İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI

... konulu sunumlar: "İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI"— Sunum transkripti:

1 İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI
T.C. İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI ÇEVRE KORUMA VE KONTROL DAİRE BAŞKANLIĞI PARK VE BAHÇELER MÜDÜRLÜĞÜ BUDAMA VE RESTORASYON ŞEFLİĞİ

2 SÜS BİTKİLERİ ÇALILAR SARMAŞIKLAR GÜLLER ÇİTLER

3 ÇALILARDA BUDAMA Çalılar hangi türden olurlarsa olsunlar kuru, zarar görmüş veya hastalıklı dalları öncelikli budanır. Çalılarda çiçek verimini arttırmayı amaçlayan budamalarda zaman iyi ayarlanmalıdır ,Örneğin Oya Ağacı Lagerstroamia indica) Kelebek Çalısının (Budleae davidi) çiçekleri aynı yılın genç sürgünleri üzerinde oluşur.Budama ,kışın veya erken ilk baharda yapılmalıdır. Çiçeklerin bir evvelki yılın odunlaşmış sürgünlerinde çiçek açanlar ;Japon Ayvası , Leylak , Altı Çanı (Forsidya) çoğunlukla Mart ve Nisan aylarında çiçeklenen odunsu bitkilerdir. Bunlar Mayıs’ın ikinci yarısı Haziranda budanmalıdır.

4 (Güzellik Çalısı) Abelia floribunda
Koyu kırmızı renkli, sık dallanmaya müsait, otsu bir gövde yapısına sahip bir süs çalısıdır. Sürekli yeşil ve küçük yapılı yaprakları vardır. Bütün yaz boyunca küçük ve kokulu beyaz çiçek açar. Organik maddesi zengin veya süzek, bol gübreli topraklardan hoşlanır. Ilıman bölgelerde yetiştirilir. Terbiye sistemine yatkın olup park ve bahçelerde tek veya gruplar halinde kullanılabilir. Çelik ile üretilir. Budama nadiren yapılır. Çiçeklendikten sonra gövde toprak seviyesinden kesilerek yenilenebilir. Budama Nisan –Mayıs aylarında yapılır

5 (Aberon) Cestrum purpureum
Yerden itibaren dik dallanan, herdem yeşil, sarı odunsu bir çalıdır. Gövdesi kırmızımtırak, yaprakların üst yüzü tüylü, geniş damarlıdır. Yaprak direk sarı gövdeye bağlıdır. Tek çiçek sapı üzerinde, salkım şeklinde ufak kırmızımtırak çiçekleri vardır. Yaz ve sonbahar aylarında çiçek açar. Aşırı soğuk olmayan bölgelerde park ve bahçe tanzimlerinde gruplar halinde kullanılır. Çelik ile üretilir.

6 (Akuba) Aucuba Japonica
Yerden itibaren dik dallanan açık renkli kalın dallara sahip çalı forumlu bir bitkidir. Her iki yüzü parlak yeşil renkli yaprak üzeri sarı beneklidir. İlkbaharda beyaz ve salkım şeklinde çiçek açar ve daha sonra fındık büyüklüğünde çok parlak kırmızı renkli meyve teşekkülü olur. Organik maddece zengin nisbi nemi yüksek ılıman bölgelerde çok iyi gelişme gösterir. Park ve bahçe düzenlenmesinde gölge kısımlarda gruplar halinde kullanılır. Tohum ve çelikle üretilir

7 (Altuni taflan) Euonymuus Japonica var aurea
Yeşil ve sarı benekli yapraklara sahip dekoratif bir süs çalısıdır. Odunsu bir yapısı vardır. Ilıman bölgelerde park ve bahçelerde üçlü beşli gruplar halinde veya çit bitkisi olarak kullanılır. Kötü bakım şartlarında panaşalı olan yaprak rengi yeşile dönüşür. Genellikle çelikle üretilir

8 (Aralya) Fatsia Japonica
Ilıman bölgelerde ve nisbi rutubeti yüksek gölge alanlarında yetiştirilebilen aynı zamanda salon bitkisi olarak da kullanılan otsu yapıda bir süs bitkisidir. Geniş parçalı yeşil yaprakları ve toplu formu ile genç yaşlarda çok gösterişli bir bitkidir. Aşırı sıcak ve kötü bakım şartlarında yapraklar kızarır ve dökülür. Sonbaharda doğru beyaz salkım şeklinde çiçek ve daha sonra küçük siyah taneli meyve bağlar. Tohum ve çelikle üretilir

9 (Avize Çiçeği) Yucca Flamentosa
Dik bir gövde üzerinde, yan dallanma yapabilen, sert, koyu yeşil, uçları sivri yapraklara sahip bir bitkidir. Gövdesi çok dayanıklı bir yapıda değildir. Zamanla alt yaprakların yaşlanarak alınmasıyla gövde teşekkül eder. Yaz ve sonbahar aylarında bir ana çiçek sapı üzerinde kandil şeklinde kirli beyaz renkli çiçekleri açar kök sistemi güzlektir. Ülkemiz şartlarında pek tohum bağlamaz. Aşırı soğuk olmamak kaydıyla her iklimde yetişir. Dipten süren yavruların ayrılması ve tohumla üretilir.

10 (Dağ muşmulası) Cotoneaster Franchetti
Yeşilimsi, koyu kahverengi gövdeli, yerden ve sık bir dal formuna sahip bir süs çalısıdır. Odunsu bir yapısı vardır. Mayıs Haziran aylarında beyaz-pembe salkım şeklinde çiçek açarak sarı renkli meyvelerle teşekkül eder. Mat ve açık yeşil renkli yaprakları vardır. Ilıman bölgelerde park ve bahçe düzenlenmelerinde tek veya genellikle grup halinde kullanılırlar. Bilhassa herdem yeşil çalı bordürlerinde renk ve tekstür kontrastları için kullanılır. Meyilli yerlerde çok kullanışlıdır. Tohum ve çelikle üretilir. Bütün coteneaster türlerinde budama minimal düzeyde tutulmalı ve ona göre geniş aralıklarla dikilmelidir.

