MİLLİ GELİRİN HESAPLANMASI HESAPLANMASI. GSYİH ve GSMH Gayri Safi Yurt içi Hasıla (GSYİH)Gayri Safi Yurt içi Hasıla (GSYİH) –Yurtiçinde bulunan üretim.

... konulu sunumlar: "MİLLİ GELİRİN HESAPLANMASI HESAPLANMASI. GSYİH ve GSMH Gayri Safi Yurt içi Hasıla (GSYİH)Gayri Safi Yurt içi Hasıla (GSYİH) –Yurtiçinde bulunan üretim."— Sunum transkripti:

1 MİLLİ GELİRİN HESAPLANMASI HESAPLANMASI

2 GSYİH ve GSMH Gayri Safi Yurt içi Hasıla (GSYİH)Gayri Safi Yurt içi Hasıla (GSYİH) –Yurtiçinde bulunan üretim faktörlerince yaratılan gelir Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH)Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) –Bir ülkenin vatandaşları tarafından yurt içinde ve yurt dışında yaratılan gelir Gayri Safi Yurt içi Hasıla (GSYİH)Gayri Safi Yurt içi Hasıla (GSYİH) –Yurtiçinde bulunan üretim faktörlerince yaratılan gelir Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH)Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) –Bir ülkenin vatandaşları tarafından yurt içinde ve yurt dışında yaratılan gelir

3 GSYİH ve GSMH Net Dış Alem Faktör Gelirleri=Dış Ülkelerden Elde Edilen Faktör Gelirleri-Dış Ülkelere Yapılan Faktör Geliri ÖdemeleriNet Dış Alem Faktör Gelirleri=Dış Ülkelerden Elde Edilen Faktör Gelirleri-Dış Ülkelere Yapılan Faktör Geliri Ödemeleri GSMH = GSYİH + Net Dış Alem Faktör GelirleriGSMH = GSYİH + Net Dış Alem Faktör Gelirleri GSYİH = GSMH - Net Dış Alem Faktör GelirleriGSYİH = GSMH - Net Dış Alem Faktör Gelirleri Net Dış Alem Faktör Gelirleri=Dış Ülkelerden Elde Edilen Faktör Gelirleri-Dış Ülkelere Yapılan Faktör Geliri ÖdemeleriNet Dış Alem Faktör Gelirleri=Dış Ülkelerden Elde Edilen Faktör Gelirleri-Dış Ülkelere Yapılan Faktör Geliri Ödemeleri GSMH = GSYİH + Net Dış Alem Faktör GelirleriGSMH = GSYİH + Net Dış Alem Faktör Gelirleri GSYİH = GSMH - Net Dış Alem Faktör GelirleriGSYİH = GSMH - Net Dış Alem Faktör Gelirleri

4 Milli Gelirin üç hasaplama yöntemi Bir ekonomide bir yılda üretilen nihai malların piyasa değeri, hem alıcıların bu malları satın almak için ödedikleri para miktarına, hem de üretim faktörlerinin elde ettikleri gelirlerin toplamına eşittir. 1.Üretim Yöntemi 2.Harcama Yöntemi 3.Gelir Yöntemi Bir ekonomide bir yılda üretilen nihai malların piyasa değeri, hem alıcıların bu malları satın almak için ödedikleri para miktarına, hem de üretim faktörlerinin elde ettikleri gelirlerin toplamına eşittir. 1.Üretim Yöntemi 2.Harcama Yöntemi 3.Gelir Yöntemi

5 Milli Gelirin üç hasaplama yöntemi Üretim YöntemiÜretim Yöntemi –Ekonomideki yaratılan katma değerin toplamı GSYİH = (Tüm) İşletmelerin Katma Değerlerinin ToplamıGSYİH = (Tüm) İşletmelerin Katma Değerlerinin Toplamı Üretim YöntemiÜretim Yöntemi –Ekonomideki yaratılan katma değerin toplamı GSYİH = (Tüm) İşletmelerin Katma Değerlerinin ToplamıGSYİH = (Tüm) İşletmelerin Katma Değerlerinin Toplamı

6 Milli Gelirin üç hasaplama yöntemi Harcama YöntemiHarcama Yöntemi –Ekonomideki tüm harcamaların toplamı Y = C + I + G + X - M Harcama YöntemiHarcama Yöntemi –Ekonomideki tüm harcamaların toplamı Y = C + I + G + X - M

7 Milli Gelirin üç hasaplama yöntemi Gelir YöntemiGelir Yöntemi –Üretim faktörlerine ödenen gelirlerin toplanması –YİH = Ücret + Rant + Faiz + Kâr –MG = (Ücret + Rant + Faiz + Kâr) + Net Faktör Gelirleri Gelir YöntemiGelir Yöntemi –Üretim faktörlerine ödenen gelirlerin toplanması –YİH = Ücret + Rant + Faiz + Kâr –MG = (Ücret + Rant + Faiz + Kâr) + Net Faktör Gelirleri

8 Safi Milli Hasıla (SMH) SMH = GSMH - Amortismanlar

9 MİLLİ GELİR MG = SMH – Dolaylı Vergiler

10 Kişisel Gelir Kişisel Gelir = MG – Kazanılan fakat alınmayan gelir( Kurumlar vergisi+ Dağıtılmayan Kârlar + Sosyal Güvenlik Prim Ödemeleri ) + Alınan fakat kazanılmamış gelir (kamu ve özel sektör transfer ödemeleri)

