ÖFKE KONTROLÜ GRUPLA DANIŞMA ETKİNLİĞİ

... konulu sunumlar: "ÖFKE KONTROLÜ GRUPLA DANIŞMA ETKİNLİĞİ"— Sunum transkripti:

1 ÖFKE KONTROLÜ GRUPLA DANIŞMA ETKİNLİĞİ
MEHMET AKİF ERSOY ORTAOKULU 2014-KASIM

2 İÇERİK • Amaç. Neden. • Sorun Hedef……………. Ne. • Yer. Nerede. • Zaman
İÇERİK • Amaç Neden? • Sorun Hedef…………….Ne? • Yer Nerede? • Zaman Ne zaman? • Kişi Kim için? • Faaliyetler Nasıl?

3 AMAÇ Yetişkin dünyasına katılma çabası içinde olan ergene öfke duygusu hakkında farkındalık kazandırmak ve öfke kontrolü becerisi kazandırmak bu grup rehberliği çalışmasının temel amacıdır. Akran zorbalığı olan öğrencilerin davranışlarını kontrol edebilmesi.Seçilen öğrenciler problemle karşılaştıklarında sözel veya fiziksel saldırgan davranış göstermemesi.

4 SORUN HEDEF Öğrencilerimizin öfkelerini bastırmaları veya kontrolsüz yaşamaları yerine kontrol ederek yapıcı bir şekilde ifade etmeleri, 8.sınıf sözel ve fiziksel akran zorbalığı olan öğrencilerin öfke duygusunu kontrol altına alıp, öfke duygusunun ifade ediliş biçimini toplum normlarına uygun hale getirmek.

5 YER VE ZAMAN Okul fen bilgisi laborutuvarı
Her hafta bir oturum olmak üzere 6 oturumluk grup çalışması

6 KİŞİ HEDEF GRUP: Ergenlik dönemindeki 8.sınıf öfke kontrolü olmayan kız ve erkek öğrenciler (5 öğrenci akran zorbalığı olduğu için, bir öğrenci olumlu rol model olması için seçildi.) Kız ve erkek öğrenci sayısı eşit tutuldu. NEDEN ERGEN ÖĞRENCİLER SEÇİLDİ: Öfke duygusu bireyin kendi varlığını koruması, tanıtması ve çevreye kabul ettirmesi için gereklidir. Bu durum özellikle ergenlik çağında önemlidir.

7 ÖFKE NEDİR? Öfke planlayarak ortaya çıkan bir durum değil, çoğunlukla engelleme, haksızlığa uğrama, eleştirilme, küçümsenme gibi durumlarda ortaya çıkan güçlü bir duygu olarak tanımlanır. Öfke, saldırganlık ve şiddet geçmişten günümüze kadar insanlık tarihinin çok önemli bir parçası olmuştur. Son yıllarda dünyada özellikle de ülkemizde şiddet içerikli olaylarda bir artış yaşandığı görülmektedir. Yazılı ve görsel basında her gün öfke nöbetleri, yaralama, cinnet geçirme ve öldürmeye kadar giden şiddet olaylarına üzüntüyle tanıklık etmekteyiz.

8 Artmakta olduğu gözlemlenen bu şiddet içerikli olayların temelinde hiç şüphesiz ki birçok neden yatmaktadır. Ancak biz şunu biliyoruz ki öfke duygusunun sağlıklı yollarla ifade edilememesi bu nedenler arasında belki de en önemli olanıdır. Her şeyin kaynağının insan olduğu ve insanın iyi yetiştirildiğinde güzel şeyler ortaya çıkarabileceği düşünmekteyiz. Bu nedenle okulumuz öğrencileri ile grup çalışması yaparak öfke kontrolünü sağlamayı amaç edindik.

