* OKUL AİLE ÇOCUK ve OKULDA BAŞARI Recep TEMİZ Rehber Öğretmen

... konulu sunumlar: "* OKUL AİLE ÇOCUK ve OKULDA BAŞARI Recep TEMİZ Rehber Öğretmen"— Sunum transkripti:

1 * OKUL AİLE ÇOCUK ve OKULDA BAŞARI Recep TEMİZ Rehber Öğretmen
16/07/96 AİLE EĞİTİMİ OKUL AİLE ÇOCUK ve OKULDA BAŞARI Recep TEMİZ Rehber Öğretmen *

2 PROGRAMIN AMACI Okul aile işbirliğini sağlamak ve gelişmesine yardımcı olmak. Çocukların okul başarıları konusunda anne babaları bilgilendirmek. Anne babaları, çocukların kapasiteleri doğrultusunda başarılı olabilecekleri eğitsel yaklaşımlar konusunda bilgilendirmek. Anne babaların çocuklarını tanımalarına yardımcı olmak. Çocukların ergenlik dönemini başarılı bir şekilde atlatmaları için aileleri bilgilendirmek. Anne-babaların çocuklarına karşı olumlu tutum geliştirmelerine yardımcı olmak. Anne-babaların çocuklarına karşı sergiledikleri davranışlarda farkındalık kazandırmak. Anne-babaların çocuklarına yaklaşımlarında hoşgörü ve anlayış düzeylerini yükseltmek.

3 KONULAR Genel Bilgi, giriş, programın amacı.
* 16/07/96 KONULAR Genel Bilgi, giriş, programın amacı. Öğrencilerin I. Dönem Başarı durumları. Başarısızlık nedenleri anket sonuçları. Başarı, başarısızlık. Özellikleri. Başarısızlığın genel nedenleri. Okul başarısı için ailelere öneriler *

4 BAŞARI-BAŞARISIZLIK TANIM:
Okul başarısı öğrencinin bulunduğu okul, sınıf ve derse göre belirlenmiş sonuçlara ulaşmada göstermiş olduğu ilerlemedir. Başarı kavramı akademik başarı yanında, bilgi ve beceri gibi bilişsel davranışlar ile, ilgiler, kişilik özellikleri ve tutumlar gibi bilişsel olmayan davranışları da içermektedir. Başarısızlık kavramı ise daha çok çocuğun ya da gencin uzun süreli,(bir eğitim öğretim döneminden daha uzun süre) hemen her dersten, gelişim düzeyinin ve yeteneklerinin altında başarı göstermesi ve bu başarısızlığı bir türlü telafi edememesi durumu olarak kabul edilmektedir.

5 BAŞARI-BAŞARISIZLIĞIN ÖZELLİKLERİ
Duygusal Faktörler Çocuğun Benlik Algısı Motivasyonu Zihinsel Faktörler Sınav Kaygısı Cinsiyet Faktörü Ebeveyn Tutumları Kardeş Tutumları Arkadaşlık İlişkileri Okul-Öğretmen Faktörü Ders Çalışma Yöntemi

6 ÖZELLİKLER Duygusal Faktörler
* Başarısızlıkta en belirgin duygusal özellik düşmanca duyguların varolmasıdır. Araştırmalar, başarısız öğrencilerin başarılı öğrencilerden daha fazla düşmanca duygulara sahip olduğunu göstermektedir. * Duygusal olgunlaşmama okul başarısında önemli rol oynar. Mesleki olarak kararsız olan öğrenciler daha düşük not alırlar, daha sık okuldan kaçarlar. * Başarılı öğrencilerin başarılarını daha çok kişisel etkenlere, başarısız öğrencilerin de başarısızlıklarını daha çok çevresel etkenlere bağladıkları görülmüştür. * Araştırmalar, başarılı öğrencilerin başarısız olanlara göre, kendilerini daha iyi kontrol edebilen, daha çok gelecekle ilgili planlar yapan gençler olduklarını göstermektedir. * Okul başarısızlığı olan çocukların farklı problemlerin davranış bozukluklarına yol açması ( hiperaktivite, öğrenme güçlüğü ).