11 Kullanılabilir Gelir Kullanılabilir Gelir = Kişisel Gelir – Dolaysız VergilerKullanılabilir Gelir = Kişisel Gelir – Dolaysız Vergiler Kullanılabilir Gelir = Tüketim Harcamaları(C) + Tasarruf (S)Kullanılabilir Gelir = Tüketim Harcamaları(C) + Tasarruf (S) Kullanılabilir Gelir = Kişisel Gelir – Dolaysız VergilerKullanılabilir Gelir = Kişisel Gelir – Dolaysız Vergiler Kullanılabilir Gelir = Tüketim Harcamaları(C) + Tasarruf (S)Kullanılabilir Gelir = Tüketim Harcamaları(C) + Tasarruf (S)

12 GSMH Özet GSMH GSYİH NFG C I G X-M NYİH Yıpranma YİH Dolaylı Vergiler NFG MG Ücret Kira Kâr Faiz Kişisel Gelir Net Hük.Gel Harcana- Bilir Gelir C S Dolaysız vergiler

13 Üretim YöntemiGelir YöntemiHarcama Yöntemi Tarım Sektörü Katma Değeri500Ücret ve Maaş1000 Tüketim Harcamaları2000 Sanayi Sektörü Katma Değeri700Kârlar850 Yatırım Harcamaları450 İnşaat Sektörü Katma Değeri300Kira200 Kamu Harcamaları1000 Ticaret Sektörü Katma Değeri600Faiz450Net İhracat150 Hizmet Sektörü Katma Değeri1500 GSYİH3600YİH2500GSYİH3600 (+)Net Fak Geliri-200(+)Net Fak.Gel-200(+)Net Fak Gel-200 GSMH3400MG2300GSMH3400 (-)Amortismanlar400(+) Dolaylı Vergiler700(-)Amortismanlar400 SMH3000SMH3000SMH3000 (-)Dolaylı Vergiler700(+)Amortisman400 (-)Dolaylı Vergiler700 MG2300GSMH3400MG2300

14 ÜLKELER - COUNTRIES Milyar $ (2008)Payı ABD-USA 14.334,020,71 Çin-China7.890,311,40 Japonya-Japan4.405,26,36 Hindistan-India3.305,44,77 Almanya-Germany2.919,54,22 Rusya-Russia2.285,23,30 İngiltere-UK2.231,53,22 Fransa-France2.125,23,07 Brezilya-Brazil1.975,92,85 İtalya-Italy1.821,32,63 Meksika-Mexico1.550,32,24 İspanya-Spain1.400,32,02 Kanada-Canada1.307,11,89 G. Kore-S. Korea1.278,91,85 TÜRKİYE-TURKEY937,11,35 Endonezya-Indonesia909,11,31

15 FİYAT DEĞİŞMELERİ VE GSYİH Mal ve hizmetlerin üretildikleri yılın piyasa fiyatları üzerinden hesaplanan GSYİH değerine Cari fiyatlarla GSYİH veya Nominal GSYİH adı verilir.Mal ve hizmetlerin üretildikleri yılın piyasa fiyatları üzerinden hesaplanan GSYİH değerine Cari fiyatlarla GSYİH veya Nominal GSYİH adı verilir.

16 NOMİNAL GSYİH 2006 Yılında,2006 Yılında, 2000 adet ekmek ve 300 kg elma üretildiği varsayılırsa2000 adet ekmek ve 300 kg elma üretildiği varsayılırsa Ekmek fiyatı; 1 YTLElma fiyatı; 2 YTLEkmek fiyatı; 1 YTLElma fiyatı; 2 YTL Nominal GSYİH = (2000x1) + (300x2)Nominal GSYİH = (2000x1) + (300x2) Nominal GSYİH = 2600 YTLNominal GSYİH = 2600 YTL 2006 Yılında,2006 Yılında, 2000 adet ekmek ve 300 kg elma üretildiği varsayılırsa2000 adet ekmek ve 300 kg elma üretildiği varsayılırsa Ekmek fiyatı; 1 YTLElma fiyatı; 2 YTLEkmek fiyatı; 1 YTLElma fiyatı; 2 YTL Nominal GSYİH = (2000x1) + (300x2)Nominal GSYİH = (2000x1) + (300x2) Nominal GSYİH = 2600 YTLNominal GSYİH = 2600 YTL

17 REEL GSYİH Fiyat değişikliklerinin etkisinin giderilmesi amacıyla, belirli bir yılda üretilen malların ve hizmetlerin temel bir yılın piyasa fiyatları üzerinden değerine reel GSYİH denir.Fiyat değişikliklerinin etkisinin giderilmesi amacıyla, belirli bir yılda üretilen malların ve hizmetlerin temel bir yılın piyasa fiyatları üzerinden değerine reel GSYİH denir.

18 GSMH’daki Nominal ve Reel Değişmeler 200420052006 MiktarFiyatMiktarFiyatMiktarFiyat Ekmek10000.515000.7520001 Elma10012001.53002 CariGSYİH 600 YTL 1425 YTL 2600 YTL ReelGSYİH 600 YTL 950 YTL 1300 YTL (1500x0.5)+(200x1) = 950 = 2005 Reel GSYİH (2000x0.5)+(300x1) = 1300 = 2006 Reel GSYİH

19 Nominal GSMH ’nın Reel GSMH ’ya Çevrilmesi Nominal GSMH’yı reel GSMH ya çevirebilmek için GSMH Deflatörü adı verilen endeks sayılarına ihtiyaç vardır.Nominal GSMH’yı reel GSMH ya çevirebilmek için GSMH Deflatörü adı verilen endeks sayılarına ihtiyaç vardır. GSMH Deflatörüne, GSMH Zımni Fiyat Deflatörü adı da verilmektedir.GSMH Deflatörüne, GSMH Zımni Fiyat Deflatörü adı da verilmektedir. Nominal GSMH’yı reel GSMH ya çevirebilmek için GSMH Deflatörü adı verilen endeks sayılarına ihtiyaç vardır.Nominal GSMH’yı reel GSMH ya çevirebilmek için GSMH Deflatörü adı verilen endeks sayılarına ihtiyaç vardır. GSMH Deflatörüne, GSMH Zımni Fiyat Deflatörü adı da verilmektedir.GSMH Deflatörüne, GSMH Zımni Fiyat Deflatörü adı da verilmektedir.

