Maliyet Hesaplama Sistemleri

... konulu sunumlar: "Maliyet Hesaplama Sistemleri"— Sunum transkripti:

1 Maliyet Hesaplama Sistemleri
Bölüm 3 Maliyet Hesaplama Sistemleri 2

2 Maliyet Sistemleri Planlama ve Birim Maliyet Kontrol Belirleme.
Fonksiyonu. Maliyet sistemleri yöneticilerin işletmenin başarısı için alacakları kararları denetler. Faaliyetlerin verimliliğini tespit etmek. Müşterilere ürün ve hizmet sağlamak.

3 Temel Maliyet Sistemleri
Safha Maliyeti Sipariş Maliyeti Yüksek maliyetli ve büyük hacimli ürünlerde kullanılır. Seri üretimden ziyade siparişe dayalıdır. Birçok maliyet doğrudan yüklenebilir.

4 Temel Maliyet Sistemleri
Safha Maliyeti Sipariş Maliyeti Sipariş Maliyeti Uygulamaları: Özel-sipariş matbaa, baskı işleri İnşaat yapımı Ayrıca Hizmet Sektöründe Kullanılır Hastaneler Hukuk firmaları

5 Temel Maliyet Sistemleri
Safha Maliyeti Sipariş Maliyeti Her seferinde aynı, küçük, düşük maliyetli ürünlerde kullanılır. Seri üretim sürekli aynı ürün. Maliyet doğrudan ürüne yüklenemez.

6 Temel Maliyet Sistemleri
Safha Maliyeti Sipariş Maliyeti Safha Maliyeti Uygulanır : Petrokimya rafinerisi Boya üretimi Kağıt fabrikaları

7 Sipariş Maliyeti Sistemi
Genel üretim maliyeti (GİG) Her bir siparişe önceden tahmin edilen oranda yüklenir. Direkt madde Doğrudan ilgili siparişe yüklenir SİPARİŞ Doğrudan ilgili siparişe yüklenir Direkt işçilik

8 Sipariş Maliyeti Sistemi
Sipariş maliyeti sisteminde kullanılan en önemli doküman sipariş kartıdır. Hadi inceleyelim

9 Sipariş Kartı

10 Sipariş Kartı

11 Sipariş Kartı Her bir çalışanın çalışma kartlarından çıkarılan çalışma sürelerinin toplamıyla hesaplanır.

12 Sipariş Kartı Genel Üretim Maliyeti, Direkt İşçilik saatlerine göre önceden belirlenen bir oranla hesaplandı.

13 Sipariş Maliyeti Sisteminde Belge Akışı
Sipariş maliyeti sisteminde belge akışını özetleyelim.

14 Sipariş Maliyeti Sisteminde Belge Akışı
Direkt malzeme Job Cost Sheets Job Cost Sheets Direkt Malzeme talepleri doğrudan sipariş kartına kaydedilirken Endirekt malzeme talepleri GİG içine dahil edilir. Sipariş Kartları Materials Ledger Cards Materials Ledger Cards Materials Ledger Cards Malzeme Talebi GİG Hesabı Endirekt Malzeme

15 Sipariş Maliyeti Sisteminde Belge Akışı
Direkt İşçilik Çalışma zaman kartında belirlenen Direkt İşçilikler Sipariş Kartına doğrudan kaydedilirken, Endirekt İşçilik GİG’e dahil edilir. Job Cost Sheets Job Cost Sheets Job Cost Sheets Sipariş Kartları Çalışma Kartları Çalışma Kartları Çalışma Kartları Çalışma Kartları GİG Hesabı Endirekt İşçilik

16 Sipariş Maliyeti Sisteminde Belge Akışı
Çalışma Kartı Endirekt İşçilik GİG yükleme ölçüsüyle yüklenir. Diğer Gerçekleşen GİG Sipariş Maliyeti Kartı GİG Malzeme Talebi Endirekt Malzeme

17 Sipariş Maliyetinde Maliyet Akışı
Flow of Costs in Job Costing Sipariş Maliyeti Sisteminde maliyet akışını “T-hesapları” ile inceleyelim.