7 Benlik Algısı * Çocuk ergenlik döneminde benlik arayışına girer ve ilgileri çoğalır. Kendini doğru tanıma olanağı bulduğu ölçüde çatışmaları kolay atlatır ve sağlıklı bir ben kavramı geliştirebilir. * Araştırmalar başarılı öğrencilerin başarısız öğrencilere göre başarıya dönük olumlu bir tutuma, iyi ilişkilere ve öğretmenlere yönelik pozitif bir imaja sahip olduklarını, kendilerine güven ve sorumluluk duygularının daha çok gelişmiş, duygusal açıdan daha olgun ve daha yüksek benlik algısına sahip öğrenciler olduklarını göstermektedir. * Başarılı öğrenciler genellikle kendi yeteneklerinden ilgi ve kapasitelerinden haberdardır. Başarısız öğrenciler ise kendilerini tam olarak değerlendiremezler bu yüzden amaçlarını belirlemekte ve amaçlarına ulaşmak için zamanlarını iyi kullanmakta sorun yaşarlar.

8 Motivasyon * Genellikle başarısız çocukların motivasyonu başarılılara oranla daha düşüktür. * Araştırmalarda başarısız öğrencilerin, notlarını tahmin edemeyecek düzeyde iyimser oldukları, çalışma için motivasyon eksikliği duydukları, kişisel alanlardaki başarısızlıklarından çok akademik alanlardaki düşük notlarından dolayı suçluluk duydukları görülmektedir. * Başarısız öğrenciler, amaç eksikliği ve hedefe ulaşma çabaları açısından yetersizlik nedeni ile bir işi yapmak için sık sık başkalarının yönlendirmesine ihtiyaç duyarlar.

9 Zihinsel Faktörler * Araştırmalar, zihinsel yetenek düzeyi yüksek olan öğrencilerin daha serbest, düşük olanların ise daha kontrollü bir ortamda başarılı olduklarını göstermektedir. * Okulda başarısız olan çocuklar arasında fiziksel engeli ya da zihinsel öğrenme yetersizliği olanlar ve özel eğitime ihtiyaç duyan çocuklar olabilir. * Başarısız öğrencilerin tümevarım, tümdengelim gibi akıl yürütme süreçlerinde sayı ve hafıza kullanma konularında başarılı öğrencilerden daha düşük düzeyde oldukları söylenebilir.

10 Sınav Kaygısı * Araştırmalar başarısız öğrencilerin kaygı düzeyinin başarılı öğrencilerin kaygı düzeylerinden belirgin derecede yüksek olduğunu ortaya koymaktadır. * Sınav kaygısı akademik performansa etki eden, yetersiz ders çalışma becerilerini, aşırı fizyolojik tepkileri ve sınavla ilişkili olmayan zihinsel etkinlikleri kapsamaktadır. * Sınav kaygısı olan öğrencilerin düşük performans göstermelerinin en önemli nedeni kaygıları değil, çalışma alışkanlıklarını kazanamamış olmaları ve sınav becerilerindeki yetersizliklerdir. * Çalışmalar orta şiddette kaygı düzeyinin yüksek performans için gerekli olduğunu ortaya koymaktadır. Çok başarılı ya da başarısız öğrencilerin orta düzeyde başarılı öğrencilerden daha yüksek kaygı düzeyine sahip oldukları saptanmıştır. * Araştırmalarda, öğrencilere niçin başarısız oldukları sorulduğunda, düşük kaygılı öğrenciler "çok kötü sınavdı" gibi dışsal faktörler üzerine, yüksek kaygılı öğrenciler ise içsel faktörlere, kendilerine yüklemede bulunmuşlardır.

11 Cinsiyet Faktörü * Hem yurt içinde, hem de yurt dışında yapılan araştırmalarda cinsiyet faktörünün, öğrencinin okul başarısını etkilediği ve kız öğrencilerin, erkek öğrencilerden daha başarılı oldukları görülmektedir. * Araştırmalarda, başarılı kız öğrencilerin ailelerinin çocuklarını, başarısız kız öğrencilerin ailelerine göre daha fazla başarılı olmaya yönlendirdikleri ve bu yöndeki beklentilerinin daha yüksek olduğu bulunmuştur. * Öğrencilerin genel olarak başarılarını yetenek, başarısızlıklarını ise şans etkeniyle açıklamayı tercih ettikleri görülmektedir.

