BOŞALTIM SİSTEMİ ZEYNEP GÜL.

... konulu sunumlar: "BOŞALTIM SİSTEMİ ZEYNEP GÜL."— Sunum transkripti:

1 BOŞALTIM SİSTEMİ ZEYNEP GÜL

2 CANLININ METABOLİK ATIKLARINI UZAKLAŞTIRMASI İŞLEMİNE BOŞALTIM DENİR.
CANLININ KARARLI İÇ DENGESİNİ SAĞLAYABİLMESİ İÇİN (HOMEOSTASİ) BOŞALTIM YAPMASI GEREKİR. BOŞALTIMDA GÖREV ALAN YAPI VE ORGANLARIN OLUŞTURDUĞU YAPIYA ÜRİNER SİSTEM (BOŞALTIM SİSTEMİ ) DENİR. ZEYNEP GÜL

3 BOŞALTIM OLAYI İLE; KANIN pH I BELİRLİ DEĞERLER ARASINDA TUTULUR.
VÜCUDUN SU VE TUZ DENGESİ KORUNUR. TOKSİK MADDELER VE METABOLİZMA ATIKLARI VÜCUTTAN UZAKLAŞTIRILIR. CANLININ OSMOTİK DENGESİ KORUNUR. ZEYNEP GÜL

4 OKSİJENLİ SOLUNUM SONUCUNDA ORGANİK BESİNLERDEN KARBONDİOKSİT VE SU ATIKLARI MEYDANA GELİR.
KULLANILAN ORGANİK BESİN PROTEİNLER OLUNCA ATIK ÜRÜN OLARAK BİR DE AMONYAK OLUŞUR(NH3) AZOTLU ATIK OLAN AMONYAK CANLILAR TARAFINDAN FARKLI ŞEKİLLERDE UZAKLAŞTIRILIR. ZEYNEP GÜL

5 ZEYNEP GÜL

6 AZOTLU ATIKLARIN DÖNÜŞÜMÜNDE OMURGALILARDA KARACİĞER DİĞER CALILARDA ÖZEL HÜCRE GRUPLARI GÖREV ALIR.
ZEYNEP GÜL

7 OMURGASIZ HAYVANLARDA BOŞALTIM
SÜNGERLERDE VE SÖLENTERELERDE ÖZELLEŞMİŞ BOŞALTIM ORGANLARI YOKTUR. BU CANLILAR BOŞALTIMI DİFÜZYON VE OSMOZ İLE GERÇEKLEŞTİRİRLER. ZEYNEP GÜL

8 YASSI SOLUCANLAR OMURGASIZ HATVANLARDA İLK BOŞALTIM ORGANINA YASSI SOLUCANLARDA RASTLANIR. PLANARYADA BOŞALTIM PROTONEFRİDYUM DENEN YAPILARDA GERÇEKLEŞİR. PROTONEFRİDYUMLAR SİLLİ ALEV HÜCRELERİNDEN VE BOŞALTIM KANALINDAN OLUŞUR. SADECE SUYUN BOŞALTIMINDA GÖREV ALIRLAR. DİĞER METABOLİK ATIKLAR DİFÜZYONLA ATILIR. ZEYNEP GÜL

9 ZEYNEP GÜL

10 HALKALI SOLUCANLAR İLK DEFA GERİ EMİLİMİN GERÇEKLEŞTİĞİ BOŞALTIM ORGANI OLAN NEFRİDYUMLAR İLE BOŞALTIM GERÇEKLEŞİR. VÜCUDUN HER HALKASINDA BİR ÇİFT NEFRİDYUM BULUNUR. NEFRİDYUMLAR BİRBİRİNDEN BAĞIMSIZ ÇALIŞIR. NEFRİDYUMLARIN VÜCUT BOŞLUĞUNA BAKAN UÇLARI KİRPİKLİ HUNİ ŞEKLİNDEDİR. ZEYNEP GÜL

11 NEFRİDYUMLARDAKİ BOŞALTIM KANALINDA BULUNAN KILCAL DAMARLAR GEREKLİ MADDELERİN GERİ EMİLİMİNİ SAĞLAR. ZEYNEP GÜL

12 BÖCEKLER BÖCEKLERDE BOŞALTIM ORGANI OLARAK MALPİGHİ TÜPLERİ BULUNUR.
MALPİGHİ TÜPLERİNİN BİR UCU KAPALI OLUP DOKULARA UZANIRKEN DİĞER UCU AÇIKTIR VE BAĞIRŞAĞA UZANIR. SON BAĞIRSAĞA GELEN BOŞALTIM ÜRÜNLERİNDE İHTİYAÇ HALİNDE GERİ EMİLİM GÖRÜLÜR. AMONYAK MALPİGHİ TÜPLERİNDE ÜRİK ASİDE DÖNÜŞTÜRÜLEREK ANÜSTEN ATILIR. ZEYNEP GÜL

