ERENLER REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

... konulu sunumlar: "ERENLER REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ"— Sunum transkripti:

1 ERENLER REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
ZELİHA ÖZEN PSİKOLOJİK DANIŞMAN

2 ANNE- BABA TUTUMLARI

3 Çocuk dediğin, uslu oturur. Çocuk dediğin, her lafa karışmaz.
Çocuk dediğin, yeni icatlar çıkarmaz. Çocuk dediğin, büyükleri üzmez Çocuk dediğin, insanın kafasını şişirmez. Çocuk dediğin, büyüklerin sözünü dinler. Çocuk dediğin, yapma deyince yapmaz. Çocuk dediğin, çok soru sormaz

4 Anne- Baba Tutumları; Çocukların kişiliklerini besleyen, Güçlendiren,
Şekillendiren EN BÜYÜK FAKTÖRDÜR.

5 AŞIRI BASKICI VE OTORİTER TUTUM

6 Çocuğunuzu sürekli başkalarıyla kıyaslıyorsanız
Sevginizi esirgeyip, iletişiminizi kesiyorsanız Yaşının üzerinde olgunluk bekliyorsanız Ceza vererek ne pahasına olursa olsun sizin istediğiniz davranışı göstermesini istiyorsanız Kurallara sıkı sıkı uymasını istiyorsanız Tehdit ediyor yada fiziki şiddet gösteriyorsanız Baskıcı ve otoriter bir anne-babasınız demektir.

7 AŞIRI BASKICI VE OTORİTER TUTUMUN, ÇOCUĞUN KİŞİLİK GELİŞİMİNE ETKİLERİ
Çocuk içine kapanık, sıkılgan, itaatkar olabileceği gibi aşırı saldırgan da olabilir. Çocukta daima güçlü olma ve kendinden zayıfları ezme isteği vardır. Çocuk alacağı ağır cezalardan kaçmak için yalan söyleyebilir. İnsanlar tarafından kolay kandırılır, yanlış hareketler yapmaya eğilimlidir. Aşırı hassas, kırılgan ve hastalıklı bir kişilik görülebilir. Aşağılık duygusuna kapılabilir. Sessiz, uslu, nazik, dürüst ve dikkatli olmasına karşılık, küskün, silik ve çekingen hale gelebilir. Anne ve babasına güvenini kaybedebilir! AŞIRI BASKICI VE OTORİTER TUTUMUN, ÇOCUĞUN KİŞİLİK GELİŞİMİNE ETKİLERİ

8 AŞIRI HOŞGÖRÜLÜ VE TAVİZKÂR TUTUM

9 AŞIRI HOŞGÖRÜLÜ- TAVİZKÂR TUTUMLU BİRER ANNE-BABASINIZ.
Çocuğunuzun olumsuz ve uygun olmayan davranışlarına «biz de çocuktuk, olur böyle şeyler» diyorsanız, Ailede tek söz sahibi çocuğunuzsa, Kurallara uymasını beklemiyorsanız, Ona sonsuz özgürlük tanıyorsanız, Sürekli sevgi gösterisi içinde büyütüyorsanız, Çocuğunuzun yerli yersiz bütün isteklerini kabul ediyorsanız Çocuğunuza sayısız haklar tanıyor ve çocuğunuzun davranışlarına sınır koymuyorsanız AŞIRI HOŞGÖRÜLÜ- TAVİZKÂR TUTUMLU BİRER ANNE-BABASINIZ.

