Lipoprotein Metabolizma Bozuklukları

... konulu sunumlar: "Lipoprotein Metabolizma Bozuklukları"— Sunum transkripti:

1 Lipoprotein Metabolizma Bozuklukları
Dr. Emre SARANDÖL

2 Lipoprotein Metabolizma Bozuklukları
Hiperlipidemi Hipolipidemi

3 HİPERLİPİDEMİ: Toplum dağılımının en yüksek % 5-10’u
Trigliserit > 200 mg/dL Kolesterol > 240 mg/dL Çocuklarda trigliserit > 140 mg/dL kolesterol > 200 mg/dL

4 Lipit değerleri değişkendir
Yaş Genetik Beslenme Japonya’da kolesterol: 165 mg/dL Batı ülkelerinde: 210 mg/dL

5 Lipoproteinin Yapımında artış Uzaklaştırılmasında azalma

6 Lipoprotein Metabolizma Bozukluğu
Apolipoprotein Reseptör Enzim Kofaktör

7 Lipoprotein Metabolizma Bozukluğu
Birincil (genetik) İkincil (Diabetes Mellitus, hipotiroidizm, ilaçlar...) İkisi birlikte

8 Fredrickson Sınıflandırması
Fenotip Bozukluk Lipit değişikliği Tip I Şilomikron Trigliserit Tip IIa LDL Kolesterol Tip IIb LDL - VLDL Tip III VLDL ve şilomikron kalıntısı Kolesterol ve trigliserit Tip IV VLDL Tip V Şilo - VLDL Trigliserit kolesterol

9 Dünya Sağlık Örgütü (WHO)
Tip Kolesterol LDL-K trigliserit Bozukluk I Yüksek Düşük-N Şilomikron IIa Yüksek-N Normal LDL IIb LDL-VLDL III kalıntıları ve IDL IV VLDL V Şilomikron ve VLDL

10 Lipoprotein fenotiplerinin etiyolojisi
Birincil neden İkincil neden I LPL, Apo CII eksikliği SLE IIa Ailesel Hiperkolesterolemi Hipotiroidizm IIb Ailesel kombine hiperlipidemi NS, DM, AN III Aillesel tip III hiperlipoproteinemi Hipotiroidizm, DM, Obesite IV Ailesel hipertrigliseridemi DM, KBY V Ailesel hipertrigliseridemi Apo CII eksikliği Alkol, diüretik, beta-bloker, OC

11 Ailesel Hiperkolesterolemi (Tip IIa)
LDL reseptöründe gen kusuru Plazma total kolesterol ve LDL-kolesterol artışı Total kolesterol heterozigotlarda 2-3 kat, homozigotlarda 3-6 kat artar Hiperlipidemi doğumla başlar Erken yaşta koroner kalp hastalığı görülür

12 Ailesel Hiperkolesterolemi (heterozigot)
1/500 Kolesterol > 300 mg/dL LDL-K > 250 mg/dL Trigliserit düzeyleri normal Koroner kalp hastalığı erkeklerde 45, kadınlarda 55 yaş öncesinde görülür

13 Ailesel Hiperkolesterolemi (homozigot)
1/ 10 yaşlarında KKH Tedavi edilmezsa 20’li yaşlarda MI Kolesterol > 600 mg/dL LDL-K > 550 mg/dL Planar ksantom

14 Lipoprotein Metabolizma Bozukluklarının Önemi
Hastaların tanısı Ailelerinin takibe alınması Lipoprotein metabolizmasının anlaşılması Atheroskleroz oluşumunun anlaşılması TUS sorularının yanıtlanması

15 Ailesel Defektif Apo B 100 Apo B 100 mutasyonu 1/500 - 700
Total kolesterol ve LDL-kolesterol yüksek Trigliserit normal Erken koroner kalp hastalığı riski yüksek Ailesel hiperkolesterolemiden daha hafif seyirli

16 Ailesel Kombine Hiperlipidemi
Sebebi bilinmiyor Orta derecede kolesterol ve/veya trigliserit artışı Hiperapobetalipoproteinemi Küçük yoğun LDL artmış Tip IIa, IV veya IIb Koroner kalp hastalığı riski yüksek Obesite, hiperürisemi, glukoz intoleransı ile birlikte olabilir Sendrom X’e benzerlik gösterir.