20 GSMH Deflatörü GSMH Deflatörü, belirli bir baz (temel) yıla göre GSMH’yı meydana getiren bütün mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişmeleri gösteren bir endeks sayısıdır.GSMH Deflatörü, belirli bir baz (temel) yıla göre GSMH’yı meydana getiren bütün mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişmeleri gösteren bir endeks sayısıdır. Türkiye’de GSMH Deflatörü TÜİK tarafından hesaplanırTürkiye’de GSMH Deflatörü TÜİK tarafından hesaplanır GSMH Deflatörü, belirli bir baz (temel) yıla göre GSMH’yı meydana getiren bütün mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişmeleri gösteren bir endeks sayısıdır.GSMH Deflatörü, belirli bir baz (temel) yıla göre GSMH’yı meydana getiren bütün mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişmeleri gösteren bir endeks sayısıdır. Türkiye’de GSMH Deflatörü TÜİK tarafından hesaplanırTürkiye’de GSMH Deflatörü TÜİK tarafından hesaplanır

21 DEFLATÖRDEFLATÖR Ölçüme konu olan sepet, ülkede üretilen tüm nihai mal ve hizmetlerden oluşan bir sepet biçiminde tanımlanabilir. Bu şekilde hesaplanan fiyat endeksine deflatör denir.Ölçüme konu olan sepet, ülkede üretilen tüm nihai mal ve hizmetlerden oluşan bir sepet biçiminde tanımlanabilir. Bu şekilde hesaplanan fiyat endeksine deflatör denir.

22 Reel GSYİH Nominal GSYİH Nominal GSYİH Reel GSYİH = ---------------------------- X100 Deflatör Deflatör Nominal GSYİH Nominal GSYİH Reel GSYİH = ---------------------------- X100 Deflatör Deflatör

23 Cari fiyatlarla GSYH Gelişme hızı Sabit fiyatlarla GSYH Gelişme hızı Dönem (Milyon YTL)% % I*187 95117.422 8448.1 II*203 28010.724 5813.8 III*232 2578.927 7723.2 IV*219 6919.126 0574.2 2007 Yıllık*843 17811.2101 2554.7 I*215 84614.824 5187.3 II*239 24417.725 2582.8 III*262 90513.228 1041.2 IV232 1495.724 448-6.2 2008 Yıllık950 14412.7102 3281.1 I*209 433-2.820 984-14.3 2009II228 817-4.423 513-7.0

24 TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ Hanehalkları tarafından belirli bir ihtiyacı karşılamak amacıyla satın alınan tüm mal ve hizmetlerin endeks kapsamı içinde yer alması imkansız olduğu için, en çok tüketim harcaması yapılan mal ve hizmetler endeks kapsamına alınmaktadır. Hanehalkları tarafından belirli bir ihtiyacı karşılamak amacıyla satın alınan tüm mal ve hizmetlerin endeks kapsamı içinde yer alması imkansız olduğu için, en çok tüketim harcaması yapılan mal ve hizmetler endeks kapsamına alınmaktadır.

25 TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ Grubun Ağırlığı 29.42 29.42 4.67 4.67 8.09 8.09 16.91 16.91 6.47 6.47 2.71 2.71 10.42 10.42 4.82 4.82 3.60 3.60 2.15 2.15 5.87 5.87 4.87 4.87 100.00 100.00

26 ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE), belirli bir referans döneminde ülke ekonomisinde üretimi yapılan ve yurtiçine satışa konu olan ürünlerin üretici fiyatlarını zaman içinde karşılaştırarak fiyat değişikliklerini ölçen fiyat endeksidir.Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE), belirli bir referans döneminde ülke ekonomisinde üretimi yapılan ve yurtiçine satışa konu olan ürünlerin üretici fiyatlarını zaman içinde karşılaştırarak fiyat değişikliklerini ölçen fiyat endeksidir.

