Bilgi Kaynağı Olarak Veri Tabanları

... konulu sunumlar: "Bilgi Kaynağı Olarak Veri Tabanları"— Sunum transkripti:

1 Bilgi Kaynağı Olarak Veri Tabanları
BBY104 Bilgi Kaynakları ve Hizmetleri II

2 Veri tabanı (database) nedir?
TDK sözlüğü’ne göre; Bilgisayar kullanımında çözüme erişmek için işlenebilir duruma getirilmiş bilgi ortamı. Bir konu ya da örgüte ilişkin verilerden oluşan ve genellikle bir veri tabanı dizgesi aracılığıyla bir bütün olarak yaşatılan veri kümeleri topluluğu. Cambridge Dictionary; Bir bilgisayar sistemi içinde depolanmış ve kolaylıkla görüntülenip değiştirilebilen büyük miktardaki bilgi… Ekşi Sözlük; Bilgi üssü Düzenli bilgiler topluluğu

3 Veri tabanı (database) - Tanım
Büyük miktarda bilgiyi bir arada tutan ve istenildiğinde bu bilgilere erişmeyi mümkün kılan sistemler…

4 Bilgi yönetimi ve veri tabanları
Kütüphane hizmetlerini ve kütüphanecilik mesleğinin tanımını değiştiren bir fenomen.. Günümüzde bilgiye erişmenin en kolay yoludur. Neden? Bilgi çok fazla.. Bilgi hızla artıyor.. Depolama Düzenleme Arama-bulma Tam metin Veri tabanları, çok büyük miktarda bilgiye çevrimiçi (online) olarak erişimi sağlar. Makale, kitap, dergi gibi pek çok farklı türde kaynağa erişilebilir.

5 Üniversiteler ya da kurumlar veri tabanlarına nasıl erişirler?

6 Veri tabanları bilgiyi nasıl sunar?
bu bilgi kaynaklarının kullanım ve dağıtım hakkını firmalar alırlar. bu yayınlar bir bilgi kaynağında yayımlanır araştırmacı/bilimadamı yayın üretir firmalar bu bilgileri veri tabanlarına depolar ve araştırmacıların bulundukları kurumlara sağlarlar. kurumlar bu veri tabanlarını satın alır ya da abone olurlar. araştırmacı/bilimadamı/ öğrenci bu veri tabanlarını kullanarak bilgiye ulaşır.

7 Avantajları Milyonlarca bilgi kaynağını herhangi bir yerden,
günün herhangi bir saatinde ve dilediğiniz kadar kullanmaya izin verirler.

8 Dezavantajları Kurumun aboneliği olmayan kaynaklara erişim sorunu
Adil olmayan kullanım Bir veri tabanında yer alan bilgi kaynaklarının kullanım hakkı veri tabanına abone olan kuruma aittir. Ancak fazla indirme, içerikteki dokümanların satışı ya da diğer kurumlar ile paylaşımı adil kullanım kurallarına uymaz. Arşivleme sorunu (abonelik bittiğinde kaynaklara erişim mümkün olabilir de olmayabilir de) Internet bağlantısı zorunluluğu Elektronik ortam kullanım becerisi gerekliliği

9 Veri tabanı türleri Bibliyografik veri tabanları
Bibliyografik-atıf veri tabanları Tam metin (full-text) dergi veri tabanları Tam metin (full-text) kitap veri tabanları İstatistiksel veri tabanları Açık erişim veri tabanları

10 Bibliyografik veri tabanları
Yayınlara ait bibliyografik bilgilere (yazar adı, eser adı, yayın yılı, öz (abstrakt) vs.) ulaşmayı olanaklı hale getirir. Ne tip soruları yanıtlayabilir? Kim, hangi konuda, hangi dergide, ne yazmış? Hangi dergi nerede yayımlanmış? ... Örnekler; LISA (Library and Information Science Abstract) Ulrich’s Periodicals Directory …

11 Bibliyografik veri tabanları - LISA
H.Ü. Kütüphaneleri tarafından satın alınan bir veri tabanıdır. Tarama yapabilmek için H.Ü. E-posta adresinizin (kullanıcı adı ve şifreniz) olması ve proxy ayarlarınızı yapmış olmanız gerekir: (

12 .. Bibliyografik veri tabanları - LISA
LISA (Library and Information Science Abstract) Kütüphane profesyonelleri ve bilgi uzmanları için tasarlanmış bir veri tabanı İçeriğinde 68 ülkeden 20 farklı dilde 440 bilgi bilim dergisi yer alıyor. 1969’dan günümüze makalelere ait bibliyografik künye ve özleri içerir. Detaylı bilgi: set-c.php