12 Ebeveyn Tutumları * Ebeveynlerden birinin veya her ikisinin, okula ve öğrenmeye karşı olumsuz tutumu, çocuğunda okula karşı negatif duygular geliştirmesine yol açmaktadır. * Başarılı öğrencilerin ebeveynlerinin çocuklarını, özel bir kişilik yapısına sahip olmaları, kendi kararlarını vermeleri ve bir yetişkin gibi davranmaları şeklinde yönlendirdikleri belirlenmiştir. Başarısız öğrencilerin ebeveynleri ise çocuklarını kişisel hakkını korumak ve varolan yeteneklerini geliştirmek üzere yönlendirmektedir. * Başarılı çocukların annelerinin başarısız çocukların annelerinden daha fazla kontrol edici oldukları görülmektedir. * Orta ve üst sosyo-ekonomik düzeydeki aileler okulu yaşama mesleki olduğu kadar psikolojik ve sosyal olarak da hazırlanmanın bir yolu olarak görürler. Düşük sosyo-ekonomik düzeydeki aileler ise çocuklarını genellikle yasal zorunluluktan dolayı ve iyi para getiren bir meslek sahibi olmaları için okula kaydettirirler. Ne okul başarısızlıklarını onlarla tartışırlar ne de daha başarılı olmaları konusunda onlara yardımcı olabilirler. * Anne babası boşanmış veya mutsuz bir evliliği olan ailelerden gelen çocukların, mutlu bir evliliği olan aile çocuklarına oranla daha düşük başarı gösterdikleri görülmektedir. * Aileleri tarafından yüksek düzeyde kabul gören ve desteklenen öğrenciler, kabul görmeyen, sürekli eleştirilen ve yeteri kadar desteklenmeyen öğrencilere oranla daha yüksek başarı motivasyonuna sahiptirler.

13 Kardeş Tutumları * Kardeşler arası rekabette başarısız olan çocuk, kardeşlerinin müdahalesini kolaylıkla kabul etmez. Onlara karşı saldırgan davranabilir ve kardeşlerinin başarılarıyla ana babasını elinden aldıklarını düşünür ve olumsuz duyguları daha da şiddetlenir. * Kardeşler arası başarı düzeyi farklı ise, bu tür duygulara daha sık rastlanır. Aile ortamı bu tip duyguların artmasına ya da azalmasına sebep olur.

14 Arkadaşlık İlişkileri
* Arkadaş grubu tarafından kabul görmek gençler ve çocuklar için güçlü bir ihtiyaçtır. Arkadaş grubunun özel değerlerine bağlı olarak eğitimsel istekler artar ya da azalır. Gençlerin eğitimsel istekleri arkadaşlarının istekleriyle uyum içindedir ve ilişki yakınlaştıkça onların fikirlerinden etkilenme de artmaktadır. * Başarılı ve başarısız öğrenciler üzerinde yapılan araştırmalar, başarısız öğrencilerin arkadaş grubunun etkisiyle okula ve ders çalışmaya dönük olumsuz tutumlar geliştirdiğini, cinsiyet farkı olmaksızın başarılı öğrencilerin arkadaşlarını başarılı öğrencilerden, başarısız öğrencilerin ise başarısız gruptan seçtiklerini ortaya koymaktadır. * Ergenlikte arkadaş etkisi daha baskındır ve bir de aile ile çocuk arasındaki ilişkiler bozuksa ailesel etkiler iyice azalabilir.

15 Okul-Öğretmen Faktörü
* Sınıfta kalma sisteminin öğrenci başarısı üzerindeki etkisi araştırıldığında erkek öğrenci olmak, sosyo-ekonomik düzeyi düşük olmak, azınlıktan gelmek gibi özelliklere sahip olanların daha çok sınıfta kaldıkları ve tekrar edilen sınıfın öğrencilere daha iyi bir performans getirmediği belirlenmiştir. Sınıfını geçenlerin kalanlara göre daha fazla başarı gösterdikleri, daha az duygusal ve sosyal problem yaşadıkları, sınıfta kalma sisteminin eğitimsel açıdan bir yarar sağlamadığı görülmüştür. * Çocuğun sınıftaki davranışlarını dikkatle gözlemleyen öğretmen, öğrenci için hangi eğitimin uygun olacağı hakkında doğru kararlar verebilir. Öğrenci hakkındaki dosya bilgilerinin öğretmenler tarafından düzenli tutulması ve güncellenmesinin, öğrenci başarısı üzerinde etkili olduğu görülmektedir.