11 (Dağ muşmulası) Cotoneasster horizontalis
Yeşilimsi, koyu kahverengi gövdeli, düzensiz ve yayılıcı dallanma formuna sahip, odunsu yapıda cm. boyunca dekoratif bir süs çalısıdır. Parlak, küçük ve koyu yeşil renkli ufak yapraklara sahiptir. Mayıs ve Haziran’ dan itibaren beyaz-pembe renkli tek veya salkım şeklinde çiçek açarak küçük, turuncu-sarı renkli meyve yapar. Ilıman bölgelerde park ve bahçelerde genelde gruplar halinde kullanılır. Tohum veya genellikle çelikle üretilir.

12 (Kara Yemiş) Laurocerasus Rhom
Üst yüzü çok parlak koyu yeşil ve alt yüzü açık yeşil tüysüz yapraklara sahip, sürekli yeşil ağaç şeklinde düzenli veya düzensiz bir yapı gösterebilen çok formlu bir bitkidir. İlkbaharda beyaz ve salkım şeklinde çiçek açar ve olgunlaştığında siyaha yakın renk alan ve yenilebilen meyveleri teşekkül eder. Ilıman bölgelerde ve park-bahçelerde gruplar halinde veya genellikle tek olarak kullanılır. Tohum ve çelik ile üretilir. Karayemiş lerde budama ağaçlara su yürümeden önce ve sürgün uzaması başlamadan erken ilkbaharda yapılması uygun olacaktır.

13 (Kartopu) Vibirum tinus
Yerden dik vaziyette dallanan, genç sürgünleri yeşil, daha sonra gri renkli, kışın yaprağını dökmeyen ağaççık formunda ve odunsu bir bitkidir. Yaprakları küçük, üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü açık yeşil renklidir. Kasım Nisan ayları arasında salkım şeklinde hoş kokulu beyaz renkli çiçek açar ve parlak koyu mavi renkli küçük meyveler teşekkül eder. Ilıman bölgelerde fazla ağır olmayan topraklarda yetiştirilir. Park ve bahçe tanziminde gruplar halinde veya tek tek dikilir. Tek bırakıldığında boylu ağaç halini alır. Tohum ve çelikle üretilir.

14 (Mahonya) Mahonia aguifolium
Genç sürgünlerde yeşil, yaşlılarda kırmızımtırak ve kahverengi bir gövde rengine sahip,yerden dik dallanan çalı formunda herdem yeşil bir bitkidir. Kenarları dişli ve dikenli genç yaprakları kırmızı, sonraları parlak koyu yeşil renkli yapraklara sahip tir. Nisan Mayıs aylarında salkım şeklinde sarı çiçek açar ve daha sonra siyaha yakın koyu renkli meyve bağlar. Soğuk, sıcak, ılıman bütün bölgelerde yetiştirilir. Tohum ve çelikle üretilir.

15 (Martinyal) Cineraria maritima
Yerden dik dallanan parçalı yapraklara sahip otsu bir bitkidir. Yapraklar tüylü olup yaprak ve gövde rengi kül rengindedir. İlkbaharda sarı renkli çiçek açarak, bol tohum yapar. Aşırı güneş almayan, nisbi nemli yüksek ılıman ve sahil bölgelerinde park ve bahçe tanzimlerinde geniş gruplar halinde çit ve bordürlerde kullanılır. Çelikle çoğunlukla tohumlu üretilir

16 (Yeşil Taflan) Euonymus Japonica
Genç sürgünleri yeşil, yaşlandıkça gri renkli gövdeye sahip, yerden sık dallanan odunsu ve çalı formuna sahip bir bitkidir. Oldukça kalın ve etkili üst yüzü parlak alt yüzü soluk ve yeşil yaprakları vardır. İlkbaharda küçük beyaz çiçek açar. Ilıman bölgelerde park ve bahçelerde tek veya genellikle gruplar halinde ve çit bitkisi olarak kullanılır. Sonbaharda ufak kırmızı renkli meyve teşekkül eder. Tohum ve çelikle üretilir.

17 (Zakkum) Nerium oleander
Yerden dik dallanan, genç sürgünleri yeşil ve tüysüz, dokularında sütlü bir sıvı bulunan otsu ve odunsu yapıda zehirli bir süs çalısıdır. İnce, uzun üst yüzü mat yapraklara sahiptir. Haziran-Ekim ayları arasında şemsiye veya salkım şeklinde yalınkat kirli beyaz, pembe ve katmerli kırmızı renkli çiçek açar. Daha sonra siyah renkli meyve yapar. Park ve bahçelerde gruplar halinde kullanılır. Çelik ile üretilir. Budama: Sürgün uçlarını kesmekle çiçek verimini arttırabilir. Kök sürgünlerini kesmeyip çelik koparılırsa bitki çalı formunu daha iyi koruduğu ifade edilmelidir.

18 (Ağaç hatmi) Hibiscus syriacus
Odunsu ve yarı odunsu, kuvvetli bir gövde yapısına sahip olmayan, yazın; beyaz, krem sarı, pembe, eflatun çiçek açan bir ağaççıktır. Çiçek formu katmerli ve yalınkat olabilir. Ilıman bölgelerde rahatlıkla yetişir. Uzun bir süre çiçeklenme gösterir. Park ve bahçelerde tek ve grup halinde kullanılır. Tohum ve genellikle çelikle üretilir.

19 (Altın çanağı) Forsythia viridissima
Odunsu yapılı, çalı formlu, alt yüzü tüylü yeşil yapraklı bir bitkidir. Yerden itibaren dik bir dallanma yapar. Yapraklanmadan önce ilkbaharda parlak sarı çiçek açar. Aşırı soğuk bölgeler dışında her yerde yetişir. Park ve bahçe düzenlenmesinde gruplar halinde kullanılır. Çelik ile üretilir. BUDAMA:  Forsythia  derin budanmamalıdır. Aksi takdirde bir sonraki mevsimde çok az çiçek açar. Bahar sonunda yalnızca dalların solmuş çiçekleri taşıyan kısımları budanır. Bitkinin tazelenmesi için birkaç yılda bir eski dallardan bir kısmı dipten kesilir.      

20 (Doçya-Havlu Püskülü) Deutzia candissima
Yarı odunsu, kırmızımtırak gövdeli, yapraklarının alt kısmı tüylü bir ağaççıktır. Genellikle sahil bölgelerinde, mutedil ve rutubetli bölgelerde yetişir. Aynı çiçek sapı üzerinde birden fazla beyaz ve katmerli çiçekleri Haziran ve Temmuz’ da açar. Genellikle grup halinde kullanıldığında park ve bahçelerde gösterişli bir durum arz eder. Tohum, çoğunlukla çelikle üretilir. Budama bitki çiçeklerini döktükten sonra yapılmalıdır.

