SÖZÜNDE DUR AIDS’İ DURDUR

... konulu sunumlar: "SÖZÜNDE DUR AIDS’İ DURDUR"— Sunum transkripti:

1 SÖZÜNDE DUR AIDS’İ DURDUR
1 ARALIK DÜNYA AIDS GÜNÜ SÖZÜNDE DUR AIDS’İ DURDUR

2 DÜNYA AIDS GÜNÜ Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) her yıl 1 Aralık için bir slogan belirlemekte ve tüm ülkeler bu çerçevede toplumu bilgilendirmeye yönelik faaliyetler yapmaktadırlar .

3 DÜNYA AIDS GÜNÜ dönemine karşılık gelen 1 Aralık Dünya AIDS günü için Dünya AIDS Kampanyası tarafından slogan “Sözünde Dur AIDS’i Durdur”dur.

4 DÜNYA AIDS GÜNÜ AIDS ilk olarak 1981 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde keşfedilmiştir. AIDS (açılımı) Acquired Immuno Deficiency Syndrome kelimelerinin kısaltması olarak ortaya çıkmış ve Edinilmiş Yetersiz Bağışıklık Sistemi Sendromu olarak Türkçe'ye çevrilmiştir HIV, Human Immune Deficiency Virus (vücut bağışıklık sistemini bozan virüs), AIDS tamamen vücut bağışıklık sistemi ile ilgili olduğundan, hastalığa sebep olan virüse bu isim verilmiştir.

5 DÜNYA AIDS GÜNÜ Virüs, insan vücudunun hastalıklara karşı direncini sağlayan bağışıklık sistemini etkisiz hale getirmektedir. Vücut bağışıklık sisteminin etkisiz hale gelmesi, virüsten etkilenmeden önce kolayca baş edebildiği diğer hastalık mikroplarıyla artık çarpışamayacak duruma gelmesi demektir. Bu da basit bir enfeksiyonun bile ölümcül hale gelmesine sebep olabilir.

6 DÜNYA AIDS GÜNÜ Bağışıklığını kaybetmiş olan insan vücudu, herhangi bir basit solunum yolu enfeksiyonuna, mantar enfeksiyonlarına vb.lerine kolayca yenik düşebilmektedir. AIDS, HIV enfeksiyonunun son safhasıdır.

7 DÜNYA AIDS GÜNÜ HIV’li bir kişi hasta olmayabilir ve AIDS’e dönüşmeden ortalama 8-10 yıl sağlıklı bir yaşam sürebilir; dışardan bakmakla hasta olduğu anlaşılamaz. Ama virüsü almasından itibaren bulaştırabilir. Bu yüzden sağlıklı görünen bir insandan bu virüsü çok rahat alabilirsiniz.

8 DÜNYA AIDS GÜNÜ HIV ; Cinsel Yolla ,Kan yoluyla ve anneden bebeğe bulaşır. HIV birçok vücut sıvısında bulunmasına rağmen sadece kan, kadın ve erkeğin cinsel salgıları ile bulaşabilmektedir.

9 DÜNYA AIDS GÜNÜ CİNSEL YOLLA BULAŞMA:
Mikrobu taşıyan erkeğin veya kadının cinsel organ salgıları aracılığıyla, her türlü cinsel ilişki (vajinal, anal, oral) ile, erkekten kadına, kadından erkeğe, erkekten erkeğe, kadından kadına bulaşır. Bulaş için virüsü taşıyan kişiyle yapılacak tek bir cinsel temas bile yeterlidir. Enfekte olanların yarısından çoğu hastalığı korunmasız cinsel ilişki yoluyla kapmıştır.

10 DÜNYA AIDS GÜNÜ KAN YOLUYLA BULAŞMA:
Kanda virüsün yoğun miktarda bulunması nedeni ile, virüsü taşıyan kişilerden alınmış kan ve kan ürünleri ile, hastalık bulaşabilmektedir. Damar içi madde alışkanlığı olan kişilerin aynı iğne/enjektörü paylaşmaları ile bulaş giderek artan oranlarda görülmektedir. Kullanılmış ve dezenfekte edilmemiş cerrahi aletler, diş hekimliği aletleri, kesici ve delici aletler (jilet, makas), dövme aletleri ve akupunktur iğneleri ile bulaşır.