27 ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ Üretici fiyatı, yurtiçinde üretimi yapılan ürünlerin, KDV ve benzeri vergiler hariç, peşin satış fiyatıdır.Üretici fiyatı, yurtiçinde üretimi yapılan ürünlerin, KDV ve benzeri vergiler hariç, peşin satış fiyatıdır. Üretici fiyatları endeksinde tarım, avcılık, ormancılık ve balıkçılık sektörlerinde faaliyet gösteren üreticilerin yetiştirdiği ve piyasaya arz ettiği ürünlerin ilk el satış fiyatları izlenmektedir. Tarım sektörüne ilişkin bu fiyatlar, “Üreticinin Eline Geçen Fiyatlar”olarak adlandırılmaktadır.Üretici fiyatları endeksinde tarım, avcılık, ormancılık ve balıkçılık sektörlerinde faaliyet gösteren üreticilerin yetiştirdiği ve piyasaya arz ettiği ürünlerin ilk el satış fiyatları izlenmektedir. Tarım sektörüne ilişkin bu fiyatlar, “Üreticinin Eline Geçen Fiyatlar”olarak adlandırılmaktadır. Sanayi sektörüne ilişkin ürünlerin fiyatları da doğrudan sanayi sektöründeki üretici firmalardan alınmaktadır.Sanayi sektörüne ilişkin ürünlerin fiyatları da doğrudan sanayi sektöründeki üretici firmalardan alınmaktadır. Üretici fiyatı, yurtiçinde üretimi yapılan ürünlerin, KDV ve benzeri vergiler hariç, peşin satış fiyatıdır.Üretici fiyatı, yurtiçinde üretimi yapılan ürünlerin, KDV ve benzeri vergiler hariç, peşin satış fiyatıdır. Üretici fiyatları endeksinde tarım, avcılık, ormancılık ve balıkçılık sektörlerinde faaliyet gösteren üreticilerin yetiştirdiği ve piyasaya arz ettiği ürünlerin ilk el satış fiyatları izlenmektedir. Tarım sektörüne ilişkin bu fiyatlar, “Üreticinin Eline Geçen Fiyatlar”olarak adlandırılmaktadır.Üretici fiyatları endeksinde tarım, avcılık, ormancılık ve balıkçılık sektörlerinde faaliyet gösteren üreticilerin yetiştirdiği ve piyasaya arz ettiği ürünlerin ilk el satış fiyatları izlenmektedir. Tarım sektörüne ilişkin bu fiyatlar, “Üreticinin Eline Geçen Fiyatlar”olarak adlandırılmaktadır. Sanayi sektörüne ilişkin ürünlerin fiyatları da doğrudan sanayi sektöründeki üretici firmalardan alınmaktadır.Sanayi sektörüne ilişkin ürünlerin fiyatları da doğrudan sanayi sektöründeki üretici firmalardan alınmaktadır.

28 ÜFE Kapsamındaki Maddelerin Sektörlere Göre Dağılımı

29 FİYAT ENDEKSİ Belirli bir mal sepetinin cari yıl fiyatıyla aynı sepetin temel bir yıl fiyatı arasındaki oranın 100 ile çarpımına eşittir.Belirli bir mal sepetinin cari yıl fiyatıyla aynı sepetin temel bir yıl fiyatı arasındaki oranın 100 ile çarpımına eşittir. Bir Mal Sepetinin Cari Yıldaki Fiyatı Bir Mal Sepetinin Cari Yıldaki Fiyatı Fiyat Endeksi = --------------------------------------------- X 100 Aynı Mal Sepetinin Temel Yıldaki Fiyatı Aynı Mal Sepetinin Temel Yıldaki Fiyatı Belirli bir mal sepetinin cari yıl fiyatıyla aynı sepetin temel bir yıl fiyatı arasındaki oranın 100 ile çarpımına eşittir.Belirli bir mal sepetinin cari yıl fiyatıyla aynı sepetin temel bir yıl fiyatı arasındaki oranın 100 ile çarpımına eşittir. Bir Mal Sepetinin Cari Yıldaki Fiyatı Bir Mal Sepetinin Cari Yıldaki Fiyatı Fiyat Endeksi = --------------------------------------------- X 100 Aynı Mal Sepetinin Temel Yıldaki Fiyatı Aynı Mal Sepetinin Temel Yıldaki Fiyatı

30 Kişi Başına Milli Gelir Kişi Başına Düşen Milli Gelir Milli Gelir= ------------------------- Milli Gelir= ------------------------- Ülke Nüfusu Ülke Nüfusu Fert başına düşen milli gelir iktisadi refahın ölçüsüdür.Fert başına düşen milli gelir iktisadi refahın ölçüsüdür. Kişi Başına Düşen Milli Gelir Milli Gelir= ------------------------- Milli Gelir= ------------------------- Ülke Nüfusu Ülke Nüfusu Fert başına düşen milli gelir iktisadi refahın ölçüsüdür.Fert başına düşen milli gelir iktisadi refahın ölçüsüdür.

31 2008 Yılı Kişi başına GSYİH değeri Cari fiyatlarla 13 367 TL,Cari fiyatlarla 13 367 TL, ABD doları cinsinden 11 463 $ ABD doları cinsinden 11 463 $ SAGP göre 13 447 $ (dünya sıralamasında 62.)SAGP göre 13 447 $ (dünya sıralamasında 62.) Cari fiyatlarla 13 367 TL,Cari fiyatlarla 13 367 TL, ABD doları cinsinden 11 463 $ ABD doları cinsinden 11 463 $ SAGP göre 13 447 $ (dünya sıralamasında 62.)SAGP göre 13 447 $ (dünya sıralamasında 62.)

