Tüberküloz Dr.Haluk C.Çalışır. Dünyada Tüberküloz 2000 Saptanan Beklenen Tüm Hastalar3 671 9738 740 000 Yayma (+)1 529 8063 840 000 Global Tuberculosis.

... konulu sunumlar: "Tüberküloz Dr.Haluk C.Çalışır. Dünyada Tüberküloz 2000 Saptanan Beklenen Tüm Hastalar3 671 9738 740 000 Yayma (+)1 529 8063 840 000 Global Tuberculosis."— Sunum transkripti:

1 Tüberküloz Dr.Haluk C.Çalışır

2

3 Dünyada Tüberküloz 2000 Saptanan Beklenen Tüm Hastalar3 671 9738 740 000 Yayma (+)1 529 8063 840 000 Global Tuberculosis Control. WHO Report 2002 Insidans(Tüm Vakalar) Saptanan 61/100 000 Beklenen 147/100 000 Nüfus 6 053 531 000

4 Türkiye’de yıllara göre tüberküloz insidansı (n/100 000) WHO Report 2003. Global Tuberculosis Control 2003

5 0 300 Tüberküloz Morbiditesi Tüberküloz Mortalitesi

6 Tüberkülozlu Hasta (Yayma pozitif) Sağlıklı Kişi Konuşma Öksürme Hapşırma

7 Tüberkülozlu bir hasta her öksürük ile; 1-5 mikron çapında, 1-3 adet basil içeren, 3500 kadar enfeksiyöz parçacığı etrafa saçar.

8 Tb basili ile hiç karşılaşmamış birey Enfekte birey Hasta

9 Stage 1 Alveol Makrofaj Alveoler Lümen Tüberküloz Basili Alveoler Lümen Alveol Duvarı Kapiller

10 Stage 1 Tüberküloz Basilini Fagosite Etmiş Bir Alveol Makrofaj

11 Stage 2 Alveol Makrofaj İçinde Basiller Çoğalır

12 Stage 2 Makrofaj İnfiltrasyonu

13 Stage 3 Aktive Olmamış Makrofaj Kısmen Aktive Olmuş Makrofaj Lenfosit Tüberküloz Basili KazeözMerkez

14 Stage 4a Geniş Kazeöz Merkez Duyarlı Host

15 Stage 4b Dirençli Host Aktive Olmuş Makrofajlar Lenfositler Küçük Kazeöz Merkez

16 Stage 5 Kavite Oluşumu Bronş Ağacı Kavite

17 İnterstisyum T Hücresi KemotaktikLenfokinler Aktive T Hücreler

18 1 Enfeksiyöz hasta 20 Enfekte birey 2 Hasta %10’unda ilk 2 yıl içinde Yayma(+) Akciğer tbc. PPD +

19 Tüberküloz Kronolojisi Doğum Ölüm Primer Enfeksiyon Progresif Primer Tüberküloz Reenfeksiyon EksogenReenfeksiyon ile Hastalık EndogenReaktivasyon (PPD+) Yayma (+)

20 Progresif Primer Hastalık 1.Parankimal Konsolidasyon 2. Atelektazi 3. Lenfadenopati 4.Plevral Effüzyon 5.Miliyer Hastalık

21 Yayma (+) Akciğer Tüberkülozu %50 Yayma (-) Akciğer Tüberkülozu %15 Akciğer Dışı Organ Tüberkülozu %35

22 Tüberküloz Yerleşimi

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41 Tanı Anamnez Fizik Muayene Balgam (Yayma/ Kültür) Akciğer filmi Tüberkülin testi İleri yöntemler

42 50 15 35

43 ? Yayma (+) Akciğer Tüberkülozu Yayma (-) Akciğer Tüberkülozu Akciğer Dışı Organ Tüberkülozu Rieder HL. Epidemiologic Basis of Tuberculosis Control. IUATLD. First Ed.1999 s.22

44 ? Yayma (+) Akciğer Tüberkülozu Yayma (-) Akciğer Tüberkülozu Akciğer Dışı Organ Tüberkülozu

45 Yayma (+) Akciğer Tüberkülozu Yayma (-) Akciğer Tüberkülozu Akciğer Dışı Organ Tüberkülozu ? Yeni Tüberküloz Hastaları

46 50 15 35 %50-60 Balgam yayma muayenesi

47 Yayma (+) Akciğer Tüberkülozu Yayma (-) Akciğer Tüberkülozu Akciğer Dışı Organ Tüberkülozu ? %90* Laboratory services in tuberculosis control. Part II: Microscopy. WHO/TB/98.258 Önlenebilir bulaş