11 DÜNYA AIDS GÜNÜ ANNEDEN BEBEĞE BULAŞMA:
HIV, gebelik boyunca, doğum sırasında ve emzirme ile anneden bebeğe geçebilmektedir. Ancak %20-30 olan bu oran HIV pozitif anneye antiretroviral (virusu baskilayan) ilaç başlanmasi, doğumdan sonra ise bebeğe aynı ilacin verilmesi ve elektif sezaryen uygulanmasi ile % 8-10'lara düşürülebilmektedir.

12 DÜNYA AIDS GÜNÜ HIV’nin bulaşmasına neden olmaz.
HIV/AIDS günlük yaşamda, aynı odada bulunma, aynı okulda okuma, aynı havayı soluma ile bulaşmaz. HIV sağlam deriden geçmez. Tükürük, gözyaşı, ter, aksırık, öksürük, idrar, dışkı. El sıkışma, deriye dokunma, okşama, kucaklama, öpüşme. Yiyecekler, içecekler, çatal, kaşık, bardak, tabak, telefon. Tuvalet, duş, musluk, yüzme havuzu, deniz, sauna, hamam. Sivrisinek ve diğer böceklerin sokması, kedi, köpek ve diğer hayvanlarla yaşamak HIV’nin bulaşmasına neden olmaz.

13 DÜNYA AIDS GÜNÜ AIDS ve aynı virüs tarafından meydana getirilen diğer hastalıkların belirtileri hemen hemen aynıdır. Aynı soğuk ve gribin birbirleriyle özdeşleştirilmesi gibi.Fakat AIDS'e ya da ilgili hastalıklarından birine yakalanmış bir kişi için bu belirtiler çok ısrarcıdır ve nedeni yok gibi görünür. Kişi hiçbir zaman kendisini neyin hasta ettiğini bulamaz ve hastalığın üstesinden gelemez.

14 DÜNYA AIDS GÜNÜ HIV INFEKSİYONUNUN KLİNİK SEYRİ HIV infeksiyonunun doğal seyri yedi evreye ayrılarak incelenmektedir. 1. Virüsün bulaşması 2. Primer HIV infeksiyonu ( Akut HIV infeksiyonu ) 3. Serokonversiyon (Antikor oluşmasi) 4. Asemptomatik Dönem 5. Erken Semptomatik Dönem 6. Geç Semptomatik Dönem ( AIDS ) 7. İleri Evre

15 DÜNYA AIDS GÜNÜ Virüsün Bulaşması: HIV/AIDS esas olarak üç önemli yolla bulaşır.: a. Cinsel yolla bulaşma b. Kan ve kan ürünleri ile bulaşma c. Anneden bebeğe bulaşma

16 DÜNYA AIDS GÜNÜ 2. Primer HIV infeksiyonu: ( Akut HIV infeksiyonu ) HIV, vücuda alindiktan 1-6 hafta içerisinde ilk çoğalma döneminde akut infeksiyona neden olur. Bu dönemde klinik bulgular, HIV infeksiyonuna özgü değildir ve değişkendir. Semptomlar ve görülme sikliklari şu şekilde belirtilmektedir:

17 DÜNYA AIDS GÜNÜ Ateş (%96), lenf bezlerinde büyüme (lenfadenopati) (%74), farenjit (%70), deri döküntüleri (%70), kas veya eklem ağrisi (%54), ishal (%32), baş ağrisi (%32), bulanti ve kusma (%27), karaciğer ve dalak büyümesi (%14), pamukçuk (%12). Bir kisim vakada menenjit, ensefalit gibi sinir sistemi bulgularina rastlanir. Bütün bu bulgular 2-4 hafta içerisinde tedavi gerektirmeden geçer.

18 DÜNYA AIDS GÜNÜ 3. Serokonversiyon: Virüsün vücuda girişini takiben, % 95 vakada 6-12 hafta içerisinde HIV'e karşı antikorlar gelişir. Bu antikorların hastalığın ilerlemesini engelleyici etkileri yoktur, ancak hastalığın teşhisi açısından önem taşırlar. Bu döneme "serokonversiyon dönemi" denmektedir. Antikorlar gelişene kadar geçen sürede, kanda virüs mevcuttur ve hasta bulaştırıcıdır.

