Yrd. Doç. Dr. Menderes KILDIRAN

... konulu sunumlar: "Yrd. Doç. Dr. Menderes KILDIRAN"— Sunum transkripti:

1 Yrd. Doç. Dr. Menderes KILDIRAN
TEMEL YAŞAM DESTEĞİ Yrd. Doç. Dr. Menderes KILDIRAN SDÜTF Acil Tıp A.D.

2 GİRİŞ TEMEL NOKTALAR Erişkinlerde temel yaşam desteği gereksinimi genellikle kardiyak kökenlidir. Kardiyak probleme yönelik monitorizasyon yapılarak uygun durumlarda defibrilasyon hayat kurtarıcıdır. Bu nedenle hasta/yaralının yanına bir an önce defibrilatör sağlanmalıdır.

3 Defibrilasyon gerçekleşinceye kadar,
Etkili CPR(göğüs masajı-suni solunum) yapmak Yaşam şansını 2-3 kat ↑

4 TEMEL YAŞAM DESTEĞİ BASAMAKLARI
1- Yüksek sesle yardım istemek, 2- Güvenliğin sağlanması, 3- Travmanın sorgulanması, 4- Bilinç kontrolü, AKTİVE ET, AED ulaş 6- Dolaşım kontrolü, Erken kalp masajı (C) 7- Hava yolunu açma (A) 8- Solunumun (B) - İleri yaşam desteği.

5 1- YÜKSEK SESLE YARDIM İSTEMEK
Temel yaşam desteği gereksinimi olabilecek bir olay yada kişi ile karşılaşıldığında, yüksek sesle çevrede olabilecek kişilerin dikkatini çekmek gerekir. Kişi kalabalık bir alışveriş merkezinde bile yalnızlıktan ölebilir.

6 2- GÜVENLİĞİN SAĞLANMASI
Kişisel güvenliğini sağla, Çevrenin güvenliğini, Yaralının güvenliğini .

7 3- TRAVMANIN SORGULANMASI
Tanıklı trafik kazası, yüksekten düşme, darp gibi tanıklı durumların varlığında nabız kontrolünden başlayan temel yaşam desteği yaklaşımı yerine (CAB), hava yolu açıklığı ve solunumun sağlanması basamaklı (ABC) yaklaşımı ile hareket edilebilir. Hava yolu açma manevrası ve taşıma teknikleri için önemli.

8 4- BİLİNÇ KONRTOLÜ Bilinç kontrolü kazazede ile göz teması sağlayacak şekilde, omuzlardan sarsarak ve duyabileceği yüksek sesle seslenilerek yapılır.

9 ÇOCUĞA UYARAN VERİLMESİ
Eğer travma şüphesi yoksa çocuğun omuzu nazikçe sarsılarak iyi olup olmadığı yüksek sesle sorulur. Bebeğin ayak tabanına fiske vurularak yanıt aranır.

10 Bilinç Kontrolü (örn. Solunum olmaması veya yalnızca iç çekme)
-Sağlık personeli yanıtsızlığı kontrol ederken, kısa bir şekilde solunumun olmadığını veya normal solunumu kontrol eder. (örn. Solunum olmaması veya yalnızca iç çekme) -Daha sonra acil yanıt sistemini harekete geçirir ve AED araştırır.

11 DERLENME POZİSYONU Hasta yeterli şekilde soluyorsa ve travma şüphesi yoksa uygulanır. Hastanın başı-boynu ve vücudu aynı anda yana doğru çevrilir. Kemik çıkıntılar ve sinirler üzerinde fazla baskı olmamalıdır.

12 5- ACİL SAĞLIK SİSTEMİNİN AKTİVASYONU
Kurtarıcının yardım alabileceği birisi varsa 112’yi aramasını söyler. Kurtarıcı olanak varsa AED’ ye ulaşmaya çalışır, Kurtarıcı yalnızsa 112’yi arar.

13 6- DOLAŞIMIN KONTROLÜ Dolaşımı gösterir -Beden hareketlerinin varlığı,
-Öksürük olması, -Kendiliğinden solunum olması, -Konuşma, ağlama -Nabız kontrolü -Dolaşım belirtileri yoksa kalp masajına başla - 30 Kalp masajı 2 solunum -Yaklaşık 2 dakikada beş döngü hedefle.

14 BEBEKLERDE DOLAŞIM KONTROLÜ
Öncelikle brakiyal arter kullanılmalıdır. Femoral arter de alternatif olarak kullanılabilir.

15 ÇOCUKLARDA DOLAŞIM KONTROLÜ
Karotis veya femoral arterden yapılmalıdır. Bir elle başa pozisyon verilip hava yolu açıklığı sağlanırken diğer elin işaret parmağı ile KAROTİS arter palpe edilir.

