SPEKTROFOTOMETRİK YÖNTEMLER

... konulu sunumlar: "SPEKTROFOTOMETRİK YÖNTEMLER"— Sunum transkripti:

1 SPEKTROFOTOMETRİK YÖNTEMLER
Doç.Dr. Emre SARANDÖL

2 Dersin Akışı Biyokimyanın Amacı Biyokimyada ölçüm yapmanın temeli
Spektrofotmetri ile ilgili tanımlar Spektrofotometrenin bölümleri Spektrofotometre ile ölçüm yapılması Özet

3 TEMEL BİLİMLER

4 Dersin Amacı Biyokimyanın temel ölçüm yöntemi olan spektrofotometrik yöntemler hakkında bilgi sahibi olmaktır

5 Tıpta Biyokimyanın Amacı
Bir molekülün Var olup olmadığını (ne olduğu - işlevi) Miktarını belirlemektir

6 Tıpta temel araştırmalar
Sağlıklı durumun nasıl işlediği Hastalıkların nasıl oluştuğu Hastalıkların nasıl önlenebileceği Hastalıkların nasıl tedavi edilebilecekleri

7 Tıpta günlük kullanımda
Ayırıcı tanı TANI Hastalığın gidişi (prognoz) ile ilgili bilgi Hastalığın seyrinin takibi Tedavi seçimini yönlendirir Tedavinin etkili olup olmadığının takibi Tedaviye ait yan etkilerin takibi

8 ŞİKAYET SORGULAMA (ANEMNEZ) SİSTEMİK MUAYENE OLASI TANILAR A X B Y AYIRICI TANI C Z TANI

9 Tıpta günlük kullanımda
Ayırıcı tanı TANI Hastalığın gidişi (prognoz) ile ilgili bilgi Hastalığın seyrinin takibi Tedavi seçimini yönlendirir Tedavinin etkili olup olmadığının takibi Tedaviye ait yan etkilerin takibi

10 Dersin Akışı Biyokimyanın Amacı Biyokimyada ölçüm yapmanın temeli
Spektrofotmetri ile ilgili tanımlar Spektrofotometrenin bölümleri Spektrofotometre ile ölçüm yapılması Özet

11 Biyokimyada ölçüm yapmanın temeli
Varlığı ya da miktarı araştırılan molekül ile OLABİLDİĞİNCE ÖZGÜN ETKİLEŞİME giren bir araç gereklidir !

12

13 İnternet bağlantıları

14 Spektrofotometrik yöntemlerde bu araç
kimyasal ayraçlar ve özgünlüğü arttırmak için yöntemlere eklenen immunolojik veya enzimatik tepkimelerdir

15 ANTİKOR ENZİM

16

17 genellikle Renkli Berrak Çözeltiler elde ederiz

18 Dersin Akışı Biyokimyanın Amacı Biyokimyada ölçüm yapmanın temeli
Spektrofotmetri ile ilgili tanımlar Spektrofotometrenin bölümleri Spektrofotometre ile ölçüm yapılması Özet

19 Elektromanyetik ışıma,
uzayda çok büyük hızla hareket eden bir enerji türüdür

20 Elektromanyetik ışımanın en çok karşılaşılan türleri, gözle algıladığımız görünür ışık ve ısı şeklinde algıladığımız infrared ışınlarıdır

21 Işık, insan gözüyle görülebilir dalga boylarındaki elektromanyetik radyasyon enerjisidir.
Dalga boyu, iki dalga piki arasındaki mesafedir ki genellikle nanometre (nm), bazen angström (Ao) ve milimikron (mµ) olarak ifade edilir. Güneş ışığı veya bir tungsten lambadan saçılan ışık, insan gözünün beyaz olarak tanımladığı, farklı dalga boylarındaki ışık enerjilerinin bir karışımıdır.

22 İnsan gözü, yaklaşık nm arasında dalga boylarına sahip olan ışık enerjilerine cevap verebilmektedir. <380 nm dalga boyundaki ışık Ultraviyole (Mor-ötesi, U.V.) nm dalga boyundaki ışık Menekşe nm dalga boyundaki ışık Mavi nm dalga boyundaki ışık Yeşil nm dalga boyundaki ışık Sarı nm dalga boyundaki ışık Turuncu nm dalga boyundaki ışık Kırmızı >750 nm dalga boyundaki ışık İnfraruj (Kırmızı-ötesi, IR) olarak tanımlanır.

23 Bir madde elektromagnetik dalga spektrumunda nm uzunluğundaki görünür ışınların hepsini geçiriyor veya yansıtıyorsa beyaz görünür; hepsini soğuruyorsa (absorpluyorsa) siyah görünür. Görünür spektrumda mavi rengi soğuran bir madde sarı renkli, sarı rengi soğuran bir madde mavi renkli görünür. yeşil rengi soğuran bir madde kırmızı renkli, kırmızı rengi soğuran bir madde yeşil renkli görünür.

