Aile Hekimliğinde Akılcı Antibiyotik Kullanımı

... konulu sunumlar: "Aile Hekimliğinde Akılcı Antibiyotik Kullanımı"— Sunum transkripti:

1 Aile Hekimliğinde Akılcı Antibiyotik Kullanımı
Prof. Dr. Salih Hoşoğlu Dicle Üniversitesi Diyarbakır

2 Antibiyotik Direnci Antibiyotiklerin gereksiz kullanımı tüm dünyada önemli bir problem Son 20 yılda aşırı antibiyotik kullanımı hızlı bir direnç gelişimine yol açtı Antibiyotik direnci, dünyada ve ülkemizde hastaları ve toplumu tehdit etmektedir Direnç gelişimi ile yeni antibiyotik geliştirilmesi arasındaki yarış, direnç gelişimi yönünde ağır basmaktadır

3 AINF

4

5 En çok satılan ilaçlar Dünya 1. Kalp-damar % Santral SS % Metabolik % Antibiyotik % Solunum S. % 9.3 Türkiye 1. Antibiyotik % Ağrı kesici % Romatizma % Soğuk algın. % Vitamin % 7.3

6 Türkiye’de antibiyotik kullanımı nereye gidiyor?

7 IMS verilerine göre Türkiye’de son on yılda antibiyotik tüketimi

8 The Lancet Infectious Diseases
Antibiotic use in eastern Europe: a cross-national database study in coordination with the WHO Regional Office for Europe Ann Versporten, MPH, Ganna Bolokhovets, PhD, Lilit Ghazaryan, MPharm, Vafa Abilova, MPharm, Galina Pyshnik, Tijana Spasojevic, MPharm, Irma Korinteli, MD, Lul Raka, PhD, Baktygul Kambaralieva, MSc, Lidija Cizmovic, MPharm, Angela Carp, MPharm, Vesela Radonjic, PhD, Nargis Maqsudova, MPharm, Hatice Demet Celik, MScPharm, Marina Payerl-Pal, MD, Hanne Bak Pedersen, MSc, Nina Sautenkova, MPharm, Herman Goossens, PhD and on behalf of the WHO/Europe-ESAC Project Group The Lancet Infectious Diseases DOI: /S (14) Copyright © World Health Organization. Published by Elsevier Ltd/Inc/BV. All rights reserved. Terms and Conditions

9 2011 yılında Doğu Avrupa Ülkelerinde Antibiyotik Tüketim Miktarları
Figure 1 2011 yılında Doğu Avrupa Ülkelerinde Antibiyotik Tüketim Miktarları Total antibiotic use in 12 European countries and Kosovo, 2011 The category (WHO anatomical therapeutic chemical subgroup) “Other β-lactam antibacterials, cephalosporins” includes carbapenems and monobactams. “Other antibacterials” includes glycopeptide antibacterials, polymyxins, fusidic acid, imidazole derivates, nitrofuran derivates, and other antibacterials. DDD=defined daily doses. *Reported only outpatient antibiotic use. Source: The Lancet Infectious Diseases (DOI: /S (14) ) Terms and Conditions

10 University of Antwerp and WHO: Antibiotic consumption in non-EU countries

11 Penisilin Grubu Antibiyotikler
Figure 2 Penisilin Grubu Antibiyotikler Total penicillin (J01C) use subdivided into four main subgroups in 12 European countries and Kosovo, 2011 DDD=defined daily doses. *Reported only outpatient antibiotic use. Source: The Lancet Infectious Diseases (DOI: /S (14) ) Terms and Conditions

12 Sefalosporin Tüketimi
Figure 3 Sefalosporin Tüketimi Total cephalosporin use subdivided into four main subgroups in 12 European countries and Kosovo, 2011 DDD=defined daily doses. *Reported only outpatient antibiotic use. Source: The Lancet Infectious Diseases (DOI: /S (14) ) Terms and Conditions

13 Makrolid ve sulfonamid tüketimi
Figure 4 Makrolid ve sulfonamid tüketimi Total macrolide (J01FA) and lincosamide (J01FF) use subdivided into four main subgroups in 12 European countries and Kosovo, 2011 DDD=defined daily doses. *Reported only outpatient antibiotic use. Source: The Lancet Infectious Diseases (DOI: /S (14) ) Terms and Conditions

14 Kinolon tüketimi Figure 5
Total quinolone (J01M) use subdivided into three main subgroups in 12 European countries and Kosovo, 2011 DDD=defined daily doses. *Reported only outpatient antibiotic use. Source: The Lancet Infectious Diseases (DOI: /S (14) ) Terms and Conditions

15

16 Antibiyotik Bulunan Reçete - Yüzdesi
REÇETE BİLGİ SİSTEMİ YILLARI AİLE HEKİMLERİ ve UZMAN HEKİMLER E-REÇETE DAĞILIM VERİLERİ 2013 YILI Aile Hekimi Uzman Hekim Reçete Sayısı ,00 Antibiyotik Bulunan Reçete - Yüzdesi %33.95 %38.65 Kaynak: RBS, 2013

17 2013 YILI TÜRKİYE DURUM TESPİTİ
2013 Yılı Aile Hekimleri Antibiyotik Bulunan Reçete Yüzdesi Kaynak: RBS, 2013

18 TÜRKİYE GENELİ BÖLGELER KARŞILAŞTIRMASI REÇETE BİLGİ SİSTEMİ 2012 AİLE HEKİMLERİ ‘‘ANTİBİYOTİK BULUNAN REÇETE YÜZDESİ’’ Kaynak: RBS, 2014

19 Akılcı Antibiyotik Kullanımı Ne Demektir?

20 Akılcı Antibiyotik Kullanımı Nedir?
Doğru endikasyonda, maksimum etkinliği, en az direnç geliştirme ve en az yan etki riskiyle optimum maliyetle elde etmek ya da Doğru endikasyon Doğru ilaç Doğru doz, zaman ve uygulama yolu ile Uygulamayı izleyerek kullanılmasıdır

21 Antibiyotikler farklıdır
Bakteriler başlangıçta yada zaman içinde dirençli olabilir Antibiyotik uygulaması kür şeklinde olmalıdır Belli süre ve dozda uygulanmalı ve kesilmelidir Antibiyotik direnci yayılabilir Bakteriden bakteriye Hastadan hastaya Hayvanlardan insanlara Gelişen direnç kalıcıdır

22 Çevreci Olmalıyız Bakteriler insanların düşmanı değil
Bütün bakterileri yok etmek istemiyoruz Sadece enfeksiyon yapanları öldürme hakkımız var Antibiyotik kullanımı sınırlı ve ölçülü olmalı Patojen olmayanları öldürmemeli/dirençli hale getirmemeli

23 Antibiyotik Kullanma Endikasyonları
Tedavi amaçlı: Mikrobiyolojik kanıtla kullanım Ampirik kullanım Proflaktik kullanım Cerrahi Medikal 2 / 1

24 Tedavi amaçlı kullanıma karar verme?
Sadece bakteriyel enfeksiyonlarda kullan Her ateşin sebebi enfeksiyon değil Antibiyotik sekonder bakteriyel enfeksiyonu önlemez Sadece daha dirençli bakterilere yer açar

25 Ampirik antibiyotik kullanımı için
Gerçek endikasyon olmalı Enfeksiyonun yeri bilinmeli yada tahmin edilmeli Etken bilinmeli/tahmin edilmeli Etkenin duyarlılığı bilinmeli/tahmin edilmeli Bu etkene/etkenlere etkili en dar spektrumlu, en ucuz, en az yan etkisi olan antibiyotik seçilmeli Hastanın özel durumu varsa dikkate alınmalı

26 Birinci Basamakta Direnç
Türkiye’de Durum Nedir?

27 2012 yılı E. coli sonuçları E.coli Direnç (%) Çalışılan izolat sayısı
Direnç (%) Çalışılan izolat sayısı Seftazidim 32.7 1881 Seftriakson 47.2 1390 Sefotaksim 43.2 1045 Siprofloksasin 44 1791 Gentamisin 27.7 2187 GSBL 42.5 2460

28 2012 yılı K. pneumoniae sonuçları
K.pneumonae Direnç (%) Çalışılan izolat sayısı Seftazidim 47.8 979 Seftriakson 55.2 727 Sefotaksim 54 539 Siprofloksasin 30.9 1075 Gentamisin 30.3 1233 GSBL 47.5 1353

29 2012 yılı S. pneumoniae sonuçları
Direnç (%) Çalışılan izolat sayısı Penisilin (nonmenenjit) 10,6 66 Penisilin (menenjit) 47,1 17 Eritromisin 30,3 89 Levoflaksasin 4,9 82

30 UAMDSS Verileri

31 †En düşük ve en yüksek yüzdeler belirtilmiştir.
Direnç (%) E. coli Antibiyotik Grubu Türkiye AB Ülkeleri (EARSS)† 3.kuşak sefalosporinler 44 3-31 Florokinolonlar 48 8-42 Aminoglikozitler 24 4-20 †En düşük ve en yüksek yüzdeler belirtilmiştir.

32 Direnç (%) K. pneumoniae
Antibiyotik Grubu Türkiye AB Ülkeleri (EARSS)† 3.kuşak sefalosporinler 51 2-81 Florokinolonlar 30 3.5-72 Aminoglikozitler 19 0-71 †En düşük ve en yüksek yüzdeler belirtilmiştir.

33 †En düşük ve en yüksek yüzdeler belirtilmiştir.
Direnç (%) Antibiyotik Grubu Türkiye AB Ülkeleri (EARSS)† MRSA 32 0.8-54 †En düşük ve en yüksek yüzdeler belirtilmiştir.

34 Antibiyotiklerin en sık yanlış kullanıldığı durumlar
Üst solunum yolu enfeksiyonları Tonsillofarenjit Rinit Grip Otitis Media 34 34

35 Üst solunum yolu enfeksiyonlarında antibiyotik
ÜSYE % viral Bakteriyel en yaygın etken S. pyogenes (A Grubu beta Hemolitik) Penisiline % 100 duyarlı Grip vakalarında antibiyotik kullanmak bakteriyel enfeksiyonu engellemez

36 Arroll and Kenealy, Antibiotics for the common cold
Arroll and Kenealy, Antibiotics for the common cold. Cochrane Database of Systematic Reviews. Issue 4, 2003 9 randomize plasebo kontrollü çalışmayı içeren bir metea-analiz çalışmasında 2249 hasta değerlendirildi Sonuç: Üst solunum yolu enfeksiyonlarında antibiyotik kullanımının bir faydası görülmedi ve antibiyotiğe bağlı ciddi yan etkiler görüldü

37 Akılcı antibiyotik kullanımında amaç
Direnç gelişimini/tedavi başarısızlığını önlemek Hastalarda yan etkiden kaçınmak Çevreye verdiği yan etkileri azaltmak Gereksiz maddi kayıpları önlemek

38 IRrasyonel Antibiyotik Kullanımı
Tedavi başarısızlığı (morbidite, mortalite) Yan etkiler Ekonomik yük DİRENÇ Dirençli infeksiyon Tedavi başarısızlığı

39 Hekimler Neden Gereksiz Antibiyotik Yazar?

40

41 Bir meta analizde 6301 çocuk hastayı içeren 17 çalışma değerlendirildi Ailelerin eğitimini içeren müdahalelerde doktor reçeteleme oranları % 6-21 azaldı

42 Antibiyotikleri Kısıtlamada Halka Dönük Kampanya
Fransa Örneği Daha önce Avrupa’da en fazla antibiyotik kullanılan ülkelerden olan Fransa bunu kampanya ile aşağı çekti

43 ESAC 2002 43 43

44 HALK EĞİTİLDİ Halk yazılı materyallerle ve televizyon reklamlarıyla eğitildi. “Antibiyotikler otomatik değil” Les antibiotiques ne sont pas automatiques Kampanyanın önderliğinin Fransız Enfeksiyon Hastalıkları Derneği üstlendi. 44 44

45 Mesajlar Unutma! Grip ya da soğuk algınlığında antibiyotik almanızın faydası olmayacak Antibiyotik alırsanız dirençli bakterileri kazanmanıza neden olacak Gereksiz antibiyotik kullanılması sizde ishal gibi yan etkilere neden olabilir 45 45

46 Fransa Aynı sezonda antibiyotik tüketimi % 40 azaldı

47 47 47

48 2008 48 48 48

49 Fransa örneğinden çıkarılacak sonuç
Antibiyotik tüketimi kasım-mart dönemi “grip sezonuyla” yakından ilişkili Halkın grip ve rinitle ilgili bilgilendirilmesi antibiyotik tüketimini azaltmaktadır 49 49

50 Fransa’da ayaktan antibiyotik kullanımı, 1000 kişiye tanımlanmış gün doz olarak (DDD), 2001–2008.
Ambulatory antibiotic use in France expressed as defined daily doses (DDD) per 1000 inhabitants per day, 2001–08. Comparison between data reported by the ESAC project and IMS pharmacy data obtained by converting dispensed packages into DDD (using the 2008 version of the WHO ATC/DDD classification). Chahwakilian P et al. J. Antimicrob. Chemother. 2011;66: © The Author Published by Oxford University Press on behalf of the British Society for Antimicrobial Chemotherapy. All rights reserved. For Permissions, please

51 Fransa’da her 1000 kişiye yıllık doktor başına antibiyotik reçete sayısı (EPPM panel), 2001, 2004 and 2009 yıllarında yaş gruplarına göre Antibiotic prescriptions per 1000 inhabitants per year by office-based doctors (EPPM panel) in France, stratified by age groups for the years 2001, 2004 and 2009. Chahwakilian P et al. J. Antimicrob. Chemother. 2011;66: © The Author Published by Oxford University Press on behalf of the British Society for Antimicrobial Chemotherapy. All rights reserved. For Permissions, please

52 Fransa’da doktor başına antibiyotik konsültasyon yüzdesi (EPPM panel), 1984–2009 yılları için
Proportion of consultations by office-based doctors (EPPM data) for a specific diagnosis resulting in antibiotic prescriptions in France, 1984–2009. Chahwakilian P et al. J. Antimicrob. Chemother. 2011;66: © The Author Published by Oxford University Press on behalf of the British Society for Antimicrobial Chemotherapy. All rights reserved. For Permissions, please