18 Sipariş Maliyetinde Maliyet Akışı
Yarı Mamül Üretimi (Sipariş Maliyeti Kartı) Malzeme Stok Direkt Malzeme Direkt Malzeme Malzeme Alışları Endirekt Malzeme GİG Endirekt Malzeme

19 Sipariş Maliyetinde Maliyet Akışı
Şimdi de İşçilik ve GİG Ekleyelim

20 Sipariş Maliyetinde Maliyet Akışı
Yarı Mamul Üretimi (Sipariş Maliyeti Kartı) İşçilik Direkt İşçilik Direkt Malzeme Endirekt İşçilik Direkt İşçilik GİG GİG Eğer gerçekleşen GİG, yüklenen GİG’den farklı ise fark satılan malın maliyeti ile kapatılır. Endirekt Malzeme Üretime Yüklenen GİG Endirekt İşçilik

21 Büyük ve Fazla Yüklenen GİG’lerin Kapatılması

22 Sipariş Maliyetinde Maliyet Akışı
Şimdi ürünü tamamlayıp satalım.

23 Sipariş Maliyetinde Maliyet Akışı
Yarı Mamul Üretimi (Sipariş Maliyeti Kartı) Bitmiş Mamül Direkt Malzeme Tamamlanan malın maliyeti. Tamamlanan Malın Maliyeti. Satılan Malın Maliyeti Direkt İşçilik GÜM Satılan Malın Maliyeti Satılan Malın Maliyeti

24 Safha Maliyeti Her seferinde aynı, küçük, düşük maliyetli ürünlerde kullanılır. Seri üretim, sürekli aynı ürün. Maliyet doğrudan ürüne yüklenemez.

25 Sipariş Maliyeti ve Safha Maliyeti Karşılaştırması
Farklı siparişler Farklı ürünler Küçük üretim hacmi Yüksek ürün esnekliği Büyük yada orta düzeyde standardizasyon Safha Maliyeti Tekrar eden üretim Benzer ürünler Yüksek üretim hacmi Düşük ürün esnekliği Yüksek standardizasyon

26 Sipariş ve Safha Maliyeti
Yarı mamül üretim hesabı tektek işlerin toplamından oluşur. Direkt Malzeme Direkt İşçilik Siparişler Bitmiş ürün (Mamül) Fabrika GÜM Her bir siparişin maliyeti

27 Sipariş ve Safha Maliyeti
Yarı mamül üretim hesabı belirli bir safhanın maliyetlerini içerir. Direkt Malzeme Direkt İşçilik Safha Bitmiş ürün (Mamül) Fabrika GÜM Ürün maliyeti

28 Sipariş ve Safha Maliyeti Benzerlikleri
Benzer amaç: ürünün maliyetini belirlemek Benzer stok hesapları: hammaddeler, yarı mamül üretim ve mamüller Benzer GİG yükleme yöntemleri: önceden belirlenmiş yükleme oranı gerçekleşen faaliyet ile çarpılır.

29 Yarı Mamül Üretim Hesapları — Safha Maliyeti
Direkt Malzeme Üretim Hattı Endirekt Paketleme Hattı Fabrika GÜM GÜM Yükleme Mamül Endirekt Müşterilere Dağıtım Direkt İşçilik

30 Birim Maliyeti Hesaplama
Belirli dönemdeki safhaların maliyeti toplanır. Birim maliyet dönem içinde üretilen ürünlerin dönemin toplam maliyetine bölünmesiyle hesaplanır.

31 Birim Maliyeti Hesaplama
Belirli dönemdeki safhaların maliyeti toplanır. Birim maliyet dönem içinde üretilen ürünlerin dönemin toplam maliyetine bölünmesiyle hesaplanır. Eğer bir kısım ürün safha sonunda tamamlanmamış ise (yarımamül) tamamlanmayanların maliyetini hesaplamak için eşdeğer birim hesabı kullanılır.