13 Bibliyografik veri tabanları - Ulrich’s Periodicals Directory
H.Ü. Kütüphaneleri tarafından satın alınan bir veri tabanıdır. Tarama yapabilmek için H.Ü. E-posta adresinizin (kullanıcı adı ve şifreniz) olması ve proxy ayarlarınızı yapmış olmanız gerekir: (

14 .. Bibliyografik veri tabanları - Ulrich’s Periodicals Directory
Dünya çapında ’den fazla süreli yayının bibliyografik bilgilerini içerir. Genel konulu akademik yayınlar hakkında her tür bilgiye ulaşılabilir. Detaylı bilgi;

15 Bibliyografik atıf veri tabanları
Yayınlara ait bibliyografik bilgilere (yazar adı, eser adı, yayın yılı, öz (abstrakt) vs.) ulaşmayı olanaklı hale getirmenin yanında yazarların atıf yaptıkları ve atıf yapılan yayınları verirler. Grafiksel gösterimler yapmaya yardımcı olurlar. Hangi amaçlarla kimler tarafından kullanılabilir? Literatür taraması yapanlar (x konuda son 50 yılda neler yayımlanmış?) Araştırmacılar (hangi bilim adamı hangi yayını ile en fazla atıf almış?) Devlet kurumları (akademik yükselme, unvan alma, vb. amaçlarla başvuru yapan adaylar arasından seçim yapabilmek için: örn: hangi aday ne tür dergilerde yayın yapmış, atıf almış mı?..) Üniversiteler (hangi üniversite daha fazla yayın yapmış?) Örnekler; Web of Science Scopus

16 Bibliyografik atıf veri tabanları - Web of Science
H.Ü. Kütüphaneleri tarafından satın alınan bir veri tabanıdır. Tarama yapabilmek için H.Ü. E-posta adresinizin (kullanıcı adı ve şifreniz) olması ve proxy ayarlarınızı yapmış olmanız gerekir: (

17 .. Bibliyografik atıf veri tabanları - Web of Science
Science Citation Index – 1899 Social Science Citation Index – 1898 Arts and Humanities Citation Index – 1975 Dünya çapında otorite 10,000’den fazla “etki faktörü” yüksek (!) dergi ve bu dergilerin içinde yer alan makalelere ait bibliyografik bilgileri içerir. 256 farklı disiplinle ilgili otorite yayınların bibliyografik bilgileri bulunur. Detaylı bilgi; /science_products/a-z/web_of_science

18 Bibliyografik atıf veri tabanları - Scopus
H.Ü. Kütüphaneleri tarafından satın alınan bir veri tabanıdır. Tarama yapabilmek için H.Ü. E-posta adresinizin (kullanıcı adı ve şifreniz) olması ve proxy ayarlarınızı yapmış olmanız gerekir: (

19 .. Bibliyografik atıf veri tabanları - Scopus
Yaklaşık dergi içinde yer alan otorite yayınlar 41 milyondan fazla bibliyografik kayıt Detaylı bilgi;

20 Tam metin dergi veri tabanları
Dergilere ve dergilerde yayımlanmış tam metin makalelere erişim imkanı sağlar. Örnekler; ScienceDirect SpringerLink Wiley-Blackwell …

21 Tam metin dergi veri tabanları - ScienceDirect
H.Ü. Kütüphaneleri tarafından satın alınan bir veri tabanıdır. Tarama yapabilmek için H.Ü. E-posta adresinizin (kullanıcı adı ve şifreniz) olması ve proxy ayarlarınızı yapmış olmanız gerekir: (

22 Tam metin dergi veri tabanları - SpringerLink
H.Ü. Kütüphaneleri tarafından satın alınan bir veri tabanıdır. Tarama yapabilmek için H.Ü. E-posta adresinizin (kullanıcı adı ve şifreniz) olması ve proxy ayarlarınızı yapmış olmanız gerekir: (

23 Tam metin dergi veri tabanları - Wiley-Blackwell
H.Ü. Kütüphaneleri tarafından satın alınan bir veri tabanıdır. Tarama yapabilmek için H.Ü. E-posta adresinizin (kullanıcı adı ve şifreniz) olması ve proxy ayarlarınızı yapmış olmanız gerekir: (

24 Tam metin kitap veri tabanları
Kitaplara tam metin erişim imkanı sağlar. Örnekler; Ebrary Elsevier E-Books (ScienceDirect) Springer E-Books …

