9.Sınıf Tıbbi Etik ve Meslek Tarihi

... konulu sunumlar: "9.Sınıf Tıbbi Etik ve Meslek Tarihi"— Sunum transkripti:

1 9.Sınıf Tıbbi Etik ve Meslek Tarihi
4.Ünite Etik Kavramlar ve Etik İlkeler DOKU ve ORGAN TRANSPLANTASYONU – ABORTUS 23.Hafta (03-07 / 03 / 2014 )

2 DOKU ve ORGAN TRANSPLANTASYONU(nakli )

3

4 Tedavisi sadece organ ve doku nakli ile mümkün olan hastalıklar, tüm dünyanın olduğu gibi, ülkemizin de önemli sağlık sorunlarından biridir. Organ ve doku nakli bekleyen hastaların sayısı her geçen gün artmaktadır. Kalp ve karaciğer nakli bekleyen hastalar, uygun organ bulunamadığı takdirde,kısa bir süre içinde yaşamlarını kaybederler.

5 Günümüzde kronik böbrek yetmezliği hastaları, diyaliz cihazlarına bağlı olarak ,bir gün böbrek nakli olabilmek umuduyla, yaşamlarını sürdürmeye çalışmaktadırlar. Nakil bekleyen hastaların bazıları ise tedavi olabilmek umuduyla, yurt dışında çareler aramaktadırlar.

6 Organ nakilleri , hızla artan sayıda yapılan bir tıbbi girişim halini almıştır. Bu nedenle, bazı yönleriyle de etik bir tartışma konusu haline gelmiştir. ORGAN : Dokuların işlevsel olarak bir araya gelerek, oluşturduğu organizma birimidir.

7 DOKU : Belli bir işi görmek üzere, farklılaşmış bir yada birkaç tür hücrenin bir araya gelerek , bağlanmasından oluşan topluluktur.

8

9 …Tıbbi açıdan insan organizmasının sağlıklı biçimde çalışabilmesi için, tüm organların sağlam ve işlevsel olması gerekmektedir. … Bir organın bozukluğu nedeniyle, organizmanın çalışma bütünlüğünün bozulması hastalık denilen durumlara yol açar.

10 Tıbbın görevi de, hastasını iyileştirmeye çalışmaktır.
İYİLEŞME ; ..dışarıdan ilaç vererek, …cerrahi girişimle, ..radyolojik tedavilerle, …fizik – tedavi yöntemleriyle …vb.diğer tedavi yöntemleri İle yapılır.

11 Tedavide temel AMAÇ : bozulan organ yada işlevini düzeltmektir.
..ilaçlar, ..radyoloji tedavileri, ..fizik-tedavi Bu işe yarar.

12

13

14

15

16

17

18 Cerrahi girişim ve tedavide ise durum biraz farklıdır
Cerrahi girişim ve tedavide ise durum biraz farklıdır. Bir cerrahi girişimle ; ..hasta organ, normal işlevine döndürülebilir,, ..hasta organ, kısmen yada tümüyle çıkarılabilir. Örneğin, böbrek taşı ameliyatında,sadece taş yerinden çıkarılabilir, Sa Safra kesesinde taş varsa,safra kesesi tümüyle çıkarılır.

19 İşe yaramaz, hatta organizma için zararlı hale gelmiş bir organın alınmasının sonuçları organın, hangi organ olduğuna göre değişir. ..Hasta organ,eğer bedenin temel işlevlerini yerine getiren bir organ ise, ve tek organ ise,o zaman durum karışıktır.

20 Safra kesesi de tek organdır ancak,tümüyle çıkarılması,hastanın yaşamını tehlikeye sokmaz.
Eğer, kişinin bir böbreği tümüyle çıkarıldıysa,kişi tek böbrekle yaşamını sürdürebilir. Ancak,iki böbrekte hasta ise yada çıkarıldıysa,kişi yaşayamaz.

21 Son yıllara gelene kadar, bu durumlar kişi için ölüm demekti
Son yıllara gelene kadar, bu durumlar kişi için ölüm demekti. ..kalbin olmaması, ..karaciğerin olmaması, ..her iki böbreğin de çalışmaması, Durumunda,,kişi ölürdü.

22 ……Son yıldır, tıp ve teknolojideki gelişmelerle,kişilerin yaşam şansları olmuştur ‘larda,böbrek diyaliz makinesinin geliştirlmesi, böbrek hastaları için, büyük ümit olmuştur. Ancak, diyaliz makinesine bağlı yaşam,zahmetlidir.

23

24

25

26 Günümüzde ; hayati organlarından mahrum kalmış hastalar için, en iyi tıbbi girişim kaybedilen organın yerine yenisinin takılmasıdır. Hastaların yaşamlarını sürdürebilecekleri en güvenli ve yaygın organ kaynağı insandan alınan organlardır.

