Mal Rejimi Kavramı Eşlerin evlilik birliğinden önce ve/veya evlilik birliği devam ederken sahip oldukları malvarlıkları üzerindeki hak ve yükümlülüklerini,

... konulu sunumlar: "Mal Rejimi Kavramı Eşlerin evlilik birliğinden önce ve/veya evlilik birliği devam ederken sahip oldukları malvarlıkları üzerindeki hak ve yükümlülüklerini,"— Sunum transkripti:

1 Mal Rejimi Kavramı Eşlerin evlilik birliğinden önce ve/veya evlilik birliği devam ederken sahip oldukları malvarlıkları üzerindeki hak ve yükümlülüklerini, sorumluluklarını ve sona erme halinde malvarlığı değerlerinin akıbetini düzenleyen kurallar bütününe mal rejimi denir.

2 Kanuni Mal Rejimi Eşlerin evlenme sözleşmesinin yapılmasından önce veya evlilik devam ederken aralarında bir mal rejimi sözleşmesi yapmak ya da evlenme başvurusu sırasında yazılı olarak bildirimde bulunmak suretiyle kanunun öngördüğü başka bir mal rejimini seçmemiş olmaları halinde, mallarının yönetimi bakımından kanundan ötürü tâbi olacakları rejime, yasal mal rejimi denir.

3 Yeni Medeni Kanunumuz kanuni mal rejimi olarak, edinilmiş mallara katılmayı kabul etmiştir.
MK.m. 202’ye göre, “eşler arasında edinilmiş mallara katılma rejiminin uygulanması asıldır. Eşler, mal rejimi sözleşmesiyle kanunda belirlenen diğer rejimlerden birini kabul edebilirler”.

4 Seçimlik mal rejimi Kanun koyucu, eşlerin aralarındaki mali ilişkileri diledikleri gibi düzenlemelerine imkân hazırlamak amacıyla yasal mal rejiminin yanında seçimlik olarak birbirinden farklı üç mal rejimi türü daha kabul etmiştir. Bunlar; Mal ayrılığı Paylaşmalı mal ayrılığı Mal ortaklığı Eşler, gerek evlenmeden önce gerek evlendikten sonra kanunda düzenlenmiş bulunan mal rejimlerinden dilediklerini seçmekte serbesttirler. İşte, yasal mal rejiminin dışında eşlerin evlenmeden önce veya evlendikten sonra mal rejimi sözleşmesi yapmak veya evlenme başvurusu sırasında yazılı bir açıklamada bulunmak suretiyle kendi istek ve iradeleriyle seçecekleri ve tâbi olacakları mal rejimine de “seçimlik mal rejimi” denir.

5 Mal rejimi sözleşmesinde şekil
Kanunumuz eşlerin ve alacaklı olan üçüncü kişilerin menfaatlerini korumak amacıyla mal rejimi sözleşmesini şekle tâbi tutmuştur. Gerçekten de, MK. m. 205 uyarınca, mal rejimi sözleşmesinin kurulması veya değiştirilmesi ya da feshinin resmî şekilde yapılmış ve taraflar ile yasal temsilcilerince imza edilmiş olması gerekir. Resmi şekli noter gerçekleştirir. Ancak, taraflar evlenme başvurusu sırasında hangi mal rejimini seçtiklerini yazılı olarak da bildirebilirler (MK. m. 205/I).

6 Mal rejimi seçimi; -Evlenmeden önce noterde düzenleme veya onaylama şeklinde -Evlenme başvurusu sırasında evlendirme memurluğuna yazılı bildirimle -Evlenmeden sonra noterde düzenleme veya onaylama şeklinde yapılabilir.

7 Seçimlik mal rejiminin türleri
Kanunda başlıca dört mal rejimi kabul edilmiştir. Edinilmiş mallara katılma Mal ayrılığı Paylaşmalı mal ayrılığı Mal ortaklığı

8 Olağanüstü mal rejimi Kanunda, eşlere halen aralarında yürürlükte olan mal rejiminden başka bir mal rejimine geçebilme imkânının tanınması yanında, bazı hallerde mevcut mal rejiminin mal ayrılığına dönüşmesi hal ve şartları da düzenlenmiştir. Buna olağanüstü mal rejimi denilmiştir (MK. m. 206).

9 Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi
MK. m. 218’in gerekçesinde kanuni mal rejimi ile ilgili değişikliğin sebebi şöyle açıklanmaktadır: “Evlilik birliği sona erdiğinde, mal ayrılığı rejiminin eşler arasında büyük haksızlıklara yol açtığı, özellikle meslek sahibi kocanın lehine işlediği ve ev işlerini yapan ve hatta kocasına mesleğinin icrasında yardımcı olan kadının durumunu hiç nazara almadığı, meslek çevrelerinde ve kamu oyunda ağır eleştirilere uğramıştır. Bu nedenle, edinilmiş mallara katılma rejimi yasal mal rejimi olarak kabul edilmiştir. Yürürlükteki kanunda bu konuda hüküm olmadığı cihetle, edinilmiş mallara katılma rejimine ilişkin bütün hükümler, İsviçre Medeni Kanunundan çeviri suretiyle alınmıştır.

10 Edinilmiş mallara katılma rejimi, her eşin mal rejimi süresince kendi malvarlığı değerleri üzerinde kural olarak serbestçe tasarruf edebildiği, mal rejiminin sona ermesi ile diğer eşin artık değerinde katılma alacağına sahip olduğu bir mal rejimidir. TMK.nın 25 maddesinde (MK. m ) düzenlenmiştir.