19 DÜNYA AIDS GÜNÜ 4. Asemptomatik Dönem: Serokonversiyon döneminden sonra infekte kişiler "Asemptomatik Dönem"e girerler. Bu dönemde kişilerde hiçbir belirti ve bulgu yoktur, ama bulaştıcıdırlar. Asemptomatik dönem yıl (ortalama 8-10 yıl) sürer. Transfüzyon yolu ile alanlarda virüs yükü daha fazla olduğundan süre 6 yıl olmakta, virüsü cinsel temasla alan homoseksüel erkeklerde ise bu süre yıla uzamaktadır.

20 DÜNYA AIDS GÜNÜ Fizik muayene bu dönemde genellikle normaldır. %40-50 vakada fizik muayenede yaygın lenfadenopati saptanabilir. Lenf bezi büyümeleri HIV infeksiyonu dışında değişik hastalıklarda da görülebilmektedir. HIV infeksiyonundan olduğunun belirlenebilmesi için lenf bezi büyümelerinin kasık dışında en az iki ayrı bölgede olması, büyüklüklerinin cm çapinda olması ve 3 aydan daha uzun bir süre büyük kalması gerekmektedir.

21 DÜNYA AIDS GÜNÜ Klinik yönden bu dönem latent bir dönemdir. Ancak lenfatik dokularda virüs çoğalmaya devam etmekte ve CD4 hücre sayısı progresif olarak azalmaktadir .

22 DÜNYA AIDS GÜNÜ HIV , insan lenfositlerinin dış zarında CD4 adı verilen bir reseptör protein bulunan lenfositlere bağlanır. CD4 reseptörleri olan hücreler genellikle CD4-pozitif (CD4+) hücreler ya da yardımcı T lenfositleri olarak adlandırılır. Yardımcı T lenfositlerinin görevi bağışıklık sisteminin B lenfositleri (antikorları yapan), makrofajlar ve sitotoksik (CD8+) T lenfositleri gibi, tümü de kanserli hücreler ve istila eden organizmaları yok etmeye yarayan diğer hücrelerini aktive etmek ve bunların koordinasyonunu sağlamaktır. HIV enfeksiyonu yardımcı T lenfositlerini yok ettiğinden vücudun enfeksiyon ve kanserden korunma mekanizmalarını zayıflatır.

23 DÜNYA AIDS GÜNÜ 5. Erken Semptomatik Dönem: Hastalarda ilk kez doktora başvurmalarına neden olan belirtilerin başladığı dönemdir. Halsizlik, baş ağrısı, vücut ağırlığının %10'undan fazla kilo kaybı, nedeni bulunamayan ateş, bir aydan daha uzun süren ve tedavi edilemeyen ishal, deride pullanmalarla seyreden bir hastalık olan seboreik dermatit, yaygın ve sık herpes virüs infeksiyonları, ağızda mantar infeksiyonları en sık karşılaşılan belirti ve bulgulardır.

24 DÜNYA AIDS GÜNÜ 6. Geç Semptomatik Dönem: ( AIDS ) Bu dönemde bağışıklık eksikliği iyice belirgin bir hale gelir, fırsatçı infeksiyon veya kanserler ortaya çıkabilir. Yaygın kullanımında HIV ile ilgili tüm hastalıklar genel olarak AIDS adı ile anılmakta ise de aslında virus vücuda alındıktan sonra geçirilen tüm dönemler HIV infeksiyonu, bunun son basamağı da AIDS dönemidir.

25 DÜNYA AIDS GÜNÜ AIDS'i belirleyen hastalıklar, bağışıklık sistemi sağlam kişilerde hastalık yapmayan ya da bazı özel durumlarda çok seyrek hastalık yapabilen, parazit, virus ve mantarlarin neden olduğu bazı infeksiyon hastalıkları ile, Kaposi sarkomu, beyin lenfomasi gibi bazi özel tür kanser hastalıklarıdır. özellikle bu dönemde fırsatçı infeksiyonların tanısı, tedavisi ve profilaksisi (önleyici tedavisi) önem taşımaktadır.

26 DÜNYA AIDS GÜNÜ Kaposis Sarcoma (KS) Fırsatçı enfeksiyonların en önemlileri Pneumystic Carinii Pneumaonia(PCP), Kaposis Sarcoma (KS) ve deri kanseri dir.

