STERİLİZASYON DEZENFEKSİYON

... konulu sunumlar: "STERİLİZASYON DEZENFEKSİYON"— Sunum transkripti:

1

2 STERİLİZASYON DEZENFEKSİYON

3 Tarihçe Mikroorganizmaların varlığı henüz bilinmemesine rağmen yazılı insanlık tarihinin ilk başlarından beri insanlar, hastalıklara karşı koymak amacı ile dezenfeksiyon ve sterilizasyon işlemlerini uygulamışlardır.

4 Tarihçe Eski Mısırlılar, enfeksiyöz maddeleri sterilize ve mumyaları dezenfekte etmek için ateşi kullanmışlardır.

5 Tarihçe Yunanlılar binalarını dezenfekte etmek için kükürt yakarlarken, Yahudiler cüzzamlı hastaları izole edip geride kalan bütün eşyaları yakmışlardır.

6 Tarihçe 16.yüzyılda veba salgınında da ölenlerin vücutları, topluca yakılarak ortadan kaldırılmıştır.

7 Tarihçe Orta Asya’daki Türkler, temiz su kaynaklarını kirletmemeye son derece önem gösterirken, suyu kutsal saymışlar, yaralarını dağlamışlar ve hastalıktan ölen insanların giysilerini ve hayvan kadavralarını yakarak ortadan kaldırmışlardır.

8 Tarihçe Dezenfeksiyon amacıyla kimyasal maddelerin kullanımı ve sterilizasyon amacı ile ışığın kullanımı 19. asırda Robert Koch, Louis pasteur ve Joseph Lister sayesinde olmuştur.

9

10

11

12

13

14 Temizlik: Kir ve organik maddelerin uzaklaştırılmasıdır.
Sterilizasyon: Tüm canlı mikroorganizmaların tam olarak uzaklaştırılması veya öldürülmesi işlemidir. Dezenfeksiyon: Mikroorganizmaların sterilizasyon seviyesine ulaşmayacak ölçüde ortadan kaldırılmasıdır.

15 STERİLİZASYON Herhangi bir cismin veya maddenin, birlikte bulunduğu TÜM mikroorganizmaların her türlü canlı formundan temizlenmesi amacıyla uygulanan fiziksel veya kimyasal işlemdir.

16 DEZENFEKSİYON Herhangi bir (cansız) yüzeyde bulunan patojen mikroorganizmaların, kimyasal maddelerle temizlenmesi işlemidir. Dezenfeksiyon cansız ortamlar, eşya ve aletler üzerinde uygulanan bir işlemdir.

17 DEZENFEKSİYON: Ortamdaki mikroorganizmaların azaltılmasından sterilizasyona kadar geniş bir anlamı kapsar. Kısaca dezenfeksiyon:Bir cisim veya maddenin hastalandırıcı nitelikteki mikroorganizmalardan arındırılması işlemidir Deyim olarak vücut dışı uygulamalar için kullanılır.

18 DEZENFEKSİYON İŞLEMİ;
Yüksek düzeyde dezenfeksiyon:bakteri sporları hariç tüm bakterilerin öldürülmesi Orta düzeyde dezenfeksiyon:mikobakteriler,viruslerin çoğu öldürülürler Düşük düzeyde dezenfeksiyon:bazı virus ve bakterilerin öldürülmesi Sterilizasyon için herhangi bir derecelendirme söz konusu değildir!

19 STERİLİZASYON: Herhangibir maddenin veya cismin birlikte bulunduğu tüm mikroorganizmaların her türlü canlı ve aktif şekillerinden temizlenmesi anlaşılır. Bu işlem ile bakteriler ,virüsler ve mantarlar elimine edilir. Steril edilen malzemede hiçbir canlı mikroorganizma kalmamalıdır.

20 Nasıl yapılır:Kimyasal ajanlar kullanılarak yapılır.
ANTİSEPSİ Cilt ve canlı dokular üzerinde, mukozolarda mikroorganizmaların ortadan kaldırılma işlemine antisepsi denir. Nasıl yapılır:Kimyasal ajanlar kullanılarak yapılır. O Halde Dezenfeksiyonun Dokulara uygulanmasına antisepsi diyebiliriz.