25 Tam metin kitap veri tabanları - Ebrary
H.Ü. Kütüphaneleri tarafından satın alınan bir veri tabanıdır. Tarama yapabilmek için H.Ü. E-posta adresinizin (kullanıcı adı ve şifreniz) olması ve proxy ayarlarınızı yapmış olmanız gerekir: (

26 Tam metin kitap veri tabanları - Elsevier E-Books
H.Ü. Kütüphaneleri tarafından satın alınan bir veri tabanıdır. Tarama yapabilmek için H.Ü. E-posta adresinizin (kullanıcı adı ve şifreniz) olması ve proxy ayarlarınızı yapmış olmanız gerekir: (

27 İstatistiksel veri tabanları
Otorite kurumlar tarafından üretilmiş istatistiksel bilgileri sağlayan veri tabanlarıdır. Örnekler; SourceOECD World Bank IMF …

28 İstatistiksel veri tabanları - SourceOECD
H.Ü. Kütüphaneleri tarafından satın alınan bir veri tabanıdır. Tarama yapabilmek için H.Ü. E-posta adresinizin (kullanıcı adı ve şifreniz) olması ve proxy ayarlarınızı yapmış olmanız gerekir: (

29 Açık erişim veri tabanları
Açık erişim veri tabanları; teknik raporlar, tezler ve çalışma raporları yanında hakemli dergi makalelerinin, konferans bildirilerinin ücretsiz, çevrimiçi kopyalarından meydana gelir. Çoğu durumda bunların kullanımında okuyucular için lisans sınırlaması yoktur. Bu nedenle araştırma, öğretim ve diğer amaçlar için ücretsiz kullanılabilirler. Açık erişim veri tabanları kaynakları genelde tam metin olarak sunarlar. Yalnızca bibliyografik bilgi veren açık erişim veri tabanları da bulunabilir.

30 .. Açık erişim veri tabanları
Bu kaynaklara erişmek için kurumların aboneliğinin bulunması gerekmez. Genelde bilgi kaynaklarının tam metinlerine kimi zaman da yalnızca bibliyografik bilgilerine ücretsiz bir şekilde erişilebilen veri tabanlarıdır. Örnekler; DOAJ E-LIS ULAKBİM ulusal veri tabanları (!) ...

31 Açık erişim veri tabanları - DOAJ

32 Açık erişim veri tabanları – E-LIS

33 Veri tabanları sağlayıcıları
Veri tabanlarının kullanıma sunulma şekilleri göz önüne alındığında iki grup sağlayıcı olduğu söylenebilir: Yayıncı firmalar Servis sağlayıcılar

34 .. Veri tabanları sağlayıcıları
Yayıncı firmalar; Elsevier, SpringerLink ve Wiley-Blackwell gibi firmalardır. Dergileri yayınlar ve yayınladıkları dergileri veri tabanlarından erişilebilir hale getirirler. Servis Sağlayıcılar; EBSCOHost gibi firmalardır. Farklı yayın evlerinden dergi içeriklerini sağlar ve dergi paketleri oluştururlar.

35 Veri tabanlarında “arama”
Bahse konu tüm veri tabanları temel tarama mantığı (Google gibi) ile çalışmakta olup, aranılan bilgilere kolaylıkla ulaşılmasını sağlamaktadırlar. Eski “bilgi erişim” yöntemleri ile karşılaştırsak?..

36 .. Veri tabanlarında “arama”
Veri tabanları – Tarama Kolaylaştırıcılar Her kurumun abone olduğu veri tabanı sayısının artması ile birlikte birden fazla veri tabanını tek bir ara yüzle arama ihtiyacı ortaya çıktı. Tüm veri tabanlarını bir arada taramak için bütünleşik arama motorları oluşturuldu. Federe arama motorları

37 Federe arama motorları
Bir kurumun erişim sağlayabildiği pek çok veri tabanını bir arada tarayabilen arama motorlarıdır. Pek çok üniversite kütüphanesinde kütüphanelerin web siteleri aracılığıyla kullanıma sunulmuşlardır. Örnekleri; 360 Search TDNet EHIS MetaLib…

38 .. Federe arama motorları

39 Siz veri tabanlarına nasıl ulaşabilirsiniz?

40 Nereden? Hacettepe Üniversitesi Kütüphanesi ana sayfası;

41 .. Nereden? “Elektronik kaynaklarımız” linkini tıklayın…
Ya da federe arama motoru linki…

42 .. Nereden?

43 .. Nereden? .

44 Yeni iş alanları..

45 Bu sunumdaki slaytlar, öğretim yılı bahar döneminde BBY 104 dersi kapsamında Arş. Gör. Zehra Taşkın tarafından hazırlanarak sunulan aynı başlıklı sunumdan uyarlanmıştır.