32 Satın Alma Gücü Paritesi (SAGP) İki ülkenin iktisadi refahını karşılaştırırken, söz konusu ülkelerin belirli bir yıldaki dolar cinsinden fert başına düşen GSMH’larının kullanılır.İki ülkenin iktisadi refahını karşılaştırırken, söz konusu ülkelerin belirli bir yıldaki dolar cinsinden fert başına düşen GSMH’larının kullanılır. Örnek olarak fert başına düşen GSMH sı 30 bin dolar olan bir A ülkesi ile 3 bin dolar olan bir B ülkesini ele alalım. Buna göre A ülkesinin iktisadi refahı B ülkesininkinden on kat daha fazladır. Örnek olarak fert başına düşen GSMH sı 30 bin dolar olan bir A ülkesi ile 3 bin dolar olan bir B ülkesini ele alalım. Buna göre A ülkesinin iktisadi refahı B ülkesininkinden on kat daha fazladır. Acaba gerçekte durum böyle midir? Acaba gerçekte durum böyle midir? Bu soruyu cevaplandırabilmek için her iki ülkenin iç fiyat seviyelerini de dikkate almak gerekir.Bu soruyu cevaplandırabilmek için her iki ülkenin iç fiyat seviyelerini de dikkate almak gerekir. İki ülkenin iktisadi refahını karşılaştırırken, söz konusu ülkelerin belirli bir yıldaki dolar cinsinden fert başına düşen GSMH’larının kullanılır.İki ülkenin iktisadi refahını karşılaştırırken, söz konusu ülkelerin belirli bir yıldaki dolar cinsinden fert başına düşen GSMH’larının kullanılır. Örnek olarak fert başına düşen GSMH sı 30 bin dolar olan bir A ülkesi ile 3 bin dolar olan bir B ülkesini ele alalım. Buna göre A ülkesinin iktisadi refahı B ülkesininkinden on kat daha fazladır. Örnek olarak fert başına düşen GSMH sı 30 bin dolar olan bir A ülkesi ile 3 bin dolar olan bir B ülkesini ele alalım. Buna göre A ülkesinin iktisadi refahı B ülkesininkinden on kat daha fazladır. Acaba gerçekte durum böyle midir? Acaba gerçekte durum böyle midir? Bu soruyu cevaplandırabilmek için her iki ülkenin iç fiyat seviyelerini de dikkate almak gerekir.Bu soruyu cevaplandırabilmek için her iki ülkenin iç fiyat seviyelerini de dikkate almak gerekir.

33 Satın Alma Gücü Paritesi (SAGP) Örnek olarak domates fiyatlarını inceleyelim.Örnek olarak domates fiyatlarını inceleyelim. Fert başına düşen GSMH sı 30 bin dolar olan A ülkesinde domatesin kilosu 5 dolar, buna karşılık fert başına düşen GSMH sı 3 bin dolar olan B ülkesinde domatesin kilosu 1 dolar ise Fert başına düşen GSMH sı 30 bin dolar olan A ülkesinde domatesin kilosu 5 dolar, buna karşılık fert başına düşen GSMH sı 3 bin dolar olan B ülkesinde domatesin kilosu 1 dolar ise Domates bakımından B ülkesi daha ucuzdur.Domates bakımından B ülkesi daha ucuzdur. A ülkesi 30 bin dolar ile 6 bin kilo domates alabilirken,A ülkesi 30 bin dolar ile 6 bin kilo domates alabilirken, B ülkesi 3 bin dolar ile 3 bin kilo domates alabilmektedir. B ülkesi 3 bin dolar ile 3 bin kilo domates alabilmektedir. Demek ki iki ülke arasındaki iktisadi refah farkı dolar cinsinden hesaplandığı gibi on kat değil, bir doların alabileceği domates cinsinden düşünürsek ancak iki kattır.Demek ki iki ülke arasındaki iktisadi refah farkı dolar cinsinden hesaplandığı gibi on kat değil, bir doların alabileceği domates cinsinden düşünürsek ancak iki kattır. Örnek olarak domates fiyatlarını inceleyelim.Örnek olarak domates fiyatlarını inceleyelim. Fert başına düşen GSMH sı 30 bin dolar olan A ülkesinde domatesin kilosu 5 dolar, buna karşılık fert başına düşen GSMH sı 3 bin dolar olan B ülkesinde domatesin kilosu 1 dolar ise Fert başına düşen GSMH sı 30 bin dolar olan A ülkesinde domatesin kilosu 5 dolar, buna karşılık fert başına düşen GSMH sı 3 bin dolar olan B ülkesinde domatesin kilosu 1 dolar ise Domates bakımından B ülkesi daha ucuzdur.Domates bakımından B ülkesi daha ucuzdur. A ülkesi 30 bin dolar ile 6 bin kilo domates alabilirken,A ülkesi 30 bin dolar ile 6 bin kilo domates alabilirken, B ülkesi 3 bin dolar ile 3 bin kilo domates alabilmektedir. B ülkesi 3 bin dolar ile 3 bin kilo domates alabilmektedir. Demek ki iki ülke arasındaki iktisadi refah farkı dolar cinsinden hesaplandığı gibi on kat değil, bir doların alabileceği domates cinsinden düşünürsek ancak iki kattır.Demek ki iki ülke arasındaki iktisadi refah farkı dolar cinsinden hesaplandığı gibi on kat değil, bir doların alabileceği domates cinsinden düşünürsek ancak iki kattır.

34 Satın Alma Gücü Paritesi (SAGP) Satın alma gücü paritesi (SAGP), ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılaşmasını ortadan kaldıran para birimi dönüştürme oranıdır.Satın alma gücü paritesi (SAGP), ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılaşmasını ortadan kaldıran para birimi dönüştürme oranıdır.ülkeler Eldeki toplu bir para parite oranı ile farklı bir para birimine dönüştürüldüğünde, tüm ülkelerde aynı sepetteki mal ve hizmetler satın alınabilir.Eldeki toplu bir para parite oranı ile farklı bir para birimine dönüştürüldüğünde, tüm ülkelerde aynı sepetteki mal ve hizmetler satın alınabilir.paraparitepara birimineparaparitepara birimine Satın alma gücü paritesi (SAGP), ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılaşmasını ortadan kaldıran para birimi dönüştürme oranıdır.Satın alma gücü paritesi (SAGP), ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılaşmasını ortadan kaldıran para birimi dönüştürme oranıdır.ülkeler Eldeki toplu bir para parite oranı ile farklı bir para birimine dönüştürüldüğünde, tüm ülkelerde aynı sepetteki mal ve hizmetler satın alınabilir.Eldeki toplu bir para parite oranı ile farklı bir para birimine dönüştürüldüğünde, tüm ülkelerde aynı sepetteki mal ve hizmetler satın alınabilir.paraparitepara birimineparaparitepara birimine