32 Eşdeğer Üretim Birim Hesabı
Eşdeğer birim yarımamülü tam birim olarak ifade etmek için kullanılan tabirdir. İki yarım sürahi bir tam sürahiye eşittir. + = 1

33 Problem Mevcut dönemde Kalem Ltd br ile üretime başladı, br tamamlandı, br %30 oranında tamamlandı. Dönemde kaç adet eşdeğer birim tamamlandı? a b c d

34 Problem Mevcut dönemde Kalem Ltd br ile üretime başladı, br tamamlandı, br %30 oranında tamamlandı. Dönemde kaç adet eşdeğer birim tamamlandı? a b c d br + (5.000 br × %30) = Eşdeğer Birim

35 Eşdeğer Birim Maliyeti
= Dönemin Üretim Maliyeti Dönemin Eşdeğer Birim Sayısı

36 Problem Şimdi de Kalem Ltd.’nin TL üretim maliyeti olduğunu düşünelim. Bir adet kalemin maliyeti nedir? a. 1,84 TL b. 2,40 TL c. 2,76 TL d. 2,90 TL

37 Problem Şimdi de Kalem Ltd.’nin TL üretim maliyeti olduğunu düşünelim. Bir adet kalemin maliyeti nedir? a. 1,84 TL b. 2,40 TL c. 2,76 TL d. 2,90 TL TL ÷ Eşdeğer Birim = 2,40 TL/Eşdeğer Birim

38 Safha Maliyeti ve Eşdeğer Birimler

39 Activity-Based Costing (ABC) Faaliyet Tabanlı Maliyetleme

40 Faaliyet Tabanlı Maliyetleme (FTM)
Birim maliyetleri doğru hesaplamak için GİG maliyetlerinin ilgili mamuldeki payının doğru hesaplanması gerekir. Her bir işin GİG payının doğru belirlenmesi gerekir. GİG’leri Yüklemek Çok Zor. Evet!

41 Faaliyet Tabanlı Maliyetleme (FTM)
Bölümlerin GİG yükleme Oranları Karmaşıklık Düzeyi Tüm Üretim İçin Tek Bir Yükleme Oranı GİG Yükleme

42 Faaliyet Tabanlı Maliyetleme (FTM)
FTM yönteminde Maliyetler yüklenirken birden fazla maliyet taşıyıcısı ve yükleme ölçüsü belirlenir. A B C

43 Faaliyet Tabanlı Maliyetleme (FTM)
Faaliyetler belirlenir ve Endirekt maliyetler bu faaliyetler aracılığıyla yüklenir Ana fikir . . . Ürünler faaliyetler aracılığıyla üretilir. Her bir faaliyet masrafları kullanır.

44 Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Faydaları
Maliyetleri daha detaylı belirler. Faaliyetlerin daha iyi anlaşılması. Daha doğru üretim maliyeti . . . Fiyatlama kararları. Ürünün üretilmeme kararına yardım Maliyete neden olan faaliyetlerin yönetimi.

45 Maliyet Anahtarlarının Belirlenmesi
Çoğu Maliyet Taşıyıcısı veya Anahtarı (cost driver)üretim hacmi veya miktarı düzeyi ile ilintilidir. Örnek: makina saat, makina kurulumları, sipariş verme sayısı, üretim siparişleri.

46 FTM Aşamaları Kaynakları tüketen faaliyetlerin tanımlanması.
Maliyetler belirlenen her bir faaliyet için maliyet havuzlarına aktarılır. Her bir faaliyet için maliyet anahtarları belirlenir . Her bir maliyet havuzu için GİG Yükleme Ölçüsü(oranı) belirlenir: Maliyetler ürüne yüklenir: Oran = Maliyet Havuzu İçin Tahmini GİG Tahmini Faaliyet Sayısı GİG Gerçekleşen Yükleme Oranı Faaliyet ×

47 FTM FTM ve Klasik Maliyet Yöntemlerini Karşılaştıralım İlk örnek Klasik Maliyetleme:

48 FTM yerine Klasik Maliyetleme
Üretsan luks ve normal olmak uzere iki ürün üretmektedir. GÜMaliyetleri DİS esasına göre yüklenmektedir. Bu yıl için bütçelenen GİG yıllık 2,000,000 YL dır. Diğer bilgiler: Öncelikle klasik maliyetleme metodu ile maliyet hesaplayalım.

49 Klasik Maliyetleme GİG Tahmini GİG Yük Oranı Tahmini Faaliyet Hacmi =
Yükleme Oranı ,000 DİS = = 50 YL/DİS

50 Klasik Maliyetleme ABC yönteminde Farklı GİG yükleme Oranı olacaktır.

51 ABC Yöntemi Üretsan ABC yöntemine geçmek istemektedir. İki mamül için aşağıdaki verilerden yararlanarak br maliyet hesaplayalım.