21 EL ANTİSEPSİSİ: Direkt temas bakterilerin nakledilmesinde çok önemli bir yer tutar.Direkt temas ile bulaşmada en önemli yol ise eller dir Uygun bir el temizliği bu konuda ciddi bir önlem olmaktadır. Ellerin antisepsisi için su ,sabun ve antiseptik madde yeterlidir. Sabunların çok kişi tarafından ellenmesi nedeniyle basma ile çalışan sıvı sabun makinalarının kullanımı daha sağlıklı olmaktadır.

22 El Antisepsi El yıkama mikroorganizmaların bireyler arası transferini engelleyen en önemli işlemlerden biridir. Su, sabun ve antiseptik madde yeterlidir. Günlük hayatta 30 saniye elleri sabunlamak yeterlidir. Hasta ile temastan önce ve sonra, hastaya ait vücut sıvılarıyla kontamine bütün maddelerle temas halinde el antisepsisine mutlaka uyulmalıdır.

23 El Antisepsi El antiseptiği, sadece ameliyathane, çocuk ve doğum odaları ile yoğun bakım ünitelerinde değil tüm hastane birimlerinde kullanıma sunulmalıdır.

24 ANTİSEPTİK MADDE Mikroorganizmalara uygulandığında preparasyonun özelliğine veya uygulama yöntemine göre üremelerini önleyerek veya öldürerek onları zararsız hale getiren özellikle canlı dokulara uygulanabilen maddelerdir İdeal antiseptik özelliklerinin tümü tek bir antiseptik preparasyonunda bulunmamaktadır.Bundan dolayı uygulama alanını durumuna göre antiseptik madde seçilerek kullanılır.

25 İDEAL BİR ANTİSEPTİKTE OLMASI GEREKLİ ÖZELLİKLER: Kan,müküs,serum veya tükürük gibi çıktıların bulunduğu ortamlarda etkinliğini korumalı. Mikroorganizmaların üremesini inhibe etmeli. Vücut dokularını ve hücrelerini tahriş etmemeli. Deriyi tahriş etmemeli. Ağız yıkama suları ve gargaralar etkisini çabuk göstermeli. Vücudun doğal direnci herhangi bir şekilde olumsuz etkilenmemelidir.

26 DEZENFEKTAN Mikrop öldürücü kimyasal maddelerin cansız ortamda kullanılanlarına Dezenfektan denir.

27 İDEAL DEZENFEKTANIN ÖZELLİKLERİ
Geniş spektrum Hızlı etki Çevresel faktörlerden etkilenmeme Toksik olmama Yüzeye uyum göstermesi Uygulanan yüzeye kalıcı etki Kokusuz olması Suda çözünebilmesi

28 ASEPSİ Temiz bir ortama mikrop bulaşmasını önlemek için alınan önlemlerin tümüne denir. Kullanılacak alet ve malzemenin yada bulunulan mekanın hastalığa neden olan mikroorganizmalardan yani patojenlerden arındırma işlemidir. Asepsi;cerrahi asepsi ve tıbbi asepsi olarak ikiye ayrılır.

29 CERRAHİ ASEPSİ İLKELERİ Cerrahi asepside şu ilkelere uyulmalıdır: Steril obje ve alanın kesin sınırları bilinmelidir. Steril objenin paketleri vücuttan uzağa doğru açılmalıdır. Steril objeler steril malzeme pensi ve ya steril eldiven ile tutulmalıdır. Steril ve steril olmayan objeler aynı yerlerde saklanmamalıdır. Steril objeler bel seviyesinden yukarda ve görüş alanı içinde tutulmalıdır. Steril objeler hava sirkülasyonu olan ortamda tutulmamalıdır

30 Steril alan üzerine konuşmamalı öksürmemeli ve aksırmamalıdır
Steril alan üzerine konuşmamalı öksürmemeli ve aksırmamalıdır. Yüz daima steril alan ve objeye dönük olmalıdır. Sterilliğinden şüphe edilen objeler kontamine kabul edilmelidir.

31 TIBBİ ASEPSİ : Hastalık yapan mikroorganizmaların sayısını azaltmaya ve bir kimse veya yerden diğerine bulaşmasını engellemeye yarayan uygulamaları anlatır.Bu uygulamalara temiz teknik de denir. Bu amacı sağlamak için çeşitli yöntemlerden yararlanılabilinir;yıkama ,kaynatma ,sterilize etme birkaç örnektir.

