BİLGİ TEKNOLOJİSİNİN TEMEL KAVRAMLARI

... konulu sunumlar: "BİLGİ TEKNOLOJİSİNİN TEMEL KAVRAMLARI"— Sunum transkripti:

1 BİLGİ TEKNOLOJİSİNİN TEMEL KAVRAMLARI

2 İşlenmemiş ham bilgidir.
Veri: İşlenmemiş ham bilgidir.

3 Bilgi ve Teknolojinin birlikte kullanılmasıyla üretilen sonuçlardır.
Bilişim: Bilgi ve Teknolojinin birlikte kullanılmasıyla üretilen sonuçlardır.

4 bu verilerin aritmetiksel ve mantıksal işlemlerini yapabilen,
Bilgisayar: Dışarıdan gönderilen verileri alabilen, bunları hafızasında depolayabilen, bu verilerin aritmetiksel ve mantıksal işlemlerini yapabilen, gerektiğinde yazılı, çizili, görüntülü veya sesli çıktı verebilen elektronik aygıttır.

5

6 Bilgisayarın Basitçe Yapısı
Bilgisayarı yapısal olarak; Bilgilerin girilmesi, girilen bilgilerin belirtilen durumlara göre işlenmesi, işlem sonuçlarının alınması olarak üç temel fonksiyona sahip bir makine şeklinde tanımlayabiliriz. Bu üç temel fonksiyonu gerçekleştirebilmek için sahip olması gereken mimariyi; 1. Girdi Üniteleri, 2. Merkezi İşlem Birimi, 3. Çıktı Üniteleri oluşturur.

7 Bilgisayarın Basitçe Yapısı

8 Bilgisayarın Kullanım Alanları:
Eğitimde, Sağlıkta, Endüstride, İletişimde ve Eğlence sektörlerinde yoğun biçimde kullanılmaktadır.

9 Bilgisayarın Kısa Tarihçesi
Hesap yapma işlerinde ilk kez bir aracın kullanılması, bilgisayar sistemleri tarihinin başlangıcı olarak kabul edilir. Bu anlamda karşımıza çıkan ilk tarih M.Ö.8 yy. dır. Çinliler tarafından ABAKÜS denilen araç kullanılmaya başlanmıştır.

10 Bilgisayarın Kısa Tarihçesi
1620 yılında geliştirilen Sürgülü Hesap Cetveli ilk başarılı örneksel aygıt olarak kabul edildi. 1642 yılında ilk Mekanik Sayısal Hesap Makinesi yapıldı. Şubat 1944’te MARK I adı verilen ve çağdaş sayısal bilgisayarların atası olarak kabul edilen ilk makine tamamlandı. 1946 yılınsa ilk elektronik bilgisayar olan ENIAC geliştirildi. İlk kişisel bilgisayar, 1981 yılının ağustos ayında IBM firması tarafından satışa sunuldu.

11 Bilgisayar Çeşitleri:
Günümüzde teknolojinin gelişmesiyle bilgisayarların çeşitliliği de artmıştır. Kullanım amacına ve kapasitesine göre bu bilgisayarlar kullanılmaktadır. 5 çeşit bilgisayar vardır. Ana bilgisayar, Mini Bilgisayar, Ağ Bilgisayarı, Kişisel Bilgisayar Dizüstü Bilgisayarlar

12 Bilgisayar Çeşitleri:
Ana Bilgisayar Birçok işi yerine getirebilen, güçlü grafiği olan, ayrıca matematik uygulamasını desteleyen bilgisayardır. Bu bilgisayarlarda büyük bellekler, hızlı işlem gücüyle aynı anda binlerce kullanıcıya erişim sağlayabilirler. Mini Bilgisayar Bu bilgisayarlar şirketlerde, işletmelerde, okullarda ve fabrika gibi yerlerde birçok kullanıcının aynı anda bağlanabilmelerini sağlayan bilgisayarlardır. Bu bilgisayarlarda yüksek RAM, hızlı işlemci ve büyük sabit disk vardır.

13 Bilgisayar Çeşitleri:
Ağ Bilgisayarı Birden fazla bilgisayarın birbirine bağlı bir şekilde oluşturan çalışma ortamına denir. Kişisel Bilgisayar Bu bilgisayarlar genelde ev ve işyerlerinde bir kişi tarafından kullanılan bilgisayarlardır. Diz Üstü Bilgisayar Taşınabilir bilgisayarlardır. Ayrıca notebook adı da verilmektedir. Donanım açısından kişisel bilgisayar ile bütün özelliklere sahiptir.

14 Bilgisayarın Çalışma Mantığı
Bir bilgisayarın içindeki veriler ve komutlar sayı olarak saklanır ve işlenir. Bilgisayarlar sadece iki sayı kullanır: 0 ve 1. Buna ikili kod adı verilir.

15 Bilgisayarın Çalışma Mantığı
İnanmak zor olsa da resimden fotoğrafa, sözcükten müziğe kadar her türlü bilgi sadece bu iki sayının bir kombinasyonu olarak saklanabilir. Bilgisayarın içinde 0 ve 1 sayıları çok küçük elektronik devreler üzerinde elektrik akımı olarak kaydedilir. Bir devre elektrik akımı taşıyorsa 1, taşımıyorsa 0’dır

16 Bilgisayarın Çalışma Mantığı
Her bir elektronik devre bit’lik veri oluşturur. Bu veri veya olarak tanımlanır. Sekiz bitlik seriler halinde saklanan bilgisayar verisine bayt denir. Örnek olarak klavyeden giriş yapmak için B harfine bastığımızda B harfi bilgisayara olarak kaydedilir.

17 Bilgisayarın Çalışma Mantığı

18 Hafıza Ölçü Birimleri:
8 bit = 1 Byte = 1 karakter 1024 Byte = 1 KiloByte 1024 KB = 1 MegaByte 1024 MB = 1 GigaByte 1024 GB = 1 TeraByte eder

19 Bilgisayarın Yapısı

20 Bilgisayarın Yapısı Bilgisayarlar iki temel bileşenden oluşurlar.
1. Donanım (Hardware): Bilgisayarı oluşturan elektronik ve mekanik parçalara denir. 2. Yazılım (Software): Bir işlemi yerine getirmek üzere, belirli bir mantık sırasıyla yapılmış komutlar topluluğudur. Donanım parçalarının çalışmasını da sağlarlar.

21 DONANIM Ekran (Monitör)
Ekran kartından gelen video sinyallerinin kullanıcı tarafından görülebilen bir hale getiren birim.

22 Kasa Bilgisayarın monte edildiği birimdir.

23 Klavye Üzerinde rakam, alfabetik karakter ve özel işaretlerden oluşan tuş takımı bulunan ve kullanıcının bilgisayara komut vermesini, bilgi girişi yapabilmesini sağlayan birim.

24 Fare (İşaretleyici) Çalışma yapılan bir programdaki bir özelliğin işaretlenmesini yada bir komutun çalıştırılmasını sağlayan birim.

25 Yazıcı Bilgisayarda yapılan çalışmaların kağıt üzerine aktarılmasını sağlayan birim. Yazıcılar; nokta vuruşlu, mürekkep püskürtmeli, lazer olarak çeşitlere ayrılırlar.

26 Speaker : Bilgisayarınızın ses kartından çıkan sesleri size aktaran birimdir. Speaker’ınız ne kadar güçlü olursa o kadar çok ses alırsınız.

27 Tarayıcı Bir belge yada magazin sayfasından aldığı görüntüyü bilgisayara dijital olarak aktaran birim.

28 WEB Kamerası Hareketli görüntüyü bilgisayara aktaran birim.

29 Bilgisayar Kasasında Neler var?
Anakart Bilgisayarın omurgasıdır. Tüm donanımın birbiri ile olan fiziksel bağlantısını sağlar. Bilgi akışının tamamı anakart üzerinden sağlanır.

30 Bilgisayar Kasasında Neler var?
İşlemci Bilgisayarın beyni gibidir, mantıksal ve matematiksel işlemleri yapar, karar verir, donanımlar arası ilişkiyi düzenler.

31 RAM BELLEK (Random Access Memory – Rasgele Erişimli Bellek):
Bilgisayar Kasasında Neler var? RAM BELLEK (Random Access Memory – Rasgele Erişimli Bellek): RAM bilgilerin geçici olarak depolandığı bir hafıza türüdür. Bilgisayarlar genellikle o an üzerinde çalıştıkları programlar ve işlemlerle ilgili bilgileri RAM denen bu hafıza parçasında tutarlar.