10 AŞIRI HOŞGÖRÜLÜ VE GEVŞEK TUTUMUN, ÇOCUĞUN KİŞİLİK GELİŞİMİNE ETKİLERİ
Gururlu, kibirli, kendini beğenen kişilik özelliği sergilerler. Sabırsız, sorumsuz, bencil, çabuk darılan ve her an dilediğinin yapılmasını bekleyen çocuklar olurlar. Her istediğini ailesine yaptırmayı alışkanlık haline getirip bu tavrı arkadaşları ve çevresinden görmeyince uyum sağlamada güçlük çeker. Toplumda, okulda vb. yerlerdeki kuralları anlaması ve uyması zorlaşır. Başkalarının haklarına saygı duymazlar. Kendi istediğinin olması için mücadele verir ve çevreden dışlanırlar. AŞIRI HOŞGÖRÜLÜ VE GEVŞEK TUTUMUN, ÇOCUĞUN KİŞİLİK GELİŞİMİNE ETKİLERİ

11 2,5 yaşındaki erkek çocuğu, kalabalık olan bir ailenin tek çocuğudur
2,5 yaşındaki erkek çocuğu, kalabalık olan bir ailenin tek çocuğudur. Çocuğun her isteğine uyan dört teyzesi her gün ona pahalı oyuncaklar taşımaktadırlar. Bir keresinde teyzelerinden birinin plastik oyuncak getirdiğini gören çocuk oyuncağı alır ve camdan aşağıya atar. Atarken de «Bana öyle ucuz oyuncaklar getirmeyin!» der. KISA BİR HİKAYE…

12 AŞIRI KORUYUCU TUTUM VE ABARTILMIŞ SEVGİ

13 Aşırı koruyucu birer anne-babasınız demektir.
Çocuğunuzu aşırı kontrol ediyor, ne yaptığını, ne yediğini, ne konuştuğunu sürekli kontrol ediyorsanız Çocuğunuzun hata yaparak doğruyu bulmasına müsaade etmiyorsanız Çocuğunuzu yedirirken yiyeceğinden fazla yemek veriyor, istemediği yemekleri zorla yediriyorsanız, çatal-kaşık kullanabilen çocuğunuza beş–altı yaşlarına gelse de elinizle yemek yediriyorsanız. Çocuğunuzu giydirirken sürekli giyinmesine ve soyunmasına yardım ediyorsanız

14 AŞIRI KORUYUCU TUTUMUN, ÇOCUĞUN KİŞİLİK GELİŞİMİNE ETKİLERİ
Toplumsal yaşama uyum sağlamada güçlük çekerler. Özgüven eksikliği yaşarlar. Kendilerini ifade etmede güçlük çekerler. Ailenin aşırı koruyucu yapısı, çocuğu bencil yapar. Daima dikkat çekmeye çalışır, çevresindeki kişilerin ona hizmet etmesini beklemeye başlar. Annenin kaygılı halini çocuk hisseder ve yeni durumlara (ör.: okula başlama) alışmada güçlük çekerler. Sorumluluk duyguları gelişmez. Yetişkinlik çağında bile ailelerine bağımlı bireyler haline gelirler. AŞIRI KORUYUCU TUTUMUN, ÇOCUĞUN KİŞİLİK GELİŞİMİNE ETKİLERİ

15 TUTARSIZ VE KARARSIZ TUTUM

16 Eşinizle, çocuğunuzun yanında, çocuk konusunda birbirinizi eleştiriyorsanız
Eşinizin olumlu yaklaşımına sizin olumsuz tutumunuz oluyorsa yada taraflardan biri çocuğu kayırıyorsa Çocuğunuza söz dinletmek için önce yumuşak tonda konuşup, ardından sesinizi yükseltip çocuğunuzu dövüyorsanız sonra da diz çöküp özür diliyorsanız Tutarsız ve kararsız bir anne- babasınız!

