Erişkin bağışıklaması

... konulu sunumlar: "Erişkin bağışıklaması"— Sunum transkripti:

1 Erişkin bağışıklaması
Prof.Dr.Meltem Işıkgöz Taşbakan Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi  Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji

2 Yeni aşıların o dönemlerde bulunmayışı
Erişkinlerin bir kısmı çocukluk dönemi aşılarını olmamıştır Yeni aşıların o dönemlerde bulunmayışı İleri yaşla birlikte hastalık riskinin artması, immünitenin azalması Tetanoz, Grip, Pnömoni Risk gruplarında ve özel gruplarda aşılama Splenektomi, Hematolojik malinite, Solit tümör, HIV/AIDS hastaları Artan yolculuk trafiği Yolculuk öncesi aşılama

3 Erişkin Bağışıklaması ile kazanılanlar
26 değişik hastalık önlenebilir hale gelmiştir Çiçek hastalığı eradike edilmiştir 1980 Polio eradikasyonu Melik Minas 26 Kasım 1998 21 Haziran 2002…..???GÖÇLER Kızamık salgınlarının kontrolü ????? Tetanoz, difteri, kızamıkçık, sarılık, karaciğer kanseri vakalarında dramatik azalmalar

4 AŞILARIN EKONOMİYE ETKİLERİ
Salgınları azaltır Sosyal ve ekonomik gelişmeye katkıda bulunur Hastaneye yatan hasta sayısını azaltır Üretkenlik kayıplarını azaltır Pahalı tedavileri önler Kalıcı sakatlıkları önler

5 Sorunlar….. Bilimsel çalışmaların azlığı
Aşı etkinliği veya yan etkiler hakkında şüpheler Ulusal sağlık politikalarının olmayışı Bütçeye olan ekonomik yük Erişkin aşılamasının sağlık hizmetinin bir parçası olarak görülmemesi

6 ACIP (Advisory Committee on Immunization Practices)
CDC (Centers for Disease Control and Prevention) WHO Ülkemizde Bağışıklama Danışma Kurulu Son yıllarda erişkin immünizasyonu ile ilgili programlar ve standart akım şemaları geliştirilmeye başlanmıştır.

7 Difteri, boğmaca, tetanoz Kızamık, kızamıkçık, kabakulak
Erişkinlerde aşı ile…. Hepatit B Suçiçeği Meningokok Kuduz Human papilloma virus Herpes zoster Difteri, boğmaca, tetanoz Kızamık, kızamıkçık, kabakulak İnfluenza Pnömokok Hepatit A

8 Aşılar… Kuvvetle önerilen aşılar Özel durumlarda gereken aşılar
Hastalık riski toplumdan farklı olmayan tüm erişkinler için önerilen aşılar

9

10 Sağlık çalışanları Bulaşıcı hastalıklar açısından ↑↑↑ Aşılama sonucu
Başka hastaların enfekte olması Aile bireylerinin enfekte olması Ağır komplikasyonlara

11

12 Sağlık personeli Geniş grupları kapsayan seroprevalans çalışmaları
Mesleki hastalıklar açısından aşılanmalı Kanuni zorunluluklar

13 HASTALARLA PERSONEL ARASINDA ENFEKSİYON GEÇİŞİ:
Hastalardan personele Personelden hastalara olabilmektedir daha sık

14 Aşılamanın maliyeti, hastane personeli arasında hastalık veya salgınlar ortaya çıktıktan sonra yapılacak masraflardan daha azdır Hastalığa bağlı iş gücü kaybı Hastane personelinin hastalığı diğer hastalara bulaştırma ihtimalinin ortadan kaldırılması.

15 Risk grubu İyi tanımlanmalı Akla gelmeli Önlem alınmalı
Rutin aşılama……..

16 Risk altındaki personel???
Doktorlar Hemşireler Diş hekimleri Tıp, diş hekimi ve hemşirelik öğrencileri Laboratuvar çalışanları Acil servis personeli Yönetim ile ilgili çalışanlar

17 SAĞLIK KURULUŞLARINDA TÜM SAĞLIK ÇALIŞANLARINI KAPSAYAN BAĞIŞIKLAMA PROGRAMI OLUŞTURULARAK UYGULANMASI AŞI İLE İLGİLİ TÜM TIBBİ BİLGİLER KAYIT ALTINA ALINMASI