9 İnsan yaşamı sürekli değişim ve gelişim içindedir
İnsan yaşamı sürekli değişim ve gelişim içindedir.Ergenlik dönemi bu gelişim sürecinin en önemli evresi oluşturur.Çocukluktan yetişkinliğe geçiş dönemi olarak değerlendirdiğimiz bu dönemde görülen fiziksel ve hormanal değişiklerin yanı sıra, ergende artan bağımsızlık isteği toplumun engelleyici etkileriyle bir araya geldiğinde ergen için zorlama ve bunalım haline gelir. Bu dönemde ergenin başarısı gereken rol yetişkin rollerine uygun davranış kalıpları geliştirmektir.

10 FAALİYET GRUPLA DANIŞMA OTURUMLARI
TANIŞMA Öğrenciler tanıştı, grup kuralları oluşturuldu. I. Oturumda “Öfke; sevinç, üzüntü, şaşkınlık gibi temel bir duygudur.Ancak sorun öfkelenmek değil, öfkeyi uygun olan biçimlerde göstermektir. Uygun olan biçimlerde öfke ifade edildiğinde sorun oluşturmaz, sorunların çözümüne katkı sağlar.” düşüncesi öğrencilere kazandırılması amaçlandı.

11 Tanışma her çocuk önce arkadaşının sonra kendi ismini söyleyerek sürece katılır.
Çocuklara dağıtılan kağıtlara kendileri ile ilgili 3 özellik yazmaları istendi. Daha sonra bunlar toplandı ve grup lideri tarafından okundu. Grup üyeleri okunan özelliklere göre arkadaşlarını tahmin etmeye çalıştılar. Grup kuralları açıklandı. Bunlar gizlilik ilkesi, ev ödevlerinin yapımı ve devamlılık olduğu belirtildi.

12 2.OTURUM DUYGULARI TANIYORUM
Öğrencilere hoşa giden ya da gitmeyen duygular ile ilgili cümleler okunarak aradaki duygu farklarını öğrencilerin yorumlamaları istendi. Bireysel farklılıklar nedeniyle her olay kişiler tarafından farklı yorumlanacağı tartışıldı. Öfkenin de diğer duygular gibi normal ve kabul edilebilir bir duygu olduğunu vurgulanarak oturum sonlandırıldı.

13 *Dişin düştü. *Yeni bir oyun öğrendin. *Arkadaşın sana kırıldığını söyledi *Kitabını kaybettin. *Annen yalan söylediğin için seni cezalandırdı. *Yeni bir okula gidiyorsun. *Yeni bir eve taşındınız. *Büyükannen size ziyarete geldi. *Kardeşin çok hastalandı. *Ceketin yırtıldı. *Yeni bir arkadaş edindin. *Yağmur yağıyor. *Karnın acıktı ama daha yemek yemeğe çok var. *Baban sana bir hediye almış. *Arkadaşların senin iyi oyun oynayamadığını söylüyor. *Birileri hakkında dedikodu çıkarmış. *Yağmur yağarken gök gürültüsü oluyor ve şimşekler çakıyor. *Kocaman bir köpek yolda sana doğru koşarak geliyor. *Başın ağrıyor ve annen yanına gelip başını yumuşak bir şekilde ovup acını azaltmaya çalışıyor. Öğrencilere yukarıdaki cümleler okunup hissettikleri duygular hakkında konuşuldu. Gruba Hoş olan ve hoş olmayan duyguları ayırt etmek zor oldu mu? Sorusunu yöneltip konuşmalarını dinledim. Öfke de günlük yaşamdaki gerekli duygulardan biridir. Herkes zaman zaman öfkelenir

14 Ne zaman öfke duygusunu yaşarız?
Sizleri neler öfkelendiriyor? Soruları yönlendirilir ve cevaplar yazılır. * insanlar incindiklerinde, * haksızlığa uğradıklarında * işleri yollarında gitmediklerinde * kendilerini çaresiz hissettiklerinde * engellendiklerinde * aşağılandıklarında * alay edildiklerinde öfkelenebilirler bunlar hakkında konuşuldu. Öfkeyi buzdağına benzetip altında yatan duyguların farklılığı üzerinde duruldu.