32 BAKTERİSİT Öldüren madde demektir BAKTERİYOSTATİK Bakteriyi öldürmeden üremesini yavaşlatma veya durdurma FUNGİSİTİK Mantarların üremesini önleyen,öldüren madde FUNGİYOSTATİK Mantarların üremesini yavaşlatma veya durdurma

33 Dezenfeksiyon-Sterilizasyonu etkileyen faktörler
Mikroorganizmaların tipi,sayısı doğal direnci, lokalizasyonu dezenfektanın gücü, yoğunluğu, temas süresi ortamın fizik-kimya özellikleri (ısı, pH, organik-inorganik maddeler…) biyofilm varlığı malzeme ve yüzeylerin özelliği gibi pek çok faktör dezenfeksiyon/sterilizasyon işlemlerini etkiler.

34 DEZENFEKSİYON ve STERİLİZASYON YÖNTEMLERİ
Dezenfeksiyon ve sterilizasyon için fiziksel yöntemler (ısı, filtrasyon, radyasyon…) ve kimyasallar (dezenfektanlar, antiseptikler) kullanılmaktadır. Genel olarak fiziksel yöntemler başlıca sterilizasyon, kimyasal yöntemler ise daha çok dezenfeksiyon amacıyla kullanılmaktadır. Bununla birlikte bazı kimyasallar sterilizasyon için kullanılabilmektedir.

35 Sterilizasyon Yöntemleri
I-ISI İLE STERİLİZASYON 1-Kuru sıcak hava 2-Kızıl dereceye kadar ısıtma veya yakma 3-Alevden geçirme 4-Nemli ısı A-Sıcak su - Kaynatma - Tindalizasyon B-Buharlı ısı - Basınçlı buhar - Basınçsız buhar II-SÜZME (FİLTRASYON) İLE STERİLİZASYON III-KİMYASAL MADDELERLE STERİLİZASYON 1- Kimyasal gazlarla sterilizasyon 2- Kimyasal sıvılarla sterilizasyon IV- RADYASYON (IŞINLAMA) İLE STERİLİZASYON 1- Ultraviyole 2- X ve gama ışınları

36 Sterilizasyon Yöntemleri
I-ISI İLE STERİLİZASYON Güvenlik, etkinlik, zararsızlık, kolay kullanım ve ekonomik açıdan üstün özellikleriyle ısı en sık kullanılan mikrop öldürme yöntemidir. Belirli sıcaklıklar üzerinde proteinler pıhtılaşmaya başladığından mikroplar ölmeye başlarlar. Sıvı veya buhar halindeki nemli ısı kuru ısıya göre çok daha yüksek enerji taşır ve ısısını kolay iletir. Isı tüm mikroorganizmalara etkilidir. Ancak direnç farkları bulunmaktadır. Etkinlik ısı derecesi, ısının dağılımı, temas süresi, mikrop cinsi ve yoğunluğu, ortam özelliklerine (organik, inorganik maddeler, pH,…) göre değişebilmektedir. Yüksek ısı ile sterilizasyon 4 grup altında toplanır. A-Kuru ısı ile sterilizasyon B-Kızıl dereceye kadar ısıtma ve yakma C-Alevden geçirme D-Nemli ısı ile sterilizasyon

37 Sterilizasyon Yöntemleri
I-ISI İLE STERİLİZASYON A-Kuru ısı ile sterilizasyon -Bu amaçla pastör fırını adı verilen kuru sıcak hava sterilizasyon cihazı kullanılır. -Kuru sıcak ısı ile cam ve metalden yapılmış malzemeler ve buna benzer yüksek ısıda bozulmayacak maddeler steril edilir. C'de saat, 170 0C'de 1 saat tutularak da uygulanır.

38 Sterilizasyon Yöntemleri
I-ISI İLE STERİLİZASYON B-Kızıl Dereceye Kadar Isıtma Ve Yakma Genellikle iğne ve öze denilen mikrobiyoloji laboratuvarında kullanılan ekim aletlerinin sterilizasyonunda kullanılan bir yöntemdir.

39 Sterilizasyon Yöntemleri
I-ISI İLE STERİLİZASYON C-Alevden geçirme Cam kapların ağızları veya cam aletler alevden geçirmek suretiyle üzerlerinde bulunan mikroorganizmalardan arındırılırlar.

40 Sterilizasyon Yöntemleri
I-ISI İLE STERİLİZASYON D-Nemli ısı ile sterilizasyon Bu yöntemle kuru ısı ile steril edilemeyen, yani yüksek kuru ısıya dayanıksız malzemelerin sterilizasyonu yapılır. 1 – Sıcak su ile sterilizasyon -Kaynatma -Tindalizasyon 2 – Buharlı ısı ile sterilizasyon -Basınçlı buharla sterilizasyon -Basınçsız buharla sterilizasyon

41 Sterilizasyon Yöntemleri
I-ISI İLE STERİLİZASYON D-Nemli ısı ile sterilizasyon 1-Sıcak su ile sterilizasyon -Kaynatma: 100 oC de 5-10 dk kaynatma ile dezenfeksiyon, 30 dakika kaynatma ile sterilizasyon sağlanabilir . Musluk suyu kireçli olabileceğinden, damıtık su tercih edilmelidir. -Tindalizasyon: -Yüksek ısıda bozulabilecek antijen, serum ve şeker solüsyonları gibi sıvı maddelerin, belirli ısı derecelerinde birkaç gün üst üste tutulması ile olur. Hidrolize olabilecek çözeltiler oC’ de 30 dk bekletilir. -Kan, serum gibi proteinli maddeler ile aşılar oC’ de 60 dk bekletilir. - İşlem 3 gün üst üste tekrarlanır ve her işlem arasında malzemeler 1 gece oda ısısında bekletilir -Bu işlem için BENMARİ kullanılır.

42

43

44 Sterilizasyon Yöntemleri
I-ISI İLE STERİLİZASYON D-Nemli ısı ile sterilizasyon 2 – Buharlı ısı ile sterilizasyon Basınçlı buharla sterilizasyon Otoklav denilen cihaz kullanılarak yapılır. 121 oC'de, 1 atmosfer basınç altında, içerisine konan malzemenin büyüklüğüne bağlı olarak dakika sterilizasyon uygulanır. Kolay uygulanması, ucuz ve güvenilir bir yöntem olması nedeni ile gerek Mikrobiyoloji laboratuvarlarında, gerekse hastanenin merkezi sterilizasyon ünitesinde çok sık kullanılan bir yöntem Bu yöntemle genellikle kuru ısı ile sterilizasyon yapılamayan yüksek ısıya dayanıksız malzemeler, sıvı maddeler ve besiyerleri, ısıya dayanıklı plastik malzemeler, ameliyat giysileri, atılacak olan kültürler, kontamine materyaller, çeşitli cerrahi aletler vs. steril edilirler.

45 İlk otoklav 1879 da Charles Chamberland tarafından geliştirilmiştir.

46 Otoklav, çift katlı çeperi ve içindeki suyun ısıtılması için gerekli ısıtma kaynağı olan, izolasyonlu özel kapağı ile gerekli ısı, zaman ve basınç kontrol göstergeleri bulunan bir cihazdır.

47 En önemli üç parametre; doymuş buhar, ısı ve zaman
Basınç arttırıldıkça otoklav içerisindeki doymuş buharın da ısısı artar ve süre kısalır

48 Otoklava malzeme yerleştirilirken nelere dikkat edilmeli ?
Buhar geçirgenliğine sahip malzeme ile paketleme yapılmalı. Eşyalar çok sıkışık olarak yerleştirilmemeli, aralarında buhar geçişine ve dolanımına uygun boşluk bulunmalı. Malzeme otoklava girmeden önce temizlenip kurutulmalı, sonra paketlenmeli. Buhar girişini ve vakumlamayı engelleyecek büyüklükte paketleme yapılmamalı. Kullanılan buharın kalitesi çok iyi olmalı ve içerisinde sıvı halde su bulunmamalı. Sıvıların sterilizasyonunda, çözeltiler bulundukları kabın % 80 ine kadar doldurulmalı. Sterilizasyon sırasında otoklav içinde kesinlikle hava kalmamalı. Bu, ısının yükselmesini ve havanın bulunduğu kısımdaki malzemeye (genellikle cihazın alt kısmı) buharın girmesini engeller (hava yastığı).

