A İ LE E Ğİ T İ M İ Çankaya RAM Krize Müdahale Ekibi Madde Ba ğ ımlılı ğ ı Çalı ş ma Grubu ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ.

... konulu sunumlar: "A İ LE E Ğİ T İ M İ Çankaya RAM Krize Müdahale Ekibi Madde Ba ğ ımlılı ğ ı Çalı ş ma Grubu ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ."— Sunum transkripti:

1 A İ LE E Ğİ T İ M İ Çankaya RAM Krize Müdahale Ekibi Madde Ba ğ ımlılı ğ ı Çalı ş ma Grubu ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

2 MADDE BAĞIMLILIĞI; Herhangi bir maddenin tedavi amaçlı olmaksızın, fizyolojik bir gereksinime yanıt vermeden, giderek artan miktarda kullanılmasıdır. ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

3  Maddeyi kullanmak için güçlü bir istek,  Maddeyi kullanma davranı ş ını denetlemede güçlük,  Yoksunluk belirtileri (Kronik madde kullanımını azalttıktan veya kestikten sonra mide bulantısı, huzursuzluk, uykusuzluk, konsantrasyon problemleri, terleme, titreme, kaygı gibi belirtiler ya ş amak.),  Tolerans geli ş imi (Aynı etkiye ula ş mak için daha fazla madde kullanmaya ihtiyaç duymak.),  Maddeyi elde etmek, kullanmak ve belirtilerini gizlemek için a ş ırı zaman ve çaba harcama,  Madde kullanımı sosyal, ruhsal, fiziksel sorunlara yol açsa da maddeyi almaya devam etme, Bu belirtilerin 3 tanesinin olması ki ş iye ba ğ ımlı demek için yeterlidir. ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

4  Sigara  Esrar  Eroin  Kokain  Kafein  Alkol  Uçucu maddeler  Ecstasy  Morfin  Akineton vb.bazı ilaçlar  Bazı mantarlar  LSD ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

5  Bedende ve ki ş ilikte yıkıma yol açan güçlü bir zehirdir, hızla kana karı ş ır.  Dikkat ve konsantrasyon sorunları, algı ve muhakemede bozulma, reflekslerin zayıflaması gibi i ş levsel bozukluklara;  Bunaltı, uyku ve yeme bozuklukları, bunama, depresyon, psikotik bozukluklar gibi psikiyatrik tablolara,  Kanser, zatürree, tüberküloz, cinsel bozukluklar gibi fizyolojik rahatsızlıklara neden olur. ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

6  Genetik yatkınlı ğ ı olanlar için (ailede alkol alanların varlı ğ ı) ilk alkol alı ş bile hızla ba ğ ımlı ğ a götürebilir.  Ya ş am stresleriyle ya da sorunlarla kar ş ıla ş tı ğ ında rahatlamak için alkole ba ş vuran ki ş i, sonrasında bunu alı ş kanlık haline getirir ve hızla ba ğ ımlılık geli ş ir.  Alkol almaksızın çalı ş amıyor veya ili ş kilerini sürdüremiyorsa, mutlu ya da keyifli olamıyorsa ba ğ ımlılık a ş amasına gelinmi ş demektir.  Ba ğ ımlılık a ş amasında alkolden de keyif alınmaz, sadece içmek için içilir.  Sabahları alkol almak alkolizm için tek kriter de ğ ildir, ki ş i alkolsüz bir ş ey yapamaz hale gelmi ş se ba ğ ımlıdır. ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

7  Eczanelerde ye ş il ve kırmızı reçete ile satılan ilaçlardır. (Diazem, Nervium, Xanax, Tranxilene, Ativan, Rivotril, Akineton ve Rohypnol gibi...)  Rahatlama ve gev ş emeye, kötüye kullanımda ba ğ ımlılı ğ a yol açarlar.  Alkol ile alındıklarında etkileri daha da artar.  Yoksunluk tablolarında gerginlik, rahatlayamama, titreme, uykusuzluk, sinirlilik, bulantı gibi etkiler görülür; hayatı tehdit edici olabilir.  Enerji içeceği ve sınavlarda dikkati yoğunlaştırdığı iddia edilen haplar da tehlike yaratmaktadır. ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

8 R İ SK FAKTÖRLER İ NELERD İ R? KORUYUCU FAKTÖRLER NELERD İ R? ÇOCU Ğ UNUZUN MADDE KULANMAYA BA Ş LAMASINI ÖNLEMEK İ Ç İ N NELER YAPAB İ L İ RS İ N İ Z? ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