13 ZEYNEP GÜL

14 OMURGALI HAYVANLARDA BOŞALTIM
OMURGALILARDA BOŞALTIM SİSTEMİ ÜREME SİSTEMİ İLE BAĞLANTILI OLDUĞU İÇİN ÜROGENİTAL SİSTEM ADINI ALIR. MEMELİLER DIŞINDAKİ OMURGALILARDA TEK AÇIKLIK İLE HEM ÜREME HEM DE BOŞALTIM GERÇEKLEŞTİRİLİR. BU TEK AÇIKLIĞA KLOAK DENİR. OMURGALILARIN TÜMÜNDE BOŞALTIM BÖBREK İLE GERÇEKLEŞİR. ZEYNEP GÜL

15 ZEYNEP GÜL

16 ZEYNEP GÜL

17 İNSANDA BOŞALTIM ZEYNEP GÜL

18 BÖBREĞİN YAPISI VE GÖREVLERİ:
BÖBREKLER METABOLİZMA SONUCU OLUŞARAK KANA VERİLEN BAZI ATIK MADDELERİ, GÖREVLERİNİ TAMAMLAMIŞ OLAN HORMON,ANTİKOR VE İLAÇLARLA,KANDA FAZLA BULUNAN SU, İYON GİBİ MADDELERİ KANDAN SÜZEREK AYIRIR. BÖBREKLER YAPTIĞI BU GÖREVLE KANIN VE DİĞER VÜCUT SIVILARININ BİLEŞİMLERİNİN HOMEOSTASİSİNİ SAĞLAMAKTIR. ZEYNEP GÜL

19 HER BÖBREĞİN ÜZERİNDE BİRER TANE BÖBREK ÜSTÜ BEZİ BULUNUR
HER BÖBREĞİN ÜZERİNDE BİRER TANE BÖBREK ÜSTÜ BEZİ BULUNUR. BU BEZLER YAĞLI BİR DOKU İLE BÖBREKLERDEN AYRILMIŞTIR. BÖBREKLERİN ÇUKUR OLAN BÖLGELERİNDEN KAN DAMARLARI, LENF DAMARLARI VE SİNİRLER GİRİŞ ÇIKIŞ YAPARLAR. BÖBREKLER DIŞTAN İÇE DOĞRU KABUK(KORTEKS), ÖZ(MEDULLA) VE HAVUZCUK (PELVİS) OLMAK ÜZERE 3 KISIMDAN OLUŞUR. ZEYNEP GÜL

20 ZEYNEP GÜL

21 HAVUZCUK İDRARIN İLK OLARAK TOPLANDIĞI YERDİR.
BÖBREKLER EN DIŞTAN KORUYUCU YAĞ TABAKASI VE BAĞ DOKUDAN YAPILMIŞ BİR ZAR İLE ÇEVRİLİDİR. BÖBREKLERİN İŞLEVSEL BİRİMİ NEFRONLARDIR VE BUNLAR KABUK VE ÖZ BÖLGESİNDE BULUNURLAR. HAVUZCUK İDRARIN İLK OLARAK TOPLANDIĞI YERDİR. ZEYNEP GÜL

22 NEFRONLARIN YAPISI VE ÇALIŞMASI
BÖBREKLERİN ASIL YAPI VE GÖREV BİRİMLERİ MİKROSKOBİK YAPILAR OLAN NEFRONLARDIR. NEFRONLAR; MALPİGHİ CİSİMCİĞİ, PROKSİMAL TÜP, HENLE KULBU, DİSTAL TÜP VE TOPLAMA KANALINDAN OLUŞUR. MALPİGHİ CİSİMCİĞİ, PROKSİMAL TÜP VE DİDTAL TÜP BÖBREĞİN KABUK BÖLGESİNDE BULUNUR. HENLE KULBU VE TOPLAMA KANALLARI İSE BÖBREĞİN ÖZ BÖLGESİNDE BULUNUR. ZEYNEP GÜL

23 ZEYNEP GÜL

24 GLOMERULUS KILCALLARI İKİ ATARDAMAR ARASINDA BULUNUR.
MALPİGHİ CİSİMCİĞİ GLOMERULUS KILCALLARI VE BOWMAN KAPSÜLÜNDEN OLUŞMUŞTUR. GLOMERULUS KILCALLARI İKİ ATARDAMAR ARASINDA BULUNUR. ZEYNEP GÜL