16 Ders Çalışma Yöntemi * Öğrencinin bilgi ve beceriyi kazanması için ödevleri yapması beklenir. Öğrencinin ödevde başarılı olması da ödevde istenen şeyin farkında olması ve çalışmasını bu istekleri karşılayacak şekilde adapte etme yeteneğine sahip olması gerekmektedir. * Özetleme, not alma gibi aktiviteleri kullanma becerisi; hafıza kapasitesi veya önceki bilginin transferi gibi öğrenciye ait özellikler; çocuğun ders çalışırken öğrenmesini kolaylaştıran veya zorlaştıran faktörlerdir. * Başarılı ve başarısız öğrencilerin zeka düzeyleri açısından belirgin farklar olduğu söylenemez. Ancak başarılı öğrenciler çalışma alışkanlıkları, uyum, dinleme ve gözlem açısından başarısız öğrencilere göre daha iyidirler. * Ders çalışırken öğrenme dışında başka kaygıların olması, öğrenmenin verimini düşürmektedir. Çocuk eğer parasal sıkıntılar yüzünden bir işte çalışıyor, anne baba arasındaki çatışmalar da arada kalıyor ya da arkadaşlık ilişkilerinde sorunlar yaşıyorsa (ergenlikte özellikle kız-erkek arkadaşlıklarında) öğrenmesi olumsuz etkilenmektedir. Bu nedenle anne babalar çocuklarını mümkün olduğu kadar çatışma ve stresten uzak tutmalıdır.

17 GENEL NEDENLER Çocuktan Kaynaklanan Nedenler:
* Bilişsel, fiziksel ve duygusal olgunluk açısından yetersizlik, * Beden imajının düşük olması, * Gelişim görevlerini gerçekleştirememek, * Ergenlik döneminde yoğunluk kazanan duygusal nedenler, ilgi alanlarının değişmesi ve çeşitlenmesi, * Yaşıtlarına oranla fiziksel olarak geç olgunlaşma, * Çocuğun başarısızlığının çevresi tarafından küçümsenmesi, çocuğun bu durumu içselleştirmesi

18 * Kaygının çok yüksek yada çok düşük olması,
* Motivasyon eksikliği, * Çocuğun ön bilgilerinin yetersiz olması, * Anlayamadığı konularda soru sormaktan çekinen, utangaç, kendine güveni düşük ve sınavlarda çok heyecanlandığı için bildiği soruları dahi yapamayan, kaygılı kişilik yapısı, * Geçmişte aynı dersten başarısız olma veya o ders, konuyla tanışık olmama nedeniyle "Nasıl olsa başarısız olacağım" önyargısıyla çocuğun yeterince çalışmaması, * Görme, işitme kaybı, bulaşıcı hastalıklar gibi nedenler, * Okul olgunluğuna sahip olmama, aşırı hareketlilik, yerinde duramama ve hareketlerde kararsızlık gibi durumlar,

19 * Ailenin dışında bir yerde kalma ( yurt, akrabalar.. )
* Ailedeki birey sayısının çokluğu, kalabalık ailenin çocuğa etkisi, * Çocuğun ders çalışma alışkanlığının ( zamanı iyi planlama ve kullanma, öğrenme motivasyonu vb.) olmaması, * Çocukta öğrenme güçlüğü olması, * Öğrencinin sorumluluk alma gücünü kazanmamış olması, * Bunalım ve endişe halleri, psikolojik düzensizlikler, * Okuldaki sosyal çevreye uymakta zorluk çekme, * Ergenlik döneminin özellikleri,

20 Aileye Bağlı Nedenler:
* Anne babanın arasında sağlıklı bir iletişimin olmaması, huzursuz ve kaygı verici bir ev ortamı, * Anne babanın eleştirel ve sabırsız olması, çocuğun hatalarını tolere edememesi, baskıcı tutumu, çocuğu zorlamaları, * Anne babanın çok kaygılı olması, * Çocuk üzerine gerçekçi olmayan beklentiler ve çocuğa güven duymama, * Evde çocuğun kendine ait bir çalışma mekanının (oda, masa, bunlar mümkün değilse en azından bir köşe) olmaması, * Anne babanın zamanı etkili kullanma, okuma, sorumluluklarını yerine getirme konularında olumsuz model olması,

