KATETER İLE İLİŞKİLİ BAKTEREMİ VE SEPSİS

... konulu sunumlar: "KATETER İLE İLİŞKİLİ BAKTEREMİ VE SEPSİS"— Sunum transkripti:

1 KATETER İLE İLİŞKİLİ BAKTEREMİ VE SEPSİS
DR. SABRİ ATALAY

2 KATETERLERİN KULLANIM NEDENLERİ
SIVILAR ELEKTROLİTLER KAN VE KAN ÜRÜNLERİ İLAÇLAR TPN TETKİK AMAÇLI KAN ÖRNEKLERİNİN ALINMASI HEMODİNAMİK İNCELEME HEMODİYALİZ UYGULANMASI

3 KATETER UYGULANMASININ KOMPLİKASYONLARI
MEKANİK TROMBÜS EMBOLİ FİSTÜLLEŞME KARDİYAK ARİTMİ PNÖMOTORAKS HEMOTORAKS ENFEKSİYÖZ

4 KATETER NEDENİ İLE OLUŞAN ENFEKSİYONLAR
LOKAL SELÜLİT APSE SEPTİK TROMBOFLEBİT ENDOKARDİT BAKTEREMİ ( / 1000 KATETER GÜNÜ) HASTANEDE KAZANILAN BAKTEREMİLERİN EN SIK NEDENİ (% 40-75) METASTATİK ENFEKSİYONLAR AC APSESİ BEYİN APSESİ OSTEOMİYELİT ARTRİT ENDOFTALMİT

5 KATETER TİPİNE GÖRE ENFEKSİYON SIKLIĞI
ENFEKSİYON RİSKİ PERİFERİK VENÖZ KATETER PERİFERİK ARTER KATETERİ 4.2 TPN KATETERİ 7-10 PULMONER ARTER KATETERİ (SWAN GANZ) 3.6 KISA SÜRELİ SVK 3.8-12 SUBKLAVİYAN HEMODİYALİZ KATETERİ TÜNELLİ SVK (HİCKMAN, BROVİAC) 1-2 MULTİLÜMENLİ KATETERLER 12.8

6 FARKLI KATETER TİPLERİNDE SEPSİS RİSKİ
GEÇİCİ KISA SÜRELİ KAN AKIMI ENFEKSİYONU/ 1000 KATETER GÜNÜ UZUN SÜRELİ VEYA KALICI PERİFERİK VEN İÇİ KANÜL PERİFERİK YERLEŞİMLİ SVK 2 KELEBEK SET <2 CUFF’LU SVK (HİCKMAN, BROVİAC) PERKÜTAN YERLEŞİMLİ PORTLAR <1 CUT-DOWN YERLEŞİMLİ 60 ARTERİYEL 10 SANTRAL VEN KATETERİ ÇOK LÜMENLİ 30 SWAN-GANZ HEMODİYALİZ 50

7 KATETER İNFEKSİYONUNUN KAYNAKLARI
KATETER GİRİŞ YERİ KATETER İLE İNFÜZYON SETİNİN BİRLEŞİM YERİ (HUB) HEMATOJEN YOL İNFÜZYON SIVISININ KONTAMİNASYONU

8 KATETER ENFEKSİYONLARINDAN SORUMLU MİKROORGANİZMALAR MİKROORGANİZMA
KAYNAK S.epidermidis ve diğer KNS’ler En sık etken.(% ) Deri florası, sağlık personelinin elleri. S.aureus Yoğun bakımdaki ve hemodiyaliz uygulanan hastalarda daha sık Klebsiella spp., Enterobacter spp., S.marcescens, C.freundii Kontamine infüzyon sıvıları ve kan ürünleri S.maltophilia Kontamine infüzyon sıvıları C.albicans ve Candida spp. TPN ile ilişkili P.aeruginosa, B.cepacia Kontamine infüzyon sıvısı veya deri kolonizasyon Corynebacteria (özellikle Corynebacterium jeikeum) İmmünyetmezlikli ve geniş spektrumlu antibiyotik kullanan hasta Enterococcus spp. Endojen flora, personelin elleri, kontamine cihaz ve yüzeyler, geniş spektrumlu antibiyotik kullanımı Malassezia furfur Lipit infüzyonu alan yenidoğanlarda Fusarium spp., Acinetobacter spp., Flavobacterium spp., Mycobacterium spp. Nadir.İnfüzyonla ilişkili.