18 Sağlık Personelinin Aşılanması Kuvvetle Önerilen Hastalıklar
Hepatit B İnfluenza Kızamık Kabakulak Kızamıkçık Su çiçeği

19 Özel durumlarda gereken aşılar
Tüberküloz Hepatit A Meningokok Polio Kuduz Tetanoz ve difteri Tifo Boğmaca Çiçek Pnömokok

20 Hepatit B Sağlık çalışanları için önemli bir risk 10 kat fazla
Bu enfeksiyonların bulaşmasında esas yol; Delici-kesici aletlerle yaralanmaları Hastanelerde delici-kesici aletlerle yaralanma oranı eğitim hastanelerinde daha yüksektir Bu tür yaralanmaların yaklaşık %70 i ucu delikli iğnelerle olmaktadır. Ameliyathanede çalışan hemşirelerde

21 Bağışık olmayan bir sağlık personeline : Hepatit B bulaşma riski %2-40
Hastanın HBeAg durumuna göre HCV pozitif %3 -10 HIV pozitif binde 3 Eğer; Delici-kesici alet üzerinde çıplak gözle görülebilecek miktarda kan varsa veya derin bir yaralanma söz konusu ise bu oranlar artacaktır

22 Ülkemizde sağlık çalışanlarında %1.8-8.9
9 Aralık 1996 Evrensel HBV aşılama programı Rekombinat aşılar 0-1-6 Son aşıdan 1-2 ay sonra anti-HBs Çakaloğlu Y. Hepatit B ulusal uzlaşma toplantı metinleri 2005; 102

23

24 İNFLUENZA Tüm sağlık personeli her yıl aşılanmalı İş gücü kaybı
Komplikasyonlar Hastaneye yatış Antiviral ve antibiyotik

25 Endikasyonlar ≥ 65 yaş Bakımevi ve huzurevinde kalanlar
Uzun süreli aspirin tedavisi alanlar (Reye sendromu) Astımı da içeren kronik pulmoner hastalıklar Kardiyovasküler hastalıklar Diabetes mellitus Böbrek fonksiyon bozukluğu Hemoglobinopatiler İmmünsüpresifler Aspirasyon riskini artıran durumu olanlar İnfluenza mevsimi boyunca gebelik varlığı Asplenik hastalar Yüksek riskli kişilere influenza bulaştırma riski olanlar Sağlık personeli Aşılanmak isteyen herkes Influenza aşısı

26 İnfluenza aşısı ile enfeksiyon gelişme oranı %89
Sağlık bakımı ile ilişkili influenza oranı ▼

27 Aşıyı reddetme

28 Aşılama oranlarını artırmak
Her yıl influenza hastalığı hakkında eğitim Aşının güvenilirliği Ücretsiz temin edilmesi Aşıyı reddetme sebeplerini araştırmak İdari destek ve liderlik Geri bildirim

29 %19 mevsimsel %17.7 H1N1

30 Sağlık Bakanlığı "Grip salgını dolayısıyla toplam
kaybedilen vaka sayısı 39 5 tanesi influenza B virüsü 4 tanesi H3N2 virüsü nedeniyle 30 tanesi de H1N1 virüsü"    A/California/7/2009 (H1N1) A/Switzerland/ /2013 (H3N2) B/Phuket/3073/2013

31 Kızamık Sağlık personelinin kızamığa yakalanma riski 2-19
1957 öncesi doğanlar bağışık 1957 sonrası Tüm sağlık çalışanları kızamığa karşı bağışık Kesin doktor tanısı Serolojik test 2 doz aşı

32 Kızamık Çok bulaşıcı Havayolu bulaşını kontrol etmek güç
Hastalar tipik belirtilerden önce hastalığı bulaştırabilirler Sağlık hizmeti verilen yerlerde bulaşma olasılığı yüksek Sağlık personelinin bu hastalarla temas olasılığı yüksek

33 Özellikle tek doz aşısı olan 20- 30 yaş arası genç sağlık çalışanlarının riski en yüksek
Salgın durumunda tüm personele bağışıklama durumuna bakmaksızın yeniden ve üçlü aşı (KKK) yapılması önerilmektedir KKK aşısı komponentlerinin biri ya da ikisi için bağışık olan kişilere üçlü aşının aşının yapılmasında bir sakınca yoktur