27 DÜNYA AIDS GÜNÜ 7. İleri Evre Gözün retina tabakasının virüse bağlı infeksiyonu olan sitomegalovirüs (CMV) retiniti görülebilir. Bu evreye gelmiş hastalarda, antiretroviral tedaviye rağmen ortalama 2 yıl içerisinde yeni bir AIDS göstergesi hastalığın ortaya çıkışı engellenememektedir.

28 DÜNYA AIDS GÜNÜ HIV vücuda girdiğinden itibaren, vücutta bununla savaşmak için özel antikorlar oluşur. Kandaki bu antikorların ELISA yöntemiyle saptanmasına Anti-HIV testi denir. HIV antikorlarının ELISA yöntemiyle ölçülebilecek düzeye ulaşması için 3 aylık bir süreye (pencere dönemi) ihtiyaç vardır. Bu nedenle test, bulaşma olduktan 3 ay sonra yapılmalıdır. Anti-HIV testinin pozitif (seropozitif) olduğunu söyleyebilmemiz için Western Blot testi denen doğrulama testininde yapılıp sonucunun pozitif olması gerekmektedir.

29 DÜNYA AIDS GÜNÜ KORUNMA
HIV/AIDS'de henüz tam kür elde edilebilecek tedavinin olmayışı ve aşı çalışmalarının da devam ediyor olması nedeni ile hastalığın yayılmasının kontrolünün zor olabileceği düşünülmektedir. Ayrıca yaşam kalitesini artırıp, yaşam süresini uzatan tedavilerin ve fırsatçı infeksiyonların önlenmesi ve tedavisinde kullanılan ilaçların yan etkilerinin fazla olması, kullanım güçlükleri ve yüksek maliyetli olması erken dönemde HIV/AIDS'e özel bir önemin verilmesini ve hastalıkla ilgili eğitimlerin, bilgilendirmelerin hızla yapılmasını kaçınılmaz kılmaktadır. Korunma, virüsün cinsel yolla, kan yolu ile ve anneden bebeğe geçişi önleme esasına dayanmaktadır.

30 DÜNYA AIDS GÜNÜ Cinsel yolla bulaşa karşı korunma: En sık bulaş cinsel temasla olduğu için bu yolla korunma büyük önem taşımaktadır. Cinsel aktiviteden tamamen kaçınarak veya partnerine sadık kalıp, tek eşli yaşayarak kesin olarak HIV infeksiyonunun bulaşı önlenebilmektedir.

31 DÜNYA AIDS GÜNÜ Cinsel temas sırasında prezervatif (kondom, kılıf, kaput) kullanılmasının koruyuculuğu, kondomun lateks olması, doğru ve devamlı kullanılması, yırtık veya delik olmaması kaydıyla ispatlanmıştır. Kadınlar için özel olarak hazırlanmış kondomlar da doğru ve devamlı kullanımda etkili olmaktadırlar.

32 DÜNYA AIDS GÜNÜ Kan ve kan ürünleri ile bulaşa karşı korunma: 1985 yılında antikor testlerinin bulunması ile kan ve kan ürünleri hastaya verilmeden önce HIV yönünden taranmaya başlamıştır. Bu bir yasal zorunluluk olup, 1987 yılından beri de ülkemizde kan ve kan ürünleri HIV yönünden test edilmektedir. Damar içi madde kullanımı alışkanlığının önlenmesi, tedavi edilmesi, ortak enjektör kullanımı risklerinin anlatılması bu grup hastalarda HIV bulaş riskini azaltmaktadır.

33 DÜNYA AIDS GÜNÜ Damar içi uyuşturucu madde bağımlıları yine şırınga paylaşımı nedeniyle risk altındadırlar. Madde etkisinde bulunan bağımlı kendisini ve çevresindeki insanları koruyamamaktadırlar. Bu nedenle madde kullanımı HIV yayılımında son derece önemli bir yere sahiptir

34 DÜNYA AIDS GÜNÜ Bazı Avrupa ülkelerinde ve Amerika Birleşik Devletleri'nde devlet tarafından temiz enjektör dağıtım programları uygulanmakta ve önemli ölçüde başarı sağlandığı bildirilmektedir. Gelişmiş ülkelerde enjektör paylaşımının azaldığı, steril iğne alınışında ve iğne temizleme işlemlerinde artma gözlendiği saptanmaktadır.