9  Ruhsal sorunları ya da ba ğ ımlılı ğ ı olan ebeveynin bulundu ğ u kaotik aileler,  Tutarsız, a ş ırı kontrolcü ya da a ş ırı ilgisiz aile tutumları,  Ailede ş iddet içeren davranı ş ların olması,  Ebeveynlerin madde kullanıyor olmaları  Çocu ğ un madde kullanımına ho ş görü gösterilmesi  Ebeveynlerin çocu ğ un hayatının dı ş ında olmaları  Ailede gerekli disiplinin veya otoritenin kurulamamı ş olması  Parçalanmı ş aileler  Aile içi ileti ş im eksikli ğ i ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

10  Merak  Okul ba ş arısında dü ş ü ş,  Bir arkada ş grubuna girebilme, “hayır” diyebilme, sorunlarla ba ş a çıkabilme gibi sosyal becerilerin zayıf olması,  15 ya ş ından önce uyu ş turucu madde denemi ş olmak  Dü ş ük kendine güven  Depresyon, gerginlik  Sorunların üstesinden gelememe  Travmatik tecrübeler  Madde kullanımı ile ilgili olumlu dü ş üncelere sahip olma  Erken ya ş taki agresif davranı ş lar.  Kendini ispat çabası  Farklı olma iste ğ i ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

11  Ba ş kalarını rahatsız etmek, canını yakmak, zor kullanarak istediklerini elde etmek gibi davranı ş lar sergileyen ki ş ilerle arkada ş lık etmek  Arkada ş ların madde kullanmaları  Arkada ş ların madde kullanımına dair olumlu dü ş ünceleri  Kendini madde kullanan arkada ş lara benzetme, onları taklit etme ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

12  Olumsuz, güvensiz ve disiplinsiz okul ortamı.  Bilinçsiz ve özensiz televizyon yayınları  Göç ve i ş sizli ğ in yüksek olması  Bireyselli ğ in ve yalnızlık duygusunun yo ğ un ya ş anması  Uyu ş turucu maddenin kolay eri ş ilebilir olması ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

13 ÇOCU Ğ UNUZUN MADDE KULLANMAYA BA Ş LAMASINI ÖNLEMEK İ Ç İ N NELER YAPAB İ L İ RS İ N İ Z? ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29  Model olun  Zararlı maddeleri tanıtın  Hem kendi ba ş ına hem de bir ba ş kasının verece ğ i ilacı almamasını ö ğ retin  Seçenek sunun, sonucunu anlatın, tercih yapma hakkını kendisine bırakın  Sa ğ lıklı beslenme alı ş kanlı ğ ı kazandırın  Kendi sa ğ lık ve öz bakımına ili ş kin eylemlerini övün. ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

30  Asi olma  Çabuk öfkelenme  Endi ş eli hal  Kendine dönüklük  Çabuk heyecanlanma  Ruh halinde sürekli ini ş -çıkı ş lar  İ lgi alanları ve zevklerin hızla de ğ i ş mesi  Arayı ş içinde olma  Dı ş görünü ş ün önem kazanması  Özerk olma çabası  Ailenin geri plana dü ş üp arkada ş ların ön plana geçmesi  Bir gruba ait olma gayreti  Cinselli ğ in farkına varma ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

31  Ergenlik dönemi özelliklerini iyi tanıyın, madde ba ğ ımlılı ğ ı için dönemin riskli oldu ğ unu ancak her ergenin madde kullanmayaca ğ ını bilin.  Çocu ğ unuzun arkada ş larını ve ebeveynlerini tanıyın, onları evinizde a ğ ırlayın, arkada ş lıklar kurun. Aileleri ile onların çocuklarından bekledikleri davranı ş lar üstüne konu ş un.  Çocu ğ unuzun bulundu ğ u yer konusunda bilgi sahibi olun. E ğ er çocu ğ unuz ‘bir arkada ş ının evinde’ ise bu arkada ş ı ve ailesini tanıdı ğ ınızdan emin olun. E ğ er sinemaya gittiyse hangi sinemaya gitti ğ ini bilin.  Kurallarınızda tutarlı olun. Alkol ve madde konusundaki kesin tavrınızı takının. ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

32  Davranı ş larındaki ani de ğ i ş imlere kar ş ı duyarlı olun.  Sorunlarının farkında olun  Sorunlarını çözmek için farklı yollar oldu ğ unu ö ğ retin  Madde ve onun etkileri konusunda korkularınıza dayalı de ğ il, gerçeklere dayalı bilgilerle konu ş un.  Ba ğ ımlılı ğ ın ömür boyu süren bir hastalık oldu ğ unu anlatın  “Hayır” demeyi ö ğ retmeye devam edin. Arkada ş baskısına kar ş ı nasıl tepki verilece ğ ini ö ğ retin ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