9

10 KATETER ENFEKSİYONLARI İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ-1
KONAKLA İLGİLİ YAŞ (<1, >60) BAĞIŞIKLIK DURUMU GRANÜLOSİTOPENİ, İMMÜNSÜPRESİF TEDAVİ, DERİ BÜTÜNLÜĞÜ KAYBI(YANIKLAR, PSÖRİYAZİS) ALTTA YATAN HASTALIK DM, MALİGNİTE FARKLI BİR ENFEKSİYON ODAĞI ASYE, İYE CİLT ALTI DOKUSUNUN İNCE VE ÖDEMLİ OLMASI HASTANIN DERİ FLORASININ DEĞİŞİMİ

11 KATETER ENFEKSİYONLARI İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ-2
KATETERLE İLGİLİ KATETER TİPİ PLASTİK > ÇELİK TEFLON VE POLİÜRETAN < POLİVİNLİ KLORÜR UZUN, KALIN, SERT, ÇOK LÜMENLİ KATETER > KISA, İNCE, ESNEK, TEK LÜMENLİ KATETER KATETER YERLEŞİM YERİ SANTRAL > PERİFERİK FEMORAL > JUGULER > SUBKLAVYEN KALIŞ SÜRESİ ( > 72 SAAT RİSK ARTAR) YERLEŞME ŞEKLİ CUT-DOWN > PERKÜTAN PERKÜTAN YERLEŞMİŞ SANTRAL VENÖZ > İMPLANT SANTRAL VENÖZ

12 KATETER ENFEKSİYONLARI İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ-3
HASTANE VE EKİPLE İLGİLİ ACİL YERLEŞTİRME > PLANLI YERLEŞTİRME TECRÜBESİZ PERSONEL > EĞİTİMLİ PERSONEL EL YIKAMA VE STERİL ELDİVEN KULLANIMI PANSUMAN ŞEKLİ STERİL GAZLI BEZ<SEMİPERMEABL TRANSPARAN ÖRTÜ HASTANE BÜYÜKLÜĞÜ HASTANIN YATTIĞI BİRİM YOĞUN BAKIM, YANIK ÜNİTESİ

13 PATOGENEZ KATETER GİRİŞ YERİ VEYA HUB’DA BAKTERİ KOLONİZASYONU
VÜCUT PROTEİNLERİ VE BAKTERİLERDEN OLUŞAN BİYOFİLM TABAKASI OLUŞUR ANTİBİYOTİKLERE DİRENÇLİDİR FAGOSİTOZDAN VE ANTİKORLARDAN KORUNUR FİBRONEKTİN VE FİBRİN, BAKTERİLERİN KATETERE YAPIŞMASINI SAĞLAR MİKROORGANİZMANIN SALGILADIĞI ADEZİNLER YÜZEY YABANCI CİSİM ETKİSİ İLE KOMPLEMANA BAĞLI OPSONİK AKTİVİTE AZALIR GRANÜLOSİT ENZİM İÇERİKLERİ AZALIR NÖTROFİL FAGOSİTOZU VE ÖLDÜRME YETENEKLERİ AZALIR

14 KLİNİK FLEBİT ÇIKIŞ YERİ ENFEKSİYONU CEP ENFEKSİYONU TÜNEL ENFEKSİYONU
KAN AKIMI ENFEKSİYONU SEPTİK TROMBOFLEBİT ENDARTERİT

