ÇEVREMİZDE SAYISIZ MADDE VARDIR

... konulu sunumlar: "ÇEVREMİZDE SAYISIZ MADDE VARDIR"— Sunum transkripti:

1

2 ÇEVREMİZDE SAYISIZ MADDE VARDIR
Çevremize baktığımızda birçok canlı ve cansız maddelerin iç içe olduklarını görürüz. Üzerinde uyuduğumuz yataktan tutunda odamızda bulunan dolap, masa, sandalye, çantamız kalem ve defterlerimiz hepsi birer maddedir. MADDE: Boşlukta yer kaplayan beş duyu organımızdan en az birisi ile hissedebildiğimiz ağırlığı ve hacmi olan canlı ve cansız bütün varlıklara madde denir.

3 Işık, ses ve gölge madde midir?
Işık, ses ve gölgenin madde olabilmesi için görülmesi, dokunulması, ağırlığı ve hacmi olması gerekir. Işık ve gölge görülür , ses duyulur: ancak hiç biri boşlukta yer kaplamaz ayrıca ağırlığı da yoktur. Bu nedenle bunlar madde değildir.

4 HAVA MADDE MİDİR ? Bir balon alalım ve öncelikle oldukça hassas bir terazi ile tartalım. Sonra balonu hava ile dolduralım. İçine hava girdikçe balon şişiyor değil mi? Demek ki hava bir yer kaplıyor. Öyleyse hava bir maddedir

5 Maddeyi Niteleyen Özellikler
Tüm canlılar, eşyalar hatta yıldızlar bile birer maddedir. Her maddenin kendine özgü özellikleri vardır. Maddeleri duyu organlarımızla tanır ve niteleriz. Bir maddeyi nitelemek, o maddenin bir özelliğini ifade etmektir. Niteleme amacıyla maddelerin zıt anlamlı özelliklerini kullanırız. Maddeler, duyu organlarımızla hissedilen özelliklerine göre sınıflandırılabilir. Ancak bazı durumlarda bu sınıflandırma zor olabilir. Maddelerin duyu organlarımızla fark edilen başlıca özellikleri şunlardır:

6 Saydamlık - opaklık Parlaklık - matlık Sertlik - yumuşaklık Esneklik - berklik Sağlamlık - kırılganlık Suyu çekme - suyu çekmeme Suda batma - suda yüzme Mıknatısla çekilme - çekilmeme Kokulu – kokusuz Renkli - renksiz Pürüzlü - pürüzsüz

7 Saydam – Opak Maddeler

8 Işığı geçiren maddelere saydam madde denir
Işığı geçiren maddelere saydam madde denir. Örneğin; pencere camı, araba camı, cam bardak gibi maddeler saydam maddelerdir. Işığı az geçiren maddelere yarı saydam madde denir. Örneğin; bazı plastikler, buzlu cam, defter yaprağı, yağlı kağıt gibi maddeler yarı saydam maddelerdir. Işığı geçirmeyen maddelere opak madde denir. Örneğin; duvar, tahta cetvel, porselen, bazı plastikler, metaller (demir, altın, gümüş vb.), ağaç, deri gibi maddeler opak maddelerdir.

9 Parlaklık - Matlık

10 Bir ışık kaynağından gelen ışığın çoğunu yansıtan maddelere parlak madde denir. Örneğin; altın bilezik, elmas, pırlanta, metal kaşık, çatal, çelik tencere, ayna, gümüş yüzük vb. maddeler parlaktır. Üzerlerine düşen ışığın çoğunu yansıtmayan maddelere mat madde denir. Örneğin; taş, kömür, odun, toprak, kum, ekmek gibi maddeler mattır.

11 Sertlik – Yumuşaklık

12 Kolayca, az bir kuvvet uygulayarak sıkışabilen ve şekil değişebilen maddelere yumuşak madde denir. Örneğin; pamuk, bulaşık süngeri, hamur, yastık, bazı meyveler, elbiselerimiz, balon, kitap sayfası gibi maddeler yumuşak maddelerdir. Şekli kolaylıkla değiştirilemeyen, büyük bir kuvvet etkisiyle bile kolay kolay sıkılaştırılamayan maddelere sert madde denir. Örneğin; odun, taş, demir, çelik, beton, elmas, mermer, tahta, çekiç gibi maddeler serttir. Çimento, toz halinde iken yumuşaktır. Su ve kumla karıştırıldığında kuruyarak sertleşir. Beton adındaki maddeyi oluşturur.

13 Esneklik - Berklik

14 Kuvvet uygulandığında şekli değişebilen, kuvvetin etkisi ortadan kalktığı zaman tekrar eski haline dönebilen maddelere esnek madde denir. Örneğin; paket lastiği, sünger, tükenmez kalem yayı, futbol topu gibi maddeler esnektir. Kuvvet uygulandığında şekli değişmeyen ya da şekli değişip kuvvet ortadan kalkınca eski haline geri dönmeyen maddelere berk madde denir. Örneğin; çivi, kalem, teneke kutu, çekiç sapı, metal kaşık, cam bardak vb. maddeler berk maddelerdir.