15 Durumlar: * Sen televizyon izlemek istiyorsun, annen ise ders çalışmanı. Ve annen televizyonu kapatıyor. Öfkelisin duygu Engellenmişlik *Arkadaşının gözlüklerinden dolayı alay ediyorsun. Arkadaşın öfkelendi. Öfke duygu Değersizlik, üzüntü *sınavlarda kötü not almak duygu hayal kırıklığı *arkadaşımın bana bağırması duygu önemsenmemek * arkadaşımın hile yapması duygu haksızlığa uğramak Öfkeyi Uyandıran Temel Duygular: Kıskançlık Üzüntü Merak Yalnızlık İtilmişlik Haksızlığa uğramış hissetmek Kaygı Hayal kırıklığı Anlaşılamamak Temel duygular birikip, sertleşip, katılaşınca buzdağının tepesindeki öfkeyi oluşturur. Özetleme: öfkenin de diğer duygular gibi normal ve kabul edilebilir bir duygu olduğunu vurgulandı. Ev ödevi: 1 hafta içinde öfkelendiğiniz durumları ve altında yatan duyguları bulmaya çalışalım

16 3.OTURUM ÖFKE VE BEDENİM Çocuklar arasından gönüllü olanların çeşitli hayvanların kızgın oldukları durumlarda nasıl davrandıklarını taklit etmeleri istenir. Örneğin: Kızgın, kedi, köpek, goril, eşek. Çocuklara bazı kişilerin kızdığını nereden anladıkları sorulur. Örneğin anneniz, kardeşiniz, babanız, öğretmeniniz veya bir arkadaşınız. Öğrencilerin betimlemeleri tahtaya çeşitli başlıklar halinde listelenir: Yüz ifadesi, vücut dili, ses tonu, kullanılan sözcükler gibi. Çocuklara kendileri kızgınlık yaşadıklarında bunu vücutlarının kendilerine nasıl anlattığı sorulur: kalbin hızlı artması, yüzün kızarması, kasların gerilmesi, mideye kramp girmesi, ağlama isteği, vurma isteği gibi. Bu örnekler tahtaya vücudumuzun kızgınlık sinyalleri başlığı altında not edilir. Liste tamamlandığında vücudundan her sinyali kaç kişinin aldığı parmak kaldırarak cevaplamaları istenir ve her sinyalin yanına bunu alan öğrenci sayısı yazılır. İnsanların kızdıklarında farklı farklı tepkiler verebilecekleri hatırlatılır. Gevşeme çalışmasıyla oturuma son verilir. Ev ödevi: Çocuklara birer ÖFKE İFADE ETME FORMU verildi. Bir sonraki oturuma kadar doldurmaları istendi

17 4.OTURUM ÖFKEMLE BAŞEDEBİLİRİM
Öfke İfade Tarzı Formu öğrencilere dağıtılarak öfkelendikleri olay hakkında ifade tarzları tartışıldı. “Tepkisel Davranma” hakkında öğrenciler bilgilendirilerek öğrenciler yaşantılardan örnekler paylaşıldı. “Sen Dili-Ben Dili” kullanmanın arasındaki fark anlatılarak oturum sonlandırıldı. Sen dili: Zaten bana hiç zaman ayırmazsın, hep çok işin vardır. Ben dili: Bana daha çok zaman ayırırsan mutlu olurum. Öfke duygusunun bize ait olduğu, duygularımızdan bizim sorumlu olduğumuz vurgulanarak, ben dilini kullanmanın karşıdaki kişinin sorumluluğunu fark etmesine ve kendisini ifade edenin daha iyi anlaşılmasına yardım edeceği; çözüm ifadelerini kullanmanın ise öfkelendiğimiz an sakin kalmamızı sağlayarak anlık tepkileri önleyebileceği ifade edildi.