49

50

51

52 Hatalı Boşaltma örneği

53

54 Otoklav kazaları 45 ton ağırlığında bir otoklav (çap 4 m, uzunluk 26 m) 4500 m uzağa fırladı 40 kg TNT eşdeğeri patlama

55 Otoklav kazaları

56 Sterilizasyon Yöntemleri
I-ISI İLE STERİLİZASYON D-Nemli ısı ile sterilizasyon 2 – Buharlı ısı ile sterilizasyon b) Basınçsız buharla sterilizasyon 100 oC ısıda, buharla doymuş bir ortamda, basınç olmaksızın, yarım saat tutulmakla yapılan sterilizasyondur. Bu amaçla kullanılan cihaza Koch kazanı adı verilir. Eğer bu cihaz yoksa otoklavlarda bu amaçla kullanılabilir. Otoklavın kapağı kapatıldıktan sonra vidaları sıkıştırılmaz. Bu sayede kapağın kenarından fazla buhar çıkacağı için, ortam buhara doyar, fakat basınç oluşmaz. 100 0C'nin üzerindeki ısıda ve basınç altında bozulacak malzemelerin sterilizasyonunda kullanılır.

57 Sterilizasyon Yöntemleri
ISI İLE STERİLİZASYON UHT

58

59

60 135-150 derecede 1-4 sn ısıtılır ve hemen vakumlu soğutma kazanlarına püskürtülür.
Önce 75 dereceye getirilen süt süratle 22 dereceye soğutulur. Aseptik şartlarda steril kaplara konur.

61 UHT sterilize süt, buhar püskürtülerek yaklaşık bir saniye süreyle derecede işlenir. Daha sonra, sterilizasyon için kullanılan buhara eşit miktarda buhar çıkacak biçimde vakum altında hemen soğutulur. Bu şekliyle soğutulan süt, gerekli ambalajlama koşullarına uyulduğunda uzun ömürlü hale gelir. Bunun nedeni, içindeki bütün zararlı mikroorganizmalardan arınmış olmasıdır.

62 ********* UHT Süt, en son UHT teknolojisi olan INFUSION sistemiyle üretilmektedir. Dünyada sayılı işletmede bulunan infusion ısıl işlem tekniği uygulaması ; indirek yüzey temas ısısal işlem yerine, direk steril buhar ile çok kısa sürede gerçekleştirilen ısısal işlemden sonra uygulanan anında soğutma işlemi sayesinde sütün doğal rengi, doğal tadı, doğal kokusu ve besin değerlerinin korunmasını sağlamaktadır.

63 PASTÖRİZASYON mikroorganizmaların ısı yardımıyla tahrip edilmesi esasına dayanır. İçinde enzim ve bakteri bulunan besleyici özelliği olan maddenin 60 C den 100 °C dereceye kadar ısıl işlemle öldürme veya etkisiz hale getirilme işlemidir. 63-65 derecede en az 30 dk tutulur. Sıcak levhalar arasında derecede 3-5 sn tutulur ve birdenbire soğutulmak suretiyle pastörize edilir.

64  Pastörize gıdaların ev buzdolabı şartlarında (5 - 7 °C arası) saklanması ve satışa sunulması uygundur. Tazeden daha uzun süre tüketilecek gıdalar pastörize edilerek kullanma süresi uzatılır. Süt 63 °C, Turşular 82 °C, Domates suyu 94 °C dereceye kadar ısıtılarak bakterileri etkisiz hale getirilir. Pastörize etme süresinin yarı süresinde madde genellikle suyla soğutularak 40 °C dereceye getirilmelidir, yoksa renk, kalite kayıpları olur.

65 Et ve etsular pastörize edilemez, faydası çok kısa süreli olur.
Bu yöntemin yaygın olarak uygulandığı gıdaların başında süt gelir. Ayrıca meyve suları, bira ve şarap gibi içeceklerle bazı katı yiyecekler için de bu yöntem kullanılır.

66

67

68

69

70

71

72

73

74 Sterilizasyon Yöntemleri
II-SÜZME (FİLTRASYON) İLE STERİLİZASYON -Filtrasyon sıvı ve gazlardan (havadan) partikül ve mikroorganizmaları uzaklaştırmak için çok yaygın kullanılan fiziksel bir yöntemdir. -Mikrobiyolojide filtrelerin kullanım alanları; çözeltilerin ve havanın sterilizasyonu farklı büyüklükteki mikroorganizmaların birbirinden ayrılması toksin, antijen ve enzimlerin hücrelerden arındırılması çözeltilerin saflaştırılması

75 Porselen filtreler Asbest süzgeçli filtreler Membran filtreler Ultrafiltreler Süzülecek madde tarafına pozitif basınç veya süzüntü tarafına negatif basınç uygulanır