25 GLOMERULUS KILCAL DAMARLARI İKİ ATARDAMAR ARASINDA OLDUĞUNDAN BASINCI YÜKSEKTİR. BUNDAN DOLAYI İKİ KATLI YASSI EPİTELDEN OLUŞMUŞTUR. DİĞER KILCALLARDA MADDE GEÇİŞİ ÇİFT YÖNLÜ OLMASINA RAĞMEN GLOMERULUSTA SADECE MADDE ÇIKIŞI VARDIR. BÖWMAN KAPSÜLÜNDEN ÇIKAN GÖTÜRÜCÜ ATAR DAMAR İLE BÖBREK TOPLAR DAMARI ARASINDA NEFRON KANALLARININ ETRAFINI SARAN KILCAL DAMARLAR VARDIR. ZEYNEP GÜL

26 ZEYNEP GÜL

27 BOWMAN KAPSÜLÜ TEK KATLI YASSI EPİTELDEN OLUŞMUŞ YARIM AY ŞEKLİNDEKİ BİR YAPIDIR.
GLOMERULUSTAN SÜZÜLEN MADDELER BOWMAN KAPSÜLÜ İLE NEFRON KANALLARINA AKTARILIR. ZEYNEP GÜL

28 NEFRON KANALLARI PROKSİMAL TÜP, HENLE KULBU VE DİSTAL TÜPTEN OLUŞUR.
NEFRON KANALLARINI OLUŞTURAN HÜCRELER EMİLİMİ ARTTIRMAK İÇİN MİKROVİLLUSLARA SAHİPTİR. İDRAR TOPLAMA KANALLARI NEFRONLARIN SON KISMIDIR. İDRAR TOPLAMA KANALLARI BİRLEŞEREK PİRAMİT DENEN YAPILARI OLUŞTURUR. ZEYNEP GÜL

29 BÖBREKLERDE İDRAR OLUŞUMU
KALP TARAFINDAN POMPALANAN KANIN YAKLAŞIK ¼ Ü BÖBREK ATARDAMARI İLE BÖBREKLERE GETİRİLEREK TEMİZLENİR. BÖBREKLERDE KANIN TEMİZLENMESİ VE İDRAR OLUŞUMU SÜZÜLME, GERİ EMİLİM VE SALGILAMA OLMAK ÜZERE ÜÇ AŞAMADA GERÇEKLEŞİR. BU OLAYLARIN ÜÇÜ DE NEFRONLARDA GERÇEKLEŞİR. ZEYNEP GÜL

30 ZEYNEP GÜL

31 SÜZÜLME: SÜZÜLME FİZİKSEL BİR OLAY OLUP GLOMERULUS KILCALLARINDAKİ YÜKSEK KAN BASINCI ETKİSİ İLE MEYDANA GELİR. GLOMERULUS KILCALLARINDAKİ MOLEKÜLLERİN (BÜYÜK MOLEKÜLLER HARİÇ) BOWMAN KAPSÜLÜNE GEÇMESİDİR. PASİF TAŞIMAYLA OLUR VE ENERJİ HARCANMAZ. ZEYNEP GÜL

32 SÜZÜLEN SIVI İÇERİSİNDE; SU GLİKOZ AMİNOAİT İNORGANİK TUZLAR İYONLAR
AZOTLU ATIKLAR( ÜRE, ÜRİK ASİT, AMONYAK) KÜÇÜK PROTEİNLER BULUNABİLİR. ZEYNEP GÜL

33 SAĞLIKLI BİR İNSANDA GÜNDE 180 LİTRE KAN SÜZÜLÜR.
KANDA BULUNAN KAN HÜCRELERİ VE BÜYÜK MOLEKÜLLER BOWMAN KAPSÜLÜNE GEÇEMEZ. SAĞLIKLI BİR İNSANDA GÜNDE 180 LİTRE KAN SÜZÜLÜR. BU DURUM KAN BASINCINA BAĞLI OLARAK DEĞİŞİKLİK GÖSTEREBİLİR. SOĞUK HAVALARDA KAN KILCALLARI BÜZÜLÜR VE KAN BASINCI ARTAR. BUNUN SONUCUNDA OLUŞTURULAN İDRAR MİKTARI DA ARTAR. ZEYNEP GÜL

