Klinik Bakteriyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları

... konulu sunumlar: "Klinik Bakteriyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları"— Sunum transkripti:

1 Klinik Bakteriyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları
Akılcı İlaç Kullanımı Prof. Dr. Dilek ARMAN Klinik Bakteriyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı

2 Dünya - Türkiye İlaç Pazarı
Kalp-Dolaşım Sistemi % 20 % 15 Merkezi Sinir Sistemi % 17 % 11 Gastro-intestinal Sistem % 15 % 12 Solunum Sistemi % 10 % 9 Anti-enfektifler % 9 % 22 Lokomotor Sistem % 6 % 11 Ürogenital Sistem % 5 % 4 SCRIP No: 2809/ Aralık 2002, s IMS Türkiye, 2002

3 Tedavi Gruplarına Göre İlaç Kullanım Oranları
Tedavi Grubu 2003 Pazar payı(%) 2002 2001 1999 Antibiyotikler 17,4 18,1 18,2 20,4 Ağrı Kesiciler 12,9 12,3 12,1 13,2 Soğuk Algınlığı ve Öksürük İ. 8,9 8,4 7,9 Kalp ve Damar Hastalıkları İ. 6,4 6,1 5,5 4,4 Sinir Sistemi İlaçları 3,6 3,7 3,5 2,9 Sindirim Sistemi İlaçları 4,9 5,2 3,2 Hormonlar 4,3 4,5 4

4 Akut rinit tanısı konduğunda antibiyotik gerekliliği olasılığı nedir?
%98 %75 %50 %0

5 Üst Solunum Yolu İnfeksiyonlarında Antibiyotik Kullanımı (n= 502)
% Uygunsuz kullanım %29.7 Leblebicioglu et al. J Chemotherapy 2002

6 Hastanede Antibiyotik Kullanımı
Hastaneye kabul edilen hastaların %25-35’ine antibiyotik kullanılıyor Yanlış kullanım oranı % 40-53 Tünger Ö. Int J Antimic Agents 2000; 15: Ünal S. Ankem Derg 1996; 10(3),

7 Hastanelerde Antibiyotik Kullanımı
Nokta prevalans çalışması 18 hastane, 9471 hasta Antibiyotik kullanımı % 30.6 Tedavi % 44.8 Ampirik kullanım % 78.4 Profilaksi % 44.2 Nedeni bilinmiyor % 7.2 Usluer, ve ark. 20 Mart 2002

8 Antibiyotiklerin gereksiz kullanımı:
Bakteriyel direnç gelişimi Gereksiz ekonomik yük Gereksiz yere gelişen yan etki Dirençli bakterilerle gelişen tedavisi daha güç infeksiyonlar Ek morbidite ve mortalite nedeni

9 Sorunun asıl nedeni Eğitim eksiklikleri
Yanlış antibiyotik kullanım alışkanlıkları Sosyal güvence sistemleri Sosyal güvence kapsamındakiler Rasyonel olmayan tedavi Sosyal güvence kapsamı dışındakiler Yetersiz tedavi Çakır N. Klimik Derg. Cilt 14, Sayı:2.2001, S: 35-40

10 Boğaz ağrısı, kuru öksürük ile başvuran erişkin hastada antibiyotik reçetelemenizin nedeni nedir?
Streptokokkal olması olasılığı %90 Çoğu viral ama kullanmama ile ilişkili risk endişelendiriyor Tetkik olanağımız yok Hasta beklentileri Antibiyotik reçetelemem, bilgi veririm

11 Çok Fazla Antibiyotik Reçetesinin Nedenleri:
Kullanmama riskinin verdiği endişe Kültür ve tedavi alışkanlıklarındaki farklılıklar Hasta beklentileri Yerel formüler ve sağlık politikaları Direnç paterni Leibovicci L, Berger R. J antimicrob Chemother 2001;48: John JF, Fishman N. CID 1997; 24:

12 Uygunsuz antibiyotik kullanımı
Reçetesiz antibiyotik kullanım oranı %32 Fas, Tayland, Türkiye ve Kolombiya’da antibiyotik beklentisi yüksek Antibiyotik yazılması için hekime baskı var Antibiyotik kullanımı için yakınmalarını abartma (%11) Pechere JC. Clin Infect Dis 2001; 33(Supll 3):

13 Türkler ve Kolombiyalılar en duygusal hasta grubu
Onlara göre antibiyotikler; Güçlü ilaçlardır Bağışıklık sistemini güçlendirirler Anneler; Solunum yolu infeksiyonlarını çok önemsiyorlar Tedaviye karar vermede, kendilerini doktordan daha yetkin olarak düşünüyorlar Pechere JC. Clin Infect Dis 2001; 33(Supll 3):

14

15 Hekimi Akılcı Olmayan Reçeteleme’ye iten Nedenler
Hasta Baskısı Zaman yetersizliği Firma Tanıtım Elemanlarının Baskısı Çok sayıda preparat ve jenerik varlığı CDC, 2000 Clin Pharm & Ther, 2003 Patient Education and Councelling, 2002

16 İnfeksiyon tedavisi ile hipertansiyon tedavisi farklı mı?

17 İnfeksiyon-dışı İlaç Tedavisi
hasta

18 Antibiyotik Tedavisi hasta ilaç Etken mikroorganizma

19 Antibiyotik Tedavisi Antibiyotik Patojen m.o UYGUN AB Konak Savunma
Virulans Farmakodinamik etkileşim UYGUN AB Antibiyotik Konak Farmakokinetik etkileşim 19

20 Şşşt ! Ufaklık ! Süper mikrop olmak ister misin.?
Şundan biraz genomuna ekledim mi…. Penisilin bile sana bişey yapamaz….! Pnömo Jones’un , Antibiyotik Direnç çetesi elemanları ile ilk karşılaşması, hastane mutfağına yaptığı kısa ziyaret sırasında gerçekleşti

21 Akılcı İlaç Yazma Süreci
Problemin tanımlanması (Semptom: yüksek ateş, halsizlik, iştahsızlık, öksürük, yan ağrısı) 2. Tedavi amaç(ları)nın belirlenmesi (Semptomların giderilmesi, Mikrobiyal eradikasyon) İnfeksiyon Hastalığı mı?

22 3. Etkili ilaç gruplarının listelenmesi
Pnömoni tedavisinde etkili İlaç Grupları Makrolidler Kinolonlar kuşak ??? Beta laktamlar Penisilinler Sefalosporinler 1-4. kuşak ??? Karbapenemler FK/FD

23 3. Etkili ilaç gruplarının listelenmesi
Pnömoni tedavisinde etkili İlaçlar Makrolidler Klaritomisin, Azitromisin, Diritromisin Kinolonlar Levofloksasin, Moksifloksasin Beta laktamlar Ampisilin-Sulbaktam, Seftriakson, Sefotaksim

24 Antibiyotik Tedavi İlkeleri Doğru İlaç
Mikroorganizmaya in vitro etkinliğinin olması. Klinik çalışmalarda aynı indikasyonda etkili olduğunun kanıtlanması. Direnç oranları Etkinlik Düşük direnç geliştirme potansiyeli İlaç yan etkileri İlaç-ilaç etkileşimleri Güvenlilik

25 Antibiyotik Tedavi İlkeleri Doğru İlaç
Tedavinin uygulanması olasılığı Uygunluk Hasta uyumu Maliyet Ucuz olması

26 (MAUA: Multi-Attribute Utility Analysis;
4. Kriterlere göre “uygun” ilaç seçilmesi (MAUA: Multi-Attribute Utility Analysis; Çok amaçlı kullanım analizi) 5. Kişisel ilaç listesinin hazırlanması

27 Çok yönlü analiz (MAUA)
Etkinlik % Güvenlik Uygunluk Maliyet TOPLAM % 100

28 Çok yönlü analiz (MAUA)
Etkinlik % Güvenlik Uygunluk Maliyet TOPLAM % 100 Genel 25 100

29 Çok yönlü analiz (MAUA)
Etkinlik % Güvenlik Uygunluk Maliyet TOPLAM % 100 Genel 25 100 Bakteriyel Sistit 30 20

30 Çok yönlü analiz (MAUA)
Etkinlik % Güvenlik Uygunluk Maliyet TOPLAM % 100 Genel 25 100 Bakteriyel Sistit 30 20 Bakteriyel Menenjit 80

31 Çok yönlü analiz (MAUA)
Bakteriyel Menenjit Etkinlik % 80 Güvenlik % 20 Uygunluk % 0 Maliyet TOPLAM % 100 Penisilin 3 5 3. Kuşak SS 4 2

32 Çok yönlü analiz (MAUA)
Bakteriyel Menenjit Etkinlik % 80 Güvenlik % 20 Uygunluk % 0 Maliyet TOPLAM % 100 Penisilin 3 3x0.8=2.4 5 5x0.2=1.0 3x0.0=0.0 3.4 3. Kuşak SS 5x0.8=4.0 4 (4x0.2=0.8 5x0.0=0.0 2 2x0.0=0.0 4.8

33 Akılcı Reçete yazılır! 8. Hastaya gereken bilgi ve uyarılar söylenir.
İlacın etkileri Yan etkileri İlacın nasıl kullanılacağına ilişkin talimatlar Uyarılar Kontrol Hastaya herşeyin açık olup olmadığının sorulması 9. Tedavinin izlenmesi (ve sonlandırılması)

34 Tedavinin İzlenmesi: Yan Etkiler
Ateş Klinik göstergeler Kaşıntı Döküntü... Renal fonksiyon Lab. göstergeleri Karaciğer enzimleri ESH, CRP

35 Akılcı İlaç Kullanımı Sorumluları
Hükümetler Tüm nüfusun gereksinimlerini karşılayacak yeterli sağlık sistemi Üstün nitelikli ürünlerin uygun şekilde sunulması İlaç Sanayi İyi Üretim Uygulamaları Tam ve yansız bilgi ulaştırılması Tanıtımda etik

36 Akılcı İlaç Kullanımı Sorumluları
Üniversiteler Hekim eğitimi Uzman eğitimi Toplum * %45 kendi kendine antibiyotik kullanıyor %16’sı şikayetleri geçince kesiyor %81’i soğuk algınlığı için antibiyotik gerektiğini düşünüyor *Büke C, ark. IJAA, 2003