35 DÜNYA AIDS GÜNÜ Diş hekimliği ve dövme aletleri, akupunktur ve kulak delme iğneleri gibi kesici ve delici aletler kullanıldıktan sonra yeniden kullanılmadan önce mutlaka dezenfekte edilmelidir veya tek kullanımlık materyaller tercih edilmelidir.

36 DÜNYA AIDS GÜNÜ Anneden bebeğine bulaşmadan korunma:
HIV virüsü taşıyan anne adayları hamileliklerinde alacakları antiretroviral ilaçlar yoluyla bebeklerine virüs geçişini %1′lere kadar indirebilmektedirler. Ayrıca doğum sonrasında da emzirme yoluyla bulaşın önlenmesi için annenin bebeğini emzirmek yerine mama yoluyla beslemesi önerilmektedir. Afrika’da anneden bebeğe bulaşı oranı son derece yüksektir. Açlık nedeniyle anneler bebeklerini kendi sütleriyle beslemektedirler bu da yayılımı arttırmaktadır.

37 DÜNYA AIDS GÜNÜ T.C. Sağlık Bakanlığı ve Küresel Fon ile imzalanan anlaşma çerçevesinde hayata geçirilen “Türkiye HIV/AIDS Önleme ve Destek Programı” kapsamında Ankara İstanbul, İzmir ve Trabzon illerinde 11 yerde Gönüllü Danışmanlık ve Test Merkezi kuruldu. İlerleyen yıllarda Türkiye geneline yaygınlaştırılması planlanan merkezler HIV/AIDS şüphesi taşıyan herkes için önemli bir başvuru noktası olma özelliği taşıyor.

38 DÜNYA AIDS GÜNÜ Başvuru sahiplerinin HIV/AIDS konusunda ücretsiz ve isim vermeden bilgi ve danışmanlık alarak HIV testi yaptırabildikleri GDTM’lerde danışmanlar bireylere HIV/AIDS ile ilgili konularda bilgi verip sorularını cevaplıyor. Talep doğrultusunda hızlı bir şekilde HIV testi de uygulanabiliyor. Test sonuçlarına göre gerekli yönlendirmeleri yapan uzmanlar arzu eden kişilere koruyucu malzeme broşür ve kitapçık gibi bilgilendirme materyalleri sunabiliyor.

39 DÜNYA AIDS GÜNÜ HIV pozitif (+) vakalarında hastalığın ilerlemeden bulunmasını amaçlayan GDTM’lerde hassasiyet gösterilen en önemli nokta gizlilik prensibi. GDTM’lere başvuran veya test yaptıran kişilerin isimlerini veya kimlik bilgilerini beyan etme zorunluluğu da bulunmuyor.

40 DÜNYA AIDS GÜNÜ AIDS ‘e karşı farkındalığın uluslar arası bir sembolü olan kırmızı kurdele’nin özellikle AIDS Gününe denk düşen zamanda takılması topluma AIDS’ e önem verdiğimizin ve bu konuda desteğin önemli olduğunun vurgulanması açısından önemlidir.Söz konusu kurdele,AIDS’ i biliyorum,AIDS’ten korunuyorum,AIDS’den ölenlere saygı duyuyorum mesajlarını taşımaktadır.

41 DÜNYA AIDS GÜNÜ AIDS, günümüzde dünya çapında bir salgın boyutuna ulaşmıştır UNAIDS tahminlerine göre 2006 itibarıyla dünyada 40 milyon erişkin HIV taşıyıcısı vardır yılında yeni HIV vakalarının tahmini sayısı 4,3 milyondur. HIV/AIDS ‘li çocuk sayısının 2,3 milyon olduğu tahmin edilmektedir. Bu vakaların yaklaşık i yeni HIV+ vakalardır.2006 yılında AIDS ten ölen vaka sayısı ise yaklaşık 2,9 milyondur.

