Tütünün Sağlık Etkisi Prof. Dr. Hilal Özcebe

... konulu sunumlar: "Tütünün Sağlık Etkisi Prof. Dr. Hilal Özcebe"— Sunum transkripti:

1 Tütünün Sağlık Etkisi Prof. Dr. Hilal Özcebe Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı

2

3

4 Tütün Ürünleri Kullanımı
Sigara Puro Kıyılmış tütün Nargile Tütün cikleti Bidi (Asya ve Hindistan) Pipo Kuru ince kıyılmış tütün (Tütün Enfiyesi) Kreteks Maraş otu

5 KARBONMONOKSİT: Kanda oksijenin yerini alır
NİKOTİN: Bağımlılık yapar KARBONMONOKSİT: Kanda oksijenin yerini alır KANSER YAPICI MADDELER (bazıları) Arsenik Kurşun Polonium 210 Benzen Nitrozamin Formaldehit Krom Nikel Vinil klorür Asetaldehit Benzopiren DDT İRRİTANLAR VE ZEHİRLER Siyanür Laktik asit Formik asit Azotoksit Amonyak Aseton Akrolein Bizmut Uçucu aminler

6 Tütün Salgını… Günümüzde tütün dünyada tek başına en önemli ölüm nedenidir. Bu yıl tütün 5 milyondan fazla kişinin ölümüne yol açacaktır.

7

8 Tütün Salgını… 6 saniyede 1 ölüm…
Kullanıcıların 1/2-1/3’ünün ölümüne neden olma… Beklenen yaşamdan 15 yıl erken ölme… 10 ölümden birinin nedeni… Ölümler: 20. Yüzyılda milyon ölüm Önlemler alınmazsa; 21. Yüzyılda - 1 milyar ölüm

9

10 20 milyon

11

12 Grup A Karsinojenler : Arsenik Asbest Benzen Radon Vinyl Chloride

13 Kanserler Akciğer Ağız Gırtlak Yutak Yemek Borusu Mesane Böbrek
Pankreas Mide Rahim Ağzı Lösemi

14 Kanserler ve Sigara Tüm kanserlerin %30’uyla ilişkili
Sigara içenlerde; Akciğer kanseri 10 kat daha fazla Doz-cevap ilişkisi: 1 paket/gün – 20 kat fazla Erkeklerde %90 ve kadınlarda %80 Ağız boşluğu ve özefagus kanseri 5 kat fazla Gırtlak kanseri sigara içenlerde 5-6 kat fazla Doz-cevap ilişkisi: 25 adet/gün – kat fazla

15 Fark: 400 400 2500 7000 30000

16

17 Akciğer Hastalıkları Kronik bronşit Amfizem Astım
Zatüreeye karşı duyarlılık Viral solunum enfeksiyonlarında artış

18 Akciğer Hastalıkları Tüm kronik bronşit ve amfizem hastalıklarının %80-90’ı sigaraya bağlıdır. Günde 2 paket ve üzerinde sigara içenlerde akciğer hastalıklarından ölüm oranı içmeyenlere göre kat yüksektir.

19 SİGARA İÇENİN AKCİĞERİ SAĞLAM AKCİĞER

20

21 Sigara Öncesi Sigara Sonrası

22 Kronik Bronşit Nedeniyle Hastaneye Yatanlar, Türkiye, 1964-2001

23 Dolaşım Sistemi Hastalıkları
Ani ölüm Akut myokard infaktüsü Stabil olmayan angina Periferik arter tıkanma hastalıkları Aort anevrizması

24 Kalp ve Damar Hastalıkları
Sigara içenlerde, içmeyenlere göre ölümle sonuçlanan kalp hastalıkları ve beyin damar hastalıkları %77 daha fazla görülmektedir. OKS kullananlarda sigara kalp krizi riskini 23 kat artırmaktadır.

25 Kalp Hastalığı Nedeniyle Hastaneye Yatanlar, Türkiye, 1964-2001

26 Arteriosklerotik damar hastalarının %90’ı sigara kullanmaktadırlar.
Periferik damar hastalıklarında hastalığın olduğu ektremitenin amputasyonu gerekir. 26

27 Sigaraya Sindirim Sistemi Hastalıkları
Reflü Peptik ülser Dispepsi Pankreatit Crohn hastalığı Kanserler

28 Sigaraya Bağlı Üreme Sistemi Sorunları
Erken Menopoz Dış Gebelik Maternal, Natal ve Postnatal Etkiler Düşük Doğum Ağırlığı Ani Bebek Ölümü Kanserler İktidarsızlık