21 * Bilgisayar, TV ve oyunlarına sınır getirilmemesi sonucu çocukta bağımlılık yaratması,
* Ödül verme yönteminin doğru kullanılmaması, * Arkadaşlarıyla oyun oynama, sportif faaliyetlere katılma, gibi etkinliklerin anne baba tarafından gereksiz görülmesi ve engellenmesi, * Aileden çocuğa genler üzerinden aktarılan özellikler, * Çocuğu yetiştirme tarzı ve çocuğa sağlanan olanaklar, * Ailenin eğitim hataları, ana baba tutumundaki kararsızlık, anne babanın eğitim anlayışındaki farklılık, * Huzursuz aile ortamı,

22 * Ebeveynin çocuğu kabul veya reddedişi,
* Aile içi şiddet uygulanması, * Ailenin ekonomik düzeyi, * Ailedeki çocuk sayısı, * Ailenin eğitim düzeyi, * Çocuğu bir işte çalıştırma, * Ailenin çocuğun okul yaşantısına olan ilgisizliği, * Ailedeki iletişim sorunları, iletişim eksikliği, * Ailenin okulla iletişim kurmaması, ya da sorunların çözümünde aktif rol almamaları,

23 * Çocuk istismarı ve ihmalinin olması,
* Aile bireylerinden birini hastalanması veya ölmesi, ana babanın ayrılması, yeni kardeşin doğması gibi değişiklikler, * Ailenin çocuğa girebileceği okulları, sağlayabileceği meslek olanaklarını yeterince tanıtamaması, * Gencin anne babasına karşı duyduğu, ancak doğrudan ifade edemediği kızgınlığı anne baba otoritesini reddetmek için kullanarak başarısız olması, * Çocukların yarıdan çoğunun babalarının kendilerine zaman ayıramayacak kadar meşgul olmaları,

24 * Ailenin okula karşı olumsuz tutumları,
* Ailenin karamsar düşünceleri, "İyi çalışmıyorsun, böyle giderse sefalet içinde yaşayacaksın", "hayatını kurtarmazsan ömür boyu pişmanlık çekersin" gibi yoğun endişe dolu konuşmalar, * Başarısızlıktan tümüyle kendilerini sorumlu tutan ebeveynler, * Diğer yandan okulla öğretmeni suçlayarak başarısızlığın tek nedeninin onlardan kaynaklandığını düşünmek, * Çocuğa yaşına uygun sorumluluğun kazandırılmaması,

25 OKUL BAŞARISI İÇİN AİLELERE ÖNERİLER
1- SORUMLULUK DUYGUSUNU ARTIRMAYA ÇALIŞIN 2- YAŞINA UYGUN YAPABİLECEĞİ GÖREVLER VERİN 3-  BAŞARILI OLMUŞ KİŞİLERİ ONA SEVDİRİN VE ÖRNEK GÖSTERİN 4- KENDİNE GÜVENMESİNİ SAĞLAYIN 5- OKUL ARKADAŞLARI İLE İYİ İLİŞKİLER KURMASINI SAĞLAYIN 6- ONDAN YAPAMAYACAĞI ŞEYLERİ İSTEMEYİN 7- ONA YAŞINDAN VE OLDUĞUNDAN DAHA KÜÇÜKMÜŞ GİBİ DAVRANMAYIN 8- ONUN İLE BİRLİKTE VAKİT GEÇİRİN , KENDİNİ İFADE ETMESİNİ SAĞLAYIN 9- UYGUN OLMAYAN ARKADAŞLARINI ONUNLA KONUŞUN