42 DÜNYA AIDS GÜNÜ Bu enfeksiyonların yaklaşık %95 inden fazlası gelişmekte olan ülkelerde meydana gelse de günümüzde HIV dünyadaki her bölge için tehdit unsuru halini almıştır.Afrika’nın birçok ülkesinde özellikle sahra altı bölgesinde bulunan ülkelerde HIV/AIDS hala önemli bir tehdit unsuru oluşturmaya devam etmekle birlikte Kenya, Uganda ve Zimbabwe gibi sahra altı Afrika ülkelerinde başarılı kontrol ve tedavi programları ile azalma sürecine girilmiştir.

43 DÜNYA AIDS GÜNÜ Epideminin 2. sıklıkla görüldüğü güney ve güneydoğu Asya’da azalma sürecine giren ülkeler arasında Kamboçya ve Tayland bulunmaktadır.Bunların yanısıra 3.sırada bulunan doğu Avrupa ve orta Asya’daki trend özellikle damar içi madde kullanımına bağlı olarak artmaktadır.

44 DÜNYA AIDS GÜNÜ Ülkemizde1985 ve 2007 arasında 2073 HIV, AIDS vakası olarak toplam 2711 vaka bulunmaktadır.Cinsiyete göre dağılımda erkek vakaların sayıca kadın vakalara göre fazla olduğu görülse de üretken çağlarında bulunan 15/19 yaş arasında kadın vakaların erkeklere oranla daha çok görülmesi dikkat çekmektedir.Vakaların %69’unu erkekler oluşturmaktadır ve ülkemizde enfeksiyondan en fazla etkilenen nüfus grubu yaş grubudur.

45 DÜNYA AIDS GÜNÜ Enfekte olanların yarısından çoğu korunmasız cinsel ilişki yoluyla hastalığı kapmıştır %52. Homoseksüel, Biseksüel cinsel ilişki toplam sayısının %8’ini ve damar içi ilaç bağımlıları %6’sını oluştururken, kan naklinden ortaya çıkan vakalar %2,3 te kalmaktadır.

46 DÜNYA AIDS GÜNÜ Sağlık Bakanlığı tarafından, aralarında eşcinsellerin örgütlerinin de bulunduğu sivil toplum kuruluşlarının iş birliğiyle HIV/AIDS'in önlenmesine yönelik projeler yürütülüyor  2006 yılının nisan-mayıs aylarında başlatılan projeler kapsamında 34 bin 656 adet ücretsiz kondom dağıtıldı HIV riski altındaki grupların değerlendirildiği bir araştırmaya göre, genç ve eğitimli seks işçileri risk altında olduklarının daha fazla bilincindeler. Bir AIDS hastasının yıllık ilaç gideri 10 bin doları buluyor.

47 DÜNYA AIDS GÜNÜ Henüz virüse karşı tam olarak etkili bir ilaç veya koruyucu aşı yoktur. Varolanların tümü virüsün çoğalmasını önler ve böylece hastalığın ilerlemesini yavaşlatır. Bazılarında kombinasyon tedavisiyle kandaki virüs saptanamayacak düzeylere düşürülebilmiştir. Ancak, iyileşme olduğu kanıtlanmamıştır.

48 DÜNYA AIDS GÜNÜ Yeni antiviral ilaçlar ve fırsatçı enfeksiyonları tedavi etmek ve korunma sağlamak için yöntemlerin geliştirilmesiyle pek çok kişide AIDS tanısı konduktan sonra yıllar boyu fiziksel ve zihinsel yetenekler korunmaktadır. Bu nedenle AIDS iyileştirilemese de tedavi edilebilir bir hastalık haline gelmiştir.

49 DÜNYA AIDS GÜNÜ Güçlü etkisi olan ilaçlar düzenli kullanıldıklarında virüs miktarını genellikle 10 kat ile 100 kat arasında düşürür. HIV genellikle bu ilaçların tümüne, ilaçlar tek başına kullanılırsa, ilaca ve hastaya bağlı olarak birkaç gün ile birkaç yıl arasında değişen bir sürede direnç geliştirir.

50 DÜNYA AIDS GÜNÜ En etkili tedavinin en az iki ilacın kombinasyon halinde verilmesi olduğu anlaşılmaktadır. İlaç kombinasyonları HIV pozitif kişilerde AIDS'in başlangıcını geciktirebilir ve ilaçların tek başına kullanılmasıyla karşılaştırıldığında yaşamı uzatabilir.