76

77

78

79 Sterilizasyon Yöntemleri
III-KİMYASAL MADDELERLE STERİLİZASYON Kimyasal maddeler değişik mekanizmalarla (hücre zarlarını bozarak, proteinlerini pıhtılaştırarak, enzimlerini ve çekirdek asitlerini tahrip ederek…) mikropları etkilerler. Kimyasal bileşikler etki spektrumlarına göre gruplandırılabilirler. Buna göre 1- kimyasal sterilizasyon için kullanılanlar (etilen oksit, formaldehit, klor dioksit, hidrojen peroksit gaz plazma…), 2- yüksek düzey dezenfektanlar (glutaraldehit, ortofitalaldehit, perasetik asit, hidrojen peroksit…), 3- orta düzey dezenfektanlar (alkoller, iyot bileşikleri, klor bileşikleri, fenol bileşikleri, klorhekzidin…) ve 4- düşük düzey dezenfektanlar (dört değerli amonyum bileşikleri…) ayrılabilirler.

80 Sterilizasyon Yöntemleri
III-KİMYASAL MADDELERLE STERİLİZASYON 1- Kimyasal gazlarla sterilizasyon Isıya duyarlı malzemelerin sterilizasyonunda fiziksel yöntemlere alternatif olarak kimyasallar kullanılabilmektedir. Etilen oksit (EO): Tüm mikroplara etkili, oldukça penetran, fakat aynı zamanda çok toksik bir gazdır. Isıya duyarlı malzemelerin sterilizasyonunda etkin güvenlik önlemleri altında yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. İşlem ve havalandırma süresi uzun olduğu gibi maliyeti de yüksek bir yöntemdir. -Etilen oksit Nükleik asit denatürasyonu yaparak etki eder veya proteinlerin alkali sülfidril bağlarını bozar. -Steril edilmiş malzemeden artık gazın uzaklaştırılmasına dikkat edilmelidir.

81 ETİLEN OKSİT 1950 li yıllarda kullanıma giren EO petrolün rafine edilmesiyle elde edilir. Yüksek ısı ve ıslaklığın dezavantaj olduğu hassas malzemelerin sterilizasyonunda etkili Bilinen tüm virüs, bakteri ve bakteri sporlarını yok eder. Formaldehit ve alkol buharı kullanılarak sterilizasyon gerçekleştirilir. Plastik, bez ve lastik gibi geçirgen malzemeler EO i absorbe eder. Bu yüzden EO sterilizasyonundan sonra malzeme en az saat havalandırma işlemine tutulmalı. Havadan ağır bir gaz olduğu için, EO otoklavlarının kullanıldığı ortamlarda, havalandırma sistemi odanın zeminine yerleştirilmeli ve zemin havası aspire edilmelidir.

82 ETİLEN OKSİT (EO) Avantajları: Porlu yapıdaki malzemelere penetre olması. Güçlü bir antimikrobik ajan Kaynama noktası düşük olduğu için (10.7° C) oda ısısında hızla aktive olur ve lastik, plastik, naylon gibi maddelere difüze olur. Dezavantajları: Solunum sistemi üzerine toksik etkili. Dokulara direkt temasta eritem ve ödem oluşturur. Sterilizasyon süresi uzun. Uzun süre havalandırmaya ihtiyaç duyulur.

83 HİDROJENPEROKSİT H2O2’ nin sudaki % 3 lük solüsyonları tıpta uzun yıllar antiseptik olarak kullanılmış. Ancak sterilizasyon yöntemi olarak kullanımı oldukça yeni. Düşük ısı, nem gerekmez ve toksik atıklara neden olmaz. Atık su arıtımında ise çözünmüş oksijen sağlamada ve zehirleyici etkinin giderilmesinde kullanılır.

84 Hidrojen peroksit (H2O2) gaz plazma yöntemi:
Plazma gaz halindeki maddelerin derin vakum ortamında yüksek enerji (radyofrekans dalgaları) uygulanarak serbest elektron ve iyonlara ayrıştırılmış halidir. Sterilizasyon işlemlerinde özellikle hidrojen peroksit gaz plazması kullanılmaktadır. Sıcaklık C kadar olduğundan bu yöntemle ısıya, basınç ve neme duyarlı malzemeler steril edilmektedir. Ancak dar lümenli aletler ve bazı tip malzemeler (tekstil, selüloz, bakır, aluminyum) bu yönteme uygun değildir.