11 I- Eşlerin Hakları A) Mülkiyet Bakımından
Edinilmiş mallara katılma rejimi, edinilmiş mallar ile eşlerden her birinin kişisel mallarını kapsar (MK. m. 218). Bunlara üçüncü mal türü olarak “paylı mallar”ı ekleyebiliriz. O halde eşlerin malların mülkiyeti bakımından sahip olacakları hakları belirleyebilmek için herşeyden önce edinilmiş mallar, kişisel mallar ve paylı malların hangi mallardan oluştuğunu belirlememiz gerekir.

12 1) Edinilmiş Mallar (MK. m. 219)
MK. m. 219’a göre, “edinilmiş mal, her eşin bu mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği mal varlığı değerleridir”. Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere bir malın veya malvarlığının edinilmiş mal sayılabilmesi için iki şartın mevcut olması gerekir: a) Mal rejiminin devamı süresince edinilmiş olma b) Emek karşılığında edinilmiş olma

13 Ancak kanunun yaptığı tanım yeterince açık değildir
Ancak kanunun yaptığı tanım yeterince açık değildir. Kanun koyucunun düzenlemesi sonucunda, edinilmiş mallara katılma rejimi devam ederken karşılık vererek edinilen bazı malvarlığı değerlerinin edinilmiş mal olmadığını, buna karşılık, karşılık verilmeden elde edilen bazı malvarlığı değerlerinin de edinilmiş mal kabul edildiğini görmekteyiz. Kanun koyucunun kişisel malları tahdidi olarak saymasını esas alarak, edinilmiş malları kişisel mal sayılmayan her malvarlığı değeri olarak tanımlamak da yeterli değildir. Buna göre edinilmiş mallara katılma rejimi süresince karşılık verilerek edinilen mal eşin sırf kişisel kullanımına ait ise veya kişisel malın yerine geçen bir değer ise bu mal kanun gereği kişisel mal olacaktır. Yine edinilmiş mallara katılma rejimi süresince elde edilen kişisel bir malın geliri de, herhangi bir karşılık verilmediği halde kanun gereği edinilmiş mal sayılacaktır. Bu durumda kanunkoyucunun tanımı yetersizdir. Buna göre; edinilmiş mallar, kanun gereği kişisel mal sayılmayıp, edinilmiş mallara katılma rejimi süresince karşılığı verilerek edinilen ve kanun gereği edinilmiş mal kabul edilen malvarlığı değerleridir.

14 (MK. m. 219): 1- Eşin çalışmasının karşılığı olan edinimler
, Kanun öncelikle eşlerin fikri ve bedensel emeğine dayalı olarak, bir ücret karşılığı iş görmesiyle iktisap ettiği edinimleri edinilmiş mal saymıştır. Her eşin çalışması karşılığı elde ettiği gelir (memurun aldığı maaş, işçinin aldığı ücret, tacirin veya esnafın elde ettiği kâr veya avukatın aldığı vekalet ücreti) herhalde edinilmiş maldır. Birlik giderlerine katkı payı karşılığı gördükleri, ev işlerini görmesi, çocuğa bakması gibi işler istisna olmak üzere, eşlerin diğer eşin işinde eşine yardım ettiği hallerde de elde edilen ücret, edinilmiş mal olarak nitelendirilir. (Zeytin farklı görüşte, s. 104). Edinim sağlayıcı iş görme, hizmet sözleşmesindeki gibi bir üçüncü kişiyle olan tabiiyet ilişkisi içerisinde gerçekleşebileceği gibi, bir vekalet sözleşmesine dayalı bağımsız iş görme şeklinde de olabilir. Yine fikri ve sınai ürünlerin (eser, marka, patent vs.) yaratıcılarının söz konusu ürünlere bağlı mali hak ve talepleri, edinilmiş mal sayılır. Buna karşılık bir eş başkasına ait bir marka hakkını kişisel mallarında yer alan belirli bir miktar paradan yaptığı ödeme karşılığında devralmışsa, devralınan marka devralan eşin edinilmiş malını oluşturmaz

15 Bir ticari faaliyete konulan sermaye eşin edinilmiş mallarından sağlanmışsa, elde edilen değer artışının dayandığı kaynak önem taşımaz ve söz konusu değer artışı TMK. m. 219/II b.1 anlamında bir edinilmiş mal olarak değerlendirilir. Buna karşılık eşin sermayesi kendi kişisel mallarından sağlanmışsa, değer artışının endüstriyel veya konjuktürel niteliğine göre bir ayrım yapılır. Eşin ekonomik faaliyetlerine dayalı “endüstriyel değer artışlarında” eşin işgücü önplanda olduğu için bu tür değer artışları her zaman b.1 anlamında edinilmiş mallara dahil edilir. Buna karşılık, konjuktürel değer artışları salt var olan malvarlığının değerindeki değişmeyi ifade ettiğinden, artık burada iş görmeye dayalı bir değer artışı gerçekleşmediği için yine kişisel mallara dahil olur. Kişisel mallarından olan parasıyla düzenli olarak bir banka şubesinin yatırım odasına girip gün boyunca hisse senedi alım satımıyla para kazanan eşin elde ettiği kazanç b. 1 uyarınca edinilmiş mallardan sayılacaktır. Ancak bir edinilmiş mallarının geliri de doğal olarak edinilmiş mal sayılacağından, eşin kendi edinilmiş mallarının gerek olağan gerek olağanüstü yönetiminden kaynaklanan değer artışlarının edinilmiş mal sayılması doğaldır. Bir eşe diğer eş tarafından birlik giderlerine katkı yükümlülüğü çerçevesinde yapılan ödemeler (MK. m. 186/III) veya diğer ödenen nafaka alacakları “tasarruf edildikleri oranda” edinilmiş mallarda yer alacaktır. (Zeytin aksi görüşte, s. 105). Edinilmiş mallar içerisindeki bir malvarlığı unsurunun eşlerin meslek ve sanatlarını sürdürebilmeleri için zorunlu olması, söz konusu malın “yasa gereği” kişisel mal niteliği kazanmasına yol açmaz.