35 Satın Alma Gücü Paritesi (SAGP) Bu yöntemde 1 doların değeri ABD’deki satın alma değeri olarak tanımlanır.Bu yöntemde 1 doların değeri ABD’deki satın alma değeri olarak tanımlanır. Belli bir mal ve hizmet sapeti oluşturularak bu sepetteki mal ve hizmetlerin satın alınması için ödenmesi gereken dolar miktarı ve aynı mal ve hizmetlerin başka bir ülkede satın alınması durumunda ödenmesi gereken ulusal para birimi bulunur.Belli bir mal ve hizmet sapeti oluşturularak bu sepetteki mal ve hizmetlerin satın alınması için ödenmesi gereken dolar miktarı ve aynı mal ve hizmetlerin başka bir ülkede satın alınması durumunda ödenmesi gereken ulusal para birimi bulunur. Bu yöntemde 1 doların değeri ABD’deki satın alma değeri olarak tanımlanır.Bu yöntemde 1 doların değeri ABD’deki satın alma değeri olarak tanımlanır. Belli bir mal ve hizmet sapeti oluşturularak bu sepetteki mal ve hizmetlerin satın alınması için ödenmesi gereken dolar miktarı ve aynı mal ve hizmetlerin başka bir ülkede satın alınması durumunda ödenmesi gereken ulusal para birimi bulunur.Belli bir mal ve hizmet sapeti oluşturularak bu sepetteki mal ve hizmetlerin satın alınması için ödenmesi gereken dolar miktarı ve aynı mal ve hizmetlerin başka bir ülkede satın alınması durumunda ödenmesi gereken ulusal para birimi bulunur.

36 Satın Alma Gücü Paritesi (SAGP) Sepetteki mal ve hizmetlerin satın alınması için ödenmesi gereken dolar miktarı = 20Sepetteki mal ve hizmetlerin satın alınması için ödenmesi gereken dolar miktarı = 20 ve aynı mal ve hizmetlerin başka bir ülkede satın alınması durumunda ödenmesi gereken ulusal para birimi = 5ve aynı mal ve hizmetlerin başka bir ülkede satın alınması durumunda ödenmesi gereken ulusal para birimi = 5 Paritede kullanılan kur oranı;Paritede kullanılan kur oranı; 5 / 20 = 0.25 5 / 20 = 0.25 Sepetteki mal ve hizmetlerin satın alınması için ödenmesi gereken dolar miktarı = 20Sepetteki mal ve hizmetlerin satın alınması için ödenmesi gereken dolar miktarı = 20 ve aynı mal ve hizmetlerin başka bir ülkede satın alınması durumunda ödenmesi gereken ulusal para birimi = 5ve aynı mal ve hizmetlerin başka bir ülkede satın alınması durumunda ödenmesi gereken ulusal para birimi = 5 Paritede kullanılan kur oranı;Paritede kullanılan kur oranı; 5 / 20 = 0.25 5 / 20 = 0.25

37 Kişi Başına Düşen Gelir Sıralaması 1Katar-Qatar86.669,6 2Lüksemburg-Luxembourg81.730,3 3Norvec-Norway55.199,0 4Singapur - Singapore51.649,2 5Brunei-Brunei50.595,7 6 ABD-USA 47.025,3 7Hong Kong-Hong Kong44.413,0 8İsviçre-Switzerland42.840,6 9İrlanda-Ireland42.779,9 10Kuveyt-Kuwait40.943,3 11Hollanda-Netherlands40.433,9 12İzlanda-Iceland39.664,9 13Avusturya-Austria39.647,1 14Kanada-Canada39.338,9 15Birl. Arap Emirl.-United Arap Em.39.076,5 16Danimarka-Denmark38.207,9 17İsveç-Sweden37.526,0 18Avustralya-Australia37.478,1 19Finlandiya-Finland36.843,5 20İngiltere-UK36.570,5

38 Kişi başına milli gelir 15000 – 40000 dolar civarında olan ülkeler Yüksek derecede gelişmiş ülkeler Batı Avrupa, Kuzey Amerika, Japonya Kişi başına milli gelir 5000 – 15000 dolar civarında olan ülkeler Orta derecede gelişmiş ülkeler İsrail, Rusya, Türkiye Kişi başına milli gelir 5000 ‘in doların altında olan ülkeler Az gelişmiş ülkeler Sudan, Nijerya

39

40 BÜYÜME HIZI Ülke nüfusu dikkate alınmadan MG'deki yıllık artış hesaplandığında elde edilen artış, brüt büyüme hızını verir. Örneğin MG bir yıl içinde % 5 artmışsa, yıllık brüt büyüme hızı % 5'dir. Net büyüme hızı = brüt büyüme hızı - yıllık nüfus artışı Milli gelirin % 5 arttığı yılda, nüfus % 1.5 artmışsa Net büyüme hızı = %5- %1 = % 3.5 Ancak bir ülkede yıllık büyüme hızı, fert başına milli gelirdeki yüzde artış göz önüne alınarak hesaplanırsa doğrudan doğruya net büyüme hızı elde edilir. Ülke nüfusu dikkate alınmadan MG'deki yıllık artış hesaplandığında elde edilen artış, brüt büyüme hızını verir. Örneğin MG bir yıl içinde % 5 artmışsa, yıllık brüt büyüme hızı % 5'dir. Net büyüme hızı = brüt büyüme hızı - yıllık nüfus artışı Milli gelirin % 5 arttığı yılda, nüfus % 1.5 artmışsa Net büyüme hızı = %5- %1 = % 3.5 Ancak bir ülkede yıllık büyüme hızı, fert başına milli gelirdeki yüzde artış göz önüne alınarak hesaplanırsa doğrudan doğruya net büyüme hızı elde edilir.