85 Hidrojen Peroksit Plazma Sterilizasyon Cihazı, düşük ısıda, nem gerektirmeyen, toksik atıklara neden olmayan bir sterilizasyon cihazıdır. Metal ve metal olmayan birçok malzemelerin, masraflı pensler ve makaslar gibi aletlerin sterilizasyonunda kullanılabilmektedir. Sterilizasyon sırasında kullanılan Hidrojen Peroksit, su ve oksijene dönüştüren plazma oluşumunu sağlayan HRF sisteme sahiptir.

86 Dolayısıyla bu sistemin zararlı atığı yoktur
Dolayısıyla bu sistemin zararlı atığı yoktur. Herhangi bir tesisat ve montaj gerektirmez, sadece elektrik bağlantısı vardır. Sterilizasyon sıcaklığı, 35C-55C de ve isteğe bağlı ara değerlerde de ayarlanabilir. Düşük ısıda sterilizasyon yaptığı için plastik ve elektronik ekipmana zarar vermez kamera kafası, fiber optik kablo, rigid ve fleksible endoskoplar gibi aletler güvenle steril edilebilir

87

88

89

90

91 kolonoskopi

92

93 Sterilizasyon Yöntemleri
III-KİMYASAL MADDELERLE STERİLİZASYON 2- Kimyasal sıvılarla sterilizasyon - Sporisit aktivitesi olan kimyasal çözeltiler (% 2 glutaraldehit, % 0.55 ortofitalaldehit, % 7.5 hidrojen peroksit, % perasetik asit, klordioksit…) içerisinde dezenfeksiyon için gerekenden daha uzun sürede ısıya duyarlı aletler steril edilebilirler. - Ancak sterilizasyondan sonra kimyasal artıkların steril su ile durulanması ve bu aletlerin bekletilmeden kullanılması gerekir. Kimyasal sterilizasyon ancak diğer yöntemlerle steril edilemeyen alet ve malzemeler için acil durumlarda bir çözüm olabilir.

94 Timol % 1lik formu , yüksek ısıda steril edildiğinde bozulabilen stok şeker solüsyonlarına konur.2 saat bekletilmek sureti ile steril olur % 2 lik Glutaraldehit solusyonu için Sterilizasyondan önce ön temizlik yapılmışsa dk yeterli olur Ön temizlik yapılmamışsa 8 saat solüsyon içinde kalmalıdır.

95 OZON Bakterisidal ve sporosidal etkili. Doğal olarak güneş ışığının ya da UV ışınlarının direkt oksijene etkisi ile elde edilir. Kimyasal yapısının stabil olmaması, saf ozon elde etme güçlüğü ve depolama zorluğu nedeniyle sterilizan olarak kullanımı sınırlıdır.

96 DÜŞÜK ISILI BUHAR ve FORMALDEHİT
İkisi tek başına sporosidal etkiye sahip değilken birlikte kullanıldığında sinerjistik etki ile yüksek sporosidal etki ortaya çıkar EO’ e göre bazı avantajları olsa da formaldehidin toksik ve karsinojenik etkileri nedeniyle pek kullanılmamakta

97 PERASETİK ASİT Keskin kokulu ve berrak bir sıvıdır. Ticari olarak % lık solüsyonlar halinde bulunur. Sterilizasyon ve dezenfeksiyon için çeşitli firmalarca sıvı, gaz ve buhar formları kullanılmış. Genellikle stabil değildir ve oksijen ile etkileşerek asetik asit, hidrojen peroksit ve su gibi ürünlere parçalanır

98 KLORİN DİOKSİT (ClO2) Ozona benzer mikrobisid, sporosidal ve germisid aktiviteye sahip. EO’ e göre avantajları; Steril edilen materyal içerisinde kimyasal olarak erimez. havada patlayıcı değildir Dezavantajları; koroziv etkili, stabil değil kullanım ve taşınma sırasında basınç altında sıvı hale getirilememekte.

99 Işınlama ile sterilizasyon
Isı ve diğer yöntemlerle steril edilemeyen ortamların sterilizasyonu Kullanım alanları sınırlı Çevreye de etkili olduklarından sınırlı olarak ve önlem alınarak uygulanabilir.