15 ÇIKIŞ YERİ ENFEKSİYONU
FLEBİT KATETER TAKILI VENİN ENFLAMASYONU KATETER ÇIKIŞ YERİ ETRAFINDA ENDURASYON VEYA ERİTEM, SICAKLIK, AĞRI VE HASSASİYET ÇIKIŞ YERİ ENFEKSİYONU KATETER ÇIKIŞ YERİ ETRAFINDAKİ 2 cm İÇİNDE KIZARIKLIK, HASSASİYET, ŞİŞLİK, PÜRÜLAN AKINTI ATEŞ GİBİ KLİNİK BULGULARIN OLMASI VEYA KATETER ÇIKIŞ YERİNDEN GELEN PÜYDEN MİKROORGANİZMA ÜREMESİ

16 CEP ENFEKSİYONU TÜNEL ENFEKSİYONU
TAMAMEN DERİ ALTINA YERLEŞTİRİLEN KATETERLERİN, İÇİNDE BULUNDUĞU CEPTE ENFEKTE SIVI OLMASI ÜZERİNDEKİ DERİDE HASSASİYET, ERİTEM, ENDURASYON, BAZEN NEKROZ VARLIĞI TÜNEL ENFEKSİYONU KATETER ÇIKIŞ YERİ ETRAFINDA 2 cm DAHA UZAKTAKİ BÖLGELERDE; DERİ ALTINDAKİ TÜNEL BOYUNCA AĞRI, KIZARIKLI VE ŞİŞLİK BİRLİKTE BAKTEREMİ OLABİLİR DE OLMAYABİLİR DE

17 KAN AKIMI ENFEKSİYONU KLİNİK SEMPTOMLARI KAN DOLAŞIMI İNFEKSYONU İLE UYUMLU OLAN VE BAŞKA BİR İNFEKSİYON KAYNAĞI SAPTANAMAYAN BİR HASTADA, KATETER SEGMENTİNDEN VE TERCİHEN PERİFERİK KANDAN YAPILAN SEMİKANTİTATİF VEYA KANTİTATİF KÜLTÜRLERDE AYNI MİKROORGANİZMANIN SOYUTLANMASI KATETERİN ÇIKARILMASINDAN SONRA HASTANININ DURUMUNDA DÜZELME OLMASI

18 SEPTİK TROMBOFLEBİT ENDARTERİT KATETERİ SARAN TROMBÜSÜN ENFEKSİYONU
İNTRAVASKÜLER BİR APSE GİRİŞ YERİNDE ENFLAMASYON BULGULARI ENDARTERİT ARTER KATETERİ DİSTALİNDE DOKU İSKEMİSİ VEYA EMBOLİ BULGULARI

19 TANI KLİNİK MİKROBİYOLOJİK YÖNTEMLER RADYOLOJİ
LOKAL (%50) VE SİSTEMİK BULGULAR MİKROBİYOLOJİK YÖNTEMLER KÜLTÜR VE GRAM BOYAMA RADYOLOJİ TROMBOTİK, EMBOLİK OLAYLARDA, X-RAY, BT VENÖZ DOPPLER USG EKO

20 KLİNİK BAKTEREMİ VEYA FUNGEMİYİ AÇIKLAYACAK FOKAL ODAK OLMAMASI
SEPSİSLİ BİR HASTADA DAMAR İÇİ KATETER VARLIĞI (SVK) KATETER ÇIKIŞ YERİNDE PÜRÜLANS VEYA ENFLAMASYON OLMASI ANİ BAŞLANGIÇLI SEPSİS KATETER SEPSİSİ İLİŞKİLİ VEYA ALIŞILMADIK MİKROORGANİZMA ÜRETİLMESİ KATETERİN ÇIKARILMASI VEYA İNFÜZYON SIVISININ KESİLMESİ İLE DRAMATİK İYİLEŞME KATETER UCUNDA SEMİKANTİTATİF YÖNTEMLE 15 VEYA DAHA FAZLA KOLONİ ÜREME YOĞUN KANDİDEMİ