33  Çocu ğ unuzun sorumluluklarını onun adına yüklenmeyin.  Ortak deneyim ve fikir birli ğ i ya ş adı ğ ınız alanları ke ş fedin.  Spor ve di ğ er sosyal faaliyetlere yönlendirin. ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

34 “Belki kullanabilirim” “ Korku ve merak” “Bir kereden bir şey olmaz” “Ben bağımlı olmam” “İstersem bırakırım” “Bu meret bırakılmaz ki!” “Bırakmak zorundayım” “Artık bırakacağım” “ Bıraktım, bir daha başlamam” “Bir daha asla” BAĞIMLILIK NASIL GELİŞİR? ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

35 YANLI Ş DO Ğ RU  Yalnız iradesiz ki ş iler ba ğ ımlı olur.  Ba ğ ımlılıktan kurtulmak mümkün de ğ ildir.  “Bir kere denemekten bir ş ey olmaz”  “Ben ba ğ ımlı olmam”  Esrar ba ğ ımlılık yapmaz.  Ba ğ ımlılı ğ ın irade ile ilgisi yoktur. Kimse “ben ba ğ ımlı olaca ğ ım” diye yola çıkmaz.  Ba ğ ımlılık tam olarak iyile ş mez ama düzelir. Ba ğ ımlılık, ömür boyu süren bir hastalık olarak kabul edilmelidir.  Bir kere denemekle ya da ara sıra kullanmakla ba ğ ımlı olunur.Ba ğ ımlılı ğ ın ilk adımı, bir kere kullanmaktır.  Herkes ba ğ ımlı olabilir.  Kimyasal ya da do ğ al; uyarıcı ya da uyu ş turucu her madde ba ğ ımlılık yapar. ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

36

37  İ çerken yakalarsanız zarar vermeyin, sadece elindekini alın.  Evde sigara içemeyece ğ ini bildirin.  E ğ er siz içiyorsanız siz de bırakın. Dedi ğ imi yap, yaptı ğ ımı yapma asla i ş e yaramaz.  Sigara ile ilgili ev içi kurallara siz de uyun.  Çocu ğ unuzda nasihat dilini kullanmadan düzenli olarak sigaranın etkileri hakkında konu ş un.  UNUTMAYIN! Bir defalık konu ş ma i ş e yaramaz, kararlı ve tutarlı olun. ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

38  Genç, geli ş imini sürdürdü ğ ü için alkol alımı yeti ş kine göre daha olumsuz etkiler yapmaktadır.  Az miktarda alkol için.  Her kutlama, e ğ lence ya da tatilde içmeyin.  Stresli ya da keyifli oldu ğ unuz her durumda alkol almayın.  İ çkinizi ona aldırtmayın ya da getirtmeyin. ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

39  Alkol almasını onaylamayın ama izin vermek durumunda kaldı ğ ınız zaman bulundu ğ u ortam ve arkada ş lar hakkında bilgi edinin.  Çok alkol kullanan arkada ş larla birlikte olmaması konusunda a ğ ırlı ğ ınızı koyun.  Evde bir kutlama yapıyorsanız bol yiyecek ve içecek bulundurun. ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

40  Madde kullanımını kontrol etmekte güçlük çekme,  Giderek, kullanılan maddenin dozunun artırma,  Zarar vermesine ra ğ men madde kullanmaya devam etme,  Aile, i ş ve çevre ili ş kilerinde bozulma,  Ba ş arısız bırakma giri ş imleri,  Bıraktı ğ ı zaman ruhsal ya da fiziksel yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması (huzursuzluk, uykusuzluk vb) gözlenebilir. ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

41  Hafif uykululuk, halsizlik, yorgunluk, dikkat eksikli ğ i..  Bulantı, kusma, terleme, gözlerde kanlanma..  Kas ve eklem a ğ rıları, kramplar..  Ciltte renk de ğ i ş iklikleri, i ğ ne izleri..  Sık sık fiziksel rahatsızlıklar geçirme..  Yeme alı ş kanlı ğ ının bozulması (az ya da çok yeme)..  Uyku düzeninin aileden farklı saatlere ta ş ınması..  Gürültüye hassaslık, a ş ırı uyuma veya gözbebeklerinin iyice küçülmü ş olması önemli bir veri olabilir. A ş ırı doz halinde ise gözbebekleri geni ş ler. Tatlı yeme iste ğ i esrarın, sürekli su içme iste ğ i ise amfetaminlerin habercisi olabilir. ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