29 Sigaraya Bağlı Diğer Sağlık Sorunları
Kemik Erimesi İlaç Etkileşimleri

30 Sigara ve Sinir Sistemi Hastalıkları
İskemik İnme Framingham çalışmasında (26 yıllık izleme) kadınlarda 3,1 ve erkeklerde 2,3 kat fazla Honululu Heart Study (10 yıl izleme) yaş ve hipertansiyondan bağımsız bir risk faktörü Nurses Health Study (8 yıl izleme ) subaraknoid kanama 4-9,8 kat, tromboembolik emboli 2 kat fazla

31 Sigara ve Sinir Sistemi Hastalıkları
İskemik İnme Framingham çalışmasında (26 yıllık izleme) kadınlarda 3,1 ve erkeklerde 2,3 kat fazla Honululu Heart Study (10 yıl izleme) yaş ve hipertansiyondan bağımsız bir risk faktörü Nurses Health Study (8 yıl izleme ) subaraknoid kanama 4-9,8 kat, tromboembolik emboli 2 kat fazla

32 Sigara ve Sinir Sistemi Hastalıkları
Alzheimer Hastalığı Zihinsel sorun 65 yaş üzerinde %5 ve her beş yılda ikiye katlanma Ülkemizde 70 yaş üzerinde %8,9

33 Risk factors for Alzheimer’s disease: A prospective analysis from Canadian study of Health and Aging Amer. J. Epid., (2002) 156: Artıran faktörler Yaş Eğitim düşüklüğü Apolipoprotein E4 allel Azaltan faktörler NSAID kullanımı Şarap kullanımı Kahve kullanımı Düzenli fizik egzersiz İlişkisiz faktörler Aile hikayesi Cinsiyet Depresyon öyküsü Estrojen replasman ted. Kafa trauması Antiasit kullanımı Sigara içilmesi Hipertansiyon Kalp hastalığı Stroke

34 1946 doğum kohordu; 43-53 yaşlar arası-(İngiltere)
Cigarette Smoking and Cognitive Decline in Midlife: Evidence from a Prospective Birth Cohort Study Marcus Richards ve ark.Amer. J. Publ. Health; (2003) 93: 1946 doğum kohordu; yaşlar arası-(İngiltere) Çoklu regresyon analizi sigara kullanımı ile kognitif test skorları Sigara içenlerde Verbal hafızada daha hızlı düşme “visual search speed”de azalma Etkiler günde 20+ sigara içende daha fazla

35 Sigara ve Sinir Sistemi Hastalıkları
EURODEM Çalışmasında (2004); mini mental durum muayenesinde sigara içmeyenlerde puan kaybı 0,03 iken sigara içenlerde 0,13 Parkinson- olgu-kontrol çalışmalarda 1,5 kat Migren ???

36 Beden Algısı İle İlgili Sorunlar
Nefeste koku Ciltte bozulma Parmaklarda sararma Saçlarda bozulma .…… …….

37

38

39

40 Sigara Dumanındaki Kimyasallar
Polisiklik aromatik hidrokarbonlar Hidrojen siyanür Arsenik Metil alkol Kadmiyum Bütan Aseton Naftalin Toluen … Tam olarak bilinmeyen, kontrolü yapılamayan ikincil kirleticiler...

41 Pasif Etkilenim Açısından Risk Grupları; Çocuklar Kadınlar/gebeler Yaşlılar Haklarını korumama olasılığı olan gruplar (örneğin, engelliler…)

42 Çevresel Sigara Dumanı (ÇSD)
8 saatlik ÇSD maruziyeti = 20 sigara Ana akıma göre daha fazla nikotin içeriyor. Dünya genelinde her yıl, masum insan, başkasının dumanından duman altı olmaktan ölmektedir. Her 32 dakikada bir kişi !

43

44 Tütün Endüstrisinin öldürdüğü her 8 sigara içicisi, sigara içmeyen 1 kişiyi de beraberinde götürür.
American Non-smokers’ Right Foundation, 2006

45

46

47 İÇ ORTAM HAVA KİRLETİCİSİ !
EN ÖNEMLİ KONTROL EDİLEBİLİR İÇ ORTAM HAVA KİRLETİCİSİ !

48 Sigarayı bıraktığınızda neler olur ?
20. dakika : Kan basıncı ve kalp hızı normale döner 8. saat : Kanda oksijen düzeyi normale döner 24. saat : Karbonmonoksit vücuttan atılır Akciğerler temizlenmeye başlar 48. saat : Nikotin vücutta saptanamaz 72. saat : Nefes almak kolaylaşır 2-12 hafta : Dolaşım düzelir 3-9 ay : Nefes darlığı ve öksürük azalır 5. Yıl : Kalp krizi riski yarıya iner 10. Yıl : Kalp krizi riski sigara içmeyenlerle eşitleşir. Akciğer kanseri riski yarıya iner

49 Sonuç olarak; sigara, sağlığı tehdit eden en zararlı alışkanlıklardan biridir....

50