21 KÜLTÜR KATETER ÇIKIŞ YERİ EKSUDASI KATETER İÇİ KAN PERİFERİK VENÖZ KAN ÇIKARILAN KATETER UCU İNFÜZE EDİLEN SIVI

22 KATETER KÜLTÜRÜ MAKİ YÖNTEMİ
KATETERİN 5 cm’LİK UÇ VE TÜNEL KISMI KATI BESİYERİ ÜZERİNDE YUVARLANIR 24-48 SAAT ENKÜBASYONDAN SONRA 15 KOLONİ VE DAHA ÜZERİ ÜREME SIVI BESİYERİNDE KANTİTATİF KÜLTÜRDE CFU/mL ÜREME KATETER LAMA SÜRÜLEREK GRAM BOYAMA

23 KAN KÜLTÜRÜ KATETERDEN ALINAN KÜLTÜRDE, PERİFERİK DAMARDAN ALINAN KÜLTÜRE GÖRE, 5-10 KAT DAHA FAZLA AYNI BAKTERİNİN ÜREMESİ KATETERDEN ALINAN KÜLTÜRÜN, PERİFERİK DAMARDAN ALINAN KÜLTÜRE GÖRE, 2 SAATTEN DAHA ERKEN ÜREMESİ

24 TEDAVİ GRAM BOYAMA VE KÜLTÜR SONUÇLARINA GÖRE OLMASI TERCİH EDİLİR
TEDAVİ ÇOĞU ZAMAN AMPİRİKTİR ENFEKSİYONUN TİPİ (LOKAL, SİSTEMİK) ETKEN MİKROORGANİZMA KATETER TİPİ KONAĞIN DURUMUNA GÖRE (BAĞIŞIK YANIT, ALTTA YATAN HASTALIK)

25 AMPİRİK TEDAVİ İÇİN ANTİBİYOTİKLERİN SEÇİMİ
ENFEKSİYONUN CİDDİYETİ ENFEKSİYON İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ KATETERİN TİPİ HASTANIN BAĞIŞIKLIK DURUMU EKSUDANIN VEYA KATETER / KATETER KANININ GRAM BOYAMA SONUCUNA GÖRE TEDAVİ SÜRESİ PERİFERİK VENÖZ KATETERLERDE 7-10 GÜN, SVK VE ARTER KATETERLERİNDE İSE 14 GÜN ENDOKARDİT, SEPTİK TROMBOFLEBİT, METASTATİK ENFEKSİYON VAR İSE 4-6 HAFTA TROMBOLİTİK AJANLAR FAYDALI

26 BAKTEREMİ KUŞKUSU VARSA, BAĞIŞIK YETMEZLİĞİ VARSA
GLİKOPEPTİT STAFİLOKOKLAR (EN SIK ETKEN) VE ENTEROKOKLAR İÇİN METİSİLİNE DİRENCİN YÜKSEK OLDUĞU BİRİMLERDE AMPİRİK YÜKSEK OLMADIĞI BİRİMLERDE NAFSİLİN, OKSASİLİN VEYA BETA LAKTAMAZ İNHİBİTÖRLÜ PENİSİLİNLER VEYA 1. KUŞAK SEFALOSPORİNLER BAKTEREMİ KUŞKUSU VARSA, BAĞIŞIK YETMEZLİĞİ VARSA P.aeruginosa DAHİL GRAM NEGATİFLERE ETKİLİ ANTİBİYOTİKLER (SEFTAZİDİM, SEFEPİM) VEYA AMİNOGLİKOZİT EKLENMELİ FUNGEMİ KUŞKUSUNDA AMFOTERİSİN B VEYA FLUKONAZOL

27 DAMAR İÇİ KATETERLERİN ÇIKARILMA ENDİKASYONLARI
UYGUN ANTİBİYOTİK TEDAVİSİNE RAĞMEN, ENFEKSİYON BULGULARININ 48 SAAT İÇİNDE GERİLEMEMESİ, KAN KÜLTÜRÜ POZİTİFLİĞİNİN DEVAM ETMESİ (>72 SAAT) TÜNEL ENFEKSİYONU SEPTİK TROMBOFLEBİT, PORT CEBİ APSESİ, TIKALI KATETER, ENDOKARDİT GELİŞMESİ HİPOTANSİYON VİRÜLAN MİKROORGANİZMA İLE ENFEKSİYON S.aureus, Bacillus, Corynebacterium JK, Xantomonas, Pseudomonas, Mycobacteria, filamentöz fungus, Malassezia POLİMİKROBİYAL BAKTEREMİ SIK TEKRARLAYAN ÇIKIŞ YERİ ENFEKSİYONU PERİFERİK EMBOLİ BULGULARI