41 Ekonomik Büyüme Bir ülke ekonomisinin temel verilerinde bir yıldan diğer yıla ortaya çıkan değişmelerdir.Bir ülke ekonomisinin temel verilerinde bir yıldan diğer yıla ortaya çıkan değişmelerdir. –GSYİH’da bir yılda ortaya çıkan değişmelerdir. Bir ülke ekonomisinin temel verilerinde bir yıldan diğer yıla ortaya çıkan değişmelerdir.Bir ülke ekonomisinin temel verilerinde bir yıldan diğer yıla ortaya çıkan değişmelerdir. –GSYİH’da bir yılda ortaya çıkan değişmelerdir.

42 EKONOMİK GELİŞME ve KALKINMA Bir ülkenin gelişmesi hem milli gelirdeki reel artışı, hem ekonomideki yapısal değişmeyi hem de toplumdaki sosyal, kültürel ve politik değişimleri içerir.Bir ülkenin gelişmesi hem milli gelirdeki reel artışı, hem ekonomideki yapısal değişmeyi hem de toplumdaki sosyal, kültürel ve politik değişimleri içerir.

43 Ekonomik Gelişme Ekonomik büyümenin devamı olarak o ekonomideki sektörler arası bütünleşmenin, ekonomide yapısal değişimin olduğu, elde edilen gelirin veya yaratılan refahın dengeli dağıldığını ortaya koyan süreçtir.Ekonomik büyümenin devamı olarak o ekonomideki sektörler arası bütünleşmenin, ekonomide yapısal değişimin olduğu, elde edilen gelirin veya yaratılan refahın dengeli dağıldığını ortaya koyan süreçtir.

44 Gelir Dağılımı Lorenz Eğrisi, gelir dağılımını açıklamakta kullanılan, her iki ekseninde de yüzde değer bulunan bir eğridir.Lorenz Eğrisi, gelir dağılımını açıklamakta kullanılan, her iki ekseninde de yüzde değer bulunan bir eğridir.gelir dağılımınıgelir dağılımını 1905 yılında Max Otto Lorenz tarafından gelir dağılımının ifade edilmesi amacıyla geliştirilmiştir.1905 yılında Max Otto Lorenz tarafından gelir dağılımının ifade edilmesi amacıyla geliştirilmiştir.1905Max Otto Lorenz1905Max Otto Lorenz Gelir dağılımı söz konusu olduğunda grafiği çaprazlamasına ikiye bölen doğru "tam eşitlik" durumunu ifade eder. Bu durumda ülkedeki hane halklarının %50'si gelirin %50'sine, %80'i %80'ine vb. sahiptir.Gelir dağılımı söz konusu olduğunda grafiği çaprazlamasına ikiye bölen doğru "tam eşitlik" durumunu ifade eder. Bu durumda ülkedeki hane halklarının %50'si gelirin %50'sine, %80'i %80'ine vb. sahiptir.hane halklarınınhane halklarının Zaman içinde eğrinin tam eşitlik doğrusundan uzaklaşması, o ülke de gelir dağılımının bozulduğunu gösterir. Zaman içinde eğrinin tam eşitlik doğrusundan uzaklaşması, o ülke de gelir dağılımının bozulduğunu gösterir.ülke Lorenz Eğrisi, gelir dağılımını açıklamakta kullanılan, her iki ekseninde de yüzde değer bulunan bir eğridir.Lorenz Eğrisi, gelir dağılımını açıklamakta kullanılan, her iki ekseninde de yüzde değer bulunan bir eğridir.gelir dağılımınıgelir dağılımını 1905 yılında Max Otto Lorenz tarafından gelir dağılımının ifade edilmesi amacıyla geliştirilmiştir.1905 yılında Max Otto Lorenz tarafından gelir dağılımının ifade edilmesi amacıyla geliştirilmiştir.1905Max Otto Lorenz1905Max Otto Lorenz Gelir dağılımı söz konusu olduğunda grafiği çaprazlamasına ikiye bölen doğru "tam eşitlik" durumunu ifade eder. Bu durumda ülkedeki hane halklarının %50'si gelirin %50'sine, %80'i %80'ine vb. sahiptir.Gelir dağılımı söz konusu olduğunda grafiği çaprazlamasına ikiye bölen doğru "tam eşitlik" durumunu ifade eder. Bu durumda ülkedeki hane halklarının %50'si gelirin %50'sine, %80'i %80'ine vb. sahiptir.hane halklarınınhane halklarının Zaman içinde eğrinin tam eşitlik doğrusundan uzaklaşması, o ülke de gelir dağılımının bozulduğunu gösterir. Zaman içinde eğrinin tam eşitlik doğrusundan uzaklaşması, o ülke de gelir dağılımının bozulduğunu gösterir.ülke

45 LORENZ EĞRİSİ

46

47 Gini KATSAYISI Gelir dağılımındaki eşitsizliği ölçmeye yarayan bir katsayıdır.Gelir dağılımındaki eşitsizliği ölçmeye yarayan bir katsayıdır. İtalyanİtalyan istatistikçi Corrado Gini tarafından geliştirilen Gini katsayısı, 0 ile 1 arasında değerler alır ve 1’e yakın değerler daha büyük eşitsizliği ifade eder. Corrado Gini İtalyanCorrado GiniA Gini Katsayısı(G) = ----------------- B Gelir dağılımındaki eşitsizliği ölçmeye yarayan bir katsayıdır.Gelir dağılımındaki eşitsizliği ölçmeye yarayan bir katsayıdır. İtalyanİtalyan istatistikçi Corrado Gini tarafından geliştirilen Gini katsayısı, 0 ile 1 arasında değerler alır ve 1’e yakın değerler daha büyük eşitsizliği ifade eder. Corrado Gini İtalyanCorrado GiniA Gini Katsayısı(G) = ----------------- B

48 Gini KATSAYISI Örneğin herkesin aynı gelire sahip olduğu bir toplumun Gini katsayısı 0 iken tüm gelirin bir kişide toplandığı (birden çok kişinin var olduğu) toplumun Gini katsayısı 1'dir.Örneğin herkesin aynı gelire sahip olduğu bir toplumun Gini katsayısı 0 iken tüm gelirin bir kişide toplandığı (birden çok kişinin var olduğu) toplumun Gini katsayısı 1'dir. Türkiye'de Gini katsayısı en son ölçümlere göre % 0.49 dolayında olup dünyanın en adil olmayan gelir dağılımlarından birisine işaret etmektedir.Türkiye'de Gini katsayısı en son ölçümlere göre % 0.49 dolayında olup dünyanın en adil olmayan gelir dağılımlarından birisine işaret etmektedir. Örneğin herkesin aynı gelire sahip olduğu bir toplumun Gini katsayısı 0 iken tüm gelirin bir kişide toplandığı (birden çok kişinin var olduğu) toplumun Gini katsayısı 1'dir.Örneğin herkesin aynı gelire sahip olduğu bir toplumun Gini katsayısı 0 iken tüm gelirin bir kişide toplandığı (birden çok kişinin var olduğu) toplumun Gini katsayısı 1'dir. Türkiye'de Gini katsayısı en son ölçümlere göre % 0.49 dolayında olup dünyanın en adil olmayan gelir dağılımlarından birisine işaret etmektedir.Türkiye'de Gini katsayısı en son ölçümlere göre % 0.49 dolayında olup dünyanın en adil olmayan gelir dağılımlarından birisine işaret etmektedir.

49 Gini KATSAYISI Macaristan 0.24 Gini katsayısıyla gelirin en fazla adil dağıldığı ülke konumundadır.Macaristan 0.24 Gini katsayısıyla gelirin en fazla adil dağıldığı ülke konumundadır. Belçika, Çek Cumhuriyeti, Danimarka ve İsveç 0.25Belçika, Çek Cumhuriyeti, Danimarka ve İsveç 0.25 Slovakya 0.26,Slovakya 0.26, Finlandiya 0.27, Finlandiya 0.27, Almanya ve Slovenya 0.28,Almanya ve Slovenya 0.28, Yunanistan 0.35,Yunanistan 0.35, İngiltere, İrlanda ve İtalya, 0.36İngiltere, İrlanda ve İtalya, 0.36 Estonya 0.37Estonya 0.37 Macaristan 0.24 Gini katsayısıyla gelirin en fazla adil dağıldığı ülke konumundadır.Macaristan 0.24 Gini katsayısıyla gelirin en fazla adil dağıldığı ülke konumundadır. Belçika, Çek Cumhuriyeti, Danimarka ve İsveç 0.25Belçika, Çek Cumhuriyeti, Danimarka ve İsveç 0.25 Slovakya 0.26,Slovakya 0.26, Finlandiya 0.27, Finlandiya 0.27, Almanya ve Slovenya 0.28,Almanya ve Slovenya 0.28, Yunanistan 0.35,Yunanistan 0.35, İngiltere, İrlanda ve İtalya, 0.36İngiltere, İrlanda ve İtalya, 0.36 Estonya 0.37Estonya 0.37

50 REFAH ÖLÇÜSÜ OLARAK GSMH- GSYİH'NIN KULLANIMINDAKİ YETERSİZLİKLER Piyasa dışı faaliyetlerPiyasa dışı faaliyetler Kayıt dışı işlemlerKayıt dışı işlemler Yeni ürünlerin ve kalite değişikliklerinin değerlendirilmesindeki güçlüklerYeni ürünlerin ve kalite değişikliklerinin değerlendirilmesindeki güçlükler Tüm nihai mal ve hizmetlerin kapsanmasıTüm nihai mal ve hizmetlerin kapsanması Üretimin yol açtığı olumsuz etkilerin dikkate alınmamasıÜretimin yol açtığı olumsuz etkilerin dikkate alınmaması Boş zamanın dikkate alınmamasıBoş zamanın dikkate alınmaması Piyasa dışı faaliyetlerPiyasa dışı faaliyetler Kayıt dışı işlemlerKayıt dışı işlemler Yeni ürünlerin ve kalite değişikliklerinin değerlendirilmesindeki güçlüklerYeni ürünlerin ve kalite değişikliklerinin değerlendirilmesindeki güçlükler Tüm nihai mal ve hizmetlerin kapsanmasıTüm nihai mal ve hizmetlerin kapsanması Üretimin yol açtığı olumsuz etkilerin dikkate alınmamasıÜretimin yol açtığı olumsuz etkilerin dikkate alınmaması Boş zamanın dikkate alınmamasıBoş zamanın dikkate alınmaması