Adam yorgun argın eve döndü ğ ünde 5 yaşındaki o ğ lunu; kapının önünde beklerken bulmuş.Çocuk babasına: -”Baba bir saatte ne kadar para kazanıyorsun?”diye sormuş. Zaten yorgun gelen adam-”Bu senin işin de ğ il”diye yanıtlamış. Bunun üzerine çocuk:-”Babacı ğ ım lütfen bilmek istiyorum”diye yanıt vermiş.Adam: -“ İ llaki bilmek istiyorsan 5 YTL “diye yanıt vermiş. Bunun üzerine çocuk:-“Peki bana 2 YTL borç verir misin?”diye sormuş.Adam iyice sinirlenip: -“Benim,senin saçma oyuncaklarına veya benzeri şeylerine ayıracak param yok,hadi derhal odana git ve kapını kapat”demiş

6 Çocuk sessizce odasına çıkıp kapısını kapatmış adam sinirli sinirli “Bu çocuk nasıl böyle şeylere cesaret eder?”diye söylenmiş.Aradan bir saat geçtikten sonra adam biraz daha sakinleşmiş ve çocu ğ a parayı neden istedi ğ ini bile sormadı ğ ını düşünmüş.Yukarıya çocu ğ un odasına çıkmış.Yata ğ ında olan çocu ğ a: -“Uyuyor musun?”diye sormuş.Çocuk sorusunu cevaplayınca, -“Al bakalım istedi ğ in 2 YTL...Uzun ve yorucu bir gün geçirdim”demiş

7 Çocuk sevinçle haykırmış”Teşekkürler babacı ğ ım”. Yastı ğ ının altından di ğ er buruşuk paraları çıkarmış,babasının suratına bakmış ve yavaşça paraları saymış.Bunu gören adam iyice sinirlenerek -“Paran oldu ğ u halde neden benden para istiyorsun,benim senin saçma çocuk oyunlarına ayıracak vaktim yok “demiş.Çocuk

8 Ama yeterince yoktu”demiş ve paraları babasına uzatarak -“ İ şte 5 YTL,bir saatini alabilir miyim?”

9 Anne-baba olmak;bir çocu ğ un gereksinimlerini karşılamaya çalışmak,onu hayata hazırlamak bir yetişkinin üstlenebilece ğ i en a ğ ır sorumlulukların başında gelmektedir.Bu sorumlulu ğ un en zorlu yanı “yeterince iyi bir anne-baba mıyım”sorgulamasıdır

10 Her ailenin çocuk yetiştirme biçimi ve çocuklarına karşı davranışları ve tepkileri birbirinden farklıdır. Bu farklılılkları belli başlı konu başlıklarında inceleyecek olursak şu anne- baba tutumlarının oldu ğ u görülecektir.

11 Olumsuz Aile Tutumları Olumsuz Aile Tutumları Aşırı Koruyucu Tutum Aşırı Baskıcı- Otoriter Tutum Aşırı Hoşgörülü- Tavizkar Tutum Tutarsız Tutum

12 Aşırı Koruyucu Tutum Bu ailelerde anne-babalar çocu ğ a gere ğ inden fazla özen gösterip onu denetim altında tutarlar. Çocu ğ un başına kötü şeyler gelir diye kendi başına bir şeyler yapmasına izin vermezler. Çocu ğ un tüm ihtiyaçları büyükleri tarafından karşılanmaya çalışılır.

13 AŞIRI KORUYUCU ANNE VE BABA TUTUMUNUN ÇOCUK ÜZER İ NE ETK İ LER İ Çocu ğ un aşırı ba ğ ımlı,ürkek,çekingen ve güvensiz bir kişilik geliştirmesine neden olur. Çocu ğ un hatalarının sonucunda yaşayarak ö ğ renmesine izin verilmez, sorumluluk duygusunun gelişmesi engellenir. Çocuk ileriki yaşamında karar almakta ve uygulamakta zorluk çekece ğ i gibi yaşama karşı içinde bir korku oluşturur. Çocu ğ un kişili ğ i olgunlaşamaz. İ natçı, istedi ğ ini tutturan, mantıksız kavgalar çıkaran,çabuk mutsuz olan bir çocuk ve ileride benzer niteliklere sahip bir yetişkin olur. Çevresindeki insanlarla iletişim kurmakta güçlük çeker.

