KIRIKKALE REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Rabia ERCAN.

... konulu sunumlar: "KIRIKKALE REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Rabia ERCAN."— Sunum transkripti:

1 KIRIKKALE REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Rabia ERCAN

2 İHMAL NEDİR? Çocuğa bakmakla yükümlü kimsenin, çocuğun gelişimi için gerekli ihtiyaçları karşılamaması veya bu ihtiyaçları dikkate almamasıdır. Bu ihtiyaçlar sağlık, eğitim, duygusal gelişim, beslenme, barınma ve güvenli yaşam şartlarıdır.

3 Çocuğun temel tıbbi gereksinimlerinin karşılanmaması Çocuğun önlenebilir rahatsızlıklardan korunmaması Ciddi bir sağlık sorununda acil ve doğru tıbbi yardımın aranmaması Çocuğun, bakacak yetkin kişiler bulunmadan ve uzun süreler boyunca yalnız bırakılması Çocuğun gece geç saatlere kadar nerede olduğunun bilinmemesi ve umursanmaması Çocuğa düzenli ve besleyici öğünlerin, temiz ve yeterli giysinin sağlanmaması

4 Çocuğun zorunlu yaşa gelmesine rağmen okula gönderilmemesi, 18 yaşın altında olmasına rağmen çalışmaya zorlanması Okula devamlılığının sağlanmaması Okula devam etmediği bilinmesine rağmen müdahalede bulunulmaması Eğitim başarısı için gerekli ihtiyaçların karşılanmaması ve gerekli desteğin sağlanmaması

5 Çocuğa yetersiz ilgi ve şefkat göstermek Çocuğun aile içi kötü muamele ve şiddete şahit olmasına izin vermek Alkol ve/veya uyuşturucu kullanmasına izin vermek Çocuğun suç işleme, aşırı saldırganlık gibi uyumsuz davranışlarına destek olmak veya izin vermek Çocuğun duygusal veya davranışsal probleminde gerek duyduğu profesyonel psikolojik desteği almasına engel olmak veya geciktirmek

6 Bir durumun ihmal sayılabilmesi için; 1.Göstergelerin sürekliliği: Bir çocuğun ihmal edildiğini söyleyebilmek için bu göstergelerin uzun bir zaman dilimi içinde tekrar tekrar gözlenmesi; diğer bir deyişle süreklilik taşıması gerekmektedir.

7 2. Sosyo-ekonomik faktörler: İhmal göstergelerinin ailenin sosyo-ekonomik düzeyi dikkate alınarak değerlendirilmesi; maddi açıdan olanakların elvermemesi ile ihmalin karıştırılmaması gerekmektedir. İhmal vakalarında koşullar elverdiği halde ya da elverdiği ölçüde çocuğun fiziksel, duygusal ve tıbbi bakımının uygun bir biçimde yerine getirilmemesi söz konusudur.

8 İSTİSMAR NEDİR? Çocuğun sağlığını, fiziksel ve psikolojik gelişimini olumsuz etkileyen, bir yetişkin, toplum ya da devlet tarafından bilerek ya da bilmeyerek yapılan hareket ya da davranışlardır. Bir eylem, o eylemi gerçekleştirenin niyetine göre değil, çocuk üzerinde yarattığı etkiye göre istismar teşkil eder.

9 … Aktif bir olgu olarak nitelendirilen istismara ise fiziksel zarar verme, çocuğun kötü beslenmesine yol açma, cinsel istismar, çıkar için kullanma, bundan da öte çocuğun normal fiziksel ve zihinsel gelişimini kısıtlayıcı her türlü faaliyette bulunma örnek verilebilir.

10 … İhmal ve istismarı birbirinden ayıran en temel nokta istismarın aktif, ihmalin ise pasif bir olgu olmasıdır. Ancak bunları birbirinden ayırmak oldukça zordur.

11 İHMAL VE iSTİSMARIN NEDENLERİ

12 Ekonomik nedenler Yüksek düzeyde işsizlik, fakirlik, barınaktan yoksun olma, standartların altında ya da kalabalık ev ortamları ihmal ve istismarın her türüne zemin hazırlayan etmenler olabilirler.