21 (İnci çalısı) Symphoricarpus sp.
Zayıfı dallı, dipten dallanan, otsu ve bodur bir süs çalısıdır. Yaprakları çok küçük , güzel görünümlü kırmızı ve beyaz renkle üzüm ve inci tanesi görünümlü çiçekleri vardır. Temmuz-eylül arası çiçek teşekkül eder ancak yaprakları dökülmüşse dahi çiçekler bütün kış boyunca bitki üzerinde kalır. Sıcak ve ılıman iklimlerde yetiştirilebilir. Organik maddece zengin toprakları sever park ve bahçe düzenlemede gruplar halinde kullanılır. Çelik ile üretilir.

22 (İspirya-Keçi Sakalı) Spirea sp.
Yerden ve oldukça sık bir şekilde ince dallar halinde dallanan bırakıldığı takdirde 2 metreye kadar boy yapan bir süs çalısıdır. 60 kadar türü vardır. Salkım şeklinde çok küçük çiçekleri ve yeşil ve pembemsi çok küçük yapıda yaprakları vardır. İlkbaharda erken devrede pembemsi kırmızı ve beyaz çiçek açar. Park ve bahçelerde gruplar halinde çim sahalar üzerinde tek veya grup halinde kaya bahçelerinde meyillerde kullanılabilirler çelikle üretilir. Budamaları bol ve kaliteli çiçek verimi bakımından önem taşır. İlk baharda çiçeklenen tür ve hibritlerin çiçeklendikten sonra yazın çiçeklenenleri ise erken ilk bahar budama yoluna gitmek en pratik yoldur

23 (Japon ayvası) Cydonia Japonica
Dipten itibaren sık dallı, çalı formlu, dikenli, parlak yeşil yapraklara sahip bir bitkidir. Mutedil ve aşırı soğuk olmayan bölgelerde yetişir. Kış bitimi, ilkbahar başlangıcında gösterişli ve bol, kırmızımsı pembe çiçek açar. Çiçeklenme yapraklanmadan önce gerçekleşir. Ev bahçesi ve parklarda tek veya grup halinde ve çit amacıyla kullanılabilir. Güneşi sever. Tohum, çoğunlukla çelik ve kökten ayırma suretiyle üretilir. Makaslanmayan çit tesisleri için önerilir. Çiçekleri döküldükten sonra budama yapılmalıdır. Daha önce yapılan budama çiçeklenmeyi engeller. 

24 (Kadın tuzluğu) Berberis linearifolia
Kırmızı renkli yapraklı, çalı görünüşü ve dikenli formu ile dikkati çeker. 2- 2,5 m. Boylanır. Soğuk ve kurağa mukavim bir bitkidir. İlkbaharda çiçeklenmeye başlar. Derin süzek ve organik maddece zengin toprakları tercih eder. Tohum ve çelikle üretimi yapılır. Çit olarak kullanılmaları durumunda büyüme mevsiminde 2-3 kere budamayı gerektirmelerine karşı tek tek yetiştirildiklerinde budamaya ihtiyaç yoktur.

25 (Kelebek çalısı) Buddleja davidii
Yarı odunsu bir gövde ve iri bir yaprak yapısına sahiptir. Sık bir şekilde yerden dallanır Bakım şartlarına bağlı olmakla beraber iyi bir negatif gelişme gösterir. Çiçeklenmesi Temmuz- Ağustos aylarında olur ve pembe ile mor arası tonlarda salkım şeklinde çiçek yapısı vardır. Mutedil ve rutubetli iklim şartlarını sever. Humusça zengin, süzek toprakları tercih eder Çelik ile üretilir. Park ve bahçelerde grup teşkilinde kullanılır. Kelebek çalısı çiçek yeni oluşan sürgünde olduğu için erken ilk baharda budanırlar.

26 (Kızılcık) Cornus mascula
Yarı odunsu bir gövde ve otsu bir yapıda bir yaprak yapısı vardır. Çok sık ocak şeklinde dik bir dallanma sistemi vardır. Boyu 3 metreye kadar boylanırsa da makaslama suretiyle bodur tutulmalıdır. Dalların kabuk rengi sonbaharda kızarmak suretiyle dekoratif bir durum arz eder. Derin, süzek toprakları sever. Park ve bahçelerde gruplar halinde kullanılmalıdır. Çelikle üretilir.

27 (Mürver) Sambucus aurea “Variegate"
Çalı veya ağaççık halinde gelişen düzenli veya düzensiz bir form gösteren odunsu yapıda bir bitkidir. Temmuz ağustos ayları arası salkım şeklinde beyaz çiçek açar ve bilahare parlak siyah renkli küçük meyve teşekkülü olur. Sıcak ve ılıman bölgelerde iyi evsaflı gübreli topraklarda yetişir. Park ve bahçe düzenlemelerinde tek olarak kullanılır. Tohum ve çelikle üretilir.

28 (Süs Narı) Punice granatum
Odunsu yapılı, yerden itibaren dik dallanan,, parlak ve açık yeşil renkli yapraklara sahip bir ağaççıktır.Yaz boyunca pembe-beyaz katmerli çiçek açar ve bilahare kalın kabuklu meyve teşekkül eder. Çok aşırı soğuk olmayan bölgelerde yetiştirilir. Tohum ve çelik ile üretilir.

29 (Katır tırnağı) Spartium junceum
Conigricans dışında diğer türlerin çiçekleri geçen yılın sürgünlerinde oluştuklarında çiçekleri döküldükten sonra budamak gerekir. Bir yıldan daha yaşlı dallar kesilmemelidir. Aksi halde yenileme gücü yoktur.Tekrara sürgün vermez. Yalnız o yılın sürgünleri budanabilir. Yaşlı bir sarı salkım dipten kesilerek yeni sürgünler oluşturmak ve canlandırmak mümkün değildir.

30 (Ağaç Minesi) Lantana Asya, Afrika ve Amerika kökenli yaklaşık 50 değişik türü vardır.L camara orta-güney İtalyan bahçelerinde çok yaygındır.Yaz başından sonbahar sonuna kadar çiçek açan dalları dikenlidir.Yuvarlar demetler halindeki çiçekleri önce sarı yada pembe olup, sonra kırmızı yada turuncuya dönerler.Bodur formlardan, birkaç metre boyda çalılara kadar, pek iyi sınıflandırılamayan birçok çeşidi vardır. Renkleri; beyaz, sarı, pembe, kırmızı, somon, kiremit.(sıfır derecede donar.) Ağaç mineleri ılık ve sıcak iklimlerin bitkisidir. Don olayına karşı duyarlıdır. Bu nedenle ağaç minelerinin ülkemizde bahçelerde yetiştirilmesine uygun yöreler, özellikle Güney Ege ile Akdeniz bölgelerimizin kıyı kesimleridir. Bol güneşli ortamları seven ağaçmineleri, Suyu iyi akıntılı (süzek) ama nemli ve organik madde yönünden zengin (bitek) toprakları yeğler. Genelde budanma gereksinimleri az olan bu bitkiler, ilkbahar mevsiminin başlarında, uç alma denilen yöntemle yani dalları hafifçe kırılıp kısaltılarak budanır. Üretimleri, ilkbahar mevsiminde derece sıcaklıklarda ekilen tohumlarıyla yada yaz mevsiminde alınan gövde çeliklerinin daldırılmasıyla gerçekleştirilir

31 (Şakayık) Paeonia Peregrina
Yöresel olarak ayıgülü ve tombak gibi isimlerle de adlandırılan şakayıklar fincan şeklinde iri gösterişli çiçekleri, koyu yeşil iri yapraklarıyla çok güzel bitkilerdir. Bahçe bitkisi olarak kullanımının yanı sıra, köklerinin tıbbi amaçlarla kullanıldığı da bilinmektedir. Türkiye’de toplam 9 farklı şakayık doğal olarak yetişir. Türkiye’de şakayıklar tıbbi bitkiler olarak yurt dışına ihraç edilmek üzere doğadan toplanmaktadır. Köklerinin toplanması nedeniyle, özellikle Türkiye’nin batısında doğal popülasyonlarında azalma olduğu bilinmektedir. Bu nedenle şakayık ihracatı kontrol altına alınmalı, sürdürülebilir bir ticaret için üretimleri yapılmalıdır BUDAMA: Sadece kuru ve bozuk dalları  ilkbaharda temizlenir.

32 (Şimşir) Buxus Sempervirens
Her mevsim yeşildir. Çit ve bordür bitkisidir, budamaya elverişlidir, geometrik şekiller verilebilir. Yavaş büyümesine rağmen çok sık dallanır. Yörenin mikroklima iklimine en iyi cevap veren ve seri üretimi yapılan bitki türlerinden biridir. Budamaya ve makasa iyi gelen bu tarz alçak çitler için uygundurlar.

33 (Eskalonya) Escallonia
Bu parlak yapraklı herdem yeşil çalı özellikle özellikle sahil bölgelerinde mükemmel bir çit bitkisi olarak kullanılır.Tek başına da yetiştirilebilir. Demetler halinde açan pembe,beyaz veya kırmızı çiçekleri haziran ayından sonbahara kadar üzerinden hiç eksik olmaz. Boyu 2 metre civarındadır.Toprak açısından seçici değildir. Güneşli veya yarı gölge bir yerde yetişebilir. BUDAMA: Sonbaharda çiçek açmış dalları budanır. Çit olarak yetişenler de bu mevsimde budanır. Kaynak:humeyraözdamar.net

34 (Filbahar) Philadelphius
Filbahar çok tanınmış bir çiçekli çalıdır. Mayıs-haziran ayında açan beyaz çiçekleri özellikle geceleri nefis kokularını çok uzaklara yayar. Kokusu portakal çiçeğine benzediği için “yalancı portakal” da denir. Çit olarak da kullanılabilir. Her türlü toprakta kolayca yetişir. Güneşi ve suyu sever. Katmerlileri dahil epey çeşidi vardır. Bazılarının çiçekleri kokmaz. Alırken buna dikkat etmelidir.Kökünden ayrılan dalları veya çeliklerinden kolayca yetişir. BUDAMA: Çalısı zamanla 3 metreden fazla uzayıp, çok sıklaşır. Bu istenmiyorsa çiçekleri bittikten hemen sonra bir şekil ve seyreltme budaması yapılabilir. Çiçek açan dalları kısaltılır. Eski gövde dallarından bir kısmı kesilir.

35 (Funda) Erica Herdem yeşil olan Ericalar boylu olanlar( E. Arborea) beyaz renkli çiçekleri ile genellikle daha alçak boylu, çiçekleri pembe renkli olan (E. Verticillata), Türkiyede özellikle maki sahalarında yer alırlar. Ancak E. Arborea ların norveçe kadar soğuklara oldukça dayanıklı olduğu bilinmektedir. Ayrıca bu tür kireçli topraklara karşı hassastır. Bunlar dışında Avrupada süs bitkisi olarak özellikle E.carnea( pembe cazip çiçekleri ile) en yaygın olarak kullanılan türü olup serin yerlerde veya iyi güneş gören sıcak kesimlerde ve bir ölçüde yarı gölge şartlarında en iyi gelişmesini yapar. BUDAMA:  Çiçekleri solduktan sonra yaşlı dallara dokunmadan hafifçe budanabilir

36 (Acı Fındık) (Güvercin Ağacı) Hamamelis
Hamamelis kış aylarını güzelliğiyle aydınlatır. Gösterişli tüylü sarı ç,içekleri aralıktan şubat sonuna kadar yapraksız dalları donatır.Bu çiçekler nefis,tatlı bir kokuya sahiptir. Güzel kokusu ve görünüşü için ara sıra birkaç dal kesilerek vazo çiçeği olarak kullanılabilir.Bakım istemeyen ve kolayca yetişen hamamelis genişçe bir yere ihtiyaç duyar. Zamanla enine ve boyuna 3 metre büyüyebilir. Güneşli veya hafif gölge bir yerde yetiştirilir. İyi drenajlı herhangi bir bahçe toprağı yeterlidir. BUDAMA: Şart değildir. Çiçekleri geçtikten sonra istenmeyen dalları kesilebilir.