26 10- MADDE KULLANIMINDAN UZAK KALMASINI SAĞLAYIN
11- DERS İÇİN YETERLİ VAKİT AYIRMASINDA ONA YARDIMCI OLUN 12- ONUN OKUL BAŞARILARINI UYGUN BİR ŞEKİLDE ÖDÜLLENDİRİN 13- ONA HER ZAMAN CESARET VERİN , DESTEKLEYİN 14- BAŞARISIZLIKLARI İÇİN KONUŞUN , ONU BAŞARIYA MOTİVE EDİN 15- ÖĞRETMENİ İLE ONUN HAKKINDA SIK SIK KONUŞUN 16- ÖĞRETMENİNİN ONUN HAKKINDAKİ ÖNERİLERİNİ DİKKATE ALIN 17- HAYATTA DÜZENLİ VE PROGRAMLI OLMASINA YARDIMCI OLUN 18- ONUN STRES FAKTÖRLERİNİ HESABA KATIN , PSİKOLOJİK DURUMUNA DİKKAT EDİN 19- AİLE İÇİ HUZURU VE SEVGİ ORTAMINI SAĞLAYIN 20- ANNE VE BABA BİRLİKTE DERSLERİ KONUSUNDA DESTEK OLUN 21- DERS ÇALIŞMA HARİCİ ZAMANLARDA DİNLENMESİNİ SAĞLAYIN 22- ONU OKUMAYA TEŞVİK EDİN, OKUMA ALIŞKANLIĞI KAZANMASINA YARDIMCI OLUN 23- ONA UYGUN DİKKATİNİ DAĞITMAYACAK BİR DERS ÇALIŞMA ORTAMI HAZIRLAYIN

27 24- ONUN KAPASİTESİNDEN DAHA FAZLA BEKLENTİLERE GİRMEYİN
25- OKULU AKSATMASINA İZİN VERMEYİN , BU DURUMU DENETLEYİN 26- DERSLERİNE ENGEL OLABİLECEK İSTEKLERİNİ UYGUN BİR ŞEKİLDE SINIRLAYIN 27- ONU DERS VE SINAVLAR KONUSUNDA PANİĞE SEVK ETMEYİN 28- HER GÜN DÜZENLİ DERS ÇALIŞMASINI SAĞLAYIN 29- DÜZENLİ ÖĞÜNLER ,GIDA ALIMI VE ÇEŞİTLİLİĞİNİ SAĞLAMAYA ÇALIŞIN 30- ONUN KABİLİYETLERİNİ YÖNLENDİRİN  VE GELİŞMESİNİ SAĞLAYIN 31- UYKU DÜZENİNİN BOZULMAMASINI SAĞLAYIN 32- HAFTA SONLARI VE YAZ TATİLLERİNDE YETERİNCE DİNLENMESİNİ SAĞLAYIN 33- OKULDA YOLUNDA GİTMEYEN ŞEYLERE KARŞI UYANIK OLUN 34- YAŞITLARI VE BAŞKALARI İLE ONU KIYASLAMAYIN

28 37- ONU ARKADAŞLARI İLE REKABETE SÜRÜKLEMEYİN
36- ONUN İLE OKUL VE DERSLER HAKKINDA BELLİ ARALARDA DURUM DEĞERLENDİRMESİ YAPIN 37- ONU ARKADAŞLARI İLE REKABETE SÜRÜKLEMEYİN 38- ÇOK AŞIRI DERS ÇALIŞMASINI SINIRLAYIN 39- ONUN HOBİLERİNİ ARTIRIN , DERS DIŞINDA HOBİLERİ İLE İLGİLENMESİNİ SAĞLAYIN 40- ONUN HER ZAMAN İÇİN YANINDA OLDUĞUNUZU HİSSETTİRİN 41- KÜÇÜK PROBLEMLER BÜYÜMEDEN ZAMANINDA MÜDAHALE EDİN 42- DERS ÇALIŞIRKEN BELLİ ARALARLA DİNLENMESİNİ SAĞLAYIN 43- ÇOCUĞUNUZUN SAĞLIK PROBLEMİ OLUP OLMADIĞINI DEĞERLENDİRİN 44- BEKLENENİN ÇOK ALTINDA BAŞARI DURUMUNDA ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜNE DİKKAT EDİN 45- SPORTİF FAALİYETLER İLE DERS DIŞI DİNLENMESİNİ SAĞLAYIN 46- OKUL İÇİ SOSYAL ETKİNLİKLERDE ONU CESARETLENDİRİN

29 Samsun Rehberlik ve Araştırma Merkezi Anne-Baba El Kitabı
Kaynakça: Samsun Rehberlik ve Araştırma Merkezi Anne-Baba El Kitabı