13 Yeterli Sosyal Desteğin Olmaması Göç ya da kayıplar yüzünden aile bireylerinin sosyal desteğinden yoksun kalma ya da boşanmaların artması ve çocuk yetiştirmenin tek bir ebeveynin üzerine kalması gibi faktörler zaten zor olan yaşam koşullarını daha da güçleştiren faktörlerdir ve aşırı derecede strese yol açarlar.

14 Bir diğer neden ise her iki ebeveynin de çalışmak zorunda kalması ve çocuğun bilgisiz ve yetersiz bir bakıcının eline bırakılmasıdır. Son yıllarda genç hamileliğinin artması ihmal ve istismarı doğuran etmenler arasında sayılabilir.

15 Çocuk yetiştirme biçimleri Ebeveynlerin her anlamda olumsuz yaşam koşullarında büyümüş olmaları, onların bir çocuğu büyütmek için gerekli olan bilgi, beceri ve isteklerinin gelişmesini engellemiş olabilir.

16 Madde bağımlılığı

17 Ailedeki ruh hastalıkları

18 Ailedeki sosyal becerilerin ve iletişimin zayıf olması

19 Çocuğa İlişkin Özellikler Bazı çocuklar diğerlerine nazaran daha fazla istismar edilme riski altındadır. Doğuştan engeli olan ya da kronik hastalığı olan çocukların bakımı çok zor olabilir ve diğer koşulların da baskısıyla (ekonomik nedenler, stres, madde bağımlılığı gibi) ihmal ya da istismara açık bir hale gelebilirler.

20 Fiziksel Duygusal Cinsel

21 FİZİKSEL İSTİSMAR Çocuğun kaza dışı hasar görmesi ya da fiziksel olarak cezalandırılması olarak tanımlanabilir.

22 Fiziksel istismar yaralanmaları çimdikleme, ısırma, vurma, tekmeleme, yakma, ağzı kapatarak boğmaya teşebbüs etme, şiddetli bir şekilde sarsma ya da herhangi bir başka şekilde çocuğun bedenine zarar vermektir. Bu yaralanmaların bir kısmı çocuk oyun oynarken kaza ile olmuş olabilir; ancak yaraların yeri, yaralanmanın sıklığı fiziksel istismardan şüphelenmeye yönlendirmelidir.

23 … Fiziksel istismarın yol açtığı duygusal travmanın, fiziksel yaralar kadar çabuk iyileşmediği de bilinmektedir. Duygusal zararın etkisi genellikle ergenlikte ya da daha sonra; fiziksel olarak istismar edilen pek çok çocuğun istismar eden bir ebeveyn olduğunda ortaya çıkmaktadır.

24 ANNE BABALARIN BİLMESİ GEREKENLER

25  Çocuklar, yetişkinlerin bakımına ve korumasına muhtaçtırlar ve hiçbir şekilde fiziksel istismara maruz kalmamaları gerekmektedir.  Ne yaparsa yapsın, hiçbir çocuk dövülmeyi ya da istismar edilmeyi hak etmez ve bu tür bir davranıştan öğrenebileceği hiç bir olumlu ders yoktur. Çocuğun öğrenebileceği tek şey, bunun bir sorun çözme yolu olduğudur.

26  Çocuklar doğruyu yanlışı ebeveynlerini taklit ederek bulurlar. Eğer siz ona vurursanız, o da başka birine vurmanın yanlış olmadığını düşünecektir.  Pek çok yetişkin, bunu terbiye vermenin bir yolu olarak görse de fiziksel ceza çocuğa zarar verir ve ciddi hasarlara yol açabilir.  Şiddet çatışma yaratır.

27 DUYGUSAL İSTİSMAR

28 … ‘Sistemli bir şekilde çocuğun aşağılanması ya da görmezlikten gelinmesi gibi, onun sağlıklı duygusal gelişimini ve benlik saygısını ciddi bir biçimde etkileyen davranış kalıpları olarak’ tanımlanır.