16 ERİŞKİNLERDE DOLAŞIM KONTROLÜ
Dolaşım kontrolü için karotis nabzına bakılır. Dolaşım varlığı 10 saniyede değerlendirilmelidir. Nabız bakılırken boşta kalan el ile ağız açıklığı sağlanarak yabancı cisim varlığı kontrol edilmelidir. Bir elle başa pozisyon verilip hava yolu açıklığı sağlanırken diğer elin işaret parmağı ile tiroid kıkırdağın sivri kısmına dokunulur, Daha sonra 2-3. parmaklar tiroid kıkırdaktan yana doğru yavaşça bastırılarak kaydırılır ve sternokleidomastoid kas ile trakea arasındaki boşlukta nabız hissedilmeye çalışılır.

17 ERİŞKİNDE KALP MASAJI 10 saniye içinde nabız alınamamışsa derhal kalp masajı başlatılır. Masaj noktası sternumun orta-½alt noktasıdır. Kalp masajı, tek ya da çift kurtarıcı olmasına bakılmaksızın 30 kalp masajı 2 solunum . 2 dakika içinde carotisten nabız varlığı değerlendirmesine dayanır.

18 ETKİN KALP MASAJI İÇİN Her masajda göğüs çapının 1/3 kadarı(5cm) çöktürülmelidir, Masaj hızı dakikada en az 100 olacak şekilde ayarlanmalıdır, Masaj sırasında perifer arterlerden nabız alınabilmelidir. Sternumun alt yarısına bastırılmalı fakat ksifoide, kaburgalara bası yapılmamalı.

19 BİR YAŞINDAN KÜÇÜK BEBEKLERDE KALP MASAJI:”Baş parmak tekniği”
Her iki baş parmak yan yana (çok küçük bebeklerde üst üste olabilir), bebeğin meme başlarından geçen hayali çizginin bir parmak kadar aşağısına konur. Diğer parmaklar göğüs kafesini saracak şekilde arkada orta hatta yakın olarak yerleştirilir.

20 BİR YAŞINDAN KÜÇÜK BEBEKLERDE KALP MASAJI:”Baş parmak tekniği”
Baş parmaklar ile sternuma, göğsün 1/3-1/2’si(4 cm) çökecek şekilde bastırılır, Masajın hızı en az 100/dk (yaklaşık olarak saniyede iki masaj)olmalıdır. Her 15 (kurtarıcı tek başına ise 30/2) masajdan sonra bebek uygun pozisyon verilerek iki kez solutulmalıdır.

21 İKİ PARMAK TEKNİĞİ Kurtarıcı tek ise veya bebek iriyse ve göğüs kafesi yeterince iyi kavranamıyorsa iki parmak tekniği kullanılır. Kalp masajının yapılacağı noktaya işaret parmağı ve orta parmak veya yüzük parmağı ve orta parmak dik olarak konarak mesaj yapılır.

22 1-8 YAŞ ARASINDAKİ ÇOCUKLARDA KALP MASAJI
Her 30 (kurtarıcı tek başına ise ) kalp masajına 2 solunum eşlik etmelidir. Bir elin topuğu meme hattı ile ksifoid çıkıntı arasına, sternumun alt yarısına dik olarak konur. Ksifoide bası yapılmamalıdır. Kostalara da bası yapmamak için parmaklar yukarı doğru kaldırılmalıdır.

23 1-8 YAŞ ARASINDAKİ ÇOCUKLARDA KALP MASAJI
Göğüsün 1/3-1/2’si (5cm) çökecek şekilde sternuma bastırılır ve bırakılır. Bırakılma durumunda elin topuğu yerinden oynatılmamalıdır. Masajın hızı yaklaşık olarak dakikada en az 100 olmalıdır (yaklaşık 2 masaj/sn) Her beş döngüde bir (yaklaşık iki dakika) çocuk yeniden değerlendirilmelidir.

24 CAROTİS NABZI ALINIYORSA, NE YAPILMALI?
10 saniye içinde hasta/yaralının nabzı alınıyorsa dolaşım (C) vardır. Bu durumda, (A) Havayolu açıklığı sağlanır, (B) 5 saniye içinde solunum varlığı değerlendirilir. Solunum yoksa 5 saniyede bir (dakikada 12 solunum) soluk verilecek şekilde 2 dakika aralıksız solutulur. 2 dakika solutma sonrası karotisten nabız varlığı değerlendirilerek TYD’ nin nasıl sürdürüleceğine karar verilir.

25 7-HAVA YOLUNUN AÇILMASI
Hava yolunun açılması basamağının iki unsuru vardır. 1-Ağız içinin kontrol edilmesi ve dikkatlice temizlenmesi. 2-Hava yolunu açmak üzere uygun pozisyonun verilmesi.