17 TUTARSIZ VE KARARSIZ TUTUMUN, ÇOCUĞUN KİŞİLİK GELİŞİMİNE ETKİLERİ
Doğru kararlar alamaz, görüşlerini açıkça söyleyemez ve kendini hiçbir ortamda rahatça savunamaz. Nasıl davranacağını ailesinin ruhsal durumuna göre ayarlamaya çalışır. İsteklerini kabul ettirmek için sürekli anne-babayı dener. Çocukta iç çatışmalar, huzursuzluk ve öncelikle anne babaya daha sonra kendisine karşı güvensizlik oluşabilir. TUTARSIZ VE KARARSIZ TUTUMUN, ÇOCUĞUN KİŞİLİK GELİŞİMİNE ETKİLERİ

18 Hatice Hanım Yusuf’a, sokağa çıktıklarında devamlı bir şey istememesini defalarca tembih eder. ‘‘Benden hiç bir şey isteme, çünkü almayacağım.’’ demesine rağmen, Yusuf her gördüğü şeyi istemeye devam eder. Yol boyunca onu bunu istemesine sürekli karşı koyan Hatice hanım, artık dönüş yolunda, ‘‘Hadi peki, şu tabancayı alalım.’’der. Ancak bütün yol boyunca ‘Hayır’’ deyip direnmesine rağmen en sonunda kabul edip bir şey almanın aslında Yusuf’a ne öğrettiğinin farkında değildir. Yusuf, ‘‘Devamlı ister ve annemi bıktırırsam ona istediğimi aldırırım’’ı yaşayarak annesinden öğrenir.

19 DEMOKRATİK TUTUM

20 Çocuklarınızı karşılık beklemeyerek seviyorsanız
Çocuğunuzun bağımsız, farklı bir birey olduğunu kabul edip, düşüncelerini açıklamasına fırsat veriyorsanız Çocuğunuzu konuşmaya teşvik ediyorsanız Çocuğunuzu alacağı kararlar konusunda serbest bırakıyorsanız İdeal Demokratik Anne-Babasınız! Çocuğunuzun istek ve ihtiyaçlarını denge içerisinde karşılıyorsanız

21 DEMOKRATİK TUTUMUN, ÇOCUĞUN KİŞİLİK GELİŞİMİNE ETKİLERİ
Daha bağımsız ve dışa dönük bir birey olur. Yaratıcılık özellikleri gelişir. Daha mutlu, az kaygılı ve huzurlu olur. Çocuk sınırlar içerisinde özgürdür. Neyi, ne zaman ve ne şekilde yapacağını çok iyi bilir. Başkalarının fikirlerine saygı duyan bir birey olur. Toplumsal ve uyumlu bir birey olarak yetişir. DEMOKRATİK TUTUMUN, ÇOCUĞUN KİŞİLİK GELİŞİMİNE ETKİLERİ

22 KURALLAR (SINIRLAR) VE ÇOCUKLA İŞBİRLİĞİ
Kurallar Oluşturmak İsteklerinizi Net Olarak İfade Etmek İstediğiniz Şeyi İstediğiniz Anda Yapmalarını Sağlamak KURALLAR (SINIRLAR) VE ÇOCUKLA İŞBİRLİĞİ

23 İYİ BELİRLENMİŞ AİLE KURALLARI;
Bütün aile üyelerinin görüşleriyle hazırlanır. Sayı olarak az, nitelik olarak önemli kurallardır. Bütün aile üyelerinin uyabileceği kurallardır. Belirlenen kurallar net bir şekilde ifade edilir, belirsiz ifadeler yoktur. Kurallar ihlal edildiğinde sonuçlarının neler olacağı bellidir. İYİ BELİRLENMİŞ AİLE KURALLARI;

24 ÖRNEK BİR AİLE KURALLARI ŞEMASI
Birbirinizin canını yakmak yok Ödevler yemekten önce yapılır. Ev işleri yatmadan önce yapılır. Küstahlık, sızlanmak ve dırdır etmek yok. SONUÇLARI Beş dakika mola, ardından özür dilenir. İncinen kişi adına bir ev işi/ödevi yapılır. Yemekten sonra bilgisayar hakkı kullanılamaz, evde kalıp ödev yapılır. O iş ertesi sabah okuldan önce yapılır. (Anne ya da baba sizi erkenden uyandırır) Hemen odaya gidilir, tartışma biter. ÖRNEK BİR AİLE KURALLARI ŞEMASI

