MADDEYİ TANIYALIM.

... konulu sunumlar: "MADDEYİ TANIYALIM."— Sunum transkripti:

1 MADDEYİ TANIYALIM

2 MADDEYİ NİTELEYEN ÖZELLİKLER
MADDENİN TÜRLERİ MADDENİN ÖZELLİKLERİ MADDEYİ NİTELEYEN ÖZELLİKLER

3 MADDE NEDİR. Maddeler kullanıldıkları yere göre farklı isimler alırlar
MADDE NEDİR? Maddeler kullanıldıkları yere göre farklı isimler alırlar. Ancak bazı durumlarda birinin yerine öteki kullanılır. Örneğin; cetvel bir eşyadır ama kullanım alanından dolayı alet olarak da isimlendirilir. Aynı şekilde şapkayı hem eşya hem de cisim olarak isimlendiririz. MADDE :Çevremizde gördüğümüz hemen her şey maddedir. Uzayda yer kaplayan kütlesi ve hacmi olan her varlığa madde denir. Örnek: demir, bakır, taş, toprak, altın, hava, su,kalem,silgi vb.

4 CİSİM Maddelerin şekil almış haline cisim denir. Demir maddedir.
Demir makas, cisimdir. Cam bir maddedir. Cam ampul bir cisimdir.

5 Eşya: Bir işimizde kullandığımız evde okulda bulunan çantamızda taşıdığımız nesnelerdir. Giyecek, masa, sandalye, dolap gibi cisimler birer eşyadır. Alet: Maddelere şekil vermek, onlar üzerinde bir iş yapmak için kullandığımız cisimlerdir. Örneğin çekiç, makas, tornavida, toplu iğne gibi cisimler birer alettir. Malzeme: Bir maddenin yada cismin oluşmasında kullanılan bir çok maddeden biri malzemedir. Örneğin ekmek yaparken kullanılan su, un, maya, tuz birer malzemedir.

6 Madde, Cisim, Malzeme, Eşya Arasındaki İlişki Nedir?
Maddenin şekil almış haline cisim denildiğini öğrenmiştik. Örneğin tencere çelikten yapılmış bir cisimdir. Yemek pişirmek için kullanılır. Bu nedenle bir mutfak eşyasıdır. Tencerede pişirilecek pilav için gerekli malzemeler ise su, pirinç, tuz ve yağdır. Koltuk bir ev eşyasıdır. Ağaç, kumaş ve süngerden yapılır. Ağaç, kumaş ve sünger koltuk yapımında kullanılan malzemelerdir. Koltuk belli bir şekli olduğundan cisimdir. Çekiç, demirden yapılmıştır. Belli bir şekli olduğundan cisim, çivi çakmak amacıyla kullanıldığından alettir. Kullandığımız alet ve eşyalar son şeklini alıncaya kadar bazı işlemlerden geçer. Buğday tarladan toplanır. Değirmende un haline gelir. Un fırında hamur haline getirilerek belli bir şekil verilir. Daha sonra pişirilir, pişmiş olan hamur ekmek adını alır. Pamuk tarladan toplanır. Fabrikada çeşitli işlemlerden iplik haline getirilir. İplik dokuma tezgâhında dokunur ve kumaş adını alır. Kumaş belli şekillerde kesilir, dikilir ve elbise adını alır.

7 MADDELERİN ÖZELLİKLERİ Maddeler yapılarına göre bazı özellikler gösterirler.  Mıknatıslık, suda batma yada yüzme özelliği maddelerin bu özelliklerindendir.   MIKNATISA ÇEKİLME Mıknatıs demir, kobalt, nikelden yapılan maddeleri kendine çeker.  Bu tür maddelerden yapılan çivi, toplu iğne, ataç raptiye gibi maddeler mıknatıs tarafından çekilirler. Ağaç, cam, alüminyum, kauçuk gibi maddeler mıknatıs tarafından çekilmezler.  Mıknatıs demir türü maddeleri çeker.  

8 SUYU ÇEKME-ÇEKMEME ÖZELİĞİ  Bazı maddelerin su gibi sıvı maddeleri emme özelliği vardır.  Bu durum maddelerin gözenekli bir yapıya sahip olmasından kaynaklanır. Sünger, el bezi, kağıt peçete yada kağıt havlu gibi cisimler suyu emerken, plastik mermer, seramik, cam, tahta, metal cisimler suyu emmezler. Elbezi suyu çeker.    SUDA BATMA-YÜZME ÖZELLİĞİ  Maddelerin bazıları suda batmaz ve su üzerinde yüzerler. Şişe mantarı, plastik köpük, kağıt, tahta gibi maddeler suda batmazlar.  Metal para, silgi, taş, seramik ve cam parçaları suda batarlar  Şişe mantarı suda yüzerken metal para batar.

