ECZ436 FARMASÖTİK NANOTEKNOLOJİ EMÜLSİYON SİSTEMLER-I

... konulu sunumlar: "ECZ436 FARMASÖTİK NANOTEKNOLOJİ EMÜLSİYON SİSTEMLER-I"— Sunum transkripti:

1 ECZ436 FARMASÖTİK NANOTEKNOLOJİ EMÜLSİYON SİSTEMLER-I
Merhaba Arkadaşlar, Farmasötik Nanoteknoloji dersi kapsamında hazırlanan sunuda EMÜLSİYON SİSTEMLER detaylı olarak incelenecektir. Yard.Doç.Dr. EBRU BAŞARAN

2 Damlacık büyüklükleri 0.1-100 µm
EMÜLSİYON FARMASÖTİK TEKNOLOJİ ANABİLİM DALI Birbirleri ile karışmayan iki sıvıdan birinin diğeri içinde dağılmasıyla oluşan çokdüze (heterojen) sistemler. Damlacık büyüklükleri µm Emülsiyonlar Birbirleri ile karışmayan iki sıvıdan birinin diğeri içinde dağılmasıyla oluşan çokdüze (heterojen) sistemler olarak tanımlanmaktadır. Genel olarak damlacık büyüklükleri µm arasında değişiklik göstermektedir. Damlacık halinde dağılan sıvı- iç faz, (dağılan faz); bu damlacıkları içine alan sıvı- dış faz, (dağıtma fazı) olarak adlandırılır.

3 Damlacık büyüklüğünün görünüşe etkisi
EMÜLSİYONLARIN ÖZELLİKLERİ FARMASÖTİK TEKNOLOJİ ANABİLİM DALI  Dayanıksız heterojen sistemler  Özellikleri, bileşimine ve hazırlama yöntemine bağlı  Opak krem renginde sıvılar  Damlacık büyüklüğüne bağlı olarak saydam 1 µm süt görünümü 1-0.1 µm mavi beyaz emülsiyon µm yarı şeffaf 0.05 µm şeffaf Damlacık büyüklüğünün görünüşe etkisi Emülsiyonlar heterojen yapılarına bağlı olarak dayanıksız sistemlerdir. Özellikleri, bileşimine ve hazırlama yöntemlerine bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Opak krem renginde sıvılar olarak tanımlansalar da damlacık büyüklüğüne bağlı olarak saydam hal de alabilmektedir

4 Emülsiyon Fazları Sulu Faz
FARMASÖTİK TEKNOLOJİ ANABİLİM DALI Sulu Faz Suda çözünen e.m.ler, tat ve koku düzelticiler, koruyucu maddeler Yağlı Faz Yağda çözünen e.m.ler; yağ (sıvı veya katı yağ, eterik yağ, reçine, mum) YEM Emülsiyon Yapıcı Emülsiyonlar temel olarak 3 bileşene sahiptir. sulu faz, yağlı faz ve emülsiyon yapıcı yani yüzey etkin madde sulu fazına genellikle suda çözünen e.m.ler, tat ve koku düzelticiler, koruyucu maddeler; yağlı fazda veya yağ fazında; yağda çözünen e.m.ler; sıvı veya katı yağ, eterik yağ, reçine, mum gibi yağlar eklenir. Oluşacak emülsiyonun tipine göre uygun  emülsiyon yapıcılar (yüzey etkin madde) belirlenerek dağılan faz ile dağıtma ortamı arasındaki yüzey gerilimi azaltan veya yok eden maddeler tek başına veya karışım olarak sisteme eklenmelidir. Dağılan faz ile dağıtma ortamı arasındaki yüzey gerilimi azaltan veya yok eden maddeler

5  Dış fazı su, iç fazı yağ olanlar  Dış fazı yağ, iç fazı su olanlar
Emülsiyonlar- Faz Durumlarına Göre FARMASÖTİK TEKNOLOJİ ANABİLİM DALI  Dış fazı su, iç fazı yağ olanlar  Dış fazı yağ, iç fazı su olanlar  Çok fazlı emülsiyonlar Emülsiyonlar Faz durumlarına göre; dış fazı su, iç fazı yağ olanlar; dış fazı yağ, iç fazı su olanlar ve çok fazlı emülsiyonlar olarak sınıflandırılmaktadır.