48 Tüberküloz tedavisinin amacı Kür sağlamak Ölümü önlemek, sekelleri önlemek, Relaps olmayı önlemek Hastalığın bulaşmasını önlemek Direnç gelişimesini önlemek

49 Bakteri Popülasyonları Teorisi ( Mitchison D.A) A grubu Sürekli Çoğalan bakteriler INH B Grubu Bakteriler Asit Ortam PZA C Grubu Bakteriler Yarı Dormant RİFAMPİSİN D Grubu Bakteriler Dormant

50 Tanı ve Tedavi kategorizasyonu için önemli noktalar Hastalığın yeri ( Akciğer // Akciğer dışı) Bakteriyolojik inceleme (Yayma) Hastalığın şiddeti Daha önceki tedavi öyküsü

51 Hastalığın şiddeti Ağır formlar: –Menenjit, perikard, periton,bilateral ya da massif plevral effüzyon, spinal, intestinal, genitoüriner, Daha az ağır formlar: –Lenf nodu, tek taraflı plörezi, kemik, periferik eklem,cilt

52 YENİ VAKA Daha önce hiç tbc. tedavisi almamış olan hastalar. Bir aydan daha az tbc tedavisi almış hastalar.

53 Kategori 1 Yeni yayma pozitif akciğer tüberkülozu Yaygın parankimal tutulumu olan yayma negatif akciğer tüberkülozu Tb.Menenjit Tb.Pericardit Tb.Peritonit Bilateral Tb.Plörezi Norolojik komplikasyonlu vertebra tüberkülozu GİS Tb. GÜS Tb HIV enfeksiyonunun eşlik etmesi Tedavi: 2HRZE (S)/4HR

54 Kategori 2 Tedavi öyküsü olan YAYMA (+) Akciğer Tbc –Relaps vakaları –Tedavi yetmezliği vakaları –Ara verip dönen hasta Tedavi: 2HRZES/HRZE/5HRE

55 Kategori 3 Yayma negatif akciğer tüberkülozu* Tek taraflı tüberküloz plörezi Lenf bezi tüberkülozu Kemik tüberkülozu Cilt tüberkülozu Periferik eklem tüberkülozu Tedavi: 2HRZE*/4HR *Kavitesiz, çocuk, duyarlı olduğu düşünülüyorsa E verilmeyebilir

56 Kategori IV Kronik veya MDRTB vakalar Gözetim altında yapılan re-treatment rejiminden sonra yayma (+) olan hastalar.

57 Tanımlar KÜR:Daha önce balgam konversiyonu gösterilmiş bir hastada tedavi bitiminde de balgam yaymasının negatif olması. TEDAVİ YETMEZLİĞİ: Tedavi altındaki bir hastada 5. ayda balgam yaymasının pozitif olması. TEDAVİ TAMAMLAMA: Tedavisini tamamlayan ancak, KÜR yada TEDAVİ YETMEZLİĞİ kriterlerine uymayan hasta. TEDAVİ BAŞARISI: KÜR ve TEDAVİ TAMAMLAMA olan hastaların toplamı. An Expanded DOTS Framework for Effective Tuberculosis Control. WHO/CDS/TB/2002.297

58 Yan Etkiler H: Hepatotoksitite, nöropati,SSS, R: Hepatotoksitite,trombositopeni, flu-like, ilaç etkileşimleri Z: GİS,Hepatotoksitite,Hiperürisemi,artralji, E: Renkli görme bozukluğu S: Ototoksitite

59 DOTS, DGTS 1) Kapsamlı ve kalıcı tüberküloz kontrol aktiviteleri için HÜKÜMET KARARLILIĞI 2) Ferdi başvuru yapan semptomatik hastalarda BALGAM YAYMA MİKROSKOPİSİ ile vaka bulma, 3) GÖZETİM ALTINDA kısa süreli kemoterapi, 1) Bütün yeni yayma pozitif hastalara ( en azından başlangıç fazında) (Kat I) 2) Rifampisin içeren tüm rejimlere 3) Tüm retreatment tedavi verilen hastalara (Kat II) 4) Temel ANTİ-TÜBERKÜLOZ ilaçların DÜZENLİ VE KESİNTİSİZ temini 5) Her bir hastanın vaka bulma ve tedavi sonuçları ile tüm tüberküloz kontrol programının performansını değerlendirebilecek bir STANDART KAYIT VE BİLDİRİM sistemi. An Expanded DOTS Framework for Effective Tuberculosis Control. WHO/CDS/TB/2002.297

60 Kat I+III (%90) Kat II (% 7-8) Ara Verip Dönen Relaps TYTY Kat IV