26 7-HAVA YOLUNUN AÇILMASI
Hava yolunu açmak üzere başa pozisyon ver,2 yöntemle 1-Travma şüphesi yoksa “baş geri-çene yukarı manevrası” uygulanır. 2-Travma şüphesi varsa “çene itme manevrası” uygulanır.

27 7-HAVA YOLUNUN AÇILMASI
Travma şüphesi yoksa, bebeğin omuzları altına rulo haline getirilmiş bir havlu (kıyafet vb) konur. Başın fleksiyonu ve dilin arkaya düşmesi nedeniyle kapanan hava yolu kolayca açılmış olur.

28 7-HAVA YOLUNUN AÇILMASI Baş geri-çene yukarı manevrası
Bilinci kapalı ve travma şüphesi olmayan bir çocuğa uygulanır. Baş hafifçe geriye doğru itilirken çene de hafifçe yukarı doğru kaldırılmalıdır. Baş boyun travması veya şüphesi varsa bu manevra kesinlikle yapılmamalıdır.

29 7-HAVA YOLUNUN AÇILMASI Çene itme manevrası
Servikal travma veya şüphesi varsa uygulanır. Bir yandan servikal immobilizasyon sağlanırken bir yandan da alt çene, angulus mandibulalardan iki parmak yardımıyla yukarı ve dışa doğru itilerek hava yolu açılır.

30 8-HAYAT KURTARICI SOLUK VERİLMESİ
Hasta yeterince solumuyorsa, hava yolu açıklığı uygun şekilde sağlandıktan ve ağız içinde gözle görülebilen yabancı cisimler temizlendikten sonra ard arda iki kez etkili bir şekilde ağızdan-ağza solutulmalıdır. Her bir soluk sn sürmeli ve iki soluk arasında ekspiryum için yeterince zaman bırakılmalıdır. Soluk verirken göğsünün yükseldiği açıkça görülmelidir. Eğer göğüs kafesi yükselmiyorsa hasta pozisyonu, hava yolunda yabancı bir cisim, daha fazla basınç ve hacimde solutmaya gereksinim düşünülmelidir.

31 BEBEKLER İÇİN HAYAT KURTARICI SOLUK VERME TEKNİĞİ: ”Ağızdan-ağız ve buruna”
Kurtarıcı hava yolunu uygun şekilde açar. Derin bir soluk aldıktan sonra ağzını bebeğin ağız ve burnunu kaplayacak şekilde yerleştirir.

32 BEBEKLER İÇİN HAYAT KURTARICI SOLUK VERME TEKNİĞİ: ”Ağızdan-ağız ve buruna birlikte”
1 sn süreyle bebeğin ağız ve burnundan içeri doğru üfler. Bebeğin ekshalasyonu için bir süre beklenir ve aynı işlemler tekrarlanarak ikinci soluk da verilir.

33 ÇOCUKLAR VE ERİŞKİNLER HAYAT KURTARICI SOLUK VERME TEKNİĞİ: ”Ağızdan-ağza”
Kurtarıcı hava yolunu uygun şekilde açar Derin bir nefes aldıktan sonra bir elinin ayasını çocuğun alnına koyar ve aynı elin baş ve işaret parmakları ile çocuğun burnunu sıkar ve ağzını çocuğun ağzını kaplayacak şekilde yerleştirir.

34 1-1.5 sn süreyle çocuğun ağzından içeri üflenir.
ÇOCUKLAR VE ERİŞKİNLER HAYAT KURTARICI SOLUK VERME TEKNİĞİ: ”Ağızdan-ağza”” 1-1.5 sn süreyle çocuğun ağzından içeri üflenir. Çocuğun soluk vermesine izin verdikten sonra aynı işlemleri tekrar ederek ikinci soluğu da verir. Her solukta göğüs kafesinin yeterince yükseldiğine emin olmak gerekir.

35 BİR İHTİMAAL DAHAA VAAR!!!
Solunum var, dolaşım var. - Derlenme pozisyonu - Hava yolu açma Solunum yok, dolaşım yok. - Suni solunum - Göğüs kompresyonu

36 Göğüs basısı/ Suni nefes oranları
Erişkinde 30 bası/2 soluk Bebek ve çocukta 2 kurtarıcı 15/2 Bebek ve çocukta 1 kurtarıcı 30/2 Yenidoğanda 90 kompresyon/ 30 soluk Yenidoğanda dolaşım var, dk/soluk

37 Dolaşım var, solunum yok
- Suni solunum - Dolaşım kontrolü

38 Uygulayıcılar ; - 2 dakikada bir değişmeli - Değişim<5 sn………

39 Sağlıkçı Olmayanlar_TYD
TYD eğitimi almış ise; Yanıtsızlığı(bilinci) değerlendirir. Solunuma bakar(düzensiz-yok-gasping-agonal)- Kısa jeneralize nöbet değerlendirme. Nabız bakmaz. Elle göğüs basısı. Soluk isterse verir.