16 2- Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurumu ve kuruluşlarının veya personele yardım amacıyla kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler, Buna göre, eşlerin kural olarak yaşlılık, hastalık, sakatlık veya başka bir sebeple yaşamını sürdürebilmesi için ihtiyacı olan işgörebilme kazancını artık elde edemeyecek durumda olmaları karşılığı kendilerine sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler, diğer bir deyişle eşlerin işgörme yeteneklerinin yitimi karşılığı kendilerine yapılan ödemeler, edinilmiş mal sayılır. Kanunkoyucu burada, söz konusu sosyal güvenlik ve yardım kuruluşlarına ödenen primlerin hangi malvarlığı kesiminden karşılandığına itibar etmeksizin bu kuruluşlarca yerine getirilen edimleri edinilmiş mal saymıştır. Doğal olarak, sosyal güvenlik ve sosyal yardım kurumlarından yapılan ödemelerin finansmanına katkıda bulunan mal grubunun da denkleştirme alacağından (m. 230/III) söz edemeyiz. Emekli maaşı, emekli ikramiyesi, kıdem tazminatı, şirketlerin, bankaların personeline yardım amacıyla kurduğu sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler. Ancak özel hayat sigortası nedeniyle elde edilecek meblağlar, edinilmiş mal değil, kişisel mal sayılır.

17 3 ölçüt; - Ödemeler sosyal risklerin (yaşlılık, ölüm, sakatlık, hastalık, kaza, işsizlik) gerçekleşmesi halinde yapılmalıdır. - Kamu otoritesini kullanan veya yararlanan kurum ve kuruluşlar tarafından ödeme yapılmalıdır. - sigorta ilişkisinin kamu hukuk kuralları ile düzenlenmesi gerekmektedir. Özel emeklilik kapsamında özel emeklilik şirketlerince yapılacak ödemeler kanımızca MK. m. 219/II b.2 uyarınca edinilmiş mallara dahil olmayıp, özel emeklilik şirketine yapılan ödemelerin dayandığı malvarlığı kesiminin (ağırlıklı olarak) göz önünde tutulması gerekir. Denkleştirme alacağı saklıdır. İstisnası: MK. m. 228/II ile bu kurala bir düzeltme getirilmiştir : eğer eşe kapital yerine irat bağlanmışsa, bu sanki mal rejimi tasfiye edildikten sonra da bağlanmış gibi, kabul edilir. Bu sebeple, edinilmiş mallara, sadece mal rejimi tasfiye edilene kadar işleyen irat dahil olur, diğeri kişisel malvarlığına girer.

18 3- Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar, (TMK. M
3- Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar, (TMK. M. 219/II, b.3) Sözleşme ihlali veya haksız fiile dayalı olarak çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar da edinilmiş mal sayılır. Burada öngörülen tazminat, BK.m. 46. maddesi anlamında işgücünün kaybının yokluğunun mahzurlarına ilişkindir. Hak sahibi, çalışması mümkün iken, uğradığı kaza sonucu çalışamamakta ve çalışmasının karşılığı tazminat ile geçimini temin etmektedir. Yani hak sahibi, kaza olmasa idi çalışacak ve aldığı tazminat yerine ücret elde edecekti. Buna göre BK. m. 46 kapsamında geleceğe yönelik iş gücü kayıpları dışında iş gücü kaybı ile birlikte gerçekleşen fiili zarar ve ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan zarar nedeniyle ödenen tazminatlar, b.3 anlamında edinilmiş mal sayılmaz. İstisnası : MK. m. 228/II. Gerçekten de, burada zararın mal rejiminin devam ettiği sırada doğması gerekli olup, sermaye şeklinde yapılan tazminat ödemeleri bakımından şartları varsa, MK. m. 228/II hükmü uygulama bulacaktır.