34 Kabakulak Kabakulak salgınları Sağlık çalışanları bağışık olmalı KKK

35 Kızamıkçık Sağlık personeli ve hastalarda kızamıkçık salgını
Genç personelde duyarlılık fazla Gebe sağlık çalışanı??

36 Su çiçeği Bulaşıcılık çok yüksek Gebeler
Hastane kaynaklı bulaşın önlenmesi Duyarlı personel aşılanmalı İzolasyon önlemleri Su çiçeğine karşı bağışık olmayan personel bu hastalara hizmet vermemeli VZIG

37 Suçiçeği geçirmemiş tüm çocuklar ve erişkinler
Aşılanmamışlarda: ≥ 13 yaş ve üzeri için en az 4 hafta arayla iki doz Suçiçeği geçirmemiş tüm çocuklar ve erişkinler Yüksek riskli kişilerle teması olan kişiler (sağlık personeli ve immünsüprese kişilerin yakın aile bireyleri) Temas yada bulaş için yüksek riskli olan kişiler ( çocuk bakıcıları, öğretmenler, öğrenciler, bakımevi personelleri askeri personel, çocuklarla aynı evi yaşayan gençler, çocuk doğurma yaşındaki hamile olmayan kadınlar ve uluslar arası yolculuk yapanlar)

38 Zona Yaklaşık olarak her 3 kişiden 1’i yaşamlarının bir döneminde zostere yakalanacaktır 85 yaş üzerinde %50 60 yaş üzerinde %40-50 İnsan diploid (MRC-5) hücrelerinde üretilmiş canlı attenüe bir aşı OKA suşu

39 Daha önce suçiçeği ve zona zoster geçirmiş olanlar
Kontrendikasyon yoksa kronik hastalığı olanlar - KBY, diyabet, romatoid artrit, KOAH - Huzurevinde kalanlar Sağlık çalışanları için özel öneri yok Klinik çalışmalarda, Herpes zosterin insidansını Şiddetini Komplikasyonlarını azaltmıştır.

40 363 /2860 sağlık çalışanı %98.6’sında kızamık, %98.3’ünde kızamıkçık, %92.2’sinde kabakulak, %98’inde suçiçeği antikorları(+) Suçiçeği öyküsünün varlığında PPD: %100, MMR öyküsü için PPD: %92.2

41 838 Tıp Fakültesi öğrenci Kızamıkçık %98.5 Suçiçeği %92 Kabakulak %90.2 Kızamık %92.1 Hepatit B %90.8 Hepatit A %32.5

42 Sonuç: > %90 sağlık çalışanında MMR ve suçiçeği antikorları (+)
MMR ve suçiçeği için serolojik tarama (suçiçeği için önce öykü negatif ise tarama) ve sonrasında aşılama maliyet etkin.

43 Difteri-Tetanoz (Td) Toksoit tip inaktif aşı, IM
Tüm erişkinlerin, aşılanmamışlarsa 3 doz (0,1,12. ay), 10 yılda bir rapel yaptırması önerilir Tetanoz % 100’e yakın, difteri % 85 koruyuculuk sağlar Özellikle gebeler takip edilerek aşılanmakta Sağlık kuruluşlarında ücretsiz olarak uygulanmakta 2-8 °C de saklanmalıdır. Dondurulmaz.

44 Temas sonrası profilaksi
Yaralanma sonrasında; √ yara temizliği √ debridman √ tetanoz profilaksisi İnsan tetanoz IG 250 IU, IM Bulunamaz ise heterolog antiserum IU, IM Difteri-tetanoz-boğmaca aşısı

45 Pnömokok 5 yaş altında 700.000 ölüm
5 yaş üstü ~ 900,000   Her iki yaş grubunda 1,6 milyon ölüm kombine Ülkemizde 5. sırada ölüm Avrupa ve ABD’de erişkinlerde, Toplumda edinilmiş bakteriyel pnömoninin en sık nedenidir Yıllık invaziv pnömokokal hastalık insidansı 10–100/

46 Aşılar 1977 14 valanlı polisakkarit 1983 23 valanlı polisakkarit
valanlı polisakkarit konjuge valanlı PCV lisans aldı (PCV13) Gelecekte Protein bazlı serotip bağımsız subunit aşısı Faz 1 Ölü tam hücre aşısı Taşıyıcılık ve invaziv hastalıktan korumakta Hedef düşük maliyet