14 Aşırı Baskıcı-Otoriter Tutum Otoriter tutumda çocukların kişilik özellikleri, ilgi ve gereksinimleri dikkate alınmamaktadır. Çocu ğ un istekleri bastırmaya çalışılır. Katı bir disiplin anlayışı vardır.Çocu ğ a açıklanmada kurallar konulur ve bu kurallara kesinlikle uyması istenir, bu konuda anne-baba asla tartışma kabul etmez.

15 AŞIRI BASKICI VE OTOR İ TER TUTUMUN ÇOCUK ÜZER İ NDEK İ ETK İ LER İ Çocu ğ un kendine güven duygusu oluşmaz. Yaratıcılık engellenir. Hata yapanlar mutlaka cezalandırılmalıdır görüşünü benimserler. Rutin ve sınırları belli olan iş ve meslekleri seçerler. En küçük bir hatada bile hoşgörüleri olmayabilir. Okul yaşamlarında fazla başarılı olamazlar. Anne-babalarının (veya bir otoritenin)olmadı ğ ı ortamlarda kendilerini boşlukta hissederler ve bir otorite bulma arayışı içine girerler.

16 Aşırı hoşgörülü –Tavizkar tutum Denetimin düşük, tepkiselli ğ in yüksek oldu ğ u bir tutumdur. Saldırgan tutumlar dahil çocu ğ un her tür davranışları hoşgörü ile karşılanır. Davranışlara sınır çekilmez ve yaptırım uygulanmaz. Anne babaların bu aşırı hoşgörülü tutumları çocu ğ un onlara hükmetmesine ve çok az saygı göstermesine neden olur.Toplumun kendilerine vermedi ğ i hakları kendisine veren çocuk içinde bulundu ğ u grubun veya okulun kurallarına uymada güçlük çeker.

17 Aşırı hoşgörülü –Tavizkar tutum Her istedi ğ ini yaptırmayı alışkanlık haline getirir. Kural tanımaz. Ev dışındaki kurallarla karşılaşınca hayal kırıklı ğ ına u ğ rar. Her istedi ğ i olmadı ğ ı için arkadaşlarına uyum sa ğ lamakta güçlük çeker. Anne-babasına hükmeder ve onlara çok az saygı gösterir. Bencil ve şımarık olur. Başkaldırıcı olur ve toplum dışı davranışlar sergiler. Doyumsuz olur.

18 Aşırı kural koymak da, fazlasıyla kuralsız olmak da çocu ğ a zarar verir. Çocuk için evde düzenli ve kuralların oldu ğ u bir ortam gereklidir.

19 Tutarsız Anne-Baba Tutumu  Anne-baba tutumları arasında en olumsuz tutumdur. Bu tutumda anne baba yukarıda sayılan anne-baba tutumlarını zaman zaman uygular.  Belli bir tavır vetutarlılık yoktur. Anne-babanın davranışları arasında tutarlılık yoktur. Bu durum çocu ğ u olumsuz yönde etkiler.  Tutarsız anne-baba tutumuyla yetişen çocuklar nerede ne yapaca ğ ını bilemez. Hangi tepki ile karşılaşaca ğ ını bilemedi ğ i için kaygılıdır. Bu durum kendini güvende hissetmesini engeller.  Kendi görüş ve düşüncelerini aktaramaz.  Zamanla çevrelerindeki insanlara güvenmeyen, her şeyden şüphelenen, kararsız bir kişilik yapısı geliştirebilirler.

20 OLUMLU A İ LE TUTUMU Destekleyici Tutum Bu tutuma sahip anne babalar, çocuklarını herhangi bir karşılık beklemeden içten ve derinden bir duyguyla severler. Çocuklarının davranışlarını ilgi ve anlayışla izleyip, kendi ayakları üzerinde durabilecek şekilde yetiştirirler.

