YAĞLAMA VE YAĞLAMA SİSTEMLERİ Doç.Dr. Adnan PARLAK

... konulu sunumlar: "YAĞLAMA VE YAĞLAMA SİSTEMLERİ Doç.Dr. Adnan PARLAK"— Sunum transkripti:

1 YAĞLAMA VE YAĞLAMA SİSTEMLERİ Doç.Dr. Adnan PARLAK

2 YAĞLAYICI VE YAĞLAMA SİSTEMİNİN GÖREVLERİ
Sürtünme direncini minimuma indirmek, Motoru aşınmaya karşı korumak, Sürtünmenin gerçekleştiği bölgeleri ve pistonunun soğutulmasına katkı sağlamak, Yağlama yapılan bölgelerde hareket eden parçalara zarar veren partikülleri uzaklaştırmak, Segman bölgesinde kartere gaz ve yakıt kaçaklarını azaltmak.

3 YAĞ FİLMİ Yüzeylerin düzgünlüğü Yatak basıncı Yağ viskozitesi Klerens
Rolativ hız Yatak boy/çap oranı

4 Yük ve viskozite değişiminin yağ filmi üzerine etkisi
Viskozite düştükçe yağ filmi ÜÖN civarında kritikdir. Yük arttıkça yağ filmi küçülmektedir

5 Araştırmalar maksimum silindir aşınmasının,
1.Yüksek yük 2.Silindir yağlama yağı miktarının az, 3.Yakıt içerisindeki kükürt miktarının fazla olduğu durumlarında olduğunu göstermektedir.

6 Silindir ve Yatak aşınmasının ana nedenleri
Asidik oluşumun neticesi olarak korozif aşınma (yakıt içerisindeki kükürt neden olur) Aşırı yük, yüksek sıcaklığa bağlı düşük viskozite, aşırı klerens etkilerinin tek tek yada kombine etkisiyle yağ filminin kırılması.

7 DIŞ SICAKLIĞA BAĞLI SAE SINIFLARI

8 YAĞLARIN ÜRETİMİNDE KULLANILAN KATIKLAR
• Viskozite indeks arttırıcı • Akma noktası düşürücü • Aşınma önleyici • Oksidasyon önleyici • Deterjan ve dispersan • Pas ve korozyon önleyici • Köpük önleyici • Suyu ayırıcı

9 Yağ katıklarının piston üzerindeki etkisi
Katıksız yağ ile çalışmış piston Yeni piston

10 Farklı BN silindir yağlarının piston üzerinde depozit oluşumuna etkisi
Uygun BN (örn BN 70 gibi) yağlama yağı ve uygun yağlama oranlarında silindire verilmelidir.

11 Korozyon önleyicilerin bakır kurşun yataklara tesiri
Zedelenmiş yatak Sağlam yatak

12 Silindir yağlama sistemleri
Mekanik yağlama sistemi Kontrollü yağlama -Devir kontrollü -Ort. Eff. Basınç kontrollü -Yük kontrollü

13 Mekanik tip Silindir yağlayıcısı
YAĞ NOZULU SAE 50/TBN 70 YAĞ OLMALI (%5 S durumu) YAKIT İÇERİSİNDEKİ KÜKÜRT İÇERİĞİNE BAĞLI OLARAK SAE 40/TBN KULLANILABİLİR

14 Kontrollü Silindir yağlama sistemi

15 Silindir yağlayıcısı

16 ADAPTİF SİLİNDİR YAĞLAMA SİSTEMİ( ALPHA ACC-ADAPTIVE CYLİNDER OIL CONTROL)
Yağlama yağı miktarı yakıt içerisindeki kükürt miktarına göre ayarlanır. Elektronik kontrollü olarak çalışır Yağ sarfiyatı ve kirletici emisyonlarında azalma meydana gelir Aşınma uniform olur ve azalır

17 ADAPTİF TİP SİLİNDİR YAĞLAMADA DİKKATE ALINAN KRİTERLER
Yakıt içerisindeki kükürt yüzde miktarı, Motor yükü (Yüke bağlı olarak silindire gönderilen yakıt içerisindeki kükürt yüzdesi) Minimum silindir yağlama yağı miktarı ise yağ filmi oluşturma ve deterjan özellikleri dikkate alınarak saptanır. Burada, silindir gömleğinin korozyona müsait yapısı dikkate alınır. Bu miktarlar yakıt içerisindeki kükürt miktarına bağlı olarak yağlama yağı içerisindeki asiti nötralize edecek kadar olmalıdır. TBN: olan yağlar için TBN:Yağlama yağı asit nötürleştirme sayısı. Asiti nötürleştirmek için gerekli olan mg cinsinden KOH miktarı demektir.