19 4- Kişisel malların gelirleri, (TMK. M. 219/b.4)
- Bu kapsamda kişisel malların gelirleri doğal ve hukuki ürünleri kapsar. - Hukuki ürüne örnek, sermayenin faiz getirisidir. Aynı şekilde bir ticari ortaklığa kişisel maldan konulan sermayenin geliri olan kar payı yine edinilmiş mal sayılır. Örneğin eşe miras yoluyla geçmiş olan bir apartman dairesinin getirisi olan kira bedeli, tarlanın mahsülü ya da üçüncü bir kişinin yaptığı para bağışının getirdiği faiz geliri de edinilmiş maldır. - Doğal ürünlere ise, MK. m. 685 anlamında bitki veya hayvanlardan elde edilen yararlar örnek olarak gösterilebilir. Unutulmaması gereken nokta, sadece mal rejimi sözleşmesi süresince kişisel mallardan elde edilen ürünlerin edinilmiş mal sayılacağıdır. Bu anlamda faiz gelirleri, edinilmiş mallara katılma rejimi eşler arasında yürürlükteyken muaccel oldukları oranda edinilmiş maldır. Örneğin, eşin evlenmeden önce bankaya yatırdığı parasının, evlenme tarihine kadar olan faiz geliri kişisel mal sayılırken, evlenme tarihinden sonra işleyecek kısmı, eşin edinilmiş malları içerisinde yer alır. Bir eşin kişisel mallarına giren dairesini, birlik giderlerine katkı borcunun ifası kapsamında ailenin ortak kullanımına sunmuşsa, artık dairenin farazi kira parası geliri, edinilmiş mallar içerisinde yer almaz. Zira söz konusu farazi değer, dairesini sunan eşin edinilmiş mallarını yükleyen birlik giderlerine katılma borcunu ortadan kaldırdığı için, ikinci bir kez kişisel mal geliri olarak edinilmiş mallara eklenmesine gerek yoktur. MK. m. 221/I’e göre, eşler, mal rejimi sözleşmesiyle, bir mesleğin icrası veya işletmenin faaliyeti sebebiyle doğan edinilmiş mallara dahil olması gereken malvarlığı değerlerinin kişisel mal sayılacağını kabul edebilirler. MK. m. 221/II’e göre, eşler, mal rejimi sözleşmesiyle kişisel malların gelirlerinin edinilmiş mallara dahil olmayacağını da kararlaştırabilirler. Faiz gelirinin hesabında enflasyonun etkisi dikkate alınmalıdır.

20 5- Edinilmiş malların yerine geçen değerler, (b. 5)
Edinilmiş mallara katılma rejiminin belirli bir malvarlığı unsurunun hangi malvarlığı kesiminden karşılanmışsa o kesime dahil sayılacağı yönündeki kuralın bir yansımasıdır. Buna göre, edinilmiş malların yerine geçen değerler yerine geçtikleri mal ile aynı veya benzer amaca hizmet etmeseler bile edinilmiş mal sayılır. Bir kısım edinilmiş malların yerine geçen değerler, yasa gereği, yani eşin iradesinden bağımsız olarak , her zaman edinilmiş mallara dahildir. Örneğin, edinilmiş mallar içinde yer alan ve hasar gören bir malvarlığı unsuruna ilişkin ödenen sigorta tazminatı veya haksız fiil tazminatı ya da kamulaştırma bedeli gibi. Bir mal grubundan çıkan değer, tüketilmişse veya başka birine bağışlanmışsa çıkan değerin yerine geçecek bir değerden söz edilemez. Örneğin, edinilmiş mal grubundaki hisse senetleri satılmış, alına para ile yerine bir tablo satın alınmışsa tablo, edinilmiş mal grubuna dahil olur. Lotodan elde edilen kazanç, eğer bu loto kağıdı edinilmiş mal ile alınmış ise, edinilmiş mal grubuna girer. Eğer iktisap edilen malvarlığı unsuru, eşe ait birden fazla malvarlığı kesiminden karşılanmışsa, iktisap edilen mal, yapılan katkının ağırlık taşıdığı malvarlığı kesiminde yer alır. Buna karşılık diğer malvarlığı kesimi lehine MK. m. 230/I anlamında denkleştirme alacağı doğar. Bir eşya üzerinde mülkiyet hakkına sahip olan kişinin ikame değer üzerinde başka bir hakka sahip olduğu hallerde de (örn. Alacak hakkı veya sınırlı ayni haklar) MK. m. 219/II b.5 uygulama bulur. Bu sayım sınırlayıcı değildir. çünkü Kanunda edinilmiş malların “özellikle” bu mallar olduğu ifade edilmiştir (MK. m. 219/II). Ayrıca, bir eşin bütün malları, aksi ispat edilinceye kadar edinilmiş mal kabul edilir (MK. m. 222/III).

21 Edinilmiş mallardan karşılanan piyango biletine isabet eden ikramiye ile elde edilen kazanç TMK. M. 220/b.5 uyarınca edinilmiş mallara dahil edilmesi gerekir.

22 2) Kişisel Mallar (MK. m. 220):
a) Kanundan dolayı 1- Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya, - salt eşlerden birinin ihtiyaçlarına yönelik, gelir getirmeyen, diğer eşin ve aile üyelerinin kullanımı dışındaki eşyalar kişisel mal sayılır. - Hangi eşyaların kişisel eşya sayılacağında, onların kullanılma amacı ölçü olarak alınmalıdır. Önemli olan özgülenme amacıdır. Ortak kullanıma açık olan eşyalar kişisel mal olamaz. - Örneğin, kadının makyaj malzemesi, erkeğin traş takımı, kadın veya erkeğin elbisesi, ayakkabıları, kol saati vb. kişisel maldır. Örneğin mevcut kayak takımlarını veya diğer spor aletlerini eşler birlikte kullanıyorsa, bunlar kişisel mal değildir. - Para kişisel eşya grubuna girmez. - Eşyanın diğer eş veya ailenin diğer fertleri tarafından kullanılması onu kişisel mal olmaktan çıkarır. Ancak eş kişisel eşyasını üçüncü şahıslarla birlikte kullanabilir. Yani bir eşin kişisel malının eşlerin birlikte katılımına dayalı olarak kullanılması eşyanın kişisel mal niteliğini değiştirmez. - Kullanımın tüketim ile sağlanması eşyanın kişisel mal niteliğini etkilemez. Bu anlamda eşin sigarası, cep telefonu için ödediği kontör ücreti hep kişisel mal sayılır. ancak kullanımdan bahsedebilmek için ayni nitelikteki bir yararlanma hakkına tek başına sahip olması halinde mümkündür. Bu anlamda kocaya annesinden miras kalan bir ziynet eşyasını kullanıyor olması söz konusu takıları karının kişisel malı haline getirmez, çünkü kadın malik değildir. aynı şekilde söz konusu takılar b.1 anlamında kocanın da kişisel malı sayılmazlar, ama b.2 anlamında kişisel mal sayılırlar. - Buna karşılık yatırım amaçlı ziynet eşyası kişisel kullanıma yönelik eşya sayılmaz. Karşılandığı malvarlığı kesimine göre edinilmiş mal veya kişisel mal sayılır. Taşınmazların kişisel kullanıma ilişkin eşya olup olmayacağı konusunda farklı görüşler var. Sarı, olmaz diyor, zeytin olur diyor.