29 Duygusal istismar en sık görülen ancak en zor tanımlanabilen bir istismar biçimidir. Tanımlanması çok zor olduğundan bizlerin her olumsuz ebeveyn tutum ve davranışını bu kategorinin altına almamaya özen göstermemiz gerekmektedir. Zaman zaman ebeveynlerin, kontrollerini kaybedip çocuklarına kırıcı sözler sarf ettikleri, onların ilgiye gereksinim duydukları zamanda bunu görmezden geldikleri ya da istemeden onları incittikleri anlar olur.

30 Bu nedenle duygusal istismarın tek bir olayla sınırlı olmadığını tekrarlayan ve sürekliliğini koruyan hakaret etme, tehdit etme, aşağılama, izole etme ve/veya karşıdaki kişiyi kontrol etme gibi davranışlardan oluşan bir örüntü olduğunu anlamak çok önemlidir.

31 DUYGUSAL İSTİSMARIN TÜRLERİ Reddetme: Çocuğun varlığını ve değerini kabul etmeyi reddetme, çocuğa işe yaramaz, istenmeyen biri olduğu iletisini verme, çocuğu başarısız olarak tanımlama, onaylamama, takdir etmeme, onun düşünceleri ve duyguları olduğunu göz ardı etme, çocuğa kardeşlerinden farklı davranma.

32 Aşağılama: Hakaret etme, alay etme, isim takma, taklit etme, bağırma, azarlama, küfretme, herkesin içinde küçük düşürme gibi çocuğun kimliğini, onurunu ve kendilik değerini yok eden davranışlar

33 Umursamama: Çocuğun psikolojik gereksinimlerine karşı duyarsız olma, çocuğun gelişimi için gerekli olan uyarıcı ya da tepkilerden yoksun bırakılması, sevgi ve şefkat göstermeme, ismiyle hitap etmeme, hiç bir davranışını önemsememe, onu yok sayma

34 Yıldırma: Çocuğu aşırı derecede korkutma, çocuğa dünyanın acımasız ve öfkeli bir dünya olduğuna inandırma, kapalı yerlere kapatma, şiddet içeren davranışları zorla izlettirme, çocuğu terk etme, yaralama ya da öldürme tehdidinde bulunma, çocuğun sevdiği kişi, hayvan ya da eşyaya zarar verme ya da zarar verme tehdidinde bulunma, terk etme tehdidinde bulunma.

35 Yoksun bırakma: Çocuğun yaşıtlarıyla uygun oyun ve aktivitelere girmesine izin vermeme, bebeği sürekli odasında tutarak uyarıcılardan yoksun bırakma, ergenleri ders dışı etkinliklere katılmalarını engelleme, çocuğa zamanının çoğunu odasında tek başına geçirmesini söyleme ya da zorlama, kendi ortamında bile çocuğun özgürlüğünü kısıtlama

36 Davranış bozuklukları sergilemesine göz yumma: Çocuğun alkol ve diğer maddeleri kullanmasına göz yumma, şiddet ya da pornografi içeren materyalleri izleme ya da okumasına; çalma, fuhuş, kumar gibi suçları izlemesine ya da işlemesine izin verme, çocuğun anti-sosyal davranışlarına göz yumma ve çocuğun sosyal normlara uyumunun engellenmesi

37 CİNSEL İSTİSMAR Cinsel istismar, cinsel açıdan olgun ergen veya yetişkin tarafından zorlama, kandırma, rüşvet, korkutma, tehdit ve baskı yolları ile çocuğa olan sosyal ve spesifik sorumluluklarını ihmal ederek çocukla herhangi bir cinsel eylemde bulunarak cinsel haz alınmasıdır.

38 Çocuklar Yaşadıklarını Neden Söylemezler? Kendilerine inanılmayacağından korkarlar. Başlarının belaya gireceğinden korkarlar. İstismarcının tehditlerinden korkarlar. İstismarcıyı korumak isteyebilir, sevebilir ama yaptıklarını sevmezler. Nasıl anlatılacağını bilmeyebilirler. Cinsel davranışların yanlış olduğunu bilmeyebilirler.

