LABORATUVAR ANALİZ SONUÇLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

... konulu sunumlar: "LABORATUVAR ANALİZ SONUÇLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER"— Sunum transkripti:

1 LABORATUVAR ANALİZ SONUÇLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Yrd. Doç. Dr. Funda BULMUŞ Fırat Üniversitesi SHMYO

2 A-KONTROL EDİLEBİLEN FAKTÖRLER
1-POSTÜR - Dik pozisyondaki kan hacmi yatar vaziyete göre ml daha düşüktür. Yani daha konsantre bir plazma söz konusudur. Dolayısıyla dik oturma durumunda kan proteinleri, protein yapısındaki analitler (enzim, hormon) ve proteinlere bağlı analitler (biluribin, albumin gibi) yaklaşık %10 daha yüksek çıkar.

3 2-HASTANEYE YATMA VE HAREKETSİZLİK
- 4 Günlük yatak istirahatinden sonra hematokrit değeri %10 daha yüksek çıkar. - Total protein 0,5 g/dl, albumin 0,3 g/dl azalır. 3-EGZERSİZ - Hafif egzersizde kan şekeri artar ve bu da insülin salgısını arttırır.ayrıca pH ve CO2 düşer.Serum kolesterol ve trigliserit seviyeleri artar.

4 4-FİZİKSEL AKTİVİTE - Örneğin serum üre, kreatinin ve tiroksin seviyeleri diğer insanlara göre daha yüksek; kolesterol seviyesi düşük HDL ise yüksektir. 5-DİYET VE YENİLEN ŞEYLERİN ETKİSİ - Rutin analizler için standart açlık süresi saatlik gece açlığıdır. - Örneğin akşam proteince zengin bir yemek yedikten 12 saat sonra bile serum üre ve fosfor düzeyi önemli oranda etkilenir.

5 6-SİGARA - Sigara OGTT ni bozar. Serum lipit düzeylerini yükseltir.Sigara içenlerde kan eritrosit düzeyi yüksektir. Bir tek sigara içiminden sonra kan şekeri 10 mg/dl kadar artabilir. 7-ALKOL - Alkolün kan şekeri üzerine olan asıl etkisi hipoglisemidir. - Alkol içenlerde hipertrigliseridemi çok belirgindir.

6 7-İLAÇ TÜKETİMİ 8-SİRKADİYEN DEĞİŞİKLİKLER Menstrüel siklusta FSH, LH ve prolaktin etkilenirken; sabaha karşı kan kortizol düzeyinde artış görülür. Serum demiri sabah saatlerinde öğlene göre belirgin derecede yüksektir. 9-ATEŞ, ŞOK VE TRAVMA Ateşte glikojenoliz ve lipit metabolizması hızlanır, negatif azot dengesi gözlenir.hiperventilasyona bağlı respiratuvar alkaloz gelişir.

7 10-TRANSFÜZYON VE İNFÜZYON
- Hastada infüzyonla verilen maddenin tayini gerekiyorsa mutlaka infüzyon durdurulduktan sonra numune alınmalıdır. - Kan kaybını karşılamak için yapılan transfüzyonlarda Na, K ve demir gibi birçok analitin plazma düzeyleri etkilenir.

8 B-KONTROL EDİLEMEYEN FAKTÖRLER
1-YAŞ Değerlendirme yaparken her analitin yaşa göre referans değerleri mutlaka bilinmelidir. 2-CİNSİYET - Bazı analitlerin kan seviyeleri kadın ve erkek arasında farklılık gösterir. Hormonlarda bu farklılık çok belirgindir. 3-IRK

9 C-DİĞER FAKTÖRLER 1-ÇEVRE ŞARTLARI VE MEVSİMSEL DEĞİŞİMLER
- Yüksek yerler ile deniz kenarında yaşamanın analitlerin kan seviyeleri üzerine önemli etkileri vardır.ör:Htc - Güneş ışığına uzun süre maruz kalmak serum Ca ve D vitamini düzeylerini etkiler. - Sert suların tüketildiği bölgelerde plazma kolesterol, trigliserit ve Mg düzeyleri önemli oranda yüksektir.

10 2-ŞİŞMANLIK Şişmanlarda glukoz tolerans testi bozuktur ve OGTT nde diabetik tipte eğri elde edilir. - Obezlerde serum kolesterol ve trigliserit seviyeleri vücut ağırlığı ile pozitif korelasyon gösterir. Ayrıca obezlerde kortizol üretimi daha fazladır.