25 İSTEKLERİ NET OLARAK İFADE ETMEK
BELİRSİZ RİCA Lütfen odanı topla. Gitme vakti! Sen daha iyi bilirsin! Ayşe! Uslu dur. ÇOCUĞUN YORUMU Her şeyi dolaba kaldır. Gitmek için hazırlanmaya başlasan iyi olur. Yanlış bir şey yaptın. Merhaba, Ayşe! Seni izliyorum. NET RİCA Lütfen kitapları rafa, giysilerini dolaba ve oyuncaklarını kutuya kaldır. Lütfen ayakkabını ve paltonu giy ve arabaya bin. Makasımı almadan önce sormanı istiyorum. Ayşe, lütfen mutfağa gel. Yerine otur. Alçak sesle konuş. İSTEKLERİ NET OLARAK İFADE ETMEK

26 ÇOCUĞUMA İSTEDİĞİM ŞEYİ O ANDA NASIL YAPTIRACAĞIM?
İSTEDİĞİMİZİ YAPTIRABİLMEK İÇİN KULLANDIĞIMIZ YANLIŞ YÖNTEMLER Dırdır etmek Dilemek/ Ummak Rica Etmek / Yalvarma / Sızlanmak Rüşvet Boş Tehditler Talepler Hakaretler Dersler Bağırmak ÇOCUĞUMA İSTEDİĞİM ŞEYİ O ANDA NASIL YAPTIRACAĞIM?

27 ÇOCUĞUMA İSTEDİĞİM ŞEYİ O ANDA NASIL YAPTIRACAĞIM?
DİREKT SÖYLEYİN BÜYÜKANNE KURALINI UYGULAYIN (____YAPTIKTAN SONRA ______ YAPABİLİRSİN.) İSTEKLERİNİZİ NET OLARAK İFADE EDİN TERCİHLER SUNUN (3-5 YAŞ İÇİN 2 TERCİH) KISA VE ÖZ KONUŞUN EŞYALARI KONUŞTURUN 5-3-1-ŞİMDİ! YARDIMCI SORULAR SORUN KURALLARI KAĞIDA DÖKÜN MİZAHA BAŞVURUN (ŞARKI, ESPRİ VS) ÇOCUĞUMA İSTEDİĞİM ŞEYİ O ANDA NASIL YAPTIRACAĞIM?

28 Ceza nedir? Neden işe yaramaz? Disiplin nedir? Neden işe yarar?
CEZA VE DİSİPLİN

29 ÇOCUKLARIMIZI NEDEN CEZALANDIRIYORUZ?
Olumsuz davranışlarına son vermek için, Doğruyla yanlışı ayırt etmesini sağlamak için, Evde kimin patron olduğunu göstermek için, Öfkelendiğimiz ve başka ne yapacağımızı bilmediğimiz için ÇOCUKLARIMIZI NEDEN CEZALANDIRIYORUZ?

30 Ceza denince akla hemen sadece bedeni ceza (dayak) gelir. Oysa;

31 SIKÇA KULLANILAN CEZA YÖNTEMLERİMİZ:
Çocuk konuşurken başka yöne bakmak Dinlememek Başarılarını görmezden gelmek Eleştirmek  Tehdit etmek  Cevaplarının olumsuz olduğunu bildiğimiz soruları yöneltmek  Suçlamak   Aşağılamak  Çocuğun istenmeyen davranışlarını, olumlu davranışları olan çocuklarla karşılaştırmak   Yapabileceğinden fazlasını beklemek,      Soğuk ve ilgisiz davranmak. Gibi davranışlar da bedeni cezalar gibi çocuğa zarar vericidir. Bunlara "duygusal şiddet uygulamak" da denebilir. SIKÇA KULLANILAN CEZA YÖNTEMLERİMİZ:

