Sadece domates, ekmek veya bir meyve yediğinizi zannederken aslında

... konulu sunumlar: "Sadece domates, ekmek veya bir meyve yediğinizi zannederken aslında"— Sunum transkripti:

1 Sadece domates, ekmek veya bir meyve yediğinizi zannederken aslında
Her gün marketlerin raflarında gördüğümüz gıdaları düşünmeden alır, tüketiriz. Sadece domates, ekmek veya bir meyve yediğinizi zannederken aslında yepyeni bir ürün tüketiyor olabilirsiniz.

2 GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ organİzmalar (gdo) VE gIda güvenlİğİ
Ne Tüketiyoruz, Neyle Karşı Karşıyayız ? Doç.Dr. Ahmet MUTLU

3 “Bİlİnmeyen ot yenmez” Anonİm

4 BU KONU, BURADA TOPLANMAYA DEĞECEK KADAR ÖNEMLİ Mİ?

5

6 KONU NEDEN ÖNEMLİ? Burada baba olanların dışındaki herkes potansiyel anne-baba adayıdır. Bütün anne-babalar/adayları, çocuklarını olumsuz olan her şeyden korumak ister. Kimse çocuğunun hasta olmasını, çirkin olmasını, sakat ya da zeka geriliğiyle doğmasını istemez. Bu ihtimalleri tamamiyle ortadan kaldıramayız, ancak belli bir bilinçlilikle ihtimalleri düşürebiliriz. Bu bağlamda GDO konusunu bilmek, söz konusu bilinçliliğin önemli bir parçasıdır.

7 GDO NEDİR? GDO, doğal olmayan bir şekilde genetik yapısı değiştirilmiş organizma veya gıda olarak tanımlanabilir. Bu tür ürünler “modifiye mısır”, “modifiye şeker kamışı” biçiminde de ifade edilmektedir. Bu teknolojiye “biyoteknoloji”, “gen teknolojisi” de denir. Bu teknolojide seçilmiş bireysel genler bir organizmadan, başka bir organizmaya ya da farklı türler arasında transfer edilmektedir.

8 NASIL YAPILIYOR? GDO’ların esası, “gen transferi”ne dayanır.
Gen transferi, bir canlının genlerini taşıyan DNA’sının,bir başka canlının hücresine nakledilmesidir. Genetik mühendisliği, benzer olmayan organizmalar arasında tek veya daha fazla genin izole edilip, kesilip, birleştirilmesi ve aktarılmasıdır (normal koşullarda oluşması beklenmeyen gen kombinasyonları). Örneğin; Kutuplarda yaşayan bir tür balıktan izole edilen anti-freeze (yani bitki dokularında donmayı engelleyen) geni domates ve çilek gibi bitkilere aktarılarak soğuğa dirençli GD domatesler ve çilekler geliştirilmektedir. Gen mühendisliği, gıda üretiminde ve gıda katkı maddeleri üretimi üzerinde kayda değer etkiler yapmaktadır.

9 GDO NEDEN ÖNEMLİDİR?

10 NEDEN ÖNEMLİDİR? GDO’ların önemi, tarımın artık bir sanayiye dönüşmüş olmasıyla ilgilidir. Dünyada genetiği değiştirilmiş tarım ve yem ürünlerinin tohum piyasası 8-10 firmanın elindedir. Bu bağlamda tarım ve hayvancılığını, tohum alımında patent yoluyla GDO'lar bir hakim olma tekniğidir. Patent hakkı da bu hakimiyeti sağlayan en önemli araçtır. Örneğin sadece mikroorganizmayı bile patent kapsamında koruyabiliyorsunuz, bunlarla ilgili büyük saklama kuruluşları var. Halbuki doğada o mikroorganizma milyonlarca yıldır yaşıyor, fakat siz onu doğal ortamından yalıttığınız ve belirli özelliklerini gösterdiğiniz, ispatlayabildiğiniz için bir tekel hakkı, korunma hakkını almak istiyorsunuz. Patent alınması halinde de genetik olarak değiştirilmiş pamuk, mısır ya da tütün tohumunu eken çiftçi, hasattan sonra elinde kalan tohumları ekinde yeniden kullanırsa, patent sahibine bir bedel ödemek zorunda kalacaktır. Tarımsal üretimin en temel ve en eski yöntemlerinden olan, kendi ürününden gelecek yıl için tohumluk ayırma geleneği ve hakkı, bu şekilde ortadan tümüyle kaldırılmış oluyor.

11 GDO KULLANAN FİRMALAR

12 GDO’NUN YARARLARI Açlık Tarım ilacına son
Verimlilik, raf ömrü ve besin değeri artışı Uygun olmayan iklim ve topraklarda üretim Endüstriyel tarım ürünleri

13 Gıda Maddelerinde GDO Kullanılıyor mu?
GD yiyecekler, olarak çeşitli meyve ve bitkilerde (yabani ot, böcekler, iklim şartları, besin değeri için) GD yapılmaktadır. Ekmek/hamur işleri, yumurta ürünleri, süt/süt ürünleri, hayvan yemleri, şeker, çikolata ile meyve suyu, şarap, bira içecekler, tamamen GDO olmasa da bazı GDO içerikli maddelerle (özellikle koruyucu katkı maddeleri) üretilmişlerdir.