52 ABC Yöntemi 400 luks normal = 1,200 (Toplam)

53 ABC Yöntemi

54 ABC Yöntemi

55 ABC Yöntemi

56 ABC Yöntemi

57 Mamüllere yüklenen GİG idi.
ABC Yöntemi Top. GİG = 720, ,280,000 = 2,000,000 Hatırlanırsa 2,000,000 klasik maliyet yöntemindede Mamüllere yüklenen GİG idi.

58 ABC Yöntemi

59 ABC Yöntemi Günümüzde bir çok işletme ABC yöntemi uyguladıklarında, çoğunlukla yukarıda görünen duruma benzer bir sonuçla karşılaşmaktadırlar.

60 Activity-Based Costing Faaliyet Tabanlı Maliyet

61 Activity-Based Costing Faaliyet Tabanlı Maliyet
Prof. Cooper & Kaplan Tarafından İlk Olarak General Motor da PC Tabanlı ABC Modeli Kuruldu K A P S M GÜM Dağıtımı Direkt İşçiliğe Dayalı Metodu Değiştirildi

62 Activity-Based Costing
ABC Yöntemi Şu Anda Dünyada Her Türlü İşletmede Uygulanmaktadır Üretim Finansal Hizmetler Dağıtım Devlet Sağlık Hizmetleri Gıda İşleme Askeri İşletmeler

63 Activity-Based Costing
Yaşanan Global Rekabet Organizasyonlarda Maliyet Yapısının Daha İyi Anlaşılmasına Olan Gereksinimi Arttırmıştır Etkin Bir Stratejik Planlama İçin Ürün Karlılığı Hakkında Bilgi Çok Gereklidir

64 Activity-Based Costing
Activity-Based Costing Metodu : Her Bir Aktivitenin Maliyet ve Performansını Ölçer Maliyet Kaynaklarını Aktivitelere Atar Aktiviteleri İse Kullanımlarına Göre Maliyet Türlerine Atar

65 Faaliyet Tabanlı Maliyetleme
Daha Doğru Maliyet Muhasebesi Metodolojisi Dolaylı Maliyetlere Odaklı Her Bir Maliyeti Ait Olduğu Maliyet yerine Uygun Yüklüyor Dolaylı Maliyetleri direkt Maliyet Yapıyor

66 Activity-Based Costing Öncelikler
Ne zaman ABC Kullanılır? GÜM Yüksekse Üretilen Ürünler Çok Çeşitliyse; Kompkleks, Hacimli Maliyet Hataları Yüksekse Rekabet Çok Yoğun İse

67 ABC Adımları 1. Aktiviteleri Tanımla
2. Her Bir Aktivite İçin Maliyet Tanımla 3. Maliyet Taşıyıcılarını Tanımla 4. Aktiviteler İçin Veri Toplama 5. Ürün Maliyetlerini Hesapla

68 ABC Örneği 1. Aktiviteleri Tanımla Kurma Makine Kabul Paketleme
Mühendislik

69 ABC Örneği 2. Aktivite Maliyetlerini Tanımla Kurma 10.000$
Makine $ Kabul $ Paketleme $ Mühendislik $ $

70 ABC Örneği 3. Maliyet Taşıyıcılarına Karar Ver Kurma Kurma Sayısı
Makine Makine Saati Kabul Kabul Sayısı Paketleme Dağıtım Sayısı Mühendislik Mühendislik Saati

71 ABC Örneği Aktivite Maliyet($) A Ürünü $ B Ürünü
4. Aktivite Sayılarını Belirle Aktivite Maliyet($) A Ürünü $ B Ürünü Kurma 10.000 1 2.500 3 7.500 Makine 40.000 100 2.000 1.900 38.000 Kabul Paket Müh. 30.000 500 15.000 24.500 75.500

72 ABC Örneği 5. Ürün Maliyetinin Hesaplanması
A Ürünü GÜM Hesaplanması $24.500/ 100 = 245$ B Ürünü GÜM Hesaplaması $75.500/ 950 = 79,47$

73 Karşılaştırma KMM ile ABC
A Ürünü KKM ABC GÜM 50$ 245$ DirektMaliyetler 20$ Toplam Maliyet 70$ 265$ B Ürünü KKM ABC GÜM 100$ 79,47$ Direkt Maliyetler 40$ Toplam Maliyet 140$ 119,47$

74 Bölümün Sonu