Büyük Ünlü Uyumu.

... konulu sunumlar: "Büyük Ünlü Uyumu."— Sunum transkripti:

1 Büyük Ünlü Uyumu

2 a- e- ı- i- o- ö- u- ü A-li E-mel İ-pek Ü-rün
Türkçede harfler ünlü ve ünsüz olmak üzere iki gruba ayrılır. a- e- ı- i- o- ö- u- ü Bunlar ünlü harflerdir, 8 tanedirler. Tek başına okunabilir ve tek başlarına hece olabilirler. A-li E-mel İ-pek Ü-rün

3 b- c- ç- d- f- g- ğ- h- j- k- l- m- n- p- r- s- ş- t- v- y- z
Bunlar ünsüz harflerdir, 21 tanedirler. Tek başına okunamaz ve tek başlarına hece olamazlar.

4 b- c- ç- d- f- g- ğ- h- j- k- l- m- n- p- r- s- ş- t- v- y- z
Ünsüz harfler –e- ünlü harfinin yardımıyla okunabilirler be- ce- çe- de- fe- ge

5 ç f h k p s ş t Ağzımızdan sesi sert çıkanlar
Ünsüz harfler ağzımızdan çıkışlarına göre iki gruba ayrılırlar. Ağzımızdan sesi sert çıkanlar ç f h k p s ş t Ağzımızdan sesi sert çıkan bu ünsüz harflere sert ünsüzler denir.

6 b c d g ğ j k l m n r v y z Ağzımızdan sesi yumuşak çıkanlar
Ünsüz harfler ağzımızdan çıkışlarına göre iki gruba ayrılırlar. Ağzımızdan sesi yumuşak çıkanlar b c d g ğ j k l m n r v y z Ağzımızdan sesi yumuşak çıkan bu ünsüz harflere yumuşak ünsüzler denir.

7 a ı o u e i ö ü Kalın ünlü harfler İnce ünlü harfler
Ünlü harfler seslerinin ağızdan çıkış şekline göre iki gruba ayrılırlar. a ı o u Kalın ünlü harfler e i ö ü İnce ünlü harfler

8 Aşağıdaki varlık adlarını uygun ünlü harfler getirerek tamamla.
b…l…n a o G…n…ş ü e a- o- kalın ünlü harflerdir. ü- e- ince ünlü harflerdir.

9 Aşağıdaki varlık adlarını uygun ünlü harfler getirerek tamamla.
b…l…k a ı ç…ç…k i e a- ı- kalın ünlü harflerdir. i- e- ince ünlü harflerdir.

10 Aşağıdaki varlık adlarının ünlü harflerini inceleyelim.
y…z…c… a ı ı b…y…t…ç ü ü e kalın ünlü kalın ünlü kalın ünlü ince ünlü ince ünlü ince ünlü

11 Aşağıdaki varlık adlarının ünlü harflerini inceleyelim.
k…p…k ö e ince ünlü ince ünlü ince ünlü ince ünlü

12 b…s…kl…t i i e d…nd…rm… o u a
Türkçe sözcüklerde, ünlülerin hepsi kalın veya hepsi ince olur. Buna BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU denir. b…s…kl…t i i e d…nd…rm… o u a ince ünlü ince ünlü ince ünlü kalın ünlü kalın ünlü kalın ünlü Ünlü uyumuna uyuyor. Ünlü uyumuna uyuyor.

13 Dilimize başka dillerden geçen sözcükler vardır
Dilimize başka dillerden geçen sözcükler vardır. Bu sözcüklerde hem ince hem de kalın ünlüler olabilir. Bunlar ünlü uyumuna UYMAZ. l…m…n i o k…l…m a e ince ünlü kalın ünlü kalın ünlü ince ünlü Ünlü uyumuna uymuyor. Ünlü uyumuna uymuyor.