42  Giysilerde ve nefeste maddenin kokusu..  El, yüz ve giysilerde boya ve lekeler..  Duman veya kimyasal kokuları saklamak için tütsü, oda deodorantı veya parfüm kullanımı..  Alkol, sigara kokusunu gizlemek için yeni gargara veya naneli ş eker kullanımı..  Pipo ve sarma ka ğ ıt gibi madde teçhizatına dair kanıtlar..  Saç spreyi, oje, tipeks (daksil ), ka ğ ıt torba ve bezler gibi solunacak ürün kanıtları.  Geni ş lemi ş göz bebekleri veya kanlı gözleri gizlemek için göz damlası ş i ş eleri..  Kendisine olan özeninin azalması..  Sık sık veya uygunsuz zamanlarda güne ş gözlükleri takmak, uzun kollu giysiler giymek, ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

43  Huzursuzluk, sıkıntı hissi, depresyon..  Öfke patlamaları, asabiyet, ta ş kın davranı ş lar veya genel tutum de ğ i ş ikli ğ i.  Bazen ne ş eli, sakin, bazen öfkeli olma..  Dikkati yo ğ unla ş tırmada güçlük..  Sözel ileti ş iminde farklıla ş ma (arkada ş larıyla konu ş urken saklı, kodlu bir dil kullanma ya da tutarsız konu ş ma, uygunsuz sözler söyleme).. ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

44  Sorumluluklarından aksamalar (okul, i ş arkada ş ya ş amında bozukluklar)  Odasında yalnız kalmayı tercih etme..  Sahip olduklarıyla veya aktiviteleriyle ilgili artan bir gizlilik..  Evde daha az vakit geçirme..  Aile ile ili ş kilerin azalması veya bozulması.. ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

45  Çevre ve arkada ş ların eski önemlerini yitirmesi..  Var olan arkada ş veya aileden uzakla ş ma ya da yeni bir arkada ş grubuna girme..  Okula devamı azalmaya, ba ş arısında dü ş me..  Okuldaki arkada ş grubu de ğ i ş ebilir.  Ş üpheli yeni arkada ş lar.. ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

46  Daha fazla para harcama..  Okul ödevlerinde olumsuz de ğ i ş iklikler, notların dü ş mesi.  Yasa dı ş ı davranı ş larda bulunma (hırsızlık, evden kaçma, gasp vb.)  Uygunsuz para harcama ve borç almada artı ş..  Para cüzdanınızdan düzenli olarak para çalınması..  Arkada ş larını, dinledi ğ i müzi ğ i, giydi ğ i ti ş örtleri, taktı ğ ı takıları bir, bir inceleyin. Hatta belli bir yerin kibritini, hesap pusulasını görürseniz bir gün siz de oraya gidin. ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

47  Rahatça madde kullanabilmek için tuvalete, bodruma veya yalnız kalınabilecek yerlere sık sık gitmek gibi gizemli veya ş üpheli davranı ş larda bulunmak,  En kesin yöntem kan ve idrar testleridir. ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

48 TEPK İ SÖYLEM Kabullenmeme, inkar“Yok, benim çocu ğ um asla yapmaz” Kendini ve e ş ini suçlama“Bu çocuk senin yüzünden böyle oldu”, “Sen ş ımarttın”, “Ben iyi anne/baba olamadım.” Hayal kırıklı ğ ı, çaresizlik“Ben onu bunun için mi yeti ş tirdim?”, “Her ş ey bitti artık” Öfke duyma“Benim böyle evladım olamaz” Çocu ğ u suçlayan ve a ş a ğ ılayan tarzda konu ş ma “Senden ne köy olur ne kasaba”, “Serseri mi oldun ba ş ımıza?” Uç kararlar alma e ğ ilimi“Artık bu okula gitmek yok” ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

49

50 MERAK ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

51

52  Kendinizi hazır hissetmeden konu ş mayın ( Ön yargılarınızdan kurtulun,uygun iletişim becerilerini hatırlayın,bilgilerinizi güncelleyin v.b. ).  Ön yargılarınızın farkında olun.  Etiketlemekten kaçının  Herkesin hata yapabilece ğ ini, önemli olanın bunu fark etmek ve telafi etmek oldu ğ unu söyleyin.  Onu sevdi ğ inizi ve daima yanında olaca ğ ınızı vurgulayın.  Amacınızın ona destek olmak oldu ğ unu belirtin.  Yardım ya da danı ş manlık alması için ikna edin. ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

53 Ankara Numune E ğ itim ve Ara ş tırma Hastanesi AMATEM Klini ğ i-395 95 95 A.Ü.Tıp Fakültesi -310 33 33 Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi-202 44 44 Ankara Barosu Gelincik Kadın ve Çocuk Merkezi-444 43 06 Çankaya RAM-466 67 76 ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ

54 TE Ş EKKÜRLER ÇANKAYA REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