14 GDO’NUN RİSKLERİ Türlerin Azalması Toprak Ve Su Kirliliği
ÇEVRE ÜZERİNDEKİ RİSKLER Türlerin Azalması Toprak Ve Su Kirliliği Yeni (Yapay) Türlerin Ortaya Çıkması

15 SOSYO-EKONOMİK RİSKLER
Pahalı Tohumlar Tohum Ve İlaç Bağımlılığı Terminatör Gen Saf Irkların Kaybolması Pazarlama Sorunları

16 SAĞLIK RİSKLERİ Toksik Etkiler Artan Kanser Riski Yiyecek Alerjileri
Antibiyotiğe Karşı Dayanıklılık BT’nin (tarım ilacı) Etkileri

17 SağlIK RİSKLERİ

18 SAĞLIK RİSKLERİ

19 SAĞLIK RİSKLERİ

20 DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE GDO
Dünyada GDO’larla ilgili tartışmalar devam etmektedir. ABD, Kanada, Avustralya, Şili, Uruguay ve Arjantin de GDO'ların ticareti (üretim ve ticaret) serbesttir. Tepkiler yükseliyor. ABD'de GDO'lar etiketlenmemektedir. AB ülkelerinde ise GD ürünlerin etiketlenmesi zorunludur.

21 TÜRKİYE’DE gdo gÜNDEMİ
Türkiye’de GDO teknolojisi henüz yoktur. Türkiye’de GDO üretimi şu anda yasak, ancak ithali yasak değildir. “Mevzuat eksikliği” nedeniyle gerçekte ülkemize ne kadar GDO girdiği bilinemiyor.

22 Her yıl 2 milyon tona yakın GDO’lu mısır, soya, pamuk ve kolza (denetimsiz) girmekte; yem rasyonlarına katılmakta, işlenmekte ve 800 çeşidin üzerinde ürün olarak tüketici sofrasına ulaşmaktadır. “AB’de içeriğinde %0,9’dan daha fazla GD hammadde bulunan işlenmiş ürünler etiketlenmek zorunda. Bu Türkiye’de yapılmıyor.”

23 Basında GDO

24 Gıda Güvenliğimiz Ne Durumda?
Tohumculuk Yasası ile kamu üretim, sertifikalandırma, ticaret ve denetimi, uluslar arası dev tarım şirketlerine bırakılacaktır. Böylelikle ülkemizde, yeterli duyarlılık ve yasal önlemler alınmadığı takdirde “gıda güvenliği ve güvencesi” üzerinde uluslar arası gıda tekelleri söz sahibi olacaktır.

25 Tükettiğimiz Gıdaların Durumu Nedir?
ZMO İst.Baş.Ahmet Atalık: “Nişasta (mısır) bazlı şeker ucuz olduğundan çoğunlukla ambalajlı malzemelerde, meşrubatlarda ve kolalarda kullanılıyor”. “Çanakkale, İstanbul, Ankara gibi illerden gelen, 25 domates örneğinin yarısından fazlasında “antibiyotik direnç geni” kullanıldığı tespit edildi. Domateste olduğunu artık biliyoruz, patateste de, soyada da olduğunu biliyoruz.”

26 Türkiye’de En Çok Kullanılan GD Bitkiler
Soya Mısır Pamuk Patates Kanola Domates Papaya Şeker pancarı Yazlık kabak

27 GD Bitkilerden Üretilen Yan Ürünler
Mısır ve soya içerikli ürünler: Örneğin, bisküvi, kraker, kaplamalı çerezler, pudingler, bitkisel yağlar, bebek mamaları, şekerlemeler, çikolata ve gofretler, hazır çorbalar, mısır ve soyayı yem olarak tüketen tavuk ve benzeri hayvansal gıdalar ile pamuk GDO’lu olma riski taşıyor.

28 GD hayvanların et verimlerinin arttırılması, (büyüme hormonu üreten gen aktarımı),
Koyunların yün verimini artırmak üzere “keratin geni” kullanımı.

29 NE YAPABİLİRİZ? Ne yediğinizi merak edin.
Ülkemizde ürünlerin GDO’lu olup olmadığına ilişkin   etiket uygulaması yoktur. Yine de bazı ürünlerde “modifiye” nişasta/şeker” gibi ibareler bulunur. “MODİFİYE” yazan ürünlerden uzak durun. Mevsiminde olmayan gıdaları tüketmeyin. Dondurulmuş gıdaları kullanmayın onun yerine konserve ürün tüketin.

30 Mevsiminde aldığınız sebzeleri derin donduruculara koyarak saklayın.
Organik ürünlere yönelin. Geleneksel gıda yöntemlerini canlandırın (kurutma, kavurma, toplu alım ve bizzat yetiştirme vb.).

31 GD tarım ve yem ürünleri Türkiye’deki fiyatların çok çok altındadır
GD tarım ve yem ürünleri Türkiye’deki fiyatların çok çok altındadır. Bu, onları cazip kılmaktadır ama sağlığı ve geleceği tehlikeye attığı bilinmelidir. Bu konuda , bireysel duyarlılığın yanısıra toplumsal kampanyalar da takip edilmeli ve desteklenmelidir. Şüphelendiğiniz ürünler in GDO’lu olup-olmadığı Tarım İl ve İlçe Müdürlükleri ‘ne sorulabilir (Üşenmeyin).

32 Teşekkür Ederİm