1.CÜMLELERDE YAKIN ANLAMLILIK CÜMLELER ARASINDAKİ ANLAM İLİŞKİLERİ

... konulu sunumlar: "1.CÜMLELERDE YAKIN ANLAMLILIK CÜMLELER ARASINDAKİ ANLAM İLİŞKİLERİ"— Sunum transkripti:

1 1.CÜMLELERDE YAKIN ANLAMLILIK CÜMLELER ARASINDAKİ ANLAM İLİŞKİLERİ
Anlam yönünden bir yakınlığı bulunan aynı ifadelerin aynı anlamların bulunduğu cümlelerdir. CÜMLELER ARASINDAKİ ANLAM İLİŞKİLERİ

2 1.CÜMLELERDE YAKIN ANLAMLILIK
a. Amaç-Sonuç İlişkisi Söylenen yargının hangi amaçla yapıldığını açıklayan cümlelerdir. Amaç cümlelerinde genellikle “için, diye ve istemek, amacıyla, maksadıyla” sözcükleri bulunur. Bu sözcüklerin yerine “amaç” sözcüğünü kullanabiliyorsak bu cümlelere amaç cümlesi diyebiliriz. Örnekler: Sakladım göz yaşlarımı, vefasız yar görmesin diye. ( Şairin göz yaşlarını saklamadaki amacı sevgili sinin göz yaşlarını görmesini engellemektir.) Bu romanı siz alıp okuyasınız diye yazdım. (Yazarın bu romanı yazmasının amacı alınıp okunmasıdır. İleride ben de Orhan Veli gibi ünlü bir şair olmak istiyorum. (Kişi, ileride ünlü bir şair olmayı amaçlamaktadır.) 1.CÜMLELERDE YAKIN ANLAMLILIK Anlam yönünden bir yakınlığı bulunan aynı ifadelerin aynı anlamların bulunduğu cümlelerdir.

3 1.CÜMLELERDE YAKIN ANLAMLILIK
b. Neden-Sonuç İlişkisi Bir cümledeki yargının nedeninin, gerekçesinin söylendiği cümlelerdir. Cümlede yargı bildiren temel öge olan “yüklem”e, “Neden?” sorusu sorulduğunda cevap alınması gerekir. Bazen bir cümledeki yargının nedeni kendinden önceki ya da sonraki cümlede olabilir. “Diye, için, neden, sebep, çünkü, bu yüzden” vb. sözcükler; ayrıca “-den, -mesi” ekleri anahtar sözcük ve eklerdir. Bunların geçtiği cümlelerde “neden-sonuç” ilişkisi bulmak oldukça kolaylaşır. Örnekler: Yar diye diye dilimde tüyler bitti. (Kişinin dilinde tüyler bitmesinin “nedeni” sevgiliye “yar” diye seslenmesidir.) -mak için=> amaç-sonuç -dığı için=> neden-sonuç 1.CÜMLELERDE YAKIN ANLAMLILIK Anlam yönünden bir yakınlığı bulunan aynı ifadelerin aynı anlamların bulunduğu cümlelerdir.

4 1.CÜMLELERDE YAKIN ANLAMLILIK
Anlam yönünden bir yakınlığı bulunan aynı ifadelerin aynı anlamların bulunduğu cümlelerdir. *”Öksürüğüm geçsin diye şurup içtim. cümlesinde de “diye” sözcüğü geçmektedir ancak bu cümlede kişinin şurup içmedeki amacı açıklanmıştır. -den ve -mesi ekleriyle kurulan “neden- sonuç” cümleleri: “Kolu kanadı kırılmış, saban sürmekten” “Tabanları yarılmış yol yürümekten” “Havanın aniden bozması işlerimizi alt üst etti.” Aşağıdaki cümlelerde (neden, sebep, çünkü, bu yüzden, diye, için, -mesi, -den) sözcük ve ekleri geçmediği halde,bunlar da neden- sonuç cümleleridir. “Sıkılgan karakterli olmam, onunla rahatça konuşmamı engelliyordu.” “Kafiyesiz ve ölçüsüz olarak yazılan şiirler kolayca ezberlenemiyor.”

5 1.CÜMLELERDE YAKIN ANLAMLILIK
Aşağıdaki dizelerin hangisinde yargı, gerekçesiyle birlikte verilmiştir? A) Herkese selam verdi Beni ağlattı geçti B) Gözlerimin yaşları Mermere aksa deler C) Ben yarime gül demem Gülün ömrü az olur D) Ben yarimi unutamam Unutsa da o beni Çözüm: Yargının gerekçesini bulabilmek için niçin sorusunu yargı bildiren cümleye sorarız. C'de “Ben yarime gül demem” ifadesine “Niçin?” sorusunu sorduğumuzda “Gülün ömrü az olur” cevabını alırız. Diğer dizelerdeki cümlelere aynı işlemi uyguladığımızda cevap alamayız. 1.CÜMLELERDE YAKIN ANLAMLILIK Anlam yönünden bir yakınlığı bulunan aynı ifadelerin aynı anlamların bulunduğu cümlelerdir.

6 1.CÜMLELERDE YAKIN ANLAMLILIK
c. Koşul (Şart) Cümleleri Eylemdeki (yüklemdeki) yargının gerçekleşmesinin bir koşula bağlı olduğu cümlelerdir. Bu tür cümlelerde öne sürülen koşul gerçekleşirse yargı sonuçlanır. “Param olursa kitap alırım.” Cümlesinde “alma” eyleminin olabilmesi için “param olması” koşulunun gerçekleşmesi gerekmektedir. Örnekler: İndirim yaparsan bu kazağı alırım. Havalar açılınca hep beraber pikniğe gideriz. Düzenli ders çalıştın mı başarılı olursun. Yardım etsen de çabuk işimizi halletsek. 1.CÜMLELERDE YAKIN ANLAMLILIK Anlam yönünden bir yakınlığı bulunan aynı ifadelerin aynı anlamların bulunduğu cümlelerdir.

7 1.CÜMLELERDE YAKIN ANLAMLILIK
* ”Keşke derse zamanında gelip dersten zamanında çıksa.”cümlesinde “koşul” anlamı olmadığı apaçık bellidir. Çünkü bu cümlede dersten zamanında çıkması, derse zamanında girmesine bağlanmamıştır. Bu cümle bir “istek” cümlesidir. *Ancak “Bir şiir kitabı alsan da okusak.” , “Radyonun sesini açsan da biz de dinlesek.” Cümlelerinde her ne kadar istek anlamı varsa da eylemin gerçekleşmesinin şartı da vardır. Onun için bu cümleler koşul bildiren cümlelerdir. 1.CÜMLELERDE YAKIN ANLAMLILIK Anlam yönünden bir yakınlığı bulunan aynı ifadelerin aynı anlamların bulunduğu cümlelerdir.