15 Sağlamlık - Kırılganlık

16 Kopmaya ve kırılmaya dayanıklı olan maddelere sağlam madde denir
Kopmaya ve kırılmaya dayanıklı olan maddelere sağlam madde denir. Kolay kırılan ve kopan maddelere kırılgan madde denir. Örneğin; camdan yapılmış bir bardak yere düştüğünde büyük olasılıkla kırılır. Ama çelikten yapılmış bir çatal yere düştüğünde kırılmaz. Cam kırılgan bir madde iken, çelik sağlam bir maddedir.

17 Suyu Çekme - Suyu Çekmeme

18 Bazı maddeler su ile temas ettiğinde suyu tutar
Bazı maddeler su ile temas ettiğinde suyu tutar. Bu maddelere suyu çeken maddeler denir. Örneğin; günlük hayatımızda suyu çeken maddeler bize birçok kolaylık sağlar. Havlu, kağıt havlu, pamuklu kumaşlar ve süngerin suyu çekme özelliği vardır. Bazı maddeler ise su ile temas ettiğinde suyu çekmez. Örneğin; cam, plastik, naylondan yapılan maddeler suyu çekmezler. Şemsiye, yağmurluk, kamp çadırlarının yapıldığı kumaşlar, plastik oyuncaklar, naylon poşet gibi maddeler suyu çekmez.

19 Suda Batma - Suda Yüzme

20 Bazı maddeler suya atıldıklarında yüzerken bazı maddeler ise batar
Bazı maddeler suya atıldıklarında yüzerken bazı maddeler ise batar. Maddelerin suda batma ya da yüzmeleri büyüklüklerine değil, cinslerine bağlıdır. Örneğin; tahta parçası, hava dolu top ya da balon, kuru yaprak, plastik tabak gibi maddelere suya atıldıklarında yüzer. Taş parçası, anahtar, bıçak, makas, bozuk para, kum taneleri, çivi ise su dolu bir kaba atıldıklarında suda batar. Çok büyük bir tahta parçasını suya attığımızda yüzerken, küçük bir kum tanesi suya atıldığında batar. Maddelerin suda yüzme özelliğinden yararlanılarak ulaşımı sağlayan gemiler, sandallar yapılmıştır.

21 Mıknatısla Çekilme - Çekilmeme

22 Mıknatıs; demir, nikel, çelik ve kobalttan yapılmış maddeleri çekebilir. Örneğin; çelik ataş, toplu iğne, çivi gibi maddeler mıknatıs tarafından çekilen maddelerdir. Demir, nikel, çelik ve kobalt dışındaki maddeler mıknatıs tarafından çekilmez. Lastik, cam, taş, ağaç, porselen, kağıt, silgi, toprak gibi maddeler mıknatıs tarafından çekilmez. Maddelerin mıknatıslardan etkilenme özelliğinden teknolojide faydalanılmıştır. Kendiliğinden açılan kapılar ile buzdolabı kapaklarının yapımında mıknatıstan faydalanılmıştır. Buzdolabı süslerinde de mıknatıs kullanılmıştır.

23 Renk ve Koku

24 Maddelerin kendilerine özgü renkleri vardır
Maddelerin kendilerine özgü renkleri vardır. Yemek tuzu beyaz, çilek kırmızı, muz sarı, kömür siyah, süt beyaz, altın sarı, ağaç yaprakları ise yeşil renktedir. Bazı maddelerin ise rengi yoktur. Su, hava gibi maddeler renksizdir. Birçok maddenin ise kokusu vardır. Çilek, muz, kolonya, parfüm, gül, yemek, naftalin, fırından yeni çıkmış ekmek gibi maddeler kokuludur. Şeker, tuz gibi maddelerin ise kendilerine özgü kokuları yoktur. Yani tuz ve şeker kokusuz maddelerdir.

25 Pürüzlü - Pürüzsüz

26 Maddelerin pürüzlü ya da pürüzsüz olmaları yüzleri ile ilgilidir
Maddelerin pürüzlü ya da pürüzsüz olmaları yüzleri ile ilgilidir. Parmağımızla bir maddenin yüzeyine dokunduğumuzda onun pürüzlü ya da pürüzsüz olduğunu algılayabiliriz. Bir cam yüzeye ve halının yüzeyine dokunduğumuzda halı yüzeyinin pürüzlü olduğunu hissederiz. Pürüzsüz yüzeyler, pürüzlü yüzeylere göre daha kaygandır. Halı, araba lastiği, duvar, ağaç gövdesi yüzeyi pürüzlüdür. Cam, mermer yüzeyler ise pürüzsüzdür.