9 Maddeyi Niteleyen Özellikler
Çevremizde insanlar, hayvanlar, dağlar, ağaçlar, taşıtlar, eveler, taş, toprak gibi milyonlarca sayıda canlı yada cansız varlık görürüz. Canlı yada cansız olsun tüm bu varlıklar birer maddedir. Maddeleri ve maddelerden yapılmış cisimlerin özelliklerinin duyu organlarımızla algılıyabiliriz. Çileğin tadını yiyerek anlayabiliriz. Kolonyayı kokusundan anlaya biliriz. Mermerin sertliğini dokunarak anlaya biliriz. Duyu organlarımızla aldığımız maddeleri saydamlık-opaklık-matlık, sertlik- yumuşaklık, esneklik- berklik, salamlık- kırılganlık gibi özellikleriyle niteleriz.

10 SAYDAMLIK OPAKLIK Işığı geçiren maddelere saydam, ışığı geçirmeyen maddelere opak maddeler denir. Cam, su, bazı plastik maddeler, hava saydam maddelerdendir. Tahta, demir, kitap, duvar, çelik tencere gibi maddeler ise opaktır.Bazı maddeler ise ışığı tam olarak geçirmezler. Bu tür maddelere yarı saydam maddeler denir. Buzlucam, defter yaprağı, şeffaf poşetler, ışıklandırmada kullanılan kapaklar yarı saydam maddelere birer örnektir. PARLAKLIK-MATLIK Altın, gümüş, çelik çaydanlık, mermer, cilalı mobilya gibi cisimler parlak; halı yazı tahtası, silgi, kumaş gibi cisimler mat tır.

11 SERTLİK-YUMUŞAKLIK Çevremizde gördüğümüz ve kullandığımız madde yada cisimlerin bazıları sert, bazıları yumuşaktır. Taş, demir, tahta gibi cisimler sert, hamut, sünger, pamuk, lastik gibi cisimler yumuşaktır. ESNEKLİK-BERKLİK Lastik gibi maddelere kuvvet uygulayarak şekilden şekle sokabiliriz. Ancak esnek maddeler kuvvetin etkisi kalktığında eski şekillerine döner. Bu tür maddelere esnek maddeler denir. Sünger, paket lastiği gibi maddeler esnektir. Esnemeyen maddelere berk maddeler denir. Kurşun kalem, mermer vazo, cam sürahi gibi berk maddeler esnetildiği zaman kırılırlar.

12 SUYU GEÇİREN-SUYU GEÇİRMEYEN Bazı maddeler suyu geçirmezler
SUYU GEÇİREN-SUYU GEÇİRMEYEN Bazı maddeler suyu geçirmezler. Bu tür maddeler suyun geçmemesi gereken durumlar. Şemsiye, sereyi örten naylon, su koyduğumuz bardak, çatıyı örten kiremit bu amaçla kullanılır. Pamuk ve yünden yapılmış kumaşlar, toprak ve kum suyu geçiren maddelerdir. Şemsiyenin malzemesi suyu geçirmez. KOKULU-KOKUSUZ Çevremizde kokulu ve kokusuz bir çok madde bulunur. Çiçek, meyve, kolonya, parfüm kokusu güzel;çöp kanalizasyon kokusu gibi kokular kötü kokulara örnek verile bilir. Bazı maddeleri kokularından tanıya biliriz. Hava, su, şeker, tuz, pirinç, can, demir, altın gibi bir çok maddelerin kokusu yoktur. Bu maddeleri koklayarak tanıyamayız. Çiçekler güzel kokarlar.

13 KATI-SIVI Katı yada sıvı bir çok madde vardır
KATI-SIVI Katı yada sıvı bir çok madde vardır. Kalem, sıra, cam, taş, odu, kömür, duvar, çanta, kitap gibi maddeler katı maddelerdir. Su, sıvı yağlar, kolonya, benzin, meyve suyu, süt, sirke gibi maddeler ise sıvı maddelerdir. Bu maddeleri görerek yada dokunarak tanıya biliriz. Su sıvı bir maddedir. PÜRÜZLÜ-PÜRÜSSÜS Bazı madde yada elimizle dokunduğumuzda pürüzlü yada düzgün olduğunu anlaya biliriz. Taşın, tuğlanın, toprağın, ağaç gövdesinin, zımparanın yüzeyi pürüzlüdür. Cilalı bir masanın, camın, toprağın, televizyon ekranının, yere döşenmiş seramiğin yüzeyi pürüzsüzdür. Ağaç gövdesi pürüzlüdür.