17 Sendrom X İnsülin direnci Küçük yoğun LDL’de artış
Trigliserit düzeylerinde artış HDL-K’de azalma

18 Tip III Hiperlipoproteinemi (ailesel disbetalipoproteinemi)
Apo E mutasyonu Kolesterolden zengin artık lipoproteinler birikir (beta VLDL) Kolesterol ve trigliserit mg/dl düzeylerindedir HDL-K’ün normal olması tipiktir LDL-K düşüktür Palmar ksantomlar patognomonik

19 Tip III Hiperlipoproteinemi (ailesel disbetalipoproteinemi)
Erken yaşta koroner kalp ve periferik damar hastalığı görülür Obesite, alkol kullanımı, D.M. Ve hipotiroidizm tip III fenotipini arttırır

20 Lipoprotein Lipaz Eksikliği
LPL gen mutasyonu Bebek veya çocukta tekrarlayan karın ağrısı veya pankreatit ve hipertrigliseridemi Plazma trigliserit düzeyi > 1000 mg/dL (şilomikronemi sendromu) Döküntülü ksantomlar ve lipemia retinalis

21 Lipoprotein Lipaz Eksikliği
Plazma bir gece buzdolabında beklediğinde üstte krema gibi şilomikronlar, altında bulanıklık ise VLDL’dir Homozigot 1/ Yarı normal LPL 1/500

22 Apo C II Eksikliği LPL eksikliğine benzer bir tablodur
Otozomal resesif geçişlidir

23 Ailesel Hipertrigliseridemi
Apo B normal, trigliserit yapımı aşırı Trigliseritten zengin büyük VLDL HDL-kolesterol düzeyleri düşük Plazma kolesterolü referans aralıkta

24 Ailesel Hipoalfalipoproteinemi
HDL-kolesterolü düşüktür Erkeklerde < 30 , kadınlarda < 40 mg/dL Erken yaşta ve artmış koroner kalp hastalığı riski Nedeni bilinmemektedir

25 Apo AI mutasyonları HDL-K < 10 mg/dL
Koroner kalp hastalığı ile ilişkisi yok Ksantom Korneal opasite

26 Kolesterol Ester Transfer Protein Eksikliği
Azalmış CETP aktivitesisonucu homozigotlarda HDL-K > 100 mg/dL Koroner kalp hastalığında olası korunma ?

27 Lesitin Kolesterol Açil Transferaz Eksikliği
Korneal opasite Normokromik anemi Böbrek yetmezliği Hem periferde hem de lipoprotein partiküllerinde kolesterol birikimi olur Kolesterol seviyeleri değişkendir HDL-kolesterol düzeyleri çok düşüktür

28 Balık Gözü Hastalığı LCAT eksikliğinin hafif formudur
Anemi, böbrek yetmezliği, erken koroner kalp hastalığı riski yoktur

29 Tangier Hastalığı HDL ve LDL kolesterol düzeyleri düşüktür
Portakal rengi tonsiller Korneal opasite Hepatosplenomegali Periferik nöropati Aşırı miktarda kolesterol esteri RES makrofajlarında birikir ABC-1 mutasyonu

30 Aielesel Hipobetalipoproteinemi
Heterozigotlarda kolesterol ve LDL-K düzeyleri normalin yarısı kadar, homozigotlarda < 50 mg/dL Heterozigot 1/500 HDL-K normal veya hafif artmış Yağ malabsorbsiyon bulguları (yağda eriyen vitaminlerin emilememesi sonucu)

31 Abetalipoproteinemi Apo B-içeren lipoproteinler yok 1 /

32 İkincil Hiperlipidemi Nedenleri
Hormonal etkiler Metabolik bozukluklar Böbrek hastalıkları Tıkanma tipi karaciğer hastalıkları Toksinler iyatrojenik

33 Hormonal Etkiler Gebelik Ekzojen seks hormonları Hipotiroidizm

34 Metabolik Bozukluklar
Diabetes Mellitus Gut Obesite Progresif parsiyel lipodistrofi Depolama bozuklukları

35 Böbrek Hastalıkları Nefrotik Sendrom
Kronik Böbrek Yetmezliği, diyaliz veya transplantasyon sonrası

36 Toksinler Alkol Dioksin veya klorlu hidrokarbonlar

37 İyatrojenik Antihipertansifler İmmunosüpresanlar Diğer ilaçlar

38 Endokrin/Metabolik ikincil hiperlipidemi nedenleri
Hastalık lipoprotein Mekanizma (?) Diabetes M. VLDL, şilo yapım, yıkım Hipotiroidizm LDL temizlenme Östrojen VLDL yapım Glukokortikoid VLDL, LDL VLDL yapımı LDL dönüşümü Hipopituitarizm Akromegali A. nervoza safra atılımı Lipodistrofi

39 Diabetes Mellitus Hipertrigliseridemi 1/3 vakada HDL-K düşük
İnsülin eksikliği LPL aktivitesinde azalma Lipolizde artma Karaciğerde VLDL yapımı artar LDL de artabilir

40 Endokrin dışı ikincil hiperlipidemi nedenleri” “
Hastalık lipoprotein Mekanizma (?) Alkol VLDL, şilo Yapım Nefrotik Send. VLDL, LDL VLDL yapımı Üremi VLDL Temizlenme Safra tıkanıklığı LP-X Safra K ve FL dolaşıma geçmesi Hepatit LCAT SLE şilo LPL aktiv. Monoklonal gamopati VLDL, IDL, LDL Yıkım