14 Dilimize başka dillerden geçen sözcükler vardır
Dilimize başka dillerden geçen sözcükler vardır. Bu sözcüklerde hem ince hem de kalın ünlüler olabilir. Bunlar ünlü uyumuna UYMAZ. k…hv… a e t…l…f…n e e o kalın ünlü ince ünlü ince ünlü ince ünlü kalın ünlü Ünlü uyumuna uymuyor. Ünlü uyumuna uymuyor.

15 Aşağıdaki kelimeleri uygun olan yerlere yazınız.
kirpi defter silgi anne nine badem kardeş şeker çanta taksi İrem erik kamyon bardak Ayça manto zürafa kaza sütlâç Cemal kola Ünlüleri kalın olan kelimeler Ünlüleri ince olan kelimeler Ünlüleri karışık olan kelimeler kola kirpi anne çanta defter badem kamyon silgi kardeş bardak nine taksi Ayça şeker zürafa manto İrem sütlâç kaza erik Cemal Ünlüleri kalın olan kelimeler Ünlüleri ince olan kelimeler Ünlüleri karışık olan kelimeler

16 Aşağıdaki kelimeleri ünlü uyumuna göre uygun kutulara yerleştiriniz.
çanta defter okul kantin kırmızı mavi yaşlı gazete elma Nuri kalem jilet biber kolye Ünlü uyumuna uyanlar Ünlü uyumuna uymayanlar

17 Bazı ekler vardır, bu ekler büyük ünlü uyumunu bozarlar.
-(i)yor -ki -ken -leyin -(i)mtrak -daş Yukarıdaki ekler ünlü uyumuna uyan bir çok sözcüğe eklendiğinde artık o sözcük ünlü uyumuna UYMAZ.

18 Büyük ünlü uyumunu bozan eklere örnekler verelim.
Ünlü uyumuna uyan sözcükler Ünlü uyumuna bozan ekler Ünlü uyumuna uyar mı? yazar -ken yazarken yanda -ki yandaki sabah -leyin sabahleyin yeşil -(i)mtrak yeşilimtrak meslek -daş meslektaş gezi -yor geziyor

19 Aşağıdaki hangi sözcükler aldıkları ekten dolayı büyük ünlü kuralına uymazlar?
odadaki Sarımtrak Bahçenin Gelirken Görüyor Pembemtrak Okuyor Sabahleyin Gündüzleyin Akıyor Bizimki Saklıyor bakarken onunki

20 ÜNLÜ UYUMU KURALINA UYANLAR
Aşağıdaki tabloda büyük ünlü uyumu kuralına uyan sözcükleri işaretleyiniz. KELİME ÜNLÜ UYUMU KURALINA UYANLAR Bayram Ziyaret Kutlama Çikolata Ticaret kırtasiye Dolap

21 Bir heceli sözcükler ile birleşik sözcüklerde büyük ünlü kuralı ARANMAZ.
Bir heceli olan sözcüklerde tek ünlü harf vardır. Bu nedenle bu sözcüklerde sakın ünlü uyumu kuralı aramayınız tut bak gel Ünlü uyumu ARANMAZ ye koş git

22 Bir heceli sözcükler ile birleşik sözcüklerde büyük ünlü kuralı ARANMAZ.
BİRLEŞİK sözcükler ayrı ayrı kural uydukları halde birleşince kurala uymazlar bu yüzden bu sözcüklerde de büyük ünlü kuralı ARAMAMALIYIZ. eski baba Babaeski kalın ünlü kalın ünlü ince ünlü ince ünlü Ünlü uyumuna uyuyor. Ünlü uyumuna uyuyor.

23 Defterinize 5 tane ünlü uyumuna uyan sözcük ile 5 tane uymayan sözcük bulup yazınız.

24 Öğrendiğiniz bilgileri asla unutmayınız
Öğrendiğiniz bilgileri asla unutmayınız. Bilgilerinizi mutlaka tekrar ediniz .