27 Organ Transplantasyonu ( nakil,,aktarım ),yakın zamanda uygulanmasına rağmen,bu düşünce yeni değildir. ..18.yüzyılda,İngiliz cerrah John Hunter ,bir tavuğa salgı bezi nakli yapmıştır. Organ nakli gelişme sürecinde,ilk önemli dönüm noktası kan gruplarının bulunmuş olmasıdır ( yüzyılın başında ).

28 Nakil konusundaki en önemli tıbbi sorunların başında, alıcı organizmanın,nakledilen organı yabancı doku olarak kabul etmesidir. Bu durumda ‘’Doku Uyuşmazlığı ‘’sorunu ortaya çıkmıştır. Doku uyuşmazlığı ile ilgili yeni tedavi yöntemlerinin gelişmesi ile,nakillerin başarısı yükselmiştir.

29 Dünyada ilk defa ,tek yumurta ikizleri arasında böbrek nakli 1953 yılında Murray tarafından yapılmıştır. Dr. Murray,bu başarısıyla,1990 yılında Nobel ödülü almıştır. Türkiye ‘de ilk defa, 1975 yılında Dr. Mehmet Haberal tarafından akrabalararası böbrek nakli yapılmıştır.

30 Kadavradan ilk nakil 1978 yılında yapılmıştır
Kadavradan ilk nakil 1978 yılında yapılmıştır. İlk kalp nakli 1967 yılında, Güney Afrika’da, Dr. Christian Bernard tarafından gerçekleştirilmiştir. GÜNÜMÜZDE ; organ nakli için gerekli organ ; ..ya yaşayan insanlardan, ..ya da yaşamını yitirmiş kadavralardan temin edilir.

31 CANLI DAN ORGAN NAKLİ YAPILMASI
..) kadavra kaynaklı organ şansının hiç olmaması yada bekleme süresinin belirsiz olması durumunda yapılır. ..) Donörün ( verici ) onay öncesi operasyon ve operasyon sonrası dönemde karşılaşabileceği sıkıntı ve riskler konusunda ayrıntılı bir şekilde aydınlatılması gereklidir.

32 ..) Donörün onay belgesini ekonomik veya psikolojik etki ve baskı altında kalmadan vermesi, kararından vazgeçme hakkına dasaygı gösterilmesi ..) Organ verme karşılığında hiçbir maddi çıkarın söz konusu olmaması ; bu konuda herhangi bir kanıt yada kuşkuda naklin iptali gerekir.

33 KADAVRADAN ORGAN NAKLİ
..) kişinin ölüm anında,yanında yakını yoksa ve üzerinde organ bağış kartı çıkmazsa,2594 sayılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakil Hakkında Kanun organların alınmasına İzin vermektedir.

34 Ölünün fizik bütünlüğünü değiştirmeyen organlar ( kornea gibi ),nakil için alınabilir. ANCAK ; Nakil merkezlerinde,yakınlarının izni olmadan Organ alınmamaktadır.

35

36

37

38

39

40

41

42

43 …Organ naklinin etik açıdan uygunluğu artık hem din adamları hem hukukçular hem de hekimler tarafından oybirliği ile kabul görmekte ancak bazı ayrıntılarda fikir ayrılığı yaşanmaktadır.

44 ABORTUS ve KÜRTAJ Abortus ( düşük ) : Gebe kalmış bir kadının karnındaki bebeği, gebeliğin herhangi bir aşamasında düşürmesidir. Kürtaj : Anne rahmine yapışık biçimdeki ceninin ( embriyo ), bulunduğu yerden, tıbbi girişim ile kazınarak çıkarılmasıdır.

45 Gebeliğin Sona Erme Nedenleri :
Gebeliğin Sona Erme Nedenleri : ..) Anne veya cenindeki herhangi bir sorun nedeniyle ve hiçbir girişimde bulunmadan,kendiliğinden düşük olmasıdır. Bu düşük, annenin istemi dışında gelişir.

46 ..) Gebe kalan kadının, gebeliğini kendi başına veya sağlık çalışanı olmayan birinin yardımıyla,,tıbbi olmayan yöntemlerle sonlandırmasıdır. ..) Gebeliğin,hekim tarafından ve tıbbi koşullarda sonlandırılmasıdır. Annenin kararı ve onayı ile yapılır.

47 ANCAK ; Buradaki tıbbi girişimin 2 nedeni olabilir : 1
ANCAK ; Buradaki tıbbi girişimin 2 nedeni olabilir : 1.) Anne yada bebeğe ait bir sağlık sorunu ( tıbbi endikasyon vardır), 2.) Tıbbi endikasyon olmadığı halde, ailenin bebek sahibi olmak istememesi sebebiyle,gebeliğin sonlandırılmasıdır.