32 ROM BELLEK (Read Only Memory–Sadece Okunur Bellek):
Bilgisayar Kasasında Neler var? ROM BELLEK (Read Only Memory–Sadece Okunur Bellek):  Programların kalıcı olarak durduğu sadece okunabilen bellek tipidir. Veri sadece ROM bellekten elde edilebilir. Hiçbir bilgi ROM belleğe yazılamaz. ROM yapımcı veya kullanıcı tarafından bir daha değiştirilmemek üzere konulan program komutlarını içerir. Örneğin BIOS ROM belleğe konulur.

33 Bilgisayar Kasasında Neler var?
Sabit Disk Verileri kalıcı olarak depolayabildiğimiz birim.

34 Bilgisayar Kasasında Neler var?
Ekran Kartı Ekranda görüntülenecek grafikler için video sinyali yaratan adaptör. Bilgisayarın işlediği veriyi monitör, televizyon, video, projektör gibi görüntü aygıtlarında gösterime uygun hale getiren birim.

35 Bilgisayar Kasasında Neler var?
Ses Kartı Analog ses dalgalarını dijitale, dijital ses bilgilerini ise analog bir yapıya dönüştürebilen birim.

36

37

38

39 YAZILIM Bilgisayarı harekete geçiren programlara YAZILIM denir. Donanıma komutlar vermek için yazılım kullanılır.

40 UYGULAMA YAZILIMI olmak üzere iki tür yazılım mevcuttur.
Bilgisayarlarda, DİZGE YAZILIMI ve UYGULAMA YAZILIMI olmak üzere iki tür yazılım mevcuttur.

41 DİZGE YAZILIMLARI, Bilgisayar üreticisi tarafından hazırlanmış, işlemler arasındaki denetimleri, programların çevrilmesini sağlayan ve her işlem sırasında kullanılan yazılımlardır. Kısacası, bilgisayarın işletimini sağlayan yazılımlardır.

42 UYGULAMA YAZILIMLARI A)Herkese açık yazılımlar (Public Domain):
Bu yazılımları yazanlar, programların sınırsız kopyalanmasına ve kullanılmasına izin verirler. Programın aslının değiştirilmemesini isteyebilirler. Programlarının üçüncü kişilere parayla satılmasını istemezler. Ayrıca, alınan dosya başka bir yerde kullanılacaksa yazarına bildirilmesi istenmektedir. B)Paylaşılabilir Yazılımlar (Shareware): Kullanıcı yazılımı belirli bir süre kullanmakta (1 hafta, 15 gün, 1 ay…) eğer beğenirse satın almaktadır. Bu tür yazılımlar ucuzdur. Bu tür yazılımlar farklı özelliklere sahip olabilmektedir.

43 UYGULAMA YAZILIMLARI C)Deneme Yazılımları (Tryware):
Geliştirilmiş bir yazılımın tanıtım amacıyla piyasaya sürdüğü, sınırlı olarak kullanılabilen yazılımlardır. D)Yama Yazılımları (Pathc): Bir yazılımın, eksik yönlerinin saptanıp düzeltip güncellemek amacıyla piyasaya sürülen yazılımlardır.

44 BİLGİSAYAR VİRÜSÜ

45 Bilgisayar Virüsü Kullanıcının izni ya da bilgisi dahilinde olmadan bilgisayarın çalışma şeklini değiştiren ve kendini diğer dosyaların içerisinde gizlemeye çalışan aslında bir tür bilgisayar programıdır(Yazılımıdır).

46 Bilgisayar Virüsü Terim genelde kötücül yazılım (malware) denilen geniş bir alanı ifade etmek için kullanılsa da, gerçek bir virüs aşağıda belirtilen iki görevi gerçekleştirmek durumundadır. Kendini çoğaltmalı Kendini çalıştırmalı (yürütmeli)

47 Kaç Çeşit Bilgisayar Virüsü Vardır?
Bilgisayar virüslerini, genel olarak 2 grupta toplamak mümkün: 1-Dosyalara bulaşan virüsler Bu gruba girenler, genellikle, kullanıcının çalıştırdığı programlara bulaşır. Programların virüslenmesi iki yolla olur: Ya virüs kodu bilgisayarın hafızasına yerleşmiştir ve her program çalıştırılışında o programa bulaşır; ya da hafızaya yerleşmeden sadece "virüslü program her çalıştırılışında" etkisini gösterebilir. Ancak, virüslerin çoğu kendini bilgisayarın hafızasına yükler. 2-Bilgisayarın sistem alanlarına bulaşan virüsler Bu gruba giren virüsler ise, bilgisayarın ilk açıldığında kontrol ettiği özel sistem alanlarına (boot sector) ve özel sistem dosyalarına (command.com gibi) yerleşirler.

48 Truva Atları Truva atları ilgi çekici görünen ama aslında aldatmaya yönelik zararlı dosyalardır. Sistemde var olan dosyalara kod eklemektense ekran koruyucu yüklemek, epostalarda resim göstermek gibi bir işle iştigal oldukları izlenimi uyandırırlar. Ancak, aslında arka planda dosya silmek gibi zararlı etkinlikler gerçekleştirmektedirler. Truva atları bilgisayar korsanlarının bilgisayarınızdaki kişisel ve gizli bilgilerinize ulaşmalarına imkân tanıyan gizli kapılar da yaratırlar. Truva atları aslında sanılanın aksine virüs değillerdir çünkü kendilerini çoğaltamazlar. Bir Truva atının yayılması için saklı bulunduğu eposta eklentisinin açılması ya da Truva atını içerir dosyanın internet üzerinden bilgisayara indirilip yürütülmesi gerekir.

49 Solucanlar Bilgisayar solucanları çoğalan, bağımsız şekilde çalışabilen ve ağ bağlantıları üzerinde hareket edebilen programlardır. Virüs ve solucanlar arasındaki temel fark çoğalma ve yayılma yöntemleridir. Bir virüs çalışmak için konak ya da dosyalarına ihtiyaç duyarken, makineler arası yayılım için gene taşıyıcı dosyalara gereksinim duyar. Oysa solucanlar kendi başlarına bağımsız şekilde çalışabilir ve bir taşıyıcı dosyaya ihtiyaç duymadan ağ bağlantıları üzerinde yayılabilirler. Solucanların yarattığı güvenlik tehditleri bir virüsünkine eşittir. Solucanlar sisteminizdeki elzem dosyaları tahrip etmek, makinenizi büyük ölçüde yavaşlatmak ve bazı gerekli programların çökmesine neden olmak gibi bütün olası zararları yaratabilme yeteneğindedirler.

50 Casus Yazılımlar Casus yazılımlar, reklam destekli yazılımları nitelemekte kullanılan diğer bir terimdir. Paylaşılan yazılımları üreten yazarlar, program içerisinde reklam yayınlatarak ürünü kulanıcıya satmadan da para kazanabilirler. Piyasadaki birçok büyük media şirketi yazarlara reklam bantlarını yazılımlarına yerleştirmelerini önerir ve reklam bantları sayesinde satılan her ürün için belirli bir oranda komisyon vermeyi vaat eder. Eğer kullanıcı yazılımdaki reklam bantlarını can sıkıcı buluyorsa, lisans ücretini ödediği takdirde banttan kurtulmanın imkânına erişir. Bu bantları üreten reklam şirketleri, ek olarak internet bağlantınızı sürekli kullanarak internet kullanımınıza ait istatistiki bilgileri sizin bilginiz dahilinde olmadan reklam verenlere gönderen bazı izleme programlarını sisteminize yüklerler. Yazılımlara ait gizlilik politikalarında hassas ve tanımlayıcı verilerin sisteminizden toplanmadığı ve kimliğinizin belli olmayacağı belirtilse de kişisel bilgisayarınızı bir sunucu gibi çalışarak size ait bilgileri ve internet kullanımınıza ait alışkanlıklarınızı 3. kişi ya da kurumlara göndermektedir.

51 Bilgisayar Virüslerinin Etkileri
Bazı virüsler uygulamalara zarar vermek, dosyaları silmek ve sabit diski yeniden formatlamak gibi çeşitli şekillerde bilgisayara zarar vermek amacıyla programlanmışlardır. Bazıları zarar vermektense, sadece sistem içinde çoğalmayı ve metin, resim ya da video mesajları göstererek fark edilmeyi tercih ederler. Bu zararsızmış gibi gözüken virüsler kullanıcı için problem yaratabilir. Bilgisayar hafızasını işgal ederek makineyi yavaşlatabilir, sistemin kararsız davranmasına hatta çökmesine neden olabilirler. Ek olarak birçok virüs, hata kaynağıdır ve bu hatalar sistem çökmelerine ve veri kaybına neden olabilir.

52 Neden Bilgisayar Virüsleri Yapılır ?
Virüs yazıcılarının, zararlıyı üretme ve yayma amacı çok çeşitli nedenlere dayandırılabilir. Virüsler araştırma projeleri amaçlı , şaka amaçlı , belirli şirketlerin ürünlerine saldırmak amaçlı, politik mesajları yaymak amaçlı veya kimlik hırsızlığı, casus yazılım ve saklı virüs ile haraç kesme gibi yöntemlerle finansal kazanç sağlamak amaçlı yazılabilmektedir. Bazı virüs yazıcılar ürettiklerini sanat yapıtı olarak görmekte ve virüs yazmayı bir tür yapıcı hobi olarak tanımlamaktalar. Ek olarak birçok virüs yazıcısı, virüslerin sistemler üzerinde tahrip edici etkiler göstermesinden yana değildir. Çoğu yazıcı saldırdıkları işletim sistemini bir zihin egzersizi ya da çözümlenmeyi bekleyen bir mantık sorusu olarak görmekte ve anti virüs yazılımlarına karşı oynanan kedi fare kovalamacasının kendilerini cezbettiğini belirtmekteler.

53 Virüslerin Zararları Bilgisayar virüsleri, Ekranınıza can sıkıcı mesajlar çıkararak çalışmanızı bölebilir/ engelleyebilir. Bilgisayarınızın hafızasını ve/veya disk alanını kullanarak bu kaynaklara verimli olarak erişiminizi engelleyebilir. Kullandığınız dosyaların içeriklerini bozabilir/silebilir. Kullandığınız bilgisayar programlarını bozabilir, çalışmalarını yavaşlatabilir. Sabit diskinizin tamamını ya da önemli dosyaların olduğu kısımlarını silebilir.

54 Yayılma Yolları Eskiden en popüler virüs bulaşma yolu, bir bilgisayardan diğerine "disket" ile dosya aktarımı idi. Günümüzde ise, bilgisayar ağlarının oldukça yoğun kullanılması, herkese açık dosya arşivleri ve internet üzerindeki popüler etkileşimli ortamlar virüslü programların yayılması için oldukça uygun ortamlardır. Ayrıca, yoluyla gelen programların kontrolsüz çalıştırılması da bir başka potansiyel tehlike olarak karşımızdadır.

55 Virüslerden Korunmak *Virüs arama programı kullanın. Virüs tarama programınızı internetten bir kaç günde bir güncelleyin. *Birden fazla virüs programı kullanın. Her virüs programı bütün virüsleri tanımaz. *Disketleri ve elektronik postaları virüs tarama programından geçirmeden açmayın. *Bilmediğiniz dosyaları açmayın. *Tanımadığınız birisi tarafından gönderilen dosyaları açmayın. *Virüs uyarılarını dikkate alın. *Her zaman dosyalarınızın yedeğini alın.

56 ERGONOMİ Ergonomi başlığı altında bilgisayar kullanımını inceleyecek olursak, özellikle yoğun çalışma dönemlerinde dikkat edilmesi gereken bazı hususları şu şekilde sıralayabiliriz:

57 Gözler: Gözler uzun süre aynı mesafeye odaklanırsa zorlanabilir. Bu yüzden her on dakikada bir ekrandan başka bir yere bakın ve gözlerinizi daha uzaktaki bir şeye odaklayın.

58 Duruş: Bilgisayar başında oturmak omuzlarınız ve sırtınızın alt bölümünü zorlayabilir. Bu yüzden iyi bir sandalyede oturmak önemlidir. Sırtınızın alt tarafına destek olacak ve otururken iki ayağınızın yere değmesine izin verecek bir sandalye kullanın. Dirsekleriniz ve dizleriniz 90 derece bükülmüş olmalı. Monitör ve klavyenizin tam karşısına oturun. Klavyeniz dirseklerinizle aynı yükseklikte olmalı. Kaslarınız ve eklemlerinizdeki gerilimin önüne geçmek için düzenli aralıklarla omzunuzu oynatıp, ellerinizi sallayın.

59

60 Molalar: Çalıştığınız her bir saat için on dakika mola vermeyi unutmayın. Bu gözlerinizi ve vücudunuzun diğer bölümlerini dinlendirecektir.

61

62