21 DESTEKLEY İ C İ TUTUM Çocu ğ unu kabul eden anne ve baba çocu ğ un ilgilerini göz önünde bulundurur ve onun yeteneklerini geliştirecek ortam hazırlar. Aileyi ilgilendiren kararlar alınırken çocu ğ unda fikri alınır.bu ailelerdeki genel görüş “çocukta bizimle yaşıyor ve alaca ğ ımız kararlarda onunda söz hakkı olmalıdır.”şeklindedir.

22 DESTEKLEY İ C İ TUTUM Çocuk sınırlar içerisinde özgürdür. Neyi,ne zaman ve ne şekilde yapaca ğ ını çok iyi bilir. Aile bireyleri arasında etkili bir iletişim söz konusudur.

23 Destekleyici tutumu benimseyen aile çocuklarına iyi model olan ailedir. Unutmayın ki, çocu ğ unuz birçok davranışınızı örnek alıyor!

24 Çocu ğ unuza sürekli ne söylerseniz öyle olma ihtimallerini arttırırsınız. Bu olumlular için geçerli olsa da daha çok olumsuz sıfatlar için geçerlidir. Çünkü daima ortada bunu destekleyecek bir sebep vardır.

25 Destekleyici tutumdaki aile çocuğuna sevgisini gösteren ailedir.. Sevmek ve sevdiğinizi hissettirmek arasında çok büyük fark vardır.

26 Çocuklarda öz denetimi sa ğ lama yolları Disiplin, ilişki içindeki tüm kişileri eşit olarak ba ğ layan, herkes için açık ve net olan kurallar olarak tanımlanmaktadır. Di ğ er bir deyişle disiplin, istenen ve düzenli olan davranışların kazandırılmasını amaçlayan bir yetiştirme anlayışıdır

27 Sevgiyi ifade etme ve koşulsuz sevme;  Sıcak bir ses tonuyla çocu ğ a yaklaşma ve onu kucaklama bir sevgi ifadesidir ve çocukların istenmeyen davranışları göstermesini önler. E ğ er bir çocuk sevildi ğ ini hissederse, ebeveynini memnun etmek için istendik yönde davranacaktır Çocukla iletişim içindeyken çocu ğ a sevgi koşullu sunulmamalı, sevginin öze ait bir duygu oldu ğ u ve koşulsuz oldu ğ u hissettirilmelidir. hissederse

28 Çocuklarımız aileleri tarafından koşulsuz sevilmeye ihtiyaç duyarlar.

29 Tutarlı olmak Çocuklar tutarlı bir çevrede iyi gelişecektir. Görüş birli ğ inde olan tutarlı ebeveynlerin açık bir şekilde belirlenmiş süreklilik gösteren kuralları ve sınırları vardır. Bir gün izin verilen bir davranışa di ğ er bir gün izin vermemek, çocu ğ u şaşırtacak ve konulan sınırlara tepkide bulunarak olumsuz davranışlar göstermelerini sa ğ layacaktır.

30 İ letişimde açık olmak  Kullanılan kelimelerin ve hareketlerin çocu ğ a da aynı mesajı verdi ğ inden emin olunmalıdır. Paylaşma gibi soyut kavramları çocu ğ a ö ğ retirken bu davranışların bir çok örne ğ ini çocu ğ a sunmanız ve göstermeniz gerekmektedir. Ayrıca yanlış davranışa onun dikkatini çekerek, göz konta ğ ı kurarak sert fakat sinirli olmayan bir ses tonuyla “Kardeşini rahatsız etmemeni istiyorum. Görüyorsun ki, çok üzülüyor” diye açıklamak da yerinde bir davranış olacaktır.