39 Arkadaşları tarafından dışlanabileceklerinden korkarlar. Homoseksüel olarak adlandırılabileceklerinden korkarlar. Büyüklerle (otorite figürleriyle) cinsel konuları konuşmaktan utanırlar, korkarlar. Gammaz olarak adlandırılmak istemezler.

40 … Iyi çocukların cinsellikle ilgili sözcükleri kullanmasının doğru olmadığı söylenmiştir. Cinsel istismarın kendi hataları olduğunu düşünürler ve bu yüzden başlarının belaya girmesinden korkarlar.

41 CİNSEL İSTİSMAR AÇIKLANDIĞINDA NE YAPMALI?  Duyulduğunda önce ona inanmalı. Çocuklar cinsel taciz konusunda yalan söylemeyi bilmezler.  Olanları anlatabilmenin ne kadar güç olduğu bilinmeli ve ona anlayış gösterilmeli.  Çocuklar yaşadıkları olayı arkadaşlarına oyun gibi anlatıp gösterebilirler, buna engel olunmamalı. Bu çocuğa iyi gelecektir.

42  Olan bitenin onun suçu olmadığı ona söylenmeli.  Sakin olmaya çalışmalı. Çocuk tedirgin olmamalı. Tedirgin olan çocuk olayı yeniden kapatabilir, susabilir.  Yetişkin ve çocuk için bilgi ve yardım istemek gerekir. Bunun için de en güvenilen yakınlar, arkadaşlar ve uzmanlar yardımcı olabilirler.

43 Çocuklar size bir şey söylemek istediğinde, ONLARI DİNLEYİN. Çocukların başkaları hakkında anlattıklarını CİDDİYE ALIN. Çocuğunuz okulda başka çocuklar tarafından hırpalanıyor, alay ediliyor ya da farklı davranılıyor ise bunu DİKKATE ALIN.

44 Çocuğunuzun etrafındaki güvenebileceğiniz büyüklerin çocuğunuzla ilgilenmesini İSTEYİN. Çocuğunuzu güvenmediğiniz akraba, yetişkin ya da arkadaşlarla yalnız BIRAKMAYIN. Çocuğunuzun kimlerle, nerede vakit geçirdiğine DİKKAT EDİN.

45 Onun izbe yerlere yetişkinlerle ya da kendinden çok büyük çocuklarla gitmesine İZİN VERMEYİN. Aşırı tepki vermeyin. Sakin kalmaya çalışın ve durumu tepkisel olmadan ele alın. Çocuklar böylece sizin geri bildiriminize GÜVENEBİLSİN. Cezalandırmayın, Bağırmayın, BİLGİLENDİRİN.

46 EBEVEYNLERİN ÇOCUKLARINA CİNSEL İSTİSMAR KONUSUNDA VEREBİLECEKLERİ İLETİLER

47 Sen özel ve önemlisin. Bedenin sana aittir. Bedeninde çok özel olan yerler var. Eğer birisi buralara dokunmak isterse ona ‘HAYIR’ deme hakkına sahipsin. Bu tanıdığın, sevdiğin bir yetişkin olsa da ben sana ‘HAYIR’ deme iznini veriyorum.

48 Duygularına kulak ver. İnsanlar sana dokunduklarında ve sen bundan hoşlanmıyorsan duygularına güven. Eğer biri seni rahatsız ederse bunu hemen gelip bana söylemeni istiyorum. Sana söz veriyorum; söylediğin her şeye inanacağım. Eğer biri, doğru olmayan bir biçimde sana dokunursa bu senin hatan değil. 0 yetişkin sana ne yaparsa yapsın senin hatan değil.

49 Eğer Çocuğunuzun İstismara Uğradığını Düşünüyorsanız Neler Yapabilirsiniz

50 Sizinle ya da güvenilir bir erişkinle konuşmasını sağlamak amacıyla güvenli bir ortam oluşturun. Yaşadıklarını anlatması konusunda onu cesaretlendirirken, olmayan şeyleri anlatmaması konusunda uyarın. Çocuğun anlatmasını engelleyecek duygusal tepkilerden kaçının.