40 Sağlıkçı Olmayanlar_TYD
TYD eğitimi almamış ise; Yanıtsızlığı(bilinci) değerlendirir. Solunuma bakar(düzensiz-yok-gasping-agonal)-Kısa jeneralize nöbet değerlendirme. Nabız bakmaz. Elle göğüs basısı. Soluk vermez.(Asfiksi durumları hariç)

41 TYD’NİN SONLANDIRILMASI
İleri yaşam desteği ekibine devir, Kazazedenin solunum ve dolaşım fonksiyonlarının geri dönmesi, Fiziksel olarak tükenmek. Ölüm belirtilerinin oluşması Kafası kopmuş hasta

42 YABANCI CİSME BAĞLI HAVA YOLU TIKANIKLIĞI
Yabancı bir cisme bağlı olarak (yiyecek, içecek oyuncak parçaları vb) hava yolunun tam tıkanması durumunda çocuk: Hiç nefes alamaz, Ses çıkaramaz, Öksüremez. Hava yolu kısmen tıkanmış ise çocuklarda: Ani solunum sıkıntısı, Zayıf veya sessiz öksürme, Hırıltı ortaya çıkar.

43 YABANCI CİSME BAĞLI HAVA YOLU TIKANIKLIĞI
Benzer bulgular çocuklarda üst solunum yolu enfeksiyonu durumunda da ortaya çıkabilir. Ancak yabancı cisme bağlı hava yolu tıkanıklığı durumunda bulgular çok ani başlar ve öncesinde herhangi bir hastalık bulgusu yoktur. Yabancı cisme bağlı hava yolu tıkanıklığı kısmi olarak oluşmuşsa çocuğun kendiliğinden olan solunumu ve öksürmesi desteklenmelidir. Ancak tam tıkanma bulguları ortaya çıkarsa müdahale edilmelidir.

44 Her saniyede bir vuruş yapılmalıdır.
BEBEKLERDE, HAVA YOLUNDA TAM TIKANMAYA YOL AÇAN YABANCI CİSMİN ÇIKARILMASI Dönüşümlü olarak “sırt vuruşu” (skapulalar arasına 5 kez) ve “göğüs vuruşu” (göğüste kalp masajı yapılan noktaya 5 kez) yapılır. Her saniyede bir vuruş yapılmalıdır. Sırt ve göğüs vuruşlarına dönüşümlü olarak yabancı cisim çıkana veya bebeğin bilinci kapanana kadar devam edilmelidir.

45 BEBEKLERDE, HAVA YOLUNDA TAM TIKANMAYA YOL AÇAN YABANCI CİSMİN ÇIKARILMASI
Bilinç kapanmış ise hava yolu “dil-çene kaldırma manevrası” ile açılır, Ağız içinde veya farinkste yabancı cisim varsa çıkartılır. Hastanın ağzında yabancı cisim aramak üzere ASLA körlemesine parmak sokulmaz. CPR a başlatılır.

46 ÇOCUKTA- ERİŞKİNDE HAVA YOLUNDA TAM TIKANMAYA YOL AÇAN YABANCI CİSMİN ÇIKARILMASI
Böyle bir durumda abdominal manevra (Heimlich Manevrası) yapılmalıdır. Çocuğun arkasına geçilir. Çocuğun boyuna göre, diz çökülür veya ayakta durulur. Bir el yumruk haline getirilip baş parmak tarafı ile ksifoidin bir miktar altına yerleştirilir.

47 ÇOCUKTA -ERİŞKİNDE HAVA YOLUNDA TAM TIKANMAYA YOL AÇAN YABANCI CİSMİN ÇIKARILMASI
Diğer el ile yumruk yapılmış olan el tutulur ve 5 kez içeri ve yukarı doğru bastırılır. Vuruşlara 5’erli seriler halinde yabancı cisim çıkana veya çocuğun bilinci kapanana değin devam edilir.

48 ÇOCUKTA-ERİŞKİNDE HAVA YOLUNDA TAM TIKANMAYA YOL AÇAN YABANCI CİSMİN ÇIKARILMASI
Bilinç kapanmışsa dil-çene kaldırma manevrası ile çocuğun hava yolu açılmaya çalışılır ve ağız içinde veya farinkte yabancı bir cisim görülürse çıkarılır. Yabancı cisim aranmak üzere parmak körlemesine ASLA ağza sokulmaz. CPR başlanır.

49