18 Adaptif yağlama sisteminde kısmi yüklerde yağlama miktarı yük kontrollü olarak yapıldığı taktirde oldukça yüksek miktarda yağ tasarrufu sağlanabilmektedir.

19 5 aylık çalışma periyodunda yakıtla giren kükürt miktarı
5 aylık çalışma periyodunda yakıtla giren kükürt miktarı. Aşınma ve yağlama yağı maliyetlerine etkisi

20 Yukarıdaki açıklamalar TBN 70-80 yağlar için yapılmıştır.
Motorda uzun süre kükürt içeriği %1’ in altında olan yakıt kullanılacaksa TBN değeri olan yağlama yağı kullanılabilir. Kükürt miktarı %1 %1-2 %2-5 TBN

21 YAĞ ÇEŞİTLERİ Yatak yağları(System oil) Silindir yağları
Turboşarjer yağları Gavarnör yağları

22 SİLİNDİR YAĞLARI TBN (Total Base Number - Toplam alkalin sayısı)
AV (Alkalinity Value – Alkalinite Değeri) Her bir gram yağşamayağında potasyum hidroksitin (KOH) mg değeri

23 YAĞLAMA SİSTEMİNDE KULLANILAN YAĞLAR VE MARKALAR

24 Y.YAĞI DEVRE ELEMANLARI
TA NKLAR POMPALAR FİLİTRELER SEPERATÖRLER SOĞUTUCU

25 DİZEL MOTORLARINDA YAĞLAMA
Krankşaft ve ana yataklar Krankpin ve yatakları Kroshed gaydları Pistonpin ve yatakları Piston ve silindir Turboşarjer Valf hareket mekanizması

26

27 BASİTLEŞTİRİLMİŞ BİR MOTOR YAĞLAMA DEVRESİ
Yağ pompası, streyner ve ince yağ filtresi çifttir. İnce yağ filtrelerinden birisi (50 m gözenek çaplı) sistem devrede iken sökmeden temizleme işlemi yapmaya müsait olmalıdır. Alçak basınç, yüksek sıcaklık ve düşük seviye alarmı olmalıdır Yağ içerisindeki suyun atılması yada minimum seviyede tutulması çok önemlidir. BASİTLEŞTİRİLMİŞ BİR MOTOR YAĞLAMA DEVRESİ

28 Sump tankların iç yüzeyleri yoğuşma nedeniyle oluşacak korozyona karşı kaplanmalıdır.
İlk çalışma esnasında yağlama yağı sıcaklığı düşük olabilir. Bu nedenle sump tanka ısıtıcı kangallar konulabilir yada manevra öncesi yağ seperatörü devreye alınarak yağın hem temizlenmesi hemde ısıtılması mümkündür. Yağın belli aralıklarla numunesi alınarak teste tabi tutulması olası arızaların önceden tespitine yardımcı olabilir. -Yatak sarması, -deterjan/dispersan katkıların etkisinin kaybolması Krosetli motorlarda SAE 30/TBN 10-15, trank pistonlularda SAE 40/TBN yağlama yağı kullanılmalıdır.

29 Kemşaftlar genellikle ana yağlama devresiyle yağlanırlar
Kemşaftlar genellikle ana yağlama devresiyle yağlanırlar. Yüksek güçlü motorlarda ise ayrı bir yağlama devresi vardır.

30 Yağ içerisindeki su, çamur ve çözünemez partiküllerin atılması için seperatör gerekir.
Seperasyonu kolaylaştırmak için yağ sıcaklığı C ye kadar ısıtılır. Günümüzde seperasyon aşamaları bir elektronik kontrol ünitesi vasıtasıyla yürütülür.

31 Seperatör parçaları

32 Seperatör çalışma prensibi
DOĞRU DİSK(D2) BÜYÜK DİSK(D2) KÜÇÜK DİSK(D2) DOĞRU ARAYÜZEY(D3) FAZLA ARAYÜZEY(D3) KÜÇÜK ARAYÜZEY(D2)

33 Yatak yağlama sistemi

34

35 Kroset yağlama yöntemleri
Pistonu yağla soğutulan motorlarda İlave pompa ile yağ basıncını yükseltme Kroset yataklarda ÜÖN civarında piston hızının sıfır olması nedeniyle yağ filminin yırtılma riski vardır.bunu önlemek için: Yatak yüzeyini büyütmek Yağ basıncını ana ve krank pin yataklarına göre daha fazla yükseltmek

36

37

38

39

40