Oestridae (Burun sinekleri)

... konulu sunumlar: "Oestridae (Burun sinekleri)"— Sunum transkripti:

1 Oestridae (Burun sinekleri)
Zorunlu myiasis Larvipar Erkekler çiftleştikten sonra, dişiler yumurtladıktan sonra ölür. Larva 9-10 ay, pupa 1 ay (toprakta) Oestrus, Rhinoestrus, Cephalopsis, Pharyngobolus Oestrus cinsi Oestrus ovis Larvipar, larvalarını koyun ve keçilerin ağız ve burun çevresine fırlatırlar. Larvalar burun boşluğuna girer. Etmoid kemiği delerek beyine kadar gidebilirler. Sinus boşluklarına girerler. (3 dönem larva). Toprakta pupa, sonra erişkin sinekler Cavicol myiasis (Burun şişmiş, mukopurulent akıntı, tıksırma, zayıflama, MSS bozuklukları ve ölüm) Beyinde ise Coenurus cerebralis ile karışır. (kanlı akıntı veya kafatasının açılarak larvaların görülmesi) Koyun ve keçi bulamadıklarında insanlarda konjunktivitis ve ophtalmomyiasis yaz ilaçlaması (yeni alınan larvalar), kış ilaçlaması (kışı atlatmakta olan larva)

2

3 Oestrus ovis-tedavi Oestrus ovis enfestasyonlarının kontrolünde yılda iki kez ilaç programı uygulanır. Birincisi, yeni alınmış olan larvaları ortadan kaldırmak için yapılan yaz ilaçlaması, ikincisi ise kışı atlatmakta olan larvaları ortadan kaldırmak için yapılan kış ilaçlamasıdır. Rafoxanide, closantel, nitroxynil, trichlorfon, dichlorvos avermectinler Ivermectin, doramectin, moxidectin gibi avermectin ve milbemycin grubu ilaçlar 200 µg/kg /s.c. uygulanır. Nitroxynil mg/kg, s.c., Rafoxanide 10 mg/kg, p.o., Ruelene 110 mg/kg, p.o., Trichlorfon %4’lük p.o veya %10 luk solusyonlar halinde burun içerisine püskürtme tarzında uygulanır.

4 Oestrus ovis enfestasyonu- oestrosis

5 Oestrus ovis enfestasyonu,
cavicol myiasis

6 Rhinoestrus purpureus
Zorunlu myiasis, Larvipar Equidae’lerin burun boşluklarında, cavicol myiasis Larvalarını beyinde bulunur. İnsanlarda ophtalmomyiasis Cephalopina titillator Develerde, cavicol myiasis Pharyngobolus spp. Fillerde, farenks’te myiasis

7 Hypodermatidae (Deri sinekleri)
Zorunlu myiasis Ovipar, deri myiasisi (Cuticol myiasis), hypodermosis Hypoderma, Przhevalskiana H. bovis, H. Lineatum, P. silenus, P. aegagri, P. crossi

8 Hypoderma, hypodermosis

9

10

11 Hypodermosis Hypoