Eski Yunan Tıbbı Prof. Dr. Tamer Akça.

... konulu sunumlar: "Eski Yunan Tıbbı Prof. Dr. Tamer Akça."— Sunum transkripti:

1 Eski Yunan Tıbbı Prof. Dr. Tamer Akça

2 Eski Yunan Uygarlığı (M.Ö. 1500 – M.S. 500)
Yunanistan, Makedonya ve batı Anadolu çağdaş uygarlık, Eski Yunan’a çok şeyler borçlu ancak bu uygarlığın gelişmesinde, Etiler, Frigler, Lidyalılar ve İyonların büyük katkıları var Yunan Tıbbı

3 Eski Yunan Uygarlığı (M.Ö. 1500 – M.S. 500)
başlıca kentleri Atina ve Sparta askeri, ticari, bilim ve kültür başarıları I. Jüstinyen ‘in (M. S. 527–565) Atina’daki Eflatun Akademisini kapaması ile son buldu Yunan Tıbbı

4 Eski Yunan Tıbbı Yunan Tıbbı

5 1. mitolojik dönem (Hippokrat öncesi dönem; M. Ö. IV. yy) 2
1. mitolojik dönem (Hippokrat öncesi dönem; M.Ö. IV. yy) 2. bilimsel dönem (Hippokrat tıbbı) Yunan Tıbbı

6 Mitolojik Dönem Yunan Tıbbı

7 Mitolojik Dönem asklepios-(esculape, aesculape) afrodit; kadın cinselliği ve sorunları hera; gebe kadınların koruyucusu herakles; sedatif bitkiler ve hidroterapi (heraklera) Yunan Tıbbı

8 Asklepios (M.Ö. 14. yy- M.S. 4. yy)
asklepionlar (M.Ö. 4. yy) 200 adet epidaures, istanköy, ve bergama bergama M.Ö. 5. yy.da bergamalı Askias, Yunanistan’da Mağradağ’da avlanırken düşer ve ayağını kırar epidauros’ta tedavi görür vatandaşlarına hizmet olsun diye Bergama Asklepion’unu kurar bilinen Asklepionlar içinde en iyi korunan kütüphane, tiyatro, tapınaklar içerir Yunan Tıbbı

9 Asklepionlarda Tedavi
rüya ile telkin şifalı otlar, müzik ve temsil her sınıftan halk her çeşit hastalık (felç, göğüs darlığı, mide ağrıları, psikozlar, körlük) tabiatüstü bir kuvvet ile şifa bulacağına, derdinden kurtulacağına inanıyordu galenos bile yarası için gitmişti Yunan Tıbbı

10 Asklepionlarda Tedavi
BÜTÜN TANRILARIN ULULUĞU İÇİN MUKADDES YERE ÖLÜMÜN GİRMESİ YASAKTIR Yunan Tıbbı

11 Asklepionlarda Tedavi
temizlik adak tanrı heykelleri önünde dua mukaddes su rüyaya yatış Yunan Tıbbı

12 Incubation sleep: Asclepius, attended by Hygiea, treats a sleeping woman. Votive relief, 4th century BC. Yunan Tıbbı

13 Hippokrat Tıbbı (Akılcı Tıp)
Yunan Tıbbı

14 Altın Yıllar; M.Ö. 490–429 eşsiz refah devri birçok aydın insan bir arada felsefede Sokrates, dramda Eudipides, şiirde Sophokles vb. bilime dayanan tıbbın doğması ve tarihin en büyük hekiminin çıkması da bu devre rastlar Yunan Tıbbı

15 Hippokrates M.Ö. 460’da Anadolu sahillerindeki Kos (İstanköy) adasında mitolojik sağlık tanrısı Eskülap soyundan kos’daki 2500 yıllık çınar ağacı Yunan Tıbbı

16 Hippokrates istanköy’den genç yaşında ayrıldı makedonya hükümdarı Percidas’ı tedavi etti illirya‘ya giderek veba ile mücadele etti salgın ile mücadeleye Yunanistan’da devam etti iran hükümdarı Serhas’ın davetini reddetti (düşman ülke) trakya’da deli zannedilen Demokritos ‘u muayene ettiğinde deli değil büyük bir filozof olduğunu fark etti teselya’ya döndü ve bu gün Larissa denilen Yenişehir feneri kasabasında M.Ö. 377 ‘de öldü Yunan Tıbbı

17 Hippokrates 153 kadar eser yazdı (oğulları ve damatları?)
yazdığı kesin olan 11 eser (dünyanın en eski tıp eserlerinden) Emile Littre tarafından derlendi çok daha önce (M.Ö. III yy) İskenderiye’de Süryanice ‘ye ve Arapça’ya insanın tabiatı, aforizmalar (8 kitap), salgılar, hastalık semptomları (7 kitap), fonetik (2 kitap), geriatri, intani hastalıklarda rejim, dietetik, baş yaraları, kırık ve çıkıklar, fetüs, suların kullanılması, kemikler, dişler, diabet, yaralar, cerahatler, basur Yunan Tıbbı

18 Hippokrat’ın Andı genç hekimlere ahlak düsturu esaslarının sağlamlığı sanatın şerefini sorumluluğunu göstermekte her yeni keşiften bol bol faydalanmasını, meslek sırrını muhafaza ederek boş boğazlıktan sakınması, her şeyden önce hastasının iyiliğini araması, konsültasyonlardaki durumlardan çıkarı için faydalanmamasını Yunan Tıbbı

19 Hekim Apollo, Aesculapius, Hygia, Panattea adına and içerim ki tüm tanrı ile tanrıçaları tanık tutarım ki, bu yemini kendi yetenek ve hükmümle yerine getireceğim. Bana bu sanatı öğreteni babam gibi tutacağım. Onun dostu olacağım ve maddiyatımı onunla paylaşacağım. Onun çocuklarını kardeşim bileceğim. İstedikleri takdirde bu sanatı onlara karşılıksız öğreteceğim. Tıbbi bilgilerimi yalnızca çocuklarım, hocamın çocukları ve bu mesleğe girip kuralları kabul etmiş olanlarla paylaşacağım. Yetenek ve hükmüm doğrultusunda hastalarımın iyiliği ve yararı için diyet uygulayacağım ve kimseye zarar vermeyeceğim. Ne ölümcül ilaç isteyene böyle bir amaçlı ilaç vereceğim ne de ölümüne neden olacak bir tavsiyede bulunacağım. Bir kadının çocuk düşürmesine yardım etmeyeceğim. Sanat ve hayatımın temizliğini ve kutsiyetini koruyacağım. Mesaneden taş alma müdahalesi yapmayacağım, bunu uzmanına bırakacağım. Girdiğim her ev, hastamın iyiliği içindir. Özgür ya da köle olsun hiçbir insana tacizde bulunmayacağım. Hastama ait bilgileri kimseye açıklamayacağım ve onları sır olarak saklayacağım. Eğer bu yeminimi tutarsam insanlar arasında her zaman hürmet göreyim, eğer tutmazsam aksine uğrayayım. Yunan Tıbbı

20 Hippokrat Ekolü pisagor ve Empedocles’in görüşlerini kabul eder sihirbazlığı şiddetle reddeder yalnız doğaya inanır (insanların yaşayabilmesi için dış tesirlere uyması zorunludur. O halde hekim tabiatı gözlemelidir) pisagor’un nazariyesi, Hippokrat ‘ın tıp nazariyesine temel olmuştur tıp bilimini deneye dayandırır, batıl inançları reddeder hastalığı tabii kuvvetlerin dengelediğine inanır, hekim ise tabiata yardımcı olmalıdır: (Denge, vücut için sağlıktır.) Yunan Tıbbı

21 Hippokrat’a Göre Hastalıklar
birinci konsept insan bedeni ve çevresinin bilinmesinin önemi hastalıkların nedenlerinin anlaşılması ve oluşumun bilinmesi; insan bünyesinin iyi bilinmesinin yanında onun vital çevresi ve bunlar arasında karşılıklı etkileşimin ve bunun yanında ekolojik ortamın iyi bilinmesiyle mümkündür Yunan Tıbbı

22 Hippokrat’a Göre Hastalıklar
ikinci konsept hastalık beden bütünün bozukluğunun sonucudur hastalık beden bütününün uğradığı bir afettir ve burada sadece hastalığın neden ve sonuçları değil vücudun savunma mekanizmalarının da göz önüne alınması gerekir Yunan Tıbbı

23 Hippokrat’a Göre Hastalıklar
üçüncü konsept bedenin vital fonksiyonu organizmanın neşrettiği dört humora (sıvı) bağlıdır Yunan Tıbbı

24 Yunan Tıbbı

25 Hippokrat’a Göre Hastalıklar Dört Humor Teorisi
doğada belirli oranda birbirinden ayrıştırılamayan dört unsur vardır toprak / hava / ateş / su bu unsurlar niteliklerine göre de dört özellik gösterirler: sıcak-soğuk, kuru, nemli. hastalıkların tezahürü hasta organa göre değişiyordu (hiçbir zaman evrensel reçete olamaz) vücut, çoklu elemanların bir bütünüdür Yunan Tıbbı

26 Hippokrat’a Göre Hastalıklar Dört Humor Teorisi
organizmanın vital fonksiyonu 4 tip humorun sekresyonuna bağlıdır —Kan kalpte bulunur ve oradan yönetilir —Balgam; hipofizden salgılanır —Sarı safra; karaciğerden salgılanır —Kara safra; küçük venler tarafından salgılanır normal koşullarda bu organların sekresyonunda bir denge vardır herhangi birinin fazla salgılanması hastalığa neden olur Aşırısı organizma tarafından boşaltılır Yunan Tıbbı

27 Hippokrat’a Göre Hastalıklar
dördüncü konsept temel dengedeki kırılma, hastanın kendisindeki içsel faktör veya dışsal faktörlere (atmosfer/yaşam tarzı/beslenmeye bağlı) ya da bu her ikisinin bir arada olmasına bağlıdır Yunan Tıbbı

28 Hippokrat’a Göre Hastalığın Seyri
(aslında bu mekanizma ateş ve septisemi için geçerlidir) inkubasyon dönemi; Humor cruditesinde artma olur kritik dönem; hastalık şiddeti ve yayılması en üst düzeydedir son bulma dönemi; kötü humorlar boşalır Yunan Tıbbı

29 Hippokrat’ın Hasta Muayenesi
hippokrat’a göre hasta muayenesi semptomların metodik olarak incelenmesidir önce çok sık rastlanan hastalıklar belirtileri, semptomları ve sıralarına göre sınıflandırılır Yunan Tıbbı

30 Hippokrat’ın Hasta Muayenesi
birinci aşama özgeçmiş ikinci aşama belirtiler (ateş, dispne, sindirim bozuklukları, boşaltım bozuklukları) üçüncü aşama yerel semptomlar (bulgular) dördüncü aşama metodik muayene (yüz, gözler, hastanın yataktaki durumu, ağrı sızısı, eklemlerin sertliği, solunum ritmi, yaralar, terleme, uyku durumu, idrar ve idrarın rengi, balgam ve cerahat muayenesi) Yunan Tıbbı

31 Tıp Okulları Yunan Tıbbı

32 Dogmatizm istanköy ekolünün dogmalarına sadık kalan Hippokrat’ın damadı Polybios ile oğulları Thesallos ve Dracon gözleme dayanan akıl yürütmeyi esas alır platon (M.Ö ) fiziği ve onun pnömo teorisine dayanır evrendeki dört elemana karşılık pnöma’nın organizmanın işlevlerinde önemli rolü vardı. Pnöma vücuda ağız ve akciğerle girer sonra kalbe geçerek oradan yaşamı yönetecek şekilde dağılır. Bu dağılım düşüncenin hareketi ve işlevlerine göre oranlı olur. müshiller purgasyon ve kan alma önemli yer tutar Yunan Tıbbı

33 Dogmatizm Kos’lu Praksagoras (M.Ö. 340-?): Nabzın önemini ve hastalıklarda değişimini inceledi Kargstos’lu Diokles (M.Ö. 4 yy.): Embriyoloji ve anatomi dietetik üzerine (ateş hastalık değil, bulgudur) Aristote (M.Ö. 384–322): kalbin dolaşımın temel organı olduğu fakat bunun yanında ruh ve düşüncenin de merkezi olduğu Teophraste (M.Ö. 372–285): Şuur kaybı, baş dönmesi Yunan Tıbbı

34 İskenderiye Tıp Okulu İskenderiye: Büyük İskender’in M.Ö. 322’de ölümünden bir yıl sonra kurulmuş bir kent burada bir tıp okulu ile ciltlik bir kütüphane vardı okulun temsilcileri Yunanlı idiler Yunan Tıbbı

35 İskenderiye Tıp Okulu Kadıköylü Herophilus (M.Ö. 335–285): ilk defa halk önünde diseksiyon yaptı. Beyinde keşfettiği venöz sinuslerden birine “Herophilus’un şarap çanağı”anlamına gelen “Torcular herophili”adını verdi. Duedonuma adını verdi ve nabzı doğru saydı. Keoslu Erasistratus (M.Ö. 300–240): Beyini, beyincikten ve motor sinir ile sensitif sinirleri birbirinden ayırdı. Sinirleri hava dolu boş borucuklar olarak görüyordu. Yaptığı deneyler, dört hılt nazariyesinin doğruluğunun şüphe uyandırmasına yol açtı Yunan Tıbbı

36 Yunan Tıbbı

37 İlyada okuma önerisi Doktor Çehov'dan Öyküler Homeros, Can Yayınları
Anton Çehov, Çeviren: Mehmet Özgül Yunan Tıbbı