18 Öfke İfade Tarzı Formuna göre öğrenciler öfkelendikleri olayları grupla paylaşır. Aşağıdaki sorularla öfke ifade tarzları değerlendirilir. Sorular: 1. Olay ne idi, ne tür tepki verdin? 2. Verdiğin tepki uygun mu? 3. Eğer uygun değilse en etkili karşılık ne olurdu? 4. Uygun ve uygun olmayan tepkileri fark edebildin mi? A öğrencinin paylaşımında öğrencinin arkadaşının ona dalga geçip vurduğu çok öfkelendiğini ama bu sefer ona vurmak yerine sınıftan çıkıp sakinleştiğinde sınıfa girdiğini ifade etmiştir. Daha sonra bu öfke duygusunu kontrol altına aldığında arkadaşıyla konuşup olayı sonuçlandırmışlardır. Öfkesini kontrol edemeyenlerin, aslında vermek istedikleri tepkinin dışında, tepkisel davrandıkları gözlenir.

19 Tepkisel davranma nedir?
“Davranışın sonucunu düşünmeden” davranmak şeklinde anlatılabilir. Aslında anlık öfkeleriyle hareket edenlerin büyük çoğunluğu hem kendine hem de karşısındakine zarar verir ve sakinleştikten sonra doğru adımları görebilir. Bu oturumun amacı öfke anında öfke ifade tarzımızı kontrol altına alacak en doğru tepkiyi seçip uygulayabilmektir. İlk adımın “BEN DİLİ” ni kullanmayı öğrenmektir. Ben dili: Bireyin karşılaştığı durum ya da davranış karşısında, bireysel tepkisini duygu ve düşüncelerle açıklayan ifade biçimidir.(Burada duygular konusuna kısa bir dönüş yapılarak duygumuzu fark etmenin ben dilini kullanmayı kolaylaştıracağından bahsedilebilir.) Ben diliyle konuşmak duygu ve düşünceleri ilettiği için kullanan kişiyi rahatlatarak öfkenin birikmesini önler ve karşıdaki kişinin de hatasını anlamasına fırsat verir.

20 ÇÖZÜM İFADELERİNİ KULLANMAK: HANGİ CÜMLE SENİN?
Ben soğukkanlıyım kendimi kontrol edebilirim. Fazla üzülmemeliyim olayları olduğu gibi kabul etmeliyim. Kimseye kendini ispatlamak zorunda değilsin. Deli olacak kadar öfkelenmek için bir sebep yok. Sadece olumlu şeylere bak. Seni öfkelendiren olayın olumlu yönlerini bulmaya çalış. Bunun beni öfkelendirmesine izin vermeyeceğim. Böyle hareket etmek onun ayıbıdır. O bu kadar öfkeliyse muhtemelen mutsuzdur. Bu olay beni öfkelendirecek kadar önemli değil. Kişiler istediğim, beklediğim şekilde davranabilir. Kalbim çok hızlı atmaya başladı. Derin nefes alıp sakinleşmenin zamanı. Bu problemi konuşabiliriz. Belki bir çözüm yolu bulunabilir. Kendime hakimim. Bu konuyu halledebilirim. Sakinleş, derin nefes al. Birbirimize ve kendimize saygılı olalım. Sakinleştiğinde neden bu kadar öfkelendiğine üzülebilirsin. Öfke duygusunun bize ait olduğu, duygularımızdan bizim sorumlu olduğumuz vurgulanarak, ben dilini kullanmanın karşıdaki kişinin sorumluluğunu fark etmesine ve kendisini ifade edenin daha iyi anlaşılmasına yardım edeceği; çözüm ifadelerini kullanmanın ise öfkelendiğimiz an sakin kalmamızı sağlayarak anlık tepkileri önleyebileceği ifade edildi