24 Madde tarafından tutulan ışınların rengi ile maddenin görünür rengini oluşturan ışınların rengi, tamamlayıcı renkler olarak adlandırılır. Sarı-Mavi Kırmızı-Yeşil

25 Elektromanyetik ışıma - Madde etkileşmeleri:
Kırılması ve yansıması (difraksiyon ve refleksiyon) Yayılım (emisyon) Geçiş (transmittans) Tutulum (absorbans) Başka dalga boyunda ışına çevrilebilir (floresans)

26 ALETLİ ANALİZ YÖNTEMLERİ
Ölçülen Özellik Aletli Analiz Yöntemi Işın Absorpsiyonu Spektrofotometri (X-ışını, UV, GB, IR), NMR, ESR, Fotoakustik spektroskopisi Işın Emisyonu Emisyon spektroskopisi (X-ışınları, UV, GB, elektron, Auger, ) Floresans, Fosforesans ve Lüminesans Spektroskopisi Işın Saçılması Türbidimetri, Nefolometri, Raman Spektroskopisi Işın Kırılması Refraktometri, interferometri Işın Difraksiyonu X-ışınları ve elektron difraksiyon yöntemleri Işın rotasyonu Polarimetri, dairesel dikroizm Elektrik potansiyeli Potansiyometri, Kronopotansiyometri Elektrik yükü Kulometri Elektrik akımı Amperometri, Polarografi Elektriksel direnç Kondüktometri (İletkenlik Ölçümü) Kütle Gravimetri Kütle/yük Kütle spektroskopisi Tepkime Hızı Kinetik yöntemler Termal Özellikler Termal gravimetri, DTA, Termal İletkenlik Radyoaktivite Nötron Aktivasyon Analiz, İzotop seyreltme yöntemleri

27 Lambert-Beer kanunu: Bir çözeltiden
geçen ışık miktarı, ışığın çözelti içinde kat ettiği yol ve çözelti konsantrasyonu ile logaritmik olarak ters orantılı, emilen ışık miktarı ise doğru orantılıdır

28 İçerisinde organik moleküller bulunan bir çözeltiden UV-görünür bölge ışınları geçerse, çözelti bu ışınların bir kısmını seçimli olarak soğurur (absorpsiyon), diğerlerini ise çok az soğurur veya olduğu gibi geçirir (transmisyon).

29 Bir küvet içine konmuş renkli bir çözeltiden çıkan ışık şiddeti (I), çözeltiye giren ışık şiddetinden (Io) daha küçüktür.

30 Çözeltiden çıkan ışık şiddetinin çözeltiye giren ışık şiddetine oranı (I/Io), transmittans (T) olarak tanımlanır. Transmittans, genellikle %Transmittans (%T) olarak ifade edilir.

31 Transmittansın tersinin logaritması Absorbans (Optik dansite, A) olarak tanımlanır ki bu, çözeltinin içinden geçen ışığın ne kadarının absorbe edildiğinin (soğurulduğunun) ifadesidir.

32 Bir çözeltide çözünmüş olan maddenin miktarı veya konsantrasyonu ile %Transmittans (%T) arasında doğrusal olmayan bir ilişki olduğu halde Absorbans (A) arasında doğrusal bir ilişki vardır.

33 Absorbans (A), yüzde transmittans (%T) ve çözeltideki maddelerin konsantrasyonu (c) arasındaki ilişkiyi Lambert-Beer yasası ifade eder: İçinde çözelti bulunan bir küvetten geçen ışığın transmittansı (I/Io), ışık yolu veya küvet çapının (l) artmasıyla azalır; ayrıca dilüe çözeltinin absorbansı (A), çözeltinin konsantrasyonu (c) ile doğru orantılıdır.  absorpsiyon katsayısı (ekstinksiyon katsayısı) olarak gösterildiğinde Lambert-Beer yasasının matematiksel ifadesi şu şekilde olur.

34 Bir maddenin rengi, o maddeden gözümüze ulaşan görünür bölgedeki elektromanyetik ışınlardır.
Bu ışınlar, saydam maddeler için maddenin içinden geçip gelen, saydam olmayanlar için ise yansıyan ışınlardır

35 Görünen renk Absorbe edilen renk Işık  (nm) - Sarı-yeşil Menekşe Sarı Mavi Portakal Yeşil-mavi Kırmızı Mavi-yeşil Mor Yeşil

36 Dersin Akışı Biyokimyanın Amacı Biyokimyada ölçüm yapmanın temeli
Spektrofotmetri ile ilgili tanımlar Spektrofotometrenin bölümleri Spektrofotometre ile ölçüm yapılması Özet

37

38 Çözelti içindeki madde miktarını çözeltiden geçen veya çözeltinin tuttuğu ışık miktarından faydalanarak ölçme işlemine fotometri, bu tip ölçümde kullanılan cihazlara da fotometre denir. Fotometrik ölçümde, renksiz çözeltilerin konsantrasyonu da ölçülebilir.

39 Analiz edilen örnek üzerine ışık demetinin bir kısmını filtreler kullanarak ayıran ve gönderen aletler kolorimetre veya fotometre olarak adlandırılırken, yarıklar ya da prizmalar aracılığı ile bu seçiciliği yapan aletler spektrofotometre olarak adlandırılırlar.

40 Spektrofotometrelerde konsantrasyonu bilinen bir standart çözeltinin absorpladığı ışık miktarı (absorbans, optik dansite) ile konsantrasyonu bilinmeyen çözeltinin absorpladığı ışık miktarı karşılaştırılır.

41 Spektrofotometrelerde kullanılacak ışık, çözeltinin kuvvetli absorpladığı dalga boyunda seçilir; örneğin kırmızı renkli sıvı için yeşil dalga boyunda ( yeşil renkli sıvı için kırmızı dalga boyunda), mavi renkli sıvı için sarı dalga boyunda (sarı renkli sıvı için mavi dalga boyunda) ışık seçilir.

42

43 Spectronic (9.54) Beer – Lambert Yasası

44 Biüre Simulation of U.V.-Vis. Photometer

45

46

47

48 Özet Miktarını ölçeceğimiz molekül ile olabildiğince ÖZGÜN ETKİLEŞİM
Emilen (absorbe olan) ışık miktarı konsantrasyonla doğru orantılıdır