32 ÇOCUK BU ŞEKİLDE CEZALANDIRILDIĞINDA…
Kendine güvensiz, ürkek, huzursuz, sık sık yanlış yaptığını düşünen, kendini önemsiz hisseden, konuşurken gözlerini kaçıran, iş yapmaktan keyif almayan, (belki de) saldırgan biri olur. Cezalandırılan yanlış davranış başlangıçta hemen ortadan kalktığından, yetişkinler cezanın uygun bir eğitim aracı olduğu izlenimine kapılırlar. Ceza geçici bir çözümdür. Aslında cezalarda biraz da intikam duygusu gizlidir. "Beni üzdü, ben de onu üzeyim" gibi. Ceza veren yetişkin çocukla ilişkilerini daha içinden çıkılmaz hale getirebilir. Bazen cezadan başka çare bulamayabiliriz. Böyle bir durumda anlamlı cezalar vermeliyiz ki bir işe yarasın. ÇOCUK BU ŞEKİLDE CEZALANDIRILDIĞINDA…

33 Mutlaka Ceza Vermek Gerekiyorsa Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:
Cezadan önce çocuğa; Niçin öyle yapılmaması gerektiği hatırlatılır. Böyle yapmaya devam ederse nasıl bir önlem alınacağı bildirilir. Bütün bunlara rağmen istenmeyen davranışı yenilerse, ceza mutlaka uygulanır. Ceza uygulanırken; Önce yanlış davranışın analizi yapılır «Bu davranış hangi durumlarda ortaya çıkıyor», «Öncesinde ne olmuştu» gibi             Ceza belirlenir.                  Uygulanır. Mutlaka Ceza Vermek Gerekiyorsa Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:

34 Çocukların doğruyla yanlışı ayırt etmelerini sağlamanın ve çocuğun, onu mutlu bir yaşama götürecek önemli dersler öğrenmesine yardımcı olmanın pozitif yolları da vardır. Önemli olan, çocuğun olumsuz davranışlarına hazırlıklı olmak ve bu davranışlarla baş etme yöntemini belirlemektir. DİSİPLİN, AMA NASIL?

35 DİSİPLİN METODLARI Kurallar ve Beklentiler Kullanın Az Laf, Çok İş
Mola Yöntemi Doğal Sonuçları Görmesine İzin Verin Sabırlı ve Tutarlı Olun, Pes Etmeyin! DİSİPLİN METODLARI

36 Anne babanın çocuğun davranışlarının şekillenmesinde çocuğun başarılarını, doğru davranışlarını, onaylanması gereken tavırlarını, ödüllendirmesi önemlidir. PEKİ YA ÖDÜLLENDİRME?

37 “MADDİ DEĞİL, DUYGUSAL ÖDÜLLENDİRME”

38 OKULÖNCESİ DÖNEMDE ÖDÜLLENDİRME ŞEKİLLERİ
Öpme okşama sevme onunla oynama onunla birlikte gezme onaylandığının hissettirilmesi onun kabiliyetlerini ön plana çıkaracak program ve aktivitelere yönlendirme onun hoşuna gidecek iltifatlar söyleme vb... OKULÖNCESİ DÖNEMDE ÖDÜLLENDİRME ŞEKİLLERİ

39 ÇOCUKLARIN BENLİK SAYGISINI GELİŞTİRMEK

40 Hiçbir zaman dinlemiyorsun
Kötü çocuk ! Aptallık etme Sakarsın tembelsin Bebek gibi ağlama Dikkatsizsin Hiçbir zaman dinlemiyorsun

41 Ben matematiği hiç beceremiyorum
Bunu yapamıyorum Biraz daha zaman harcayıp tekrar dene. Ben sana güveniyorum. Ben matematiği hiç beceremiyorum Daha önce iyi notlar getirdin, yine yapabileceğinden eminim. Çok beceriksizim Yeni bir şey öğrenmek zordur. ilk denediğin zamanı hatırla. Ne kadar zordu ama şimdi harika yapıyorsun.

42 DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER.