KEÇİ SÖĞÜDÜ Salix Caprea.

... konulu sunumlar: "KEÇİ SÖĞÜDÜ Salix Caprea."— Sunum transkripti:

1 KEÇİ SÖĞÜDÜ Salix Caprea

2 Bilimsel sınıflandırma
Alem: Plantae (Bitkiler) Bölüm: Magnoliophyta(Kapalı tohumlular) Sınıf: Magnoliopsida (İki çenekliler) Takım: Malpighiales Familya: Salicaceae(Söğütgiller) Cins: Salix(Söğüt) Tür: S. caprea Binominal adı: Salix caprea

3 Familya : SALICACEAE Kışın yapraklarını döken ağaç yada çalı halinde odunsu bitkilerdir. Yaprakları almaçlı dizili, sade yapıda, tam kenarlı, dişli yada lobludur. Kulakçıkları bulunur. Hem anemogam hem de entomogamdır. Bir cinsli iki evcikli olan çiçekler teker teker değil, rasemus halinde kurullar oluşturur. Bu kurullar bazılarında dik durur (Salix), bazılarında aşağı sarkar (Populus). Herbir çiçeğin bir brahtesi bulunur. Bazılarında brahte kenarı düzdür, bazılarında ise dişli yada parçalıdır. Erkek çiçeklerde her bir brahte koltuğunda 2-10 (50) stamen vardır. Dişi çiçeklerde ise 2-5 (10) karpel bulunur. Ovaryum üst durumlu, iki karpelli ve bir gözlüdür, içinde sayısız tohum tomurcuğu bulunur. Periant yoktur ya da körelmiştir. Taksonlarından pek azı odun ürünü bakımından önemlidir; asıl önemli görevleri, su ve toprak koruması açısındandır. Kavak ve Söğütlerin tohumları çimlenme enerjilerini çok çabuk yitirdiklerinden, tohumların olgunlaşıp etrafa dağılması sırasında, yani ilkbahar sonu ve yaz aylarının başında, ancak toprağın nemli veya ıslak kalabildiği sınırlı yerlerde çimlenebilirler. Salicaceae familyasında meyve lokolosit kapsüldür. Tohumlar çok küçük olup, tüylüdür. Çimlenme özelliklerini çabuk yitirirler. Çelikle çok kolay üretilirler. Familyanın üç cinsi bulunur. Bunlar Salix, Populus ve Chosenla ‘dır. Bu üç cinsin 335 kadar taksonu vardır. Çoğunlukla kuzey yarı kürenin ılıman kesimlerinde yayılır.

4 Salix L. Söğütler Çoğunlukla çalı (boylu, bodur), bazen de ağaç halinde odunsu bitkilerdir. Yapraklarını dökerler, ender olarak herdem yeşildir. Tomurcuklar tek bir pulla örtülü olup, sürgüne tamamen yatmış durumdadır. Tomurcuklar sürgünlere sarmal yada bir kaç türde karşılıklı dizilmiştir. Tepe tomurcuğu dumura uğramış, simpodial büyüme yaparlar genellikle sade, şeritsi yada geniş yumurta şeklinde olup, kısa saplı, tüylü yada çıplaktır. Sürgün özü yuvarlaktır. Bir cinsli iki evcikli entomogam bitkilerdir. Çiçek kurulları dik durur. Brahtenin kenarı tam ve genellikle tüylüdür. Periant yoktur, bal bezesine değiştiği sanılmaktadır. Söğüt çiçeklerinin dip taraflarında önlü arkalı 1-2 adet değişik biçimlerde bal bezeleri vardır. Erkek çiçeklerin stamen sayısı 1-5, ancak çoğunlukla 2 adettir. Bunların filamentleri çoğunlukla serbest, bazen az ya da çok kaynaşmıştır. Dişi çiçeklerde dik duran kedicik halinde kurullar oluşturur. Her bir dişi çiçeğin tüylü bir brahtesi, bunun koltuğunda 2 karpelli tek gözlü bir pistil bulunur. Ovaryumda bol sayıda tohum tomurcuğu vardır.

5 Meyve lokolocit kapsüldür
Meyve lokolocit kapsüldür. Tohum çok küçük olup, diplerinde uçmaya yarayan tüy demetleri vardır. Çoğunlukla su ve dere kenarlarında, düz alanlarda yetişir. Durgun sudan etkilenmez. Işık ağacı olan söğütlerin besin ve nem istemleri yüksektir. Ancak ekstrem iklimlere karşı duyarlı değildirler. Salix’lerin sıcaklık istekleri az olup soğuk iklim koşullarına dayanıklı olan ağaç ve çalılardır. Bol ışığı ve güneşli yerleri severler. Salix caprea hariç diğerleri ışık ağacıdır (gölge ağacıdır). Odunu açık renkli, hafif, kolay yarılır ve elastikidir. Traheler küçük ve dağınık, öz ışınları iki sıralı (heterocellüler)’dir. Odunlarının kullanım yerleri ise, takunya, kürdan, yoğurt kapları, çeşitli tarım araçları yapımında ve bunun gibi küçük el sanatlarında kullanılır. Eskiden kara barut yapımında çok kullanılmıştır. İnce çubuklarından kömür yapılarak ressam kalemleri olarak yararlanılır. Ancak, söğütlerden asıl olarak ince elastiki sürgünlerinden sepet yapılmaktadır. Günümüzde selüloz ve kağıt sanayinde kullanılan birçok söğüt klonları vardır. Öte yandan söğütlerin kabuğu, taze yaprakları, çiçeklerinde bulunan tanik asit ve Salicin maddesi nedeniyle Kuzey Avrupa ülkeleri Rusya, İskoçya ve Danimarka gibi ülkelerde dünyaca ünlü eldivenlerin yapımında sepi maddesi olarak kullanılır.

6 Söğütlerin küçük tohumları çok çabuk çimlenme özelliklerini yitirdiğinden, ayrıca gayet kolay kök yapabilme özelliğinde olduğundan, üretilmesi hemen daima çelikle olmaktadır. Dünya üzerinde 300 civarında, ülkemizde ise 22 söğüt taksonu doğal olarak bulunurken, birçok türü de park ve bahçelerimizde süs bitkisi olarak sıkça yetiştirilmektedir. Söğütlerin birbirleri arasında çok kolay hibrit yapabilmeleri ve çok fazla taksonu olması nedeniyle sistematiklerini yapmak çok güçtür.

7 Salix caprea L. Keçi Söğüdü, Orman Söğüdü
Çoğunlukla 2-3m. boyunda bir çalı, ender olarak 7-8m. boylarında küçük bir ağaçtır. Genç sürgünler parlak kahverengimsi, önceleri tüylü, sonraları çıplaktır. Kırmızımtırak tomurcuklarda önceleri tüylü olup, sonra bu tüyler dökülür. Yapraklar uzunca, geniş yumurta biçiminde olup, saplıdır, ucu sivri ya da küttür, yaprak ayası deri gibi kalın, üst yüzü kırışık, alt yüzü beyaz keçe gibi sık tüylüdür, orta damar belirgindir, kenarları dalgalı, ince dişlidir. Kulakçıklar geniştir.. Çiçeklenme yapraklanmadan önce olur. Kedicikler beyaz renkli tüylerle sık bir halde örtülüdür. Ülkemizde, Kuzey Anadolu’da orman içi açıklıklarda, dere ve su kenarlarında, turbalıklı yerlerde en sık görülen söğüt türüdür. Türkiye’nin hemen her yerinde doğal olarak yetişir. Ülkemizin doğal çalısıdır. Kuzey Anadolu’da orman içi açıklıklarında, dere ve su kenarlarında, sızıntılı yamaç şevlerinde, turbalıklarda ve çayırlıklarda yetişir. Bütün Avrupa ve Asya’da geniş bir yayılış gösterir. Deniz seviye 2300 m. yüksekliğe kadar (örneğin Küçük Ağrı Dağı, Serdar Sulak) düşey bir yayılışı vardır.Bütün Avrupa ve Asya’da geniş yayılış gösterir. Son yıllarda İstanbul’un park ve bahçelerinde dikilmekte olan, şemsiye görünümünde bir tepeye sahip en fazla 3m. ye kadar boylanan, sık ve sarkık dallı bir formu S.c. cv. pendula Sarkık Dallı Keçi Söğüdü bulunmaktadır.

8 Morfolojik özellikleri
Sürgünler sarımsı yeşil ila sarımsı kızıl renkte tüylü veya tüysüzdür. Kulakçıklar yarım daire şeklinde ucu sivridir. Yaprak sapı 1 cm uzunluğundadır, sarmal dizili yapraklar yumurtamsı eliptik veya geniş yumurtamsı eliptik 5-7 × cm, biraz kalınca, alt yüzeyi keçemsi tüylü (tomentose) veya tüylü, üst kısmı donuk yeşil ve tüysüzdür. Taze iken yaprakların buruşuk şekli göze çarpar. Yaprak dibi yuvarlak, kenarlar düzensiz dişli (dalgalı) veya tamdır, genellikle geriye doğru eğilmiştir. Ucu sivri veya damla uçlu olup genellikle çarpıktır; yaprak damarları ağsı yapıda olur. Çiçekler erken gelişir. Erkek kedicikler elipsoid veya geniş elipsoid, × 1.5 cm kadar olup sapsızdır. Brahteler 2 renklidir, yakında olanlar açık, merkezden uzakta olanlar siyah, hepside mızraksı yapıda 2 mm uzunluğunda tüylüdür. Erkek çiçeklerde stamen sayısı 2 adettir ve üst yüzeyinde salgı bezleri bulunur. Flamentler 6-8 mm kadar, ince; anterler ise sarı renkli eliptiktir. Dişi kedicikler kısadır; meyve 2 × cm ila 6 × 1.8 cm boyutunda, salkım şeklinde kısadır. Dişi çiçeklerde brahte ve salgı bezi erkek çiçekte olduğu gibidir. Ovaryum dar konik, mm, tüylüdür. Stigma 2-4 loplu, kapsül 9 mm uzunluğundadır. Kromozom sayısı 2n = 38'dir.

9

10

11 Erkek kedicikler

12

13

14

15 Dişi kedicikler çok sayıda içinde tohum barındıran kapsüllerden oluşur

16 Kabuk Genel görünümü

17

18 Olgunlaşmış dağılmaya hazır tohumlar

19 Yapraklar

20

21

22

23 Ekoloji ve fenoloji Işık ağacıdır. Büyümesi oldukça hızlıdır. Çiçekler Mart ve Nisan aylarında açar ve Mayıs sonunda olgunlaşır, tohumlar rüzgarla kısa sürede dağılır. Diğer söğüt türlerinde olduğu gibi tohumlar kısa sürede çimlenme özelliği kaybeder, ömrü 1 hafta ile 10 gün arasında değişir. Yapraklar Ekim ayında tamamen sarıya dönerek dökülür. En iyi nemli ve ıslak topraklarda gelişim gösterir. Tozlaşmanın böcekler vasıtasıyla gerçekleşmesi 20 doğal melez keçi söğüdü varyasyonun ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu olay türün teşhis edilmesini son derece zorlaştırır.

24 Yaşam alanı Keçi söğüdü, ormanlık kenarlarının bir ağacıdır. Bu tür, açıklıklar, çorak araziler ve çakıllık alanlarda öncü ağaçdır. Diğer söğüt türlerine nazaran dere vejetasyonu dışında da yetişebilmesine rağmen ıslak, nötr ve kireçce zengin topraklarda iyi büyüme yapar. Hatta, meşe ormanlık bölgelerinde katın bir parçasını oluşturabilir. Ancak aşırı kurak ve çorak topraklara tolerans göstermez.

25 Entomolojik zararlılar
Söğütler, böcekler için son derecede zengin bir besin kaynağını oluşturur, bunların içerisinde güve tırtılları söğüt yapraklarıyla beslenir. 14 güve türü içerisinde en fazla zarara uğratanlardan gözlü atmaca güvesi (Smerinthus ocellata), kavak atmaca güvesi (Laothoe populi), kedi güvesi (Cerura vinula) ve söğüt güzeli (Peribatodes rhomboidaria) bazılarıdır.

26 Dağılımı Türkiye'de doğal olarak Kuzey Anadolu'da görülür, deniz seviyesinden 2300 m yüksekliğe kadar çıkar. Dünya'da bütün Asya ve Avrupa'da geniş bir yayılış sahası vardır.

27 Sınıflandırma ve kültivarlar
Keçi söğüdü sınıflandırmada seksiyon Vetrix içerisine dahil edilir. Park ve bahçelerde yaygın olarak kullanılan iki önemli kültivarından bahsedilebilir. Kilmarnock söğüdü (Salix caprea cv. "Kilmarnock") Fransız keçi söğüdü (Salix caprea cv. "Select")

28 Fransız keçi söğüdü (Salix caprea cv
Fransız keçi söğüdü (Salix caprea cv. "Select"), keçi söğüdünün (Salix caprea) bir kültivarı. 6-9 m'ye kadar boylanabilen büyük çalı veya küçük ağaçlardır. Yeni büyüyen sürgünler kızıl kahverenginde; yapraklar geniş eliptik veya ters yumurtamsı gri yeşildir. Kilmarnock söğüdü (Salix caprea cv. "Kilmarnock"), keçi söğüdünün (Salix caprea) park ve bahçelerde sıklıkla kullanılan bir kültivarı. Keçi söğüdünün, 1 m'ye kadar çıkabilen (bazen 40 cm) dalları aşağıya doğru sarkan bir formudur. Sürgünler aşağıya doğru büyür ve nerdeyse toprağa değer. Işık veya yarı ışık ağacıdır. Kuraklığı orta derecede duyarlı fakir topraklara adapte olabilir. Budama yaparak taze sarkık sürgün oluşumu sağlanabilir.

29 Kaynakça MATARACI, Tuğrul.,Ağaçlar, Marmara Bölgesi Doğal-Egzotik Ağaç Ve Çalıları, (TEMA) Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma Ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı Yayını No:39