23 B.1 devamı Bir eşyanın kişisel eşya sayılmasında eşyanın finansmanındaki kaynak değil, bizzat eşyanın kullanımı esas alınır. Bu sebeple eşlerin edinilmiş mallarından finanse edilse de yalnız eşlerin kişisel kullanımına yarayan eşyalar kişisel eşya sayılır. Eşlerin edinilmiş mallarından kişisel ihtiyaçlarını karşılamak için yaptıkları harcamalar, eşlerin m. 186/III e dayalı aile ihtiyaçlarının karşılanması kapsamı dışında kalsa bile eşlerin kişisel mallarına dahil olur. Ancak eşlerden birinin edinilmiş mallarından yaptığı birlik giderleri dışındaki kişisel ihtiyaçlarına yönelik mutad dışı harcamaları m. 230 na göre denkleştirmeye tabi tutulur. Eşyanın kişisel kullanımdan çıkıp, ortak kullanıma açılmasıyla eşya kişisel eşya olma niteliğini kaybeder. Eşlerin mesleklerini icra için gerekli olan eşya, kişisel kullanıma yarayan eşya kapsamında değildir. Bu tür eşyalar ancak sözleşme ile kişisel eşya kapsamına girer.

24 2- Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri, Eşlerin evlenmeden önce sahip oldukları malvarlıkları, onların kişisel malvarlıklarıdır. Kadın veya erkeğin evlenirken getirdiği çeyiz. Mal rejimi başlamazdan önce emek vererek sahip olduğu ediminler ve bunların ürünleri kişisel maldır. Bir eşin sonradan miras yoluyla karşılıksız olarak elde ettiği malvarlığı değerleri de kişisel maldır. Bu kapsamda eşlerin miras, vasiyetname veya ivazsız miras sözleşmesi veya tenfizi bağışlayanın ölümüne bağlı bağışlama ile mirasın açılmasına bağlı olarak elde ettiği edinimler kişisel maldır. İvazlı miras sözleşmesinde eşin ivazı ödemek için borçlandığı malvarlığı kesimi rol oynar. İvazlı feragat sözleşmesinde ise, ortada ivazlı bir hukuki işlem olmasına rağmen, ivazlı bir iktisap yoktur. Zira mirasbırakanın ödediği karşı edim her durumda miras hakkından feragat edenin evlilik malvarlığına dahil olmayan bir beklentisinden vazgeçmesinin karşılığıdır. Bu yüzden kişisel maldır. Mal rejimi devam ederken elde edilen karşılıksız kazanmalarda kişisel maldır. Ancak eşler bağışlamanın hangi eşe yapıldığını ispatlayamamaları halinde, bağışlama konusu eşlerin paylı mülkiyetinde sayılır (m.222/II). .ahlaki borcun ifası için verilen şeyler, de bu kapsamda kişisel mal sayılır. Bağışlama dışındaki bir kısım yasal olgulara dayanan ivazsız aslen iktisaplar da, kişisel mallar içerisinde yer alır. Örn. İşgal (m. 707), ihraz (767) ile elde edilen taşınmaz ve taşınır eşya, bulunan eşya (769), doğal güçlerin etkisi ile sürüklenen şeyler (744), define (772), kazandırıcı zamanaşımı ile iktisap olunan şeyler ( , 777) kişisel maldır. Külfete bağlı gerçekleşen iktisaplar kişisel maldır.

25 m. 220/b. 2 devamı Eşlerin Sebepsiz zenginleşmesi açısından;
1- zenginleşme, sebepsiz zenginleşen eşin edinilmiş malları veya kişisel mallarında yer alan bir malvarlığı değeri ile bağlantılı değilse, zenginleşme kişisel mallarda yer alır. (örneğin, geçersiz bir kefalet sözleşmesine dayalı olarak eşe yapılan ödemeler veya üçüncü bir kişi tarafından hataen bir miktar paranın eşin banka hesabına alacak olarak kaydı. 2-zenginleşme eşin edinilmiş veya kişisel bir malvarlığı üzerinde gerçekleşmişse,, kişisel mallar içindeki malvarlığı unsurlarına ilişkin zenginleşme yine kişisel mallarda kalır. buna karşılık zenginleşme bir edinilmiş mala yönelik olsa bile, kanunun getiriliş amacı doğrultusunda yine kişisel mallarda yer alır. Ama bundan doğacak olan denkleştirme alacağı saklıdır. Eğer zenginleşme eşlerden birinin malvarlığı kesiminden diğerinin malvarlığı kesimine yönelikse, bir değer artış payı alacağı dahi söz konusu olabilir.

26 3- Manevi tazminat alacakları,
B. 3 manevi tazminat alacaklarını kişisel mal saymıştır. Manevi tazminat alacakları (BK. m. 47, m. 49, MK. m. 24, 25, 26, 121), Tazminat talebinin eşe veya üçüncü kişiye yönelik olması önem taşımaz.