48 KÜRTAJ ve ABORTUS ( düşük ) DURUMUNDA ETİK SORUNLAR
1.) Bebeğin Annenin İstemi Dışında, Kendiliğinden Düşmesi : Bu durumda ; Etik yönden tartışılacak bir konu yoktur.Çünkü gebelik kendiliğinden sonlanmıştır.

49 2.) Gebeliğin, Annenin İstemiyle, Kendi Başına yada Başkalarının Yardımıyla, Tıbbi Olmayan Yöntem ve Araçlarla, Sonlandırılması : Burada önemli bir etik sorun VARDIR. Hem anne hem de ona bu işlemde yardım eden kişiler suçludur.

50 ……)) Özellikle,bir sağlık çalışanı olarak,bir ebenin böyle bir durumdaki mesleki sorumluluğu, gebeliğin sonlandırılması işleminin hekim tarafından gerçekleştirilmesini sağlamaktır. Aynı sorumluluk, hekim için de geçerlidir. Türk Ceza Kanununda, çocuk düşürtmek ve yardımcı olmak hapis cezasıyla cezalandırılan suçlardandır.

51 Etik3.) Gebeliğin, Tıbbi Endikasyon Sonucu Hekim Tarafından Tıbbi Koşullarda Sonlandırılması ( kürtaj ) : Tıbbi zorunluluk varsa, gebelik, süresine bakılmaksızın, hekim tarafından kürtaj yapılabilir. …..ETİK SORUN YOKTUR.( hekimin kararı doğru vermiş olması gereklidir)

52 …)Türkiye’de bu konu ‘’Rahim Tahliyesi ve Sterilizasyon Hizmetlerinin Yürütülmesi ve Denetlenmesine İlişkin Tüzük ‘’ ile düzenlenmiştir.

53 Günümüzde ; dünyada en çok tartışılan konu, tıbbi zorunluluk olmadığı halde, tıbbi müdahale ile gebeliğin sona erdirilmesi işlemidir. …..ÖNEMLİ BİR ETİK SORUNDUR. ..Türkiye’de gebeliğin sonlandırılabilmesine ilişkin yasal bir düzenleme vardır.

54 … 1983 yılında çıkarılan yasaya göre, tıbbi zorunluluk bulunmadığı halde, 10 haftalığa kadar olan gebelikler sona erdirilebilmektedir. Tıbbi zorunluluk yokken, yapılan kürtaj, tıp etiğinin en çok tartışılan konularındandır. a.) Gebeliği sonlandırmaya hakkımız var mı? b.)Varsa,bu işlem gebeliğin hangi ayına kadar yapılabilir?

55 Kürtaj işleminden önce, hem anne hem babadan yazılı onam formu alınır
Kürtaj işleminden önce, hem anne hem babadan yazılı onam formu alınır. Dünya Tabibler Birliği’nin , düşük konusundaki görüşleri, 1970 te İsveç’te benimsenmiş ve 1983 yılında İtalya’da geliştirilmiş olan bildirilerle duyurulmuştur.

56 Bu Bildiri ( Tedavi Amaçlı Düşüğe İlişkin Duyuru ) ; 1
Bu Bildiri ( Tedavi Amaçlı Düşüğe İlişkin Duyuru ) ; 1.) Hekimin üstlendiği ilk ahlak ilkesi, insan yaşamına başlangıcından itibaren saygı göstermektir. 2.) Annenin yaşamsal çıkarlarıyla, doğmamış çocuğunun yaşamsal çıkarları arasında bir çatışma doğuran dış koşullar, bir ikilem ortaya çıkarır ve gebeliğin istemli olarak sonlandırılmasının gerekip gerekmediği

57 sorusunu gündeme getirir. 3
sorusunu gündeme getirir. 3.) Böyle bir durumda verilen yanıtlardaki farklılık, doğmamış çıcuğun yaşamına yönelik tutumlardaki farklılıktan kaynaklanmaktadır. Bu konu, saygı gösterilmesi gereken kişisel bir inanç ve vicdan sorunudur.

58 4.) Belirli bir ülke ve ya topluluktan bu yönde tutum ve kuralları belirlemesini istemek tıp mesleğinin görevi değildir. Ancak, toplum içinde hem hastaların korunmasını ,hem de hekim haklarının savunulmasını sağlamaya çalışmak görevimizdir. 5.) Bu nedenle, tedavi amaçlı düşük, yasa izin veriyorsa yetkili makamların izin verdiği yerlerde,uzman bir hekim tarafından yaptırılmalıdır.

59 6.) Hekim,kendi inançlarının düşük yapılmasını önermesine izin vermediğini düşünüyorsa, tıbbi bakımın yetkili bir meslektaşınca sürdürülmesini sağlayarak kendisi çekilebilir. 7.) Dünya Tabibler Birliği’nin Genel Kurulunca onaylanmış olan bu duyuru,söz konusu üye birliğin kendisi tarafından benimsenmedikçe, onun için bağlayıcı olarak görülemez..