SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ(TBK 1-48)

... konulu sunumlar: "SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ(TBK 1-48)"— Sunum transkripti:

1 SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ(TBK 1-48)

2 Hukuki işlem Hukuki işlem arzu edilen ve hukukunda uyğun gördüyü bir sonuca yönelik irade açıklamasıdır. Unsurları: İradenin varlığı İradenin açıklanması Sarih(açık) ve Zımni(örtülü) olabilir Soru: Susma bir irade açıklamasıdır mı?

3 İrade açıklaması hangi andan hüküm ve sonuç doğurabilir:
İradenin açıklandığı andan(ÖR: kabul iradesi) İradenin ulaştığı andan(Ör: sözleşmeni fesih iradesi) İradenin öğrenildiği andan(Ör: öneriyi geri alma iradesi) Hukuki sonuç Hukuki sonuç bakımından tarafların gerçek ve ortak iradeleri esas alınır (Bk m. 19)

4 Hukuki işlemin türleri
I.Taraf sayısı bakımından: Tek taraflı hukuksal işlemler (vasiyet) İki ve çok taraflı işlemler II. Malvarlığına etki bakımından 1. Borçlandırıcı (taahhüt) işlemleri 2. Tasarruf işlemleri Soru: borçlandırıcı işlemin geçersizliği tasarruf işleminin gecerliliğine etki eder mi? III.Sebebe bağlı olup olmamaları bakımından Sebebe bağlı Sebebe bağlı olmayan IV. Etkilerini doğurdukları an bakımından Sağlararası h. işlemler Ölüme bağlı h. işlemler

5

6 Sözleşmenin türleri Borç doğuran sözleşmeler :
I. Borc altına giren bakımından: Tek taraflı sözleşmeler İki taraflı sözleşmeler Tam iki taraflı sözleşmeler(sinallagmatik) Eksik iki taraflı sözleşmeler II.Sözleşme ilişkisinin süresi bakımından yapılan ayırım: Ani ifalı sözleşme Sürekli sözleşme İfa ile yapılan sözleşme(elden bağışlama)

7 Sözleşmenin türleri III. Sözleşme ilişkisinin kanunda düzenlenmiş olub olmaması bakımından: Kanunda öngörülen sözleşme tipleri ve isimsiz sözleşmeler Kanunda düzenlenen sözleşmeler çeşitli şekillerde gruplandırılmaktadır: Temlik borcu doğuran sözleşme(alım-satım, bağışlama) Kullandırma sözleşmeleri (kira, ödünç) İş görme sözleşmeleri (hizmet, eser, vekalet s.) Muhafaza sözleşmeleri(saklama (vedia)) Teminat sözleşmeleri (kefaret, garanti) Rizikolu sözleşmeler (ölünceye kadar bakma ,kefaret) Ortaklık sözleşmesi () İsimsiz sözleşmeler: birleşik- karma ve kendine özgü (sui generius) bakımında

8 Sözleşmenin unsurları ve niteliği
Sözleşme bir hukuki işlemdir Sözleşme en az iki tarafın varlığını gerektirir Sözleşme karşılıklı irade açıklaması gerektirir Birbirine uyğun irade açıklaması gerektirir.

9 Öneri(icap) Tamın: Zaman itibariyle önce yapılan irade beyanıdır
Yöneltilmesi gerekli irade beyanı ile yapılır (BK 8/f.2) Sözleşmenin esaslı unsurlarını içermeli Soru: sözleşmelerin esaslı unsurları nelerdir? 4. Bağlanma iradesi taşımalıdır Öneriye davetten ayrdedilmesi gerekir.

10 Bağlayıcılık güven teorisi çerçivesinde beyanın içeriği hal ve şartlar dikkate alınarak belirlenir (BK 8/f.1) Müzakereye girişmek isteyen kişi öneriye davet yapmış olur BK 8/f.2 “Fiyatını göstererek mal sergilenmesi veya tarife, fiyat listesi ya da benzerlerinin gönderilmesi, aksi açıkça ve kolaylıkla anlaşılmadıkça öneri sayılır.” Karine koymaktadır. Aksi ispat edilebilir. Soru: ürünün kendisinin değil resminin, modelinin fiyat gösterilerek sergilenmesi öneri sayılır mı?

11 Ismarlanmayan şeyin gönderilmesi
BK 7- “İsmarlanmamış bir şeyin gönderilmesi öneri sayılmaz. Bu şeyi alan kişi, onu geri göndermek veya saklamakla yükümlü değildir”. İsabetli olmamıştır. BK 8/f.2 göre ürünün sergilenmesi öneri sayıldığı halde BK 7 göre ürünün kendisinin gönderilmesi öneri sayılmayacağının ifade edilmesi bir tutarsızlıktır Gönderilen kişiyi korunması amaçlanırken bazı hallerde onun çıkarına aykırı durumunda ortaya çıkmasına neden olabilir.

12 Önerinin bağlayıcılığı
Soru: Arabanın üzerine yazılan “satılıktır” ilanı bir öneri sayılır mı? Bir evin üzerine fiyatı gösterilerek satıldığının ilan edilmesi öneri sayılacak mı? Sanal ortamda yapılan mal sergisi bir öneriye davettir. Fakat işin niteliği gereği öneride olabilir. Örneğin: sergilenen bir program ise sözleşmenin kurulmasına takiben talep edenin indirilecekse o zaman programın fiyat gösterilerek sergilenmesi BK 8/f.2 kapsamına girer. Sözleşmeler artırma ve eksilme yoluyla kurulabilir. Kural olarak: bu durumlarda en yüksek fiyatı veren (artırmada) ve ya en düşük fiyatı veren (eksilmede) öneri yapmış olur. Karşı tarafın kabulu ile sözleşme kurulur. Aksi de olabilir. Örneğin en yüksek fiyatı verenle sözleşme yapılacağı ifade edilmişse o zaman en yüksek teklifin verilmesi bir kabul olacaktır.

13 Önerinin bağlayıcılığı
Geçerlilik şartları Şekil şartları Bağlılığının iki yönü vardır: Kabul ile sözleşme kurulur Önerisinden dönerek sözleşme kurulmasına engel olamaz Önerinin geri alınabileceği haller: Hazır olanlar arasında Hazır olmayanlar arasında Bağlayıcı olmayan öneriler (BK 8/f. 1) Bağlayıcılık iradesi taşımıyorsa ve ya dönmebilme hakkını saklı tutmuşsa

14 Bağlayıcılığın sona ermesi
Önerinin red edilmesi Kabul zamanının geçmesi Süreli önerilerde Süresiz önerilerde Hazırlar arasında yapılan görüşmelerde Soru: temsilci ve ya haberci ile yapılan öneri hazırlar arasında yapılmış sayılır mı? b) Hazır olmayanlar arasında yapılan görüşmelerde Varma+ düşünme+geri gelme süresi = İcabın Bağlayıcılık Süresi

15 Kabulun gecikmesi halinde
Kabul gec gönderildiyi için gecikmişse Öneri geciktiyi için kabul de gecikmişse Kabul zamanında gönderilmiş fakat gecikmişse Soru:Öneride bulunanın ölmesi ve ya ehliyetini kaybetmesi bağlayıcılığa etkisi nasıl olur?

16 Kabul Tanım: önerene yöneltilen ve sözleşmeyi öneriye uygun olarak meydana getirme arzusunu kesin olarak ifade eden irade beyanıdır. Unsurları: 1.Kendisine önerinin gönderildiği kişi tarafından yapılan beyandır Örneğin: A B-ye öneride bulunur. Bundan haberdar olan C öneriyi kabul ediyorum tarzında bir beyanda bulunursa kabul olmaz Soru: A yanlışlıkla B-ye değil, C-ye öneride bulunursa C-nin cevabı üzerine sözleşme kurulur mu? 2.Önerene yönetilen irade beyanıdır 3. Öneriye uygun olarak sözleşme meydana getirme arzusunu kesin ifade etmelidir

17 Kabulun yapılış tarzı ve hükmü
Kural: şekle tabi değildir. Açık(sarih) ve ya örtülü(zimni) olabilir. Kanunda bir şekil öngörülmüşse Öneride bulunan kabul için bir şekil öngörmüşse Kural: Susma irade beyanı değildir. Susan kabul etmiş sayılmaz İstisna: BK 6 “Öneren, kanun veya işin özelliği ya da durumun gereği açık bir kabulü beklemek zorunda değilse, öneri uygun bir sürede reddedilmediği takdirde, sözleşme kurulmuş sayılır.” bu bir karinedir Hükmü: Kabul ile sözleşme kurulmuş olur. Kabulün geri alınması önerinin geri alınması ile ilgili kurallara tabidir

18 Karşılıklı irade beyanlarının birbirine uygunluğu
İrade beyanlarının birbirlerine uygun olup olmadığı konusunda tarafların görüşü aynı ise bir uyuşmazlık söz konusu değildir. Eğer tarafların görüşü aynı değilse yoruma gidilir. Güven teorisi ışığında yorum yapılır: Güven teorisi: Taraf, dürüstlük ilkesi uyarınca bir şahsın davranışını kendine yapılan bir irade beyanı saymakta haklı ise bu beyan hukuki işlemin unsurlarını taşımasa bile hukuki sonuç doğurur. Ör: A B-ye göndermek istediği öneriyi Ü-ye göndermişse

19 Uyuşmanın kapsamı Esaslı unsurlar (esaslı noktalar)
Objektif esaslı unsur Sübjektif esaslı unsur İkinci dereceli unsurlar İkinci dereceli unsurlar hakkında anlaşma sonraya bırakılabilir. Sözleşme kurulduktan sonra anlaşılmazsa hakim karar verir(BK 2/f.2)

20 Sözleşme kurulma anı ve hükmü
1. Hazır olana yönetilmişse Kabul beyanı yapıldığı anda kurulur İstisna: Aksi kararlaştırılabilir (vadeye bağlanabilir) Hükmü: kurulduğu andan hüküm ifade eder 2. Hazır olmayana yönetilmişse BK 5-de ulaştığı andan kurulur Soru: kabul haberi öneride bulunana ulaşmış fakat öğrenmeden (okumadan ) zayi olmuşsa sözleşme kurulmuş olur mu? Hükmü: kabul haberi gönderildiği andan ise hüküm doğurur. 3. Açık kabule gerek olmayan haller Ret süresinin geçmesi ve ya kabul anlamına gelen davranışın yapılması ile kurulur Hükmü: önerinin gönderildiği andan Teyit mektubu, sözleşmenin kurulduğunu veya hükümlerini bir tarafın diğer tarafa yazılı olarak bildirmesine denir.