27 4- Kişisel malların yerine geçen değerler.
Bu düzenleme ile kanun koyucu, kişisel malvarlığının mevcudiyetini korumak istemiştir. Kişisel mallardan harcama yapılarak yeni bir mal edinilmiş ise, yeni edinilen mal kanun gereği kişisel maldır. Edinilmiş mallara katılma rejiminde ikame ilkesi, kişisel mal ile yerine geçen değerin aynı veya benzer bir amaca hizmet etmesini şart koşmamaktadır. Yeni edinilen malın hangi mal grubuna ait olduğuna, o malın ediniminde kullanılan mal grubuna bakarak karar verilecektir, yoksa yeni edinilen malın kullanım amacına bakarak değil. Miras yoluyla eşe kalan taşınmazın satılması halinde elde edilen satış parası, satış parasının harcanması ile edinilen otomobil, ikame ilkesi gereği kişisel mal olacaktır. Elden çıkan kişisel mal ile yerine geçen değerin kişisel mal grubuna özgülenmesinde kural olarak bir önemi yoktur. Kişisel mal olan değerli bir takı ile bir sanat eserinin trampa edilmesi halinde, sanat eseri kişisel mal olacaktır.

28 MK. m. 228/II’ye göre hesaplanan Değer
Eşlerden birine sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurumlarınca yapılmış olan toptan ödemeler veya işgücünün kaybı dolayısıyla ödenmiş olan tazminat, toptan ödeme veya tazminat yerine ilgili sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurumunca uygulanan usule göre ömür boyunca irat bağlanmış olsaydı, mal rejiminin sona erdiği tarihte bundan sonraki döneme ait iradın peşin sermayeye çevrilmiş değeri ne olacak idiyse, tasfiyede o miktar kişisel mal olarak hesaba katılır. Kanun koyucu bununla, sosyal güvenlik ve sosyal yardım kurumlarının yaptığı ödemelerin amacına uygun olarak hak sahibinin kalan yaşam süresine paralel olarak korunmasını amaçlamaktadır. Hesaplamada dikkat edilecek husus, öncelikle toptan ödemenin hangi sosyal ödeme için yapıldığıdır. Toptan ödeme ömür boyu alınacak olan bir emeklilik maaşı veya malüllük aylığı için yapıldı ise, yapılan toptan ödeme miktarı ile o zamanki hak sahibinin yaşından, yıllık olarak tespit edilmelidir. Toptan ödeme mal rejiminin başlangıcından önce yapılmışsa, kişisel mal grubuna girer.

29 b) Sözleşmeden dolayı Kanunkoyucu eşlere, yapacakları mal rejimi sözleşmesi ile, bir mesleğin icrası veya işletmenin faaliyeti sebebiyle doğan edinilmiş mallara dahil olması gereken malvarlığı değerlerinin de kişisel mal sayılacağını kabul etme imkanını tanımaktadır (MK. m. 221/I). Aynı şekilde eşler, aralarında mal rejimi sözleşmesi yapmak suretiyle kişisel malların gelirlerinin edinilmiş mallara dahil olmayacağını da kararlaştırabilirler (MK. m. 221/II).

30 3) Paylı Mallar Kanun, belirli bir malın eşlerden birine ait olduğunu iddia eden kimseyi iddiasını ispat etmekle yükümlü kılmaktadır. Eşlerden hangisine ait olduğu ispat edilemeyen mallar, her iki eşin paylı mülkiyetinde sayılır (MK. m. 222/I,II). Kanunkoyucu bu hükmüyle burada da âdi bir karineye yer vermiştir.

31 B) Yönetim Bakımından Her eş yasal sınırlar içerisinde kalmak şartıyla kendi kişisel malları ile edinilmiş mallarını yönetme hakkına sahiptir. O halde bir eş edinilmiş mallara katılma rejiminin başlangıcından önce edinmiş olduğu bir apartman dairesini veya miras yoluyla kendisine kalmış olan bir ticari işletmeyi eşinin rızasına hiç de gerek kalmadan dilediği gibi yönetebilecektir. Aynı şekilde bir eşin edinilmiş mallara katılma rejiminin devamı süresince kendi geliriyle edinmiş olduğu bir malı, örneğin satın almış olduğu turistik bir oteli de bizzat yönetme hakkına sahiptir (MK. m. 223/I).

32 C) Yararlanma Bakımından
Bir eşin mülkiyeti kendisine ait olan mallardan dilediğince yararlanması, diğer eşin rızasına bağlı değildir. Bu itibarla malik eş mülkiyetine sahip bulunduğu bir malı, örneğin apartman dairesini veya narenciye bahçesini dilediği üçüncü kişiye dilediği bedelle kiralayabilir; diğer eşin kira sözleşmesinin kuruluşunda herhangi bir şekilde müdahalede bulunması söz konusu değildir (MK. m. 223/I).

33 D) Tasarruf Bakımından
Bir eş mülkiyeti kendisine ait olan mallar üzerinde serbestçe tasarrufta bulunma hakkına sahiptir (MK. m. 223/I). Ancak, kanun koyucu paylı mülkiyet konusu olan mallarda eşlerden her birine diğer eşin rızası olmadıkça kendi payı üzerinde serbestçe tasarrufta bulunma hakkını tanımamıştır (MK. m. 223/II). Eşler bu hükmün aksini kararlaştırabilirler. Bir eşin dilediği gibi tasarrufta bulunma hakkı yasal sınırlar içinde kullanılabilir. Yasal sınırlamalar; aile konutu (MK.m .194) ve MK. m. 199 da yer alan hüküm.