100 Sterilizasyon Yöntemleri
IV- RADYASYON (IŞINLAMA) İLE STERİLİZASYON İyonize edici radyasyon -Yüksek enerjili iyonizan ışınlar (gama ve beta ışınları) mikroorganizmalar üzerinde öldürücü etki yaparlar. -Gama ve beta ışınları endüstriyel olarak sterilizasyon ve dezenfeksiyon işlemlerinde (enjektör, kateter, eldiven gibi tek kullanımlık malzemelerin sterilizasyonunda, gıdaların muhafazasında, kozmetiklerin ve çeşitli sıvıların mikroorganizmalardan arındırılmasında…) geniş çapta kullanılmaktadır. -Radyasyonla sterilizasyon başlıca ısı ile steril edilemeyen ürünler için kullanılmaktadır. Özellikle gama ışınları çok penetran olduğundan ürünler son ambalajları içerisinde işlemden geçerler.

101 UV ışınları (mor ötesi ışınlar)
-Ultraviyole ışınlarının penetrasyonu zayıf olduğundan etkinliği ve kullanımı sınırlıdır. Yüzeylerin, sıvıların ve havanın dezenfeksiyonunda kullanılabilmektedir. Etkinlik dalga boyuna, doza, organik madde varlığına ve mikroorganizma tipine göre değişebilmektedir. Uzun süreli maruziyet cilt ve göz bozuklukları oluşturabilir. Mikroorganizmaların DNA yapılarını kırar, ya replikasyon inhibe olur ya da mutasyon

102 b. UV ışınları (mor ötesi ışınlar)
UV lambaları ve UV sterilizatörleri UV stalizatör su içindeki mikroorganizmaların %99.99’nu yok eder Ameliyathaneler, doku kültürü yapılan odalar, antibiyotiklerin hazırlandığı odalar, mikoloji laboratuvarında kullanılırlar.

103

104 Ultraviole diş fırçası sterilizatörü

105

106

107 Sterilizasyonun kontrol ve dökümantasyonu
Steril ürünler ancak belirlenmiş koşulların sağlanmasıyla elde edilebilir ve işlem bittiğinde bu şartların uygunluğu kanıtlanmalıdır. Bunun için cihazın fizik parametreleri (basınç, ısı, nem, işlem süresi, buhar kalitesi… gibi) ile kimyasal ve biyolojik indikatörlerden yararlanılır. Otoklav kontrolü Fizik parametreler: Cihazın uygun çalıştığını Otoklav bandı/etiketi: Paketin işlem gördüğünü Çok parametreli indikatörler: Sterilizasyon koşullarının gerçekleştiğini Bowie-Dick testi: Havanın yeterli boşaldığını Biyolojik indikatörler: Biyolojik ölümü gösterir.

108 Sterilizasyon kontrol yöntemleri
Otoklavların sterilizasyon etkinlikleri periyodik olarak kontrol edilmeli ve elde edilen kayıtlar daha sonra ortaya çıkabilecek sorunlar için saklanmalıdır. 1. Mekanik Kontrol 3. Biyolojik Kontrol 2. Kimyasal Kontrol

109 Sterilizasyon kontrol yöntemleri
1. Mekanik Kontrol Otoklavın yazıcısı tarafından kaydedilen zaman ve ısı grafikleri. Cihaz üzerindeki göstergelerin uygun olmayan kalibrasyonu, aşırı kullanma ve aşınma ya da metal yorgunluğuna bağlı olarak yanlış sonuç verebilir.

110 Sterilizasyon kontrol yöntemleri
2. Kimyasal Kontrol Zaman, ısı ve/veya neme duyarlı bantlar ve stripler ısı derecesinin kontrolü için yüksek ısıda renk değişikliğine uğrayan kimyasal maddeler kullanılır. Bu kimyasallar cam tüp içerisinde olabileceği gibi yapışkan bir banda ya da normal bir şerit kağıda emdirilmiş olabilir

111 Sterilizasyon kontrol yöntemleri
3. Biyolojik Kontrol Bakteri sporları içeren stripler ve tüplerMekanik ve kimyasal indikatörler sterilizasyon için gerekli koşulların (zaman, ısı ve basınç) sadece görsel olarak izlenmesine olanak sağlar. Sterilizasyonun gerçek etkinliğini gösteren tek kontrol yöntemi biyolojik indikatörlerdir. İndikatör içindeki sporlar dahil tüm mikroorganizmalar ölmüş olmalıdır. Buhar otoklavı için; Bacillus stearothermophilus. Kuru ısı ve EO için; Bacillus subtilis İyonize radyasyon için; Bacillus pumilus