37 (Hebe) Hebe Veronica Farklı türleri olan herdem yeşil bir çalı bitkisidir. Haziran –kasım arası açan mor-beyaz çiçekli bodur cinsi daha çok bilinir. Sahil bölgeleri için idealdir. Tuza ve sisli havaya dayanıklıdır. Uzun süren çiçekli dönemi ve kolay yetişmesiyle her bahçede yer bulabilen zarif bir çalıdır. Güneş veya hafif gölgede yetişir. Toprağı iyi drenajlı olmalıdır. BUDAMA: Şart değildir. İstenirse mart ayında soğuktan zarar görmüş veya fazla uzayıp sarkmış dalları kesilir.

38 (Ilgın) Tamarix Yerden dik vaziyette dallanan piramit formlu açık yeşil renkli pul şeklindeki yapraklara sahip ağaççık ve çalıdır. İlkbaharda çiçeklenir. Park ve bahçelerde gruplar halinde sıra varı veya çit bitkisi olarak kullanılır. Özellikle deniz kenarlarında tuza dayanması yönüyle çok kullanılır. Ilıman bölgelerde yetiştirilir. Tohum ve çelik ile üretilir. BUDAMA:  Mayısta açan cinsi  çiçekleri geçtik ten hemen sonra derince budanır. Çiçek açan bütün dalları dipten kesilir. Ağustosta açan cinsi ise mart ayında bir yıl önceki bütün dalları kesilerek budanır.

39 (Kamelya) Camellia Şubat-Mayıs ayları arasında büyük gösterişli çiçek açar. Çiçekleri katmerli, yarı katmerli yada yalın kattır. Beyaz, pembe, kırmızı renktedir. Rüzgarsız, gölge, yarı gölge alanlarda yetişir. Asitli toprağı sever. Yavaş büyür.Yakıcı güneş, kar ve don çiçeklerine zarar verir. (-10 dereceye kadar dayanır) BUDAMA: Gerekmez. Yalnızca kuru veya bozuk dalları çiçekleri geçtikten sonra, mayısta budanır.

40 (Kanarya Gülü) Kerria Japonica
Kışın yapraklarını döken K. japonica ilkbaharda dekoratif yaprakları ile parlak sarı dallara asılmış altuni toplar gibi çok dekoratif çiçeklere sahip bir çalıdır. Ayrıca yaprakları sonbaharda da cazip bir renklenme yapar. Yaprakları 2-1 Ocm. uzunluğunda, oval uzun sivri uçlu, kenarları çift testere dişlidir ve sürgünlere sarmal olarak dizilir.Sarı, 3-5cm. çapındaki çiçekleri yan dalların ucunda teker teker yer alır. Çiçeklenme nisan ve mayıs aylarında olur. Budama Durumu: Esas budama çiçeklenme bittikten sonra yapılmalı ve yaşlı kalın gövdeler alınarak bitkinin yenilenmesi ve gençleşmesi kolaylaştırılmalıdır, bu suretle bol çiçek verimi sağlanır.

41 (Küstüm Otu) Mimoza Pudica
Hassas bitkidir, sevimli ve narin olarak bilinirler, en ufak dokunuşta yaprakları kapanır. Çiçekler, küçük mor ve top şeklindedir. Uzun ömürlüdürler. Mimosae türü, 21 santigrad derece sıcaklık ile nemli ortamları sever ve kolayca adapte olabilir. Salon çiçeği olarak da yetiştirilebilir. İyi güneş alan yerleri severler ama direkt öğle güneşinde tutulmamalıdır. Düzenli olarak sulanmalı, toprağı sürekli nemli tutulmalıdır. Budamaya gerek yoktur.

42 (Leylak) Syringa vulgaris
Yerden dik dallanan, düzensiz formlu bir süs çalısıdır. Gövde rengi gri, yaprakları ise parlak yeşil renklidir. Mayıs-Haziran aylarında, güzel ve cezp edici kokulu, beyaz ve erguvan renkli buket şeklinde çiçek açar. Soğuk ve genellikle ılıman bölgelerde park ve bahçe tanzimlerinde tek veya gruplar halinde kullanılır. Çelik ve aşı ile üretilir. BUDAMA: Şart değildir. İstenirse mart ayında soğuktan zarar görmüş veya fazla uzayıp sarkmış dalları kesilir

43 (Kurtbağrı) Ligustrum
Daimi yeşil veya yaprağını döken çalı veya küçük ağaç formundadır. L. ovalifolium yapraklarını döker, ancak sıcak yörelerde daimi yeşil kalır. Daha büyük ve uzun yapraklara sahip olan L. japonica ise daimi yeşildir. L. vulgare de doğal olarak ülkemizde mevcuttur. O da sıcakça ortamlarda daimi yeşil kalır. Ligustrumlar küçük boyutlu ağaç olarak kullanıldığı gibi (L. japonica), daha ziyade çit tesisinde esas yaygın kullanımını bulur. Hızlı büyürler. Güneşli veya yarı gölgeli, kuru veya rutubetli her türlü toprakta yetişebilirler. Ancak en iyi gelişmelerini rutubetli ve verimli topraklarda yaparlar. Kentlerin kirli havasına ve dumana dayanıklı oldukları için kent kullanımında geniş bir yeri vardır. Çit yetiştirilebilen Ligustrumların biri erken ilk baharda, diğeri de yaz başlangıcında olmak üzere yılda iki kere budanmaları önerilir.

44 (Ortanca) Hydrangea hortensis
Otsu,yarı odunsu, dipten itibaren sık dallanan çok gösterişli ve top şeklinde iri gösterişli çiçeklere sahip bir bitkidir. Direkt güneş ışığı olmayan, nisbi nemi yüksek, ılıman ve sahil bölgelerde yetişir. Humusca zengin, süzek, allüvial topraklarda kuvvetli gelişir. Yaz boyunca kırmızı, pembe ve beyaz çiçek açan değişik değişik türleri vardır. Çiçek renginin teşekkülünde toprağın PH' sı rol oynar. Park ve bahçelerin gölgelik kısımlarında gruplar halinde kullanılır. Çelik ile üretilir.

45 Osmanthus Popüler bir herdem yeşil çalı bitkisidir. Kenarları dişli parlak ve derimsi yaprakları, yasemin kokulu çiçekleri vardır. Bu çiçekler küçük, krem-beyaz renkte ve demetler halindedir. Bitki cinsine göre ilk veya sonbaharda çiçeklenir. Boyu 1,5 metreyi bulabilir. Tek olarak yetiştirilebileceği gibi sık yeşilliği ile mükemmel bir çit bitkisi de olabilir.Osmanthus herhangi iyi drenajlı bir toprakta kolayca yetişir. Güneşli yerlere de dikilebilir ancak en çok hafif gölgeyi sever. BUDAMA: Bitki çiçeklerini yaşlı dallarından verdiği için çok derin budanmaması gerekir. Çiçek mevsimi geçer geçmez hafifçe budanması yeterlidir.

46 (Pitosporum) Pittosporum tobira
Siyaha yakın veya koyu renkli gövdeye sahip ağaççık halinde sürekli yeşil bir bitkidir. Parlak ve kalın koyu yeşil renkli yaprakları vardır. Nisan-Haziran ayları arası beyaz renkli hoş kokulu çiçek açar ve siyah renkli kapsül şeklinde de meyve bağlar. Genellikle ılıman ve sıcak bölgelerde organik maddece zengin ve hafif topraklarda iyi gelişir. Makaslamaya uygundur. Tohum ve çelik ile üretilir. BUDAMA:  Şart değildir. Kuru veya istenmeyen dalları çiçekleri solduktan sonra budanabilir.

47 (Ateş Dikeni) Pyracantha coccinea
İlkbaharda salkım şeklinde sarımtırak ve beyaz renkli çiçek açar. Koyu kırmızı, kırmızı, turuncu ve sarı renkli üzüm salkımı şeklinde meyve yapar. Ilıman yerlerde organik maddesi iyi deri toprakları sever. Orta Anadolu'nun sert kışlarında yarı herdem yeşil olur. Park ve bahçe tanzimlerimde tek, veya 2 li -3 lü gruplar halinde kış aylarında üzerinde meyvesi ile güzel görünüm veren bir bitkidir. Tohum ve çilik ile üretilir. Budama gerekmez bazı formları budanarak tek gövdeli küçük bir ağaç haline getirilebilir.

48 (Biberiye) Rosmarinus Officinalis
Herdemyeşil. İnce, sert, koyu yeşil yapraklıdır. Mayıs - Ağustos arası beyaz, mavi, mor renklerde çiçek açar. Aromatik bir bitkidir.Yaprakları yiyecekleri tatlandırmak için kullanılır. BUDAMA: İlk baharda kalabalıklaşmış ve bazı sürgünleri zarar görmüş bitki kesilebilir.(Topraktan 15 cm yukarıda)

49 (Adaçayı) Salvia Officinalis
Birçok hastalığın önlenmesi ve tedavi sürecinde iyi gelen adaçayı, doktor tavsiyesi ve önerisine göre kullanıldığında iyi sonuçlar elde edilebiliyor. Çayır ve meralarda bulunan adaçayı, dişotu ve meryemiye adları ile de tanınıyor cm boyunda olan bitkinin menekşe renkli çiçekleri halka dizilişli, karşılıklı olan beyaz keçeli yaprakları gümüş gibi parıldıyor ve acımtırak, ıtırlı bir koku yayıyor.

50 (Açelya) Azalea(Flacourtiaceae)
15 türü Güney Amerikanın ılıman yörelerinde yetişir.Cinsi oluşturan türler çalı yada küçük ağaç formundadır.Karekteristik özelliği parlak herdem yeşil yapraklarıdır. Çiçekleri kümeler şeklindedir. Açelyalar mutedil ve rutubetli iklimlerde serinliği tercih ederler.Rutubetli topraklarda siper altı yerlerde daha iyi gelişirler.Verimli iyi drenajlı toprakları tercih ederler.Soğuk alanlarda duvarların önüne dikildiklerinde yine de ser donlardan korunmalıdır.Cinsin herdem yeşil çalıları ve ağaçları yaprakları ve sarı çiçekleri için yetiştirilir.Erkek çiçekleri kümeler halindedir.Soğuğa az dayanıklıdır.Soğuk iklimlerde bitkiler güneye karşı iyi olurlar.Yada duvarların batı yüzüne koruma eklenmelidir. Üretimi yazın alınan çeliklerle yapılır. Yetişme Yeri: Serin mutedil iklimin olduğu alanlar. Boy ve Çap:.Boyu ve çapı 6m'dir. Genel Özellikleri: Herdemyeşil çalı yada yayvan bir ağaçtır.Yapraklar hemen hemen oval, sivri uçlu,parlak yeşildir.Küçük dairesel salkım şeklindeki çiçekler soluk sarı renkli ve geç ilkbahardan erken yaza kadar görülür.

51 (Orman Gülü) Rhododendron
Gösterişli çiçekleri nedeniyle bahçelerde ve saksıda yetiştirilir. Bu cinse bağlı türlerin gövdeleri çalı, nadiren de büyük ağaçlardır, en ufak tür cm, R. arboreum ise en büyük tür olup boyunun 50 metreyi bile aştığı tespit edilebilmiştir. Yapraklar spiral konumlu, yaprak boyu 1-2 cm ile 50 cm arasında değişmektedir, sadece R. sinogrande türünde yaprakların uzunluğu 100 cm kadardır.

52 SARMAŞIKLAR

53 (Acem Borusu) Campsis Borazan biçimi portakal rengi çiçekleri ve canlı yeşilliğiyle bir çok bahçeyi süsleyen Acem Borusu,en gösterişli sarmaşık çalılardandır. Çok kolay yetişir. Dalları duvarlara tutunarak büyümekle beraber,ilk bir kaç yıl bitki bağlanarak desteklenmelidir. Sarmaşık bol güneşli,drenajı iyi bir yere dikilir.Yazın düzenli sulanır. Gübreli toprağı sever. Kış sonunda önceki yıl çiçek açmış bütün dallar 3-4 göz üzerinden budanır. Bitki kök sürgünleri veya çelik yoluyla çoğaltılabilir.

54 (Hanımeli) Honeysuckle
Hanımeli çiçeklerinin balını tatmamış çocuk var mıdır acaba? Belki  de en yakından tanıdığımız sarmaşıktır hanımeli.. Yaz boyunca açan sarı, pembe  ve beyaz çiçekleri mis gibi kokar. Sonbaharda ise yaprakları kızarır ama çoğunlukla dökülmez. Çok kolay büyür. Çitleri,çardakları çabucak sarıverir. Hanımeli her yıl  sonbaharda budanarak kontrol altında tutulmalıdır. Yoksa bitkinin iç kısımları kurur ve yeşilliği cılız bir görünüş alır. Güneşte veya hafif gölgede yetişebilir. Suyu sever. Kokusu, rengi ve yaprakları farklı çeşitleri vardır. Hanımeli kök sürgünlerinden yetişir.

55 (Kivi) Actidinia sinensis
Sarmaşıkların arasında kivinin ne işi var diye düşünülebilir. Ancak  bu bitki leziz meyveler verdiği kadar, çok kolay ve alabildiğine büyüyebilen ideal bir süs bitkisidir aynı zamanda.. Yaprakları büyük ve oval,dalları tazeyken incecik kırmızı tüylerle kaplıdır. Yaz başında krem rengi zarif çiçekler açar. Kuzeye kapalı, güneşli ve havadar bahçelerde çok güzel büyür. Çardak,çit veya kuru ağaçları, hatta duvarları çabucak sarar. Zengin toprağı ve suyu sever. Bitkinin meyve vermesi için erkek ve dişi bitkiler yanyana dikilmelidir. Meyveler kasım ayında olgunlaşır. Bitki kışın yaprağını döker. Budamaya gerek yoktur. Yalnızca kuru ve istenmeyen dallar alınır.

56 (Mor Salkım) Wisteria İlkbaharın geldiğini   duvarları eflatun bir bulut gibi sarmış, burcu burcu kokan mor salkımdan daha iyi ne hissettirebilir? Bahçeniz varsa mutlaka bir mor salkım edinin. Kuru ağaçlara,duvar ve çitlere sardırabilir,yahut düzenli bir şekilde budayarak küçük bir ağaç şekli verebilirsiniz. Mor salkım ilk dikildiğinde 1-2 yıl sabır gerektirir. Ama yerine bir alışınca hemen hiç bakım istemeden alabildiğine büyür. Drenajı iyi,bol güneş alan bir yere dikin. BUDAMA: Çiçekleri bittikten sonra,Temmuzda budanır. Sadece çiçek açmış dalları ve kurularını almanız yeterlidir. Daha ileriki yıllarda boyunu ayarlamak için budayabilirsiniz. Mor salkım budanmazsa 80 metreye kadar uzayabilir.  Akasya cinsinden olan mor salkım çok uzun ömürlü ve dayanıklı bir bitkidir

57 (Yasemin) Jasminum Eski Araplar tarafından  ebedi aşkı temsil ettiğine inanılan yasemin emsalsiz kokulu minik yıldızlara benzer çiçekleriyle çok zarif bir bitkidir. Kışın yaprağını döken ve herdem yeşil cinsleri vardır. Çiçekleri türüne göre pembe,beyaz ve sarı renkte olabilir. Beyaz Yasemin: Sıcak iklimlere has bir çiçek olduğu düşünülse de güneye bakan muhafazalı bir yere dikildiğinde az serin iklimlerde de kolaylıkla yetişir. Çiçeklenme mevsimi uzundur. Mayıs ayından sonbahara kadar sürekli açar. Pembe renkli tomurcuklar açtığında beyaza döner. 8-9 metre uzayabilen yasemin çardakları çok güzel sarar. Enfes kokusu için eve yakın yetiştirilir. Budama gerektirmez.

58 (Sarı Yasemin) Jasmınum Nudiflorum
Kış Yasemini de denilen bu tür gerçekte sarmaşık değildir.Bununla beraber 3 metre kadar uzayan dalları destek gerektirir. Bitki Şubat sonlarından itibaren parlak sarı çiçeklerle donanır. İlkbaharın en erken müjdecilerindendir. Çiçekler daha sonra yerlerini gür bir yeşilliğe terk eder. Bakımı kolaydır. İlkbaharda çiçekleri geçtikten sonra dalların bir kısmı budanarak bitkinin tazelenmesi sağlanır. Yaseminler bol güneş alabileceği, drenajı iyi,gübreli bir toprağa dikilir. Özellikle ilk yıl muntazaman sulanmalıdır. Kök sürgünlerinden çoğaltılabilir. Veya toprağa dal uzatılır,fazla gömülmez. Kök salınca ilkbaharda ana bitkiden makasla ayrılarak başka yere dikilir

59 (Saat Çiçeği) Passiflora
Bahçenizde egzotik görünüşlü bir sarmaşık istiyorsanız passiflorayı seçin. Güneye bakan bol güneşli bahçelerde kolayca yetişir. Kışın kurusa bile baharda kökünden yeşerir. El biçimi yapraklı narin dalları çardakları çabucak sarar. İlginç şekilli çiçekleri haziran-eylül arasında açar. Bu çiçekler daha sonra yerlerini bazı cinsleri yenebilen portakal renkli oval meyvelere bırakırlar. Passifloranın en önemli özelliği tanıdık isminden de anlaşılacağı üzere bu bitkiden çıkarılan bir maddenin tıbbi ilaçlarda kullanılmasıdır. Toprak açısından çok seçici değildir ama iyi drenajlı ve zengin topraklarda çok güzel büyür. Suyu sever. Dökülen tohumlarından her yıl yeni fideler üretir BUDAMA: Nisan ayında kurumuş ve istenmeyen dalları temizlenir.

60 (Klematis) Clematis Sarmaşıkların kraliçesi olarak bilinir. Klematis bizde pek yaygın değildir ama her bahçede olması gereken zarif ve değerli bir bitkidir. Çeşitleri,çiçek biçimi,açma zamanı ve boy açısından büyük farklılıklar gösterir. İyi işlenmiş,nemli ve humuslu toprakları sever. Düzenli sulanır. Bitkinin kökleri gölgede olmalı,dalları ise güneş görmelidir. Bunu sağlamak için köküne yakın toprak büyücek taşlarla örtülebilir veya etrafına bodur çalılar dikilir. Çiçekleri mor,beyaz ve pembe tonlarında,bazen de ebruli olur. Klematis cinsine göre 3 m.den 10 m.ye kadar uzar. Açma zamanı ise mayıstan ekim ayına kadar değişir.  BUDAMA: İlkbaharda açanlar çiçekleri geçtikten hemen sonra ve derince, yazın açanlar ise mart ayında ve orta karar budanır.

61 (Sarmaşık Ortanca) Hydrangepetiolaris
Ortancayı herkes tanır ama, bir de sarmaşık cinsi olduğu pek bilinmez. Oysa son derece gösterişli ve gölge mekanlar için az bulunur bir bitkidir. Sarmaşık ortanca kenarları dişli ve parlak yeşil yapraklıdır.Haziranda açmaya başlayan iri beyaz çiçek kafalarının ortası minik, kenarları ise irice çiçeklerle çevrelenmiştir. İlk 1-2 yıl nazlı büyüdükten sonra  birden gelişir ve zamanla eni-boyu 20 metreye kadar genişleyebilir. Çirkin  duvarları, kuru ağaçları veya bahçe çitlerini sararak manzarayı güzelleştirir. Sonbaharda kızaran yaprakları, kışın ise kırmızımsı renkli dalları ile her mevsim dekoratif özelliğini korur.  Kendiliğinden tırmanıcı bir sarmaşık olmakla beraber ilk yıllarda destek sağlanmalıdır.Gölge veya güneşte yetişebilir. Suyu sever..  BUDAMA: Şart değildir.İstenmeyen dalları kışın budanır..

62 (Cezayir Menekşesi) Vinca
Cezayir menekşesi ağaç altlarında, eğimli ve yarı gölge alanlarda mükemmel bir yer örtücü olabilir. İnce dalları toprağa çabucak yayılır.Değdiği yerlerden kök salar. Zarif mavi çiçekleri baharda erkenden açar ve yaz boyunca açmaya devam eder. Herdem yeşil parlak yaprakların düz renginden başka ebruli bir cinsi de vardır. Yaprağı ve çiçekleri daha küçük bir diğer cinsi asma saksılarda çok güzel yetişir. İsminin sıcakları çağrıştırmasına rağmen soğuk iklimlere dayanıklıdır. Drenajı iyi herhangi bir bahçe toprağı yeterlidir . Güneş ve gölgede yetişebilir. Fazla seçici değildir. Düzenli sulanır.Köklü dallarından çoğaltılır. BUDAMA:  Lüzum yoktur.

63 GÜLLERDE BUDAMA

64 GÜL NASIL BUDANIR.. Güller budandıkça gençleşir ve ömrü uzar. Her yıl budama yapılmalıdır.Bu teknik gerektiren bir iştir. Bunu öğrenmek için en iyi metot budama mevsiminde bizzat yerinde görmektir.Öncelikle kaliteli bir gül makası ve uygun bir eldiven gerekir. Güller iklime göre ocak ve mart ayları arasında budanır. Bir kez açanlar ise çiçekleri geçtikten hemen sonra yazın budanmalıdır. Baharda budanırlarsa o yıl çiçek açmazlar. Gül budaması gülün cinsine göre farklılık gösterir.

65 Budamaya başlarken öncelikle kuru,hastalıklı ve zayıf ve çok ince dalları dipten kesin. Bitki çalılaşmışsa hava alması için orta kısımdan birkaç dal alın. Gülleriniz üç yıllık olunca her yıl eski dallardan üç de birini kesin. Gül budarken daima dalın dış yüzeyindeki bir gözün yarım cm. üzerinden kesin. Hafif eğik,temiz bir kesim olsun. Yeni dikilmiş güller kuvvetlenmesi için ilk yıl derin budanır. Aşı yeri üzerinden 15 cm. yani 3-5 göz üzerinden budanmalıdır. Yetişkin melez çay ve demet güller de her dal 5-6 göz üzerinden budanır. Çalı gülleri yüksekliğinin yarısı kadar kesilir. Kuru ve bozuk dallar ayıklanır. Sarmaşık güller ilk yıllarda şekil verilmek için budanır. Daha sonraları yalnızca kuru, bozuk ve hastalıklı dalları ayıklanır. Minyatür güller de daha çok normal bir makasla hafifçe budanır. Kuru ve hastalıklı dalları ayıklanır.

66 ÇİTLERDE BUDAMA

67 ÇİTLERDE BUDAMA Çit boyları 60-90cm arasında değişir, son sürgünlerin ½ ‘si veya 2/3 kadar tepeleri kesilerek kısaltılmalıdır. Bu suretle çitin sıklaşması sağlanır. Özellikle hızlı gelişen türlerde yılda birkaç kere (2-3kez)olmalıdır. Bu budamalarda çitin tepe kısmı daha dar ve alt kısmı daha geniş tutulur. Böylece çit güneş ışınlarını daha iyi alır. Eğer tabii halde bırakılırlarsa tepe daha geniş olur. Alt dallar gölge altında kalır ve ölür. Böylece çitin alt kısmında boşluklar oluşur. Ayrıca çitin üst kısmının budanmayarak geniş kalması veya üst kısmı daha geniş kalacak şekilde budanması, kışın kar etkileri ile çitin yarılmasına ve şeklinin bozulmasına sebep olur. Soğuk rejyonlarda çitler Temmuz sonundan itibaren artık budanmamalı ve kırpılmalıdır. Aksi halde yeni sürgünler kışa kadar tam olgunlaşamaz.ve soğuktan zarar görür. Porsuk, Mazı ve Hatmilerin yeni sürgünler başlamadan evvel ilk baharda yılda bir kere budanması (Kırpılması) yeterlidir. Leylaklar daha geç (Haziran) budanır. Şimşir ise yavaş büyüdüğünden ve kendiliğinden yuvarlak bir şekil aldığından budanmaz. Aksi halde şekil bozulur. Berberis, Japon Ayvası, Orman Gülleri gibi gevşek dallanma yapan cinslerin oluşturduğu çitler fazla budanmamalıdır. Ancak bunlar fazla yayıldıklarında biraz uçları kesilmelidir.

68

69

70 SÜS BİTKİLERİNİ BUDAMADA KULLANILAN ALET VE EKİPMANLAR

71 1-BASİT BUDAMA ALETLERİ
Bağ Bıçağı Dal Makası (Gül Makası) Kok Makası Cim Makası El Testereleri Balta ,ip v.s.

72

73 Çit Motorları