28 KATETER ÇIKARILMADAN ANTİMİKROBİYAL TEDAVİ
KNS, DİFTEROİDLER (Corynebacterium JK DIŞI), ALFA-HEMOLİTİK STREPTOKOKLARIN ETKEN OLDUĞU ENFEKSİYONLAR ÇIKIŞ YERİ ENFEKSİYONU NÖTROPENİK HASTALARDA ANTİBİYOTİKLERLE ATEŞ DÜŞMEZSE KATETER ÇIKARILMASI GEREKSİZ (BAKTEREMİ, FUNGEMİ KAYNAĞI GENELDE GİS) HİCKMAN- BROVİAC TİPİ KATETERLERDE TÜNEL ENFEKSİYONU VEYA TEDAVİYE DİRENÇLİ GİRİŞ YERİ ENFEKSİYONU YOKSA PORT ÜZERİNDE SELÜLİT (FLUKTUASYON VEYA BAKTEREMİ YOKSA)

29 KATETERİ ENDİKASYONUNDA UYGULAMAK, ENDİKASYONU BİTTİĞİNDE ÇIKARMAK
KATETER İLE İLİŞKİLİ KAN AKIMI ENFEKSİYONLARININ ENGELLENMESİ İÇİN ÖNLEMLER-1 KATETERİ ENDİKASYONUNDA UYGULAMAK, ENDİKASYONU BİTTİĞİNDE ÇIKARMAK STERİL KOŞULLARDA YERLEŞTİRİLMELİ EL HİJYENİ KATETER GİRİŞ YERİ MUAYENESİ, PANSUMAN, KATETER YERLEŞTİRME VE DEĞİŞTİRME ÖNCESİ VE SONRASINDA ELLER YIKANMALI DERİ ANTİSEPSİSİ (KLORHEKSİDİN GLUKONAT VEYA POVİDON İYODÜR) YERLEŞTİRME YERİ (SUBKLAVYEN>JUGULER>FEMORAL) İNFÜZYON SETLERİ 72 SAATTE BİR DEĞİŞTİRİLİMELİ KAN, KAN ÜRÜNLERİ, LİPİT SOLÜSYONLAR 24 SAATTE PROPOFOL VERİLEN SETLER SAATTE DEĞİŞTİRLİMELİ

30 KATETER İLE İLİŞKİLİ KAN AKIMI ENFEKSİYONLARININ ENGELLENMESİ İÇİN ÖNLEMLER-2
STERİL GAZLI BEZ VEYA TRANSPARAN ÖRTÜ İLE PANSUMAN ANTİBİYOTİKLİ TOPİKAL PREPARATLAR KULLANILMAMALI SİSTEMİK ANTİBİYOTİK PROFİLAKSİSİ KULLANILMAMALI GLİKOPEPTİT GİRİŞ YERİ GÜNLÜK OLARAK MUAYENE EDİLMELİ KISA PERİFERİK VENÖZ KATETERLER 72 SAATTE BİR DEĞİŞMELİ SVK’LAR RUTİN OLARAK DEĞİŞMEMELİ KATETER LÜMEN/PORT SAYISI OLABİLDİĞİNCE AZALTILMALI KATETER MANİPÜLASYONLARI EN AZA İNDİRİLMELİ SEFAZOLİN, MİNOSİKLİN-RİFAMPİN VE GÜMÜŞ SÜLFODİAZİN-KLORHEKZİDİN İÇEREN KATETERLER PLATİN, GÜMÜŞ KAPLI KATETERLER