31 Sınırlar koyma  Ne ebeveynler ne de çocuklar polis gözetimindeymiş gibi karşı konulması zor bir çok kuralın bulundu ğ u bir atmosferde yaşamak isterler. Kurallar bir kaç kelimeyle ifade edilebilecek kadar basit olmalı, çocu ğ a yapılmasını istemedi ğ i şeyleri belirtmekle beraber yapılması istenenleri de açıklamalıdır. Çocukların, fiziksel olarak zarar verici davranışlarında hareketleri de ğ il kelimeleri kullanmaları yönünde bir rehberli ğ e ihtiyaçları vardır. Ayrıca farklı yaşlardaki çocuklardan bekledi ğ imiz davranışlar konusunda da gerçekçi olmamız gerekir

32  Tutarlı ve uygun sınırlamalar, çocukların kendi davranışlarını kontrol etmelerine yardımcı olacaktır. Yetişkinler, koydukları sınırlamaların uygun olup olmadı ğ ını, çocukların ihtiyaçlarını yansıtıp yansıtmadı ğ ını, gerçekten gerekli olup olmadı ğ ını bir kez daha düşünüp karar vermelidirler.Çünkü ço ğ u kurallar, çocukların kolaylıkla unutacakları kadar gereksiz ve şaşırtıcı olabilir

33 Çocukların kendilerini iyi hissetmelerini sa ğ lamak  Do ğ ru olan davranışı kabul etmek kolaydır. Ebeveynler genellikle çocuklarının iyi davranışlarından dolayı onları övmeyi, de ğ er verdiklerini hissettirmeyi ihmal ederler. Bu da çocukların dikkat çekmek için olumsuz davranışlara yönelmelerine neden olmaktadır. Çocuklar olumlu ya da olumsuz olmasına dikkat etmeksizin genellikle dikkati çeken davranışı tekrar ettiklerinden, yanlış bir denge oluşmaktadır.

34  Olumlu davranışlar karşısında teşekkür etmek, gülümsemek, ne kadar iyi bir iş yaptı ğ ını anlatarak ona zaman ayırmak olumlu davranışın tekrar edilmesini ve çocu ğ un kendini iyi hissetmesini sa ğ layacaktır. Ayrıca, olumsuz davranışlar ortaya çıktı ğ ında görmemezlikten gelmek ve sabırlı olmak, çocu ğ un bu davranışının ona bir şey kazandırmadı ğ ını anlamasına yardımcı olacaktır.

35 Pekiştirmek:  İ nsanın yaşam boyu kullandı ğ ı davranışların çok büyük bir bölümü ö ğ renme sonucunda gerçekleşir. Pekiştirme de ö ğ renme sürecinin en temel ö ğ elerinden biridir. Disipline ilişkin pekiştirmeler uygun davranışları hayat boyu kullanılabilir hale getirmek için gereklidir. Zira davranışların hiçbiri bir defada ö ğ renilemez. Bu nedenle de kural oluşturacak davranışların her zaman aynı şekilde tekrarlanması önemlidir.

36  Örnek: yetişkin tarafından el yıkama davranışı kazandırmak için uygulanacak yöntem her yemekten sonra ellerini yıkaması için çocu ğ u teşvik etmek olmalıdır. Pekiştirme davranışının düzensiz oluşu veya geciktirilmesi-ertelenmesi, kuralın ö ğ renilmesini olumsuz etkiler. Böyle durumlarda çocuk kendisinden beklenenin kendisi için yaşamsal önemi olan, mutlaka yerine getirilmesi gereken bir kural de ğ il, duruma ve yetişkinin o andaki duygularına göre de ğ işen bir olay oldu ğ unu düşünebilir.

37 Pekiştirme, sadece sözlü tekrarlarla davranışın yapılmasını sa ğ lamak de ğ il, ama çocu ğ un istenen davranışı gerçekleştirmesi yolunda onu desteklemektir. Bu destekleme uygun bir ifade ile hatırlatma şeklinde olabilece ğ i gibi, yetişkinin davranışları ile çocu ğ a örnek olması ve davranışı birlikte gerçekleştirmek şeklinde de olabilir

38

39

40

41

42

43 Ailenin mutluluğu çocuğa psikolojik güven verir. Aile içi anlaşmazlıklar ve tartışmalar mümkün oldu ğ unca çocu ğ un yanında yapılmamalıdır. Aile içinde çocuğa karşı tutarsızlıklar olmamalıdır. (Çift yönlü davranış çocuğu yalancılığa ve ikiyüzlülüğe iter.)

44 Çocu ğ unuzla ilgili yaşadı ğ ınız problemlerinizde Okul Rehberlik Servislerinden yardım alabilirsiniz.

45