47 Endikasyonlar Kronik pulmoner hastalık (astım dışında)
Kronik kardiyovasküler hastalık Diabetes mellitus Kronik karaciğer hastalığı veya nefrotik sendrom Fonksiyonel veya anatomik aspleni İmmünsüpresif hastalıklar Kohlear implant Beyin omurilik sıvısı (BOS) kaçakları HIV tanısı alan hasta Bakımevinde kalan kişiler Pnömokok aşısı

48 Uygulama Şeması Daha önce PCV13 veya PPSV23 ile aşılanmamış olanlara, tek doz PCV13 en az 8 hafta sonra PPSV23 Daha önce bir veya daha fazla PPSV23 uygulanmış olanlara, son dozdan en az bir yıl sonra olmak üzere tek doz PCV13 Ek PPSV23 uygulanması gerekenlere, PCV13’ten en az sekiz hafta sonra, PPSV23’ten en az beş yıl sonra

49 HEPATİT A AŞISI İnaktive virüs aşısı 6 ay arayla iki doz Hepatit A enfeksiyonu ve komplikasyonları için risk altındakilere önerilir Daha önce HAV ile karşılaşmamış erişkinlere önerilir.

50 Kronik karaciğer hastalığı, kronik hepatit B ve C
Konsantre kan ürünleri kullanımı Damar içi uyuşturucu madde bağımlıları Eşcinsel erkekler Hepatit A virüsüyle çalışanlar Endemik bölgeye seyahat edenler

51 Kapsüler polisakkarit yapı, 4 serotip (A, C, Y, W135)
Meningokok Aşısı Kapsüler polisakkarit yapı, 4 serotip (A, C, Y, W135) Subkutan uygulama Geç kompleman komponentleri yetersizliği (C7-8-9) Fonksiyonel ya da anatomik aspleni Endemik bölgeye seyahat (Suudi Arabistan) Kalabalık yaşanılan yerlerde yaşayanlara (ordudaki askerler, yatılı okul öğrencileri)

52 Human Papilloma Virüs (HPV) Aşısı
HPV’nin neden olduğu genital siğil, prekanseröz genital lezyonlar ve serviks kanserini önlemeye yönelik IM uygulanır Serviks kanserini %70-80, genital siğilleri %90 engeller En az 5 yıl koruyucu

53 HPV aşısı İki tip aşı Quadrivalan aşı Gardasil HPV 6, 11, 16 ve 18’e karşı koruyucu 0., 2. ve 6. ay Biovalan aşı Cervarix HPV 16 ve 18’e karşı koruyucu 0., 1. ve 6. ay HPV aşısı

54 HPV Aşısı Endikasyonlar 9-26 yaş arasındaki ♀
Seksüel aktivite ile HPV’ye maruz kalmadan önce aşının yapılması önemli

55 Gebelikte aşılama Td İnaktif influenza aşısı Risk faktörü varsa
Meningokok Pnömokok Hepatit A ve B yapılabilir KKK, suçiçeği kontrendike Recommended adult immunization schedule-United States, 2010, MMWR 2010; 59(1):Q1-Q4

56 İmmünsüpresyonda aşılama
İmmünsüprese hastalara canlı aşılar kontrendike Ev içinde immünsüprese kişi varsa OPV yapılmamalı İmmünsüpresif tedavi sırasında ve 2 hafta öncesinde aşılananlara en erken 3 ay sonra aşı tekrarı Recommended adult immunization schedule-United States, 2010, MMWR 2010; 59(1):Q1-Q4

57 DM, kronik kalp ve akciğer hastalığı,alkolizm
Td Yıllık influenza aşısı Pnömokok aşısı KKK, suçiçeği , zoster gibi canlı aşılar yapılabilir Risk faktörü varsa Meningokok Pnömokok Hepatit A ve B yapılır Recommended adult immunization schedule-United States, 2010, MMWR 2010; 59(1):Q1-Q4

58 Yolculuk Öncesi İmmünizasyon
Sarı Humma aşısı Poliyomyelit aşısı Td Kızamık Tifo Meningokok aşısı Japon B ansefaliti Hepatit A ve B

59

60

61 ERİŞKİN BAĞIŞIKLAMASI İÇİN
Her başvuruyu aşılama fırsatı olarak değerlendirin Öykü alın Aşılama için risk durumunu belirleyin

62 Teşekkürler

63 GİTMEDEN Hepatit A Hepatit B Kızamık,Kızamıkçık,Kabakulak Suçiçeği