51 Yanlış bir şey yapmadığı konusunda ona güvence verin. Psikolojik sağlığı açısından psikiyatri desteği almanız gerekebilir.

52

53 KIRIKKALE REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

54 İHMAL NEDİR? Çocuğa bakmakla yükümlü kimsenin, çocuğun gelişimi için gerekli ihtiyaçları karşılamaması veya bu ihtiyaçları dikkate almamasıdır. Bu ihtiyaçlar sağlık, eğitim, duygusal gelişim, beslenme, barınma ve güvenli yaşam şartlarıdır.

55 Çocuğun temel tıbbi gereksinimlerinin karşılanmaması Çocuğun önlenebilir rahatsızlıklardan korunmaması Ciddi bir sağlık sorununda acil ve doğru tıbbi yardımın aranmaması Çocuğun, bakacak yetkin kişiler bulunmadan ve uzun süreler boyunca yalnız bırakılması Çocuğun gece geç saatlere kadar nerede olduğunun bilinmemesi ve umursanmaması Çocuğa düzenli ve besleyici öğünlerin, temiz ve yeterli giysinin sağlanmaması

56 Çocuğun zorunlu yaşa gelmesine rağmen okula gönderilmemesi, 18 yaşın altında olmasına rağmen çalışmaya zorlanması Okula devamlılığının sağlanmaması Okula devam etmediği bilinmesine rağmen müdahalede bulunulmaması Eğitim başarısı için gerekli ihtiyaçların karşılanmaması ve gerekli desteğin sağlanmaması

57 Çocuğa yetersiz ilgi ve şefkat göstermek Çocuğun aile içi kötü muamele ve şiddete şahit olmasına izin vermek Alkol ve/veya uyuşturucu kullanmasına izin vermek Çocuğun suç işleme, aşırı saldırganlık gibi uyumsuz davranışlarına destek olmak veya izin vermek Çocuğun duygusal veya davranışsal probleminde gerek duyduğu profesyonel psikolojik desteği almasına engel olmak veya geciktirmek

58 Bir durumun ihmal sayılabilmesi için; 1.Göstergelerin sürekliliği: Bir çocuğun ihmal edildiğini söyleyebilmek için bu göstergelerin uzun bir zaman dilimi içinde tekrar tekrar gözlenmesi; diğer bir deyişle süreklilik taşıması gerekmektedir.

59 2. Sosyo-ekonomik faktörler: İhmal göstergelerinin ailenin sosyo-ekonomik düzeyi dikkate alınarak değerlendirilmesi; maddi açıdan olanakların elvermemesi ile ihmalin karıştırılmaması gerekmektedir. İhmal vakalarında koşullar elverdiği halde ya da elverdiği ölçüde çocuğun fiziksel, duygusal ve tıbbi bakımının uygun bir biçimde yerine getirilmemesi söz konusudur.

60 Çocuk ihmali ihtimalini artıran nedenler nelerdir? Cehalet Ebeveyn veya bakıcıların geçmişte görmüş oldukları kötü muamele Yetersiz sosyo-ekonomik koşullar Yetersiz sosyal destek Şiddet uygulamalarını destekleyen veya hoş gören inançlar Uygunsuz kişilerin örnek alınması

61 Ebeveyn veya bakıcıların madde bağımlılığı Ebeveyn veya bakıcıların çocuk gelişimi ile ilgili yetersiz bilgileri Ebeveynlerin çok genç yaşta anne-baba olmaları Ailelerdeki yüksek günlük stres düzeyi Ebeveynlerin aile içi şiddet yaşıyor olmaları Çocuğun tek bir ebeveynle yaşaması

62 İSTİSMAR NEDİR? Çocuğun sağlığını, fiziksel ve psikolojik gelişimini olumsuz etkileyen, bir yetişkin, toplum ya da devlet tarafından bilerek ya da bilmeyerek yapılan hareket ya da davranışlardır. Bir eylem, o eylemi gerçekleştirenin niyetine göre değil, çocuk üzerinde yarattığı etkiye göre istismar teşkil eder.