34 GERİ EMİLİM: NEFRON KANALLARI İÇİNDEKİ SIVIDA BULUNAN YARARLI MADDELERİN KILCAL DAMARLARA VERİLMESİ OLAYIDIR. SU OSMOZ İLE DİĞER MOLEKÜLLER DİFÜZYON VE AKTİF TAŞIMA İLE GERİ EMİLİR. PROKSİMAL TÜPTE: SU PASİF TAŞIMA İLE , GLİKOZ,AMİOASİT, VİTAMİNLER VE BAZI İYONLAR İSE PASİF VE AKTİF TAŞIMA İLE GERİ EMİLİR. ZEYNEP GÜL

35 ÇIKAN KOLUNDA KLOR İYONLARININ AKTİF TAŞIMA İLE EMİLİMİ GÖRÜLÜR.
HENLE KULBUNDA: HENLE KULBUNUN İNEN KOLUNDA SU EMİLİMİ YAPILIRKEN ÇIKAN KOLUNDA SU EMİLİMİ GÖRÜLMEZ. ÇIKAN KOLUNDA KLOR İYONLARININ AKTİF TAŞIMA İLE EMİLİMİ GÖRÜLÜR. DİSTAL TÜPTE: İYONLAR AKTİF TAŞIMA İLE SU İSE PASİF TAŞIMA İLE GERİ EMİLİR. GERİ EMİLEN SU MİKTARI VÜCUDUN SU İHTİYACINA GÖRE ANTİDİÜRETİK HORMON (ADH=VAZOPRESSİN) ETKİSİYLE DÜZENLENİR. ZEYNEP GÜL

36 DİSTAL TÜPTE AYRICA ALDESTERON HORMONU ETKİSİYLE SODYUM DA GERİ EMİLEBİLİR.
DİSTAL TÜP ÜREYE GEÇİRGEN OLMADIĞINDAN ÜRENİN GERİ EMİLİMİ YAPILMAZ VE BURADA ÜRE YOĞUNLUĞU ARTAR. İDRAR TOPLAMA KANALLARINDA: BİR MİKTAR ÜRE VE SU PASİF OLARAK KLOR AKTİF OLARAK EMİLİR VE KANALDA YOĞUNLAŞMIŞ İDRAR KALIR. ZEYNEP GÜL

37 GLİKOZ VE AMİNO ASİTLERİN TAMAMI SUYUN %99 U SODYUM İYONLARININ %99 U
SAĞLIKLI BİR İNSANDA: GLİKOZ VE AMİNO ASİTLERİN TAMAMI SUYUN %99 U SODYUM İYONLARININ %99 U ÜRENİN &50 Sİ GERİ EMİLİR. SAĞLIKLI BİR İNSANIN İDRARINDA BESİN MONOMERİ BULUNMAZ. ZEYNEP GÜL

38 SALGILAMA: PENİSİLİN GİBİ BAZI İLAÇLAR, BAZI İYONLAR, BAZI ASİT VE BAZLAR, AMONYAK VE BOYA GİBİ ATIK MADDELER SÜZÜLME SIRASINDA BOWMAN KAPSÜLÜNE GEÇEMEZLER. BU MADDELER AKTİF TAŞIMA İLE KILCAL DAMARLARDAN NEFRON KANALLARINA VERİLİR. BU OLAYA SALGILAM YA DA AKTİF BOŞALTIM DENİR. ZEYNEP GÜL

39 SALGILAMA OLAYI DAHA ÇOK DİSTAL TÜPTE GERÇEKLEŞİR. İDRARIN BİLEŞİMİ;
PH 5-7 ARASINDADIR. %3 ÜRE, ÜRİK ASİT %2 MADENSEL TUZ GERİ KALAN KISIM SU AZ SAYIDA AKYUVAR VE EPİTEL HÜCRELERİ ZEYNEP GÜL

40 SU VE MİNERALLERİN FAZLASI UZAKLAŞTIRILIR.
OLUŞAN İDRAR BÖBREĞİN HAVUZCUK BÖLGESİNDE TOPLANIR VE ÜRETER, İDRAR KESESİ VE ÜRETRA İLE DIŞARI ATILIR. BÖBREKLERDE: SU VE MİNERALLERİN FAZLASI UZAKLAŞTIRILIR. İLAÇ VE BOYA GİBİ MADDELER UZAKLAŞTIRILIR. KANIN PH DENGEDE TUTULUR.(7-7.7)7.4 KAN ÜRETİMİNİ SAĞLAYAN ERİTROPOETİN HORMONU SALGILANMASI UZUN SÜRELİ AÇLIKLARDA AMİNO ASİT VE GLİSEROL GLİKOZA DÖNÜŞTÜRÜLÜR. ZEYNEP GÜL