34 Özel Durum (Bir taşınmazın ipoteğe dayalı kredi vasıtasıyla temini)
A- Sırf ipoteğe dayalı kredi ile mal satın alma Eşlerden biri kredi ile mal satın almışsa, bu mal her zaman edinilmiş mal kesimine dahildir.

35 aa- Taşınmazın eşya hukukuna göre aidiyeti meselesi
B) Satın almanın kısmen kişisel mal kesimine, kısmen ipoteğe dayanması halinde: aa- Taşınmazın eşya hukukuna göre aidiyeti meselesi Kredi ile ve eşlerden birinin kişisel malı ile eşlerden birinin satın aldığı taşınmaz, eşya hukuku kurallarına göre, tapu kütüğüne satın alan eş adına yazılır. Malik, taşınmazı satın alan eştir. Diğer eş, bu malın alınmasına katkıda bulunmuşsa, değer artış payı üzerinde talep hakkına sahiptir (MK. m. 227).

36 bb- Malik Olan eşin mal kesimleri arasında malın hangi kesime ait olacağı veya katkının ağırlığına göre malikin belirlenmesi ve onun malvarlığına aidiyeti meselesi : Eşlerin malvarlıklarına ve krediye dayanarak alınan bir taşınmaz, daha fazla katkıda bulunan eşe ait olur. Taşınmazın alınmasına katkıda bulunan taraf, değer artış payını talep hakkına sahiptir. Her iki eş, eşit katkıda bulunmuşsa, taşınmaz, edinilmiş mal grubuna dahil olur.

37 cc- İpoteğin aidiyeti Bir borç olarak ipotek, taşınmazın değerinden ayrı bir değer olarak ortaya çıkmaz, ipotek borç olarak taşınmazı takip eder (MK. m. 230/II); maddi açıdan, bağlandığı mal varlığının içinde yer alır. İpotek, mal kesimleri arasında paylaştırılmaz. İstisnai olarak, eğer ipotek için ödenen faizli sürekli ve muntazam bir şekilde, kadının veya erkeğin bir diğer malvarlığı kesiminden ödeniyorsa, ipotek borcunun, faizin ödendiği malvarlığı kesimine aidiyeti şeklinde yeni bir taksim söz konusu olur. Bu durumda ipoteğin kapsamı, diğer mal kesimine ait olur (MK. m. 209/II, 227/I).

38 Bu kurala getirilen iki istisna söz konusudur:
İpotek borcu, kiraya verilen bir kişisel maldan ödeniyorsa, aslında kira gelirinin edinilmiş mallara dahil olması gerekir (MK. m. 219/II b.4). Bu durumda, ipoteğin hangi mal kesimine ait olduğunun yeniden belirlenmesi icap ederdi; fakat mal kesiminde denkleştirmeye gitmeye gerek yoktur. Edinilmiş mal, sadece gelir üzerinde söz konusudur. Bu da taşınmazın asıl değerinin korunması için yapılan masraflar çıkarıldıktan sonra kalan değerdir. İkinci istisna aile konutuna ilişkindir. Eğer üzerinde ipotek olan evin ipotek faizi, eşlerden birinin edinilmiş mallarından ödeniyorsa, burada, eşin aile masraflarına katkıda bulunduğu kabul edilir.

39 Şans oyunlarından ikramiye çıkması
Piyango ve Şans oyunlarından elde edilen ikramiyelerin edinilmiş mal olmadığı Türk doktrininde hakim görüşçe kabul edilmektedir. Şans oyunlarından elde edilen ikramiyeler, şans oyunu için yapılan harcama ile ikramiye birbirleri ile karşılık ilişkisi içinde olmadığından, bu tür kazanımlar karşılıksız kazanım olarak nitelendirilir. Bu sebeple kişisel mal olduğu kabul edilmektedir. İsviçre Federal mahkemesi bir davada, 7 franga alınan lotodan frank kazanılmasında, İsviçre Hakim görüşüne de dayanarak, şans oyununa yatırılan paranın edinilmiş mallardan kaynaklandığını ve dolayısıyla elde edilen kazancın edinilmiş mal sayılacağına karar vermiştir. Alman hukukunda, özellikle şans oyunlarına harcanan paranın cüzi olması ve bunun hangi malvarlığı grubuna dahil olduğu konusundaki ispat zorluğu dikkate alındığında, şans oyunlarından elde edilen kazanç, edinilmiş mal grubu lehine karine ilkesi gereği daima edinilmiş mal olarak kabul edilecektir.

40 örnek Üniversitede sınıf arkadaşı olan Ayşe ile Ayhan, mezun olduktan sonra 10 ocak 1978 tarihinde evlendiler. Evlendiklerinde ailesi Ayşe’ye 3 milyon değerinde altın armağan eder, Ayhan’a da ailesi bir motosiklet satın alır. Motosikletin son yılda değeri 500 milyon idi. Ayşe 1988 yılında altınların değerinin 300 milyona yükseldiğini görünce altınları sattı ve bankaya vadeli olarak yatırdı. Bu para 1 Ocak 2002 de faiziyle birlikte 2 milyar oldu. Mayıs 2004 de ise toplam 4 milyara ulaştı. Ayşe’nin 2003 yılında parasının faiziyle aldığı piyango biletine 10 milyar ikramiye çıktı. Ayhan’da biriktirdiği parayı ekleyerek 25 milyara bir ev aldılar. Ev tapuda Ayhan’ın adına kaydedilmişti. Bu arada emekli olan Ayhan 6 milyar emekli ikramiyesi aldı. Evlilikleri 16 mayıs 2004 tarihinde açtığı boşanma davasıyla sona erdi. Çözüm : bu evlilikte 1 ocak 2002 e kadar mal ayrılığı rejimi geçerli olup, bu tarihten itibaren boşanma davasının açılma tarihine kadar ise, “edinilmiş mallara katılma rejimi” geçerlidir.

