Araştırma Etiği (Ahlakı)

... konulu sunumlar: "Araştırma Etiği (Ahlakı)"— Sunum transkripti:

1 Araştırma Etiği (Ahlakı)
Hasan Yazıcı İstanbul Üniversitesi

2 Bilim Ahlakı Bilim - Ahlak uyuşmazlığı ? Bilime özel Ahlak
Bilim - Ahlak İçiçeliği

3 Araştırma Ahlakında 4 Önemli Kural
Yapılan araştırma mı? Deneğe saygılı mı? Otonomi Güçsüzü koruma Aydınlatılmış onam Deneğe zararlı mı? Adil mi?

4 “Equipose” Kuralı Bir dizi çalışma gerçekten bir varsayımlar dizisi sınıyorsa, çalışma sayısı çoğaldıkça varsayımı kanıtlayan veya çürüten çalışma sayısı % 50’ye yaklaşır. Halbuki özellikle kongrelerde sunulan RKÇ’larda bu oran % 100’e yakın olmaktadır. Buradan giderek RKÇ’lara artık gerek yok diyenler var (ör. Fries ve ark.)

5 Cerrahpaşa Behçet Grubu Kontrollü İlaç Çalışması Deneyimi
Kolşisin 1980, Haematologica Azatiyoprin 1990, N Eng J Med Alfa Interferon 1991, Br J Rheumatol Azapropazon 1995, Clin Exp Rheumatol Siklosporin 1997, Int J Dermatol Talidomid 1998, Ann Intern Med Kolşisin 2001, Arthritis Rheum Etanersept 2005, J Rheumatol Kortizon, 2006, Rheumatology (Oxford)

6 Bilimin İki Önemli Boyutu
Kendini çürütmek Özgünlük

7

8 Özgün Düşünce ve Bilim Üretimi
Pre-modern (pre- pozitivist): Din baskın, tümdengelen Modern (pozitivist): Evre: Gözlem ve Akıl baskın, tümevaran - 2. Evre: Gözlem ve Akıl baskın, varsayım çürüten, tümdengelen Post-modern (peri-pozitivist), tümevaran

9

10 Randomize Kontrollü İlaç Çalışması
Yeni bir tedavi yönteminin (veya ilacın) geleneksel yönteme üstünlüğünü: a. Tümdengelen b. Varsayım çürütmeye dayalı yöntemle kanıtlamaya çalışır

11 Kontrollü Klinik Çalışma Zararlı Etkileri Göstermekte Neden Yetersiz Kalır?
Süre kısalığı Denek sayısının küçüklüğü Denekler ile gerçek hayatta ilacı kullananlar arasındaki büyük farklar

12

13

14 İlaç Çalışmaları ve Zararlı Etkiler
İlaç çalışmalarında yan/istenmeyen etkiler bakımından çürütülecek varsayım böyle etkilerin gözlenmediğidir. K. Popper

15 A survey of inclusion of the time element in reporting adverse effects.....
Yazici Y and Yazici H, Ann Rheum Dis, in e. print

16 Aşırmaların Nedenleri
Tarihsel gelişim Varsayım çürütme yoluyla bilim yoksunluğu – özgünlüğü erişilemez sanmak! Birey – Özgünlük ilişkisindeki sorunlar Kestirme uygarlık – kestirme din!

17 Bilim - Ahlak İçiçeliği
Kendini çürütmek Özgünlük Birey hakları

18

19 World Values Surveys, Wave 4, 1999-2002 Prof. Y. Esmer
“İnsanlara genellikle güvenilir” diyenler (%) World Values Surveys, Wave 4, Prof. Y. Esmer

20 1997-2003 yılları arasında öğretim üye sayısı ve SCI+SSCI+AHCI yayın sayısı