21 5.OTURUM ÖFKENİN ABC’Sİ Ben dili ve çözüm cümlesi kullanmanın işe yarayıp yaramadığı soruldu. Çözüm cümleleri ve ben dilini kullanmanın öfkeyi kontrole yardımcı olup olmadığını soruldu ve grupla paylaşmalarını sağlandı. “Duygularımıza yaşanan olaylar değil, düşüncelerimiz(algılarımız) neden olur.” Cümlesini tahtaya yazıldı. Öfkenin ABC’si OLAY____________ DÜŞÜNCE _____________DUYGU ( Nasıl düşünürsen öfke duygusunu kontrol edebilirsin.) OLAY 1: Çalışarak girdiğiniz bir sınavdan düşük not aldınız. Öğretmeni suçluyor ve öfkeleniyorsunuz. DÜŞÜ NCE 1: Bu hoca bana taktı, ayrımcılık yapıyor, bazı öğrencilere hak etmedikleri halde fazla not veriyor. DUYGU 1: Haksızlığa uğramış hissetme, öfke, hayal kırıklığı OLAY 2: DÜŞÜNCE 2: Çalışmam yeterli değilmiş. Yapamadığım soruların cevabını bulmalı ve konuyu tekrar gözden geçirerek bir sonraki sınava iyi hazırlanmalıyım DUYGU 2: Öfke ve hayal kırıklığı azalır ve motive olur

22 ÖRNEK 2: OLAY 2: Kardeşimle aynı odayı paylaşıyoruz ve eşyalarımı izinsiz kullanıyor. DÜŞÜNCE 1: Kardeşimin benim odamda kalması haksızlık buna dayanamıyorum. DUYGU 1: Öfke, kızgınlık, haksızlığa uğramışlık. (Grup lideri; öfkeyi hafifletecek düşünce şeklini bulun) DÜŞÜNCE 2: O daha çok küçük, kardeşimle aynı odada kalmak dünyanın sonu değil. Annemle konuşup bu sorunu nasıl çözebileceğimizi bulmalıyız. DUYGU 2: Öfke ve kızgınlık duygusu hafifler.

23 6. OTURUM KENDİMDEN SORUMLUYUM
Yapmış olduğumuz davranışların sorumluluğunu üstlenme konusunda tartışıldı.Davranışlarımızdan kendimizin sorumlu olduğu vurgulandı.Bireyin duygu,düşünce ve davranışlarından kendisinin sorumlu olduğu belirtildi.

24 ÖRNEK: Kabanını sürekli yere düşürüyor diye bir arkadaşına hakaret ettin.Bu hakaret etme davranışının nedeni olay yada arkadaşın değil SENSİN.(Bu davranışı tercih ettin.) OKULA GEÇ KALDIN______OLAY Düşünme: Saat geç çaldı. Düşünme2: Çünkü geç yatıyorum. SINAVDAN KÖTÜ NOT ALDIN.____OLAY Düşünme:Öğretmen bana taktı. Düşünm2:Yeterince dersime çalışmadım.

25 Ayrılış Etkinliği: Slogan Bulma Grup üyelerinden çalışmamızı özetleyen kelimeler söylenmesi istenir ve tahtaya yazılır.Beğenilen 6 kelime grup üyeleri tarafından slogan yapmaları istenir. Bizim sloganımız:Öfkelendiğin zaman sakin kal, huzurlu ve mutlu ol.

26 SONUÇ Çalışma sonunda grup üyelerinde öfkenin bir duygu olduğu farkındalığı oluştu. Öfke duygusunun yaşamımızda gerekli bir duygu olduğu öğrenildi. Öfkenin herkesin yaşadığı bir duygu olduğu, önemli olanın bunun doğru şekilde ifade edilmesi gerekliliği sonucuna varıldı. Bu süreçte öğrenilen bu öfke kontrolü davranışının yaşama yerleşmesinin zaman alacağı ara sıra istenmedik öfke patlamaları yaşamanın normal olduğu vurgulandı. Öğrencilere bu gibi durumlarda öğrenilen baş etme becerilerinin hatırlanmasının öfke kontrolünü kolaylaştıracağı benimsetildi.

27 KAYNAKÇA: Yuksel, Ş., Erikçi , M., Güdücü, S.,Ulaşan,H. ve Gömek, M. (2012). Öfkemi Kontrol Edebilmeyi Öğreniyorum. Konya.