41 Örnek (devam) Tasfiye anındaki durum : Ayşe’nin kişisel malları :
Altınların satış bedelinin 1 ocak 2002 deki karşılığı 2 milyar Ayşenin edinilmiş malları : Ocak 2002 den mayıs 2004 e kadar olan faiz geliri 2 milyar Ayşenin toplam malvarlığı : 4 milyar

42 Örnek (devam) Ayhan’ın kişisel malları : -Motosiklet : 500 milyon
Ayhan’ın edinilmiş malları -2003 yılında alınan ev : 25 milyar -emekli ikramiyesi : 6 milyar : 31 milyar Ayhan’ın artık değeri : 31 milyar Ayşenin artık değeri : 2 milyar

43 Örnek (devam) Ayşenin malvarlığı Bankadaki mevduat : 2 milyar
½ kendi artık değeri : 1 milyar ½ Ayhan’ın artık değeri: milyar Toplam : milyar Ayhan’ın malvarlığı Motosiklet : 500 milyon ½ kendi artık değeri : milyar ½ Ayşen’in artık değeri : 1 milyar Toplam : 17 milyar

44 Örnek 2 30 yaşında A ile 25 yaşındaki B 1990 da evlenmişlerdir. A, 1992 yılında bir iş kazası geçirmiştir. Açtığı dava sonunda 1993’de kesinleşen kararla çalışma gücünü % 75 oranında kaybettiği için temerrüt faiziyle birlikte YTL tazminat almıştır. A bu davayı kazanıncaya kadar toplam TL harcama yapmıştır. A ile B 2 şubat 2002 tarihinde notere gidip, evlenme tarihlerinden itibaren yeni yasada öngörülen edinilmiş mallara katılma rejimini kabul eden mal rejimi sözleşmesi yapmışlardır. A iş kazası sonucu sakat kalması nedeniyle psikolojik bunalıma girmiş, uzun süre sabreden B buna dayanamayıp A aleyhine geçimsizlik nedeniyle 2002 yılı sonlarına doğru boşanma davası açmış; A kusurlu bulunmuş, boşanmaya karar verilmiş; karar 2004 yılının sonlarına doğru kesinleşmiştir. A’ya ödenen çalışma gücü kaybı tazminatı MK. m. 219 b. 3 gereğince edinilmiş maldır. Ancak mal rejiminin sona erme tarihi olan boşanma davasının açıldığı tarihte 42 yaşında olan A’nın PMF (population masculin et feminin) tablosuna göre daha 28 yıl yaşayacağı kabul edilmektedir. Kendisine ödenen tazminat kalan bu yaşam süresince geçimini temin edecektir. Bu nedenle kalan bu 28 yıllık yaşam süresine tekabül eden tazminat miktarının hesaplanarak kendisine kişisel mal olarak bırakılması; B ile birlikte yaşantısında geçen süreye isabet eden miktarın ise edinilmiş mal sayılıp değerlendirmeye alınması gerekir. A’nın tazminatı alabilmek için yaptığı harcamalar MK. m. 234/I gereğince düşündüğünde net 20 milyar TL edinilmiş mal olacaktır. Burada bir aktüeryal hesap yapılacaktır. Bu hesaplama yöntemi Türk Hukukuna yabancı değildir. Trafik ve iş kazaları nedeniyle sakat kalanlar ya da ölüm halinde ölenin desteğinden yoksun kalanların açtıkları maddi tazminat davalarında bu hesaplamalar yapılabilmektedir.

45 Örnek 3 A’ya 1992 yılında toptan ödeme değil, irat şeklinde bir ödeme yapılsaydı hesaplama şu şekilde olabilir: A 1992 yılında 32 yaşındadır. PMF tablosuna göre daha 36 yıl muhtemel yaşam süresi vardır. Buna göre 36X12= 432 ay ömrü vardır. A’ya irat bağlansaydı TL : 432= TL. aylık irat alacaktı. Tasfiye tarihi olan 2002 de A 42 yaşındadır. PMF tablosuna göre ileride daha 28 yıl ömrü vardır. 28X12= 336 ay artık ömrü vardır. 336X TL= TL kalan ömrü süresince geçimini temin edecek olan irat olacaktı. Bu miktar, A’nın 1993 yılında aldığı toptan tazminat miktarından MK. m. 228/II gereğince A’nın kişisel malı olarak düşülecek, kendisine ait olacaktır. Bu miktardan geriye kalan ise eşlerin edinilmiş malı sayılacaktır. Buna göre; = TL. edinilmiş mal sayılacaktır. MK. m. 236 gereğince edinilmiş mallarda net kalan miktarda eşlerden her biri yarı hisse alacaktır. Buna göre B, A’dan sadece : 2 = TL alacaktır. B’nin bu hakkının temelini de edinilmiş mallara katılma rejiminde “emek karşılığında elde edilen malların katılma alacağı hakkını sağlaması” kuralı oluşturmaktadır. A sakat kalıp, bu tazminatı almayacak olsaydı, mal rejiminin sona erdiği tarihe kadar TL kazanacaktı; bunun yarısında B alacak hakkı elde edecekti.