63 … Aktif bir olgu olarak nitelendirilen istismara ise fiziksel zarar verme, çocuğun kötü beslenmesine yol açma, cinsel istismar, çıkar için kullanma, bundan da öte çocuğun normal fiziksel ve zihinsel gelişimini kısıtlayıcı her türlü faaliyette bulunma örnek verilebilir.

64 … İhmal ve istismarı birbirinden ayıran en temel nokta istismarın aktif, ihmalin ise pasif bir olgu olmasıdır. Ancak bunları birbirinden ayırmak oldukça zordur.

65 Fiziksel Duygusal Cinsel

66 FİZİKSEL VE DUYGUSAL İSTİSMAR

67 FİZİKSEL İSTİSMAR Öğrencinin, bir ya da daha fazla öğrenci tarafından tekrar tekrar ve sürekli olarak olumsuz davranışlara maruz bırakılması’ olarak tanımlanır.

68 … Fiziksel istismarın yol açtığı duygusal travmanın, fiziksel yaralar kadar çabuk iyileşmediği de bilinmektedir. Duygusal zararın etkisi genellikle ergenlikte ya da daha sonra; fiziksel olarak istismar edilen pek çok çocuğun istismar eden bir ebeveyn olduğunda ortaya çıkmaktadır.

69 DUYGUSAL İSTİSMAR

70 … ‘Sistemli bir şekilde kişinin aşağılanması ya da görmezlikten gelinmesi gibi, onun sağlıklı duygusal gelişimini ve benlik saygısını ciddi bir biçimde etkileyen davranış kalıpları olarak’ tanımlanır.

71 DUYGUSAL İSTİSMAR DAVRANIŞLARI İsim takma O çocuk hakkında dedikodular üretme Onun başını belaya sokacak hikayeler uydurma Tüm arkadaşlarını elinden alarak onu yalnız bırakma Diğer çocuklara onunla arkadaş olmamalarını söyleme Ailesi, ekonomik durumu, kültürüyle dalga geçme Görünüşü, giyinişi ya da kilosuyla dalga geçme Özrüyle ya da sağlık durumuyla dalga geçme

72 … Onu sınıfta eş olarak seçmeme Onun eşyalarını alma, saklama ve eşyalarını geri vermek için para isteme Onu üzüntüsüyle dalga geçme Ona açık saçık, kötü ya da tehdit içeren mesajlar gönderme Hoşlanmadığını bile bile ona ağır şakalar yapma Onu tehdit etme Tüm bu davranışları yapan çocuk ya da çocuklarla beraber olma ve durdurma girişiminde bulunmama

73 CİNSEL İSTİSMAR Cinsel istismar, cinsel açıdan olgun ergen veya yetişkin tarafından zorlama, kandırma, rüşvet, korkutma, tehdit ve baskı yolları ile çocuğa olan sosyal ve spesifik sorumluluklarını ihmal ederek çocukla herhangi bir cinsel eylemde bulunarak cinsel haz alınmasıdır.

74

75 BEDENİMİZİ KORUMA VE CİNSEL İSTİSMAR Cinsel istismar bir kişinin kendi rızası dışında bir eyleme hedef olması ya da buna kalkışılmasıdır. Söz, davranış, dokunmayla olabilir. Hiç tanımadığınız veya çok yakınınız olabilir.

76 Hiç kimsenin senin özel yerlerine dokunmaya hakkı yoktur. Hiç kimsenin senin, kendi özel yerlerine dokundurtmaya hakkı yoktur. Birisinin senden özel yerlerine dokunmanı istemesi ya da seninkine dokunması saklanacak bir SIR değildir. Anlatmama sözü vermiş olsan bile, anlatırsan başına çok kötü şeyler geleceği söylenmiş olsa bile, böyle bir şey olursa anlatmalısın. Mutlaka söylemelisin. Sır saklaman gerektiği doğrudur. Ama bu saklanmaması gereken Kötü bir SIRDIR.

77