Serap çalIşkan akdenİz ünİversİtesİ türkçe öğretmenlİğİ

... konulu sunumlar: "Serap çalIşkan akdenİz ünİversİtesİ türkçe öğretmenlİğİ"— Sunum transkripti:

1 Serap çalIşkan akdenİz ünİversİtesİ türkçe öğretmenlİğİ
İlköğretim 8. Sınıf Türkçe Dersi Fiillerde Çatı (Etken-edilgen Fiiller)

2 Türkçe öğreniyorum

3 Fiillerde çatı şema gösterimi
Öznelerine Göre Fiiller Etken edilgen fiiller Dönüşlü işteş fiiller Nesnelerine Göre Fiiller Geçişli geçişsiz fiiller Ettirgen oldurgan fiiller

4 FİİLDE ÇATI Fiillerin özne ve nesneye bağlı olarak kazandığı anlama ve girdiği biçime “çatı” denir. Çatı, sadece fiil cümlelerinde aranan bir özelliktir. Fiil çatılarının oluşmasında hem fiilin anlamı hem de aldığı yapım eki önemlidir.

5 Çatılarına göre fiiller;
Öznelerine Göre Etken edilgen fiiller Dönüşlü işteş fiiller Nesnelerine Göre Geçişli geçişsiz fiiller Ettirgen oldurgan fiiller

6 Öznelerine Göre Fiil Çatıları
Bu başlık altındaki fiillerde özne ve fiil arasındaki ilişki göz önüne alınır : Özne fiilde anlatılan işi kendisi yapabilir. Başkasının yaptığı işten etkilenebilir. İşi kendisi yapıp yine kendisi etkilenebilir. İşi başkalarıyla birlikte ya da karşılıklı yapabilir.

7 Etken Fiiller Etken fiilin belirttiği işi, oluşu,hareketi, durumu ve kılışı yapan öznenin kendisidir. Özne gerçek öznedir. Dilimizde tüm fiiller kök halinde iken etkendir. Bu fiiller geçişli de olabilir geçişsiz de.

8 Tren saat dokuzda istasyona geldi. gelme işini yapan: tren
Örnekler ; Tren saat dokuzda istasyona geldi. gelme işini yapan: tren Okulun bahçesinde toplandık. toplanma işini gerçekleştiren : biz Açıklama :Bu örneklerde gerçek özne belli olduğu için ‘gelmek ve toplanmak’ fiilleri etken çatılıdır.

9 Edilgen Fiiller Gerçek öznesi söylenmeyen veya bilinmeyen fiillerdir.
Bu tür fiillerin öznesi sözde öznedir. Yüklemde bildirilen işten etkilenen varlık özne gibi kullanılır. Asıl özne söylenmez.

10 açma işini yapan belli değil Araba yıkandı.
Örnekler; Kapı açıldı. açma işini yapan belli değil Araba yıkandı. yıkama işini yapan belli değil Açıklama :İşi yapan(özne) belli olmadığı için edilgendir.

11 Önemli Ayrıntı Etken fiil ile edilgen fiil arasındaki fark kısaca
şöyle özetlenebilir: Etken fiilde gerçek özne vardır. Edilgen fiilde sözde özne vardır. Etken fiilde işten yine işi yapan etkilenir. Edilgen fiilde işi yapan belli değildir.

12 Kaynakça http://www.turkceciler.com/fiiller/fiillerde_cati.html
LYS Türkçe Edebiyat Konu Anlatımlı Kitap, 2009,bry Matbaacılık, İstanbul.