6 Emülsiyonlar- Faz Durumlarına Göre-1
FARMASÖTİK TEKNOLOJİ ANABİLİM DALI  Dış fazı su, iç fazı yağ olanlar su-içinde-yağ (y/s), örnek: süt Dış fazı su olan emülsiyonlar su içinde yağ emülsiyonları olarak adlandırılmaktadır. Ciltte yağlı his oluşturmamalarına bağlı olarak kullanım alanları oldukça geniştir. Yağda çözünen etkin maddeler iç faza yüklenerek dış ortamdan korunur ve bu sayede kararlılıklarında artış gözlenir. Günlük hayatta tükettiğimiz süt de su içinde yağ tip emülsiyonlara örnek olarak verilebilir.

7 Emülsiyonlar- Faz Durumlarına Göre-2
FARMASÖTİK TEKNOLOJİ ANABİLİM DALI  Dış fazı yağ, iç fazı su olanlar yağ-içinde-su (s/y), örnek: kireç linimenti Dış fazı yağ olan emülsiyonlar ise yağ içinde su emülsiyonları olarak adlandırılmaktadır. Ciltte yağlı his oluştururlar ve ciltten su ile kolaylıkla uzaklaştırılamazlar. Bu özellikleri özellikle güneşten koruyucu ürünlerin formülasyonunda üstünlük sağlamaktadır.

8 Emülsiyonlar- Faz Durumlarına Göre-3
FARMASÖTİK TEKNOLOJİ ANABİLİM DALI  Çok fazlı emülsiyonlar- multipl emülsiyonlar yağ-içinde-su-içinde-yağ (y/s/y) ; su-içinde-yağ-içinde-su (s/y/s), örnek: influenza aşısı Çoklu emülsiyonlar emülsiyon içinde emülsiyon şeklinde tanımlanabilirler. Birbiri ile geçimsiz 2 madde en iç ve en dış fazlara yüklenerek aynı preparatta uygulanabilir. Hazırlanmaları da oldukça kolay olan sistemlerde iki farklı yüzey etkin madde ile sistemin kararlılığı sağlanmaktadır.

9 EMÜLSİYONLARIN SINIFLANDIRILMASI
FARMASÖTİK TEKNOLOJİ ANABİLİM DALI Dahilen kullanılan emülsiyonlar hintyağı ve sıvı vazelin emülsiyonu Haricen kullanılan emülsiyonlar losyon, liniment ve bazı pomatlar Parenteral kullanılan emülsiyonlar Emülsiyonlar kullanım yerlerine göre; dahilen kullanılan emülsiyonlar, haricen kullanılan emülsiyonlar ve parenteral emülsiyonlar olarak sınıflandırılmaktadır Parenteral olarak kullanılacak emülsiyonların steril hale getirilebilmeleri gerektiği unutulmamalıdır. soya yağı emülsiyonu, A ve K vitaminleri, bazı hormon ilaçlarının emülsiyonu

10 EMÜLSİYON YAPICI MADDELER
FARMASÖTİK TEKNOLOJİ ANABİLİM DALI Sentetik - anyonik (anyon aktif) - katyonik (katyon aktif) - iyonize olmayan (non-iyonik) Doğal kaynaklı organik Çözünmeyen katı ve ince toz halinde Emülsiyonların hazırlanmasında kullanılan emülsiyon yapıcı maddeler bir başka deyişle «yüzey etkin maddeler» Sentetik, Doğal, katı toz halde ve kuasi yapılı olan maddeler olarak sınıflandırılmaktadır. En fazla kullanılan sentetik yapılı yüzey etkin maddeler anyonik, katyonik ve non-iyonik yapıda olabilmektedir. Kuasi (gerçek dışı)

11 Anyonik Emülsiyon Yapıcılar
FARMASÖTİK TEKNOLOJİ ANABİLİM DALI lipofil grup negatif yüklü * alkali sabunlar y/s tipi emülsiyon yapar * toprak alkalisi ve ağır metal sabunları Ca, Mg, Zn, Al gibi metallerin yağ asitleriyle esterleri s/y tipi emülsiyon yapar * organik sabunlar trietanolaminin yağ asitleriyle esterleri * sülfatlanmış bileşikler örnek, sodyum lauril sülfat Anyonik yapılı yüzey etkin maddeler arasında alkali sabunlar, toprak alkalisi ve ağır metal sabunları, organik sabunlar ve sülfatlanmış bileşikler sayılabilir.

12 Katyonik Emülsiyon Yapıcılar
FARMASÖTİK TEKNOLOJİ ANABİLİM DALI  çoğu katerner amonyum bileşiği  y/s tipi emülsiyon yapar  bakterisit olarak kullanılır bakterisit etkileri alkali ortamda daha fazla  lipofil grup pozitif yüklü Katyonik yüzey etkin maddelerin çoğu katerner amonyum bileşiği yapısındadır. Dış fazı su olan emülsiyonlarda sıklıkla kullanılır.

13 Non-İyonik Emülsiyon Yapıcılar
FARMASÖTİK TEKNOLOJİ ANABİLİM DALI nötral polar maddeler  anyonik ve katyonik emülsiyon yapıcıların kullanılmadığı yerlerde kullanılır  irritasyon yapmaz _________________________________________ * zayıf s/y tipi gliseril monooleat, gliseril monostearat * kuvvetli s/y tipi sorbitan monolaurat-Span® 20 sorbitan monopalmitat-Span® 40 * y/s tipi polioksietilen sorbitan mono laurat-Tween® 20, polioksietilen sorbitan mono palmitat- Tween® 40 Non iyonik yüzey etkin maddeler elektriksel özellikte olmamalarına bağlı olarak diğerlerine göre daha az iritasyon ve toksisite riski oluştur malarına bu nedenle daha çok bebek ürünlerinde kullanılmaktadır.

14 Çözünmeyen Katı ve İnce Toz Halindeki Emülsiyon Yapıcı
FARMASÖTİK TEKNOLOJİ ANABİLİM DALI  çözünmeyen emülsiyon yapıcılar da denir  genellikle inorganik ve kolloidal taneler  etki mekanizmaları tam olarak anlaşılamamış Çözünmeyen emülsiyon yapıcılar genellikle kolloidal ve inorganik yapıdadır.

15 Kuasi (gerçek dışı) Emülsiyon Yapıcılar
FARMASÖTİK TEKNOLOJİ ANABİLİM DALI yüzey etkinlikleri ve sınırsal yüzeyde film oluşturma etkileri düşük yüksek konsantrasyonlarda ortamın viskozluğunu yükselterek emülsiyonları stabilize eder keten tohumu müsilajı, aljinik asit, agar, karagen, arap zamkı, kitre zamkı, polivinil türevleri, selüloz türevleri, poliakrilik asit (Carbopol® 934) Kuasi (gerçek dışı) Emülsiyon Yapıcılar yüksek konsantrasyonlarda ortamın viskozluğunu yükselterek emülsiyonların kararlılıklarını sağlamaktadır ancak diğer yüzey etkin maddeler kadar güçlü yapılar oluşturamamaktadır

16 EMÜLSİYON YAPICI MİKTARI VE CİNSİ
FARMASÖTİK TEKNOLOJİ ANABİLİM DALI  emülsiyon yapıcılar arasında - sinerjizma (arap zamkı-kitre, arap zamkı-agar) - antagonizma (kolesterol-lesitin, jelatin-agar)  kararlılık açısından emülsiyon yapıcı miktarı ve cinsi çok önemli  yem konsantrasyonu e.m. biyoyararlılığına etkili Emülsiyonların hazırlanmasında yüzey etkin maddeler tek başlarına kullanıldıkları gibi karışım halinde de kullanılmaktadır. Çoğu zaman yüksek kararlılıkla sonuçlanan bu durum bazı maddeler için birbirleri üzerine olumsuz etkiler oluşturabilmektedir. Toksisite ve iritasyon riskleri dikkate alınarak mümkün olan en düşük konsantrasyonda YEM kullanılarak formülasyonlar hazırlanmalıdır.

17 EMÜLSİYONLARIN KULLANIM AMAÇLARI
FARMASÖTİK TEKNOLOJİ ANABİLİM DALI  Yağa ait kötü koku ve tadı yok etmek  Gastro intestinal sistemde emilim hızını arttırmak veya azaltmak  Etkin maddenin kararlılığını sağlamak  Geçimsiz maddeleri tek sistemde vermek  Kontrollü salım sağlamak Emülsiyonlar temel olarak; Özellikle balık yağı gibi yağların kötü tat ve kokularını yok etmek;  Gastro intestinal sistemde emilim hızını arttırmak veya azaltmak;  Etkin maddenin kararlılığını sağlamak;  Geçimsiz maddeleri tek sistemde vermek ve  Kontrollü salım sağlamak amacıyla hazırlanmaktadır.

18 EMÜLSİYON OLUŞUM TEORİLERİ
FARMASÖTİK TEKNOLOJİ ANABİLİM DALI  Yüzey film teorisi  Yönelmiş uçlar teorisi  Yüzeylerarası film teorisi  Faz hacim teorisi  Elektriksel teoriler Emülsiyon sistemlerin oluşmasında faklı teoriler öne sürülmektedir. Bunlar arasında ;Yüzey film teorisi, Yönelmiş uçlar teorisi, Yüzeylerarası film teorisi, Faz hacim teorisi, Elektriksel teoriler öne çıkmaktadır.

19 EMÜLSİYON HAZIRLAMA YÖNTEMLERİ
FARMASÖTİK TEKNOLOJİ ANABİLİM DALI EMÜLSİYON HAZIRLAMA YÖNTEMLERİ İngiliz Yöntemi Kontinental Yöntem Bu teoriler doğrultusunda temel olarak 3 farklı emülsiyon hazırlama yönteminden bahsedilebilir; İngiliz yöntemi, Kontinental yöntem ve şişe yöntemi Şişe Yöntemi

20  primer emülsiyonda yağ/zamk/su oranı 4/1/2
FARMASÖTİK TEKNOLOJİ ANABİLİM DALI İngiliz Yöntemi  primer emülsiyonda yağ/zamk/su oranı 4/1/2  emülsiyon yapıcı kendini çözen fazda çözündürülür  zamk su ile ıslatılarak müsilaj haline getirilir  bunun üzerine yavaş yavaş karıştırılarak yağ eklenir  primer emülsiyon oluştuktan sonra 2-3 dakika karıştırılıp sonra sulu kısmın geri kalanı ile seyreltilir  kitre zamkının kullanıldığı pomat ve kremlerde tercih edilir İngiliz yönteminde; emülsiyon yapıcı kendini çözen fazda çözündürülmelidir. Bunun için Kullanılan Zamk su ile ıslatılarak müsilaj haline getirilir. Üzerine yavaş yavaş karıştırılarak yağ eklenir. Ve primer emülsiyonun oluşması sağlanır. 2-3 dakika karıştırılıp sonra «sekonder su» olarak adlandırılan sulu kısmın geri kalanı ile seyreltilir. Daha çok kitre zamkının emülsiyon yapıcı kullanıldığı pomat ve kremlerde tercih edilir.

21  primer emülsiyonda yağ/zamk/su oranı 4/1/2
FARMASÖTİK TEKNOLOJİ ANABİLİM DALI Kontinental Yöntem  primer emülsiyonda yağ/zamk/su oranı 4/1/2  emülsiyon yapıcı kendisinin çözünmediği faza eklenir  kuru emülsiyon yapıcı kuru havana konur  yağ eklenir  primer suyun hepsi birden eklenir ve hızla karıştırılır  sekonder su azar azar eklenir  çok kullanılan ve az zaman alan yöntem Kontinental yöntende İngiliz yönteminden farklı olarak emülsiyon yapıcı kendinin çözünmediği faza eklenir. Kısaca; kuru emülsiyon yapıcı kuru havana konur ve yağ eklenir. primer suyun hepsi birden eklenir ve hızla karıştırılır ve primer emülsiyonun oluşması sağlanır. 2-3 dakika karıştırılıp sonra sekonder su azar azar eklenir. Kolay hazırlanmasına bağlı olarak sıklıkla tercih edilmektedir.

22 T.K.’de primer emülsiyon oranı 2/1/1.5
Şişe Yöntemi FARMASÖTİK TEKNOLOJİ ANABİLİM DALI T.K.’de primer emülsiyon oranı 2/1/1.5 esans ve uçucu maddelerin emülsiyonu için kullanılır esanslar yoğunluklarının düşük olması nedeniyle daha fazla zamka ihtiyaç gösterir 1 k kuru arap zamkı şişeye konur 2 k esans veya uçucu yağ eklenir; tamamen karışıncaya kadar karıştırılır 2 k su eklenip emülsiyon haline gelinceye kadar vurma şeklinde çalkalanır geri kalan su azar azar konur ve şiddetle çalkalanır Şişe yöntemi daha çok esans ve uçucu yağların emülsiyonları hazırlanırken kullanılan bir yöntemdir. Uçucu maddelerin daha fazla yüzey etkin maddeye ihtiyaç duymalarına bağlı olarak şişede 1 k kuru arap zamkı ve 2 k esans veya uçucu yağ tamamen karışıncaya kadar karıştırılır. 2 k su eklenip emülsiyon haline gelinceye kadar vurma şeklinde çalkalanmalıdır. Kalan su azar azar ilave edilerek çalkalama işlemine devam edilir.

23 Emülsiyon Hazırlamada Dikkat Edilecek Noktalar
FARMASÖTİK TEKNOLOJİ ANABİLİM DALI şurup ve gliserin az miktarda eklenirse yardımcı etki gösterir elektrolit, baz ve alkollü sıvılar fazla eklenirse emülsiyon yapıcı etkiyi azaltır yağ, emülsiyon yapıcı ve su oranı tecrübelere göre değişebilir kuru zamk yönteminde kullanılan malzemeler kuru olmalıdır toz zamk yağ ile tamamen karışacak kadar kısa süre karıştırılmalıdır primer su birden eklenmeli, hızlı ve devamlı karıştırılmalıdır Emülsiyonlar hazırlanırken bazı detaylar sonuç ürünün kalitesini belirlemektedir. Örneğin formülasyona gliserin eklendiğinde kararlılıkta arttış gözlenmektedir. Ancak alkol ilavesi emülsiyon yapıcının etkisini azaltmaktadır. Kuru zamk kullanılan emülsiyonlarda karıştırma işlemine özen gösterilmelidir özellikle primer emülsiyon hazırlanma aşaması sonuç emülsiyonun özelliğindeki en kritik noktadır.

24 basit karıştırıcılar kolloid değirmenler homojenizatörler
Emülsiyon Hazırlamada Kullanılan Cihazlar FARMASÖTİK TEKNOLOJİ ANABİLİM DALI basit karıştırıcılar kolloid değirmenler homojenizatörler ultrasonik aletler Hazırlama yöntemleri oldukça basit olan emülsiyonların hazırlanmasında da basit karıştırıcılar ve kolloid değirmenlerden cihazlardan sıklıkla faydalanılmaktadır. Bunların yanısıra homojenizatörler ve ultrasonik aletler kullanılarak farklı özellikteki emülsiyonlar hazırlanabilmektedir.

25 BAŞARILAR !! FARMASÖTİK TEKNOLOJİ ANABİLİM DALI 25
Farmasötik Nanoteknoloji Dersi e-öğrenme materyali olarak hazırlanan sunu burada tamamlanmıştır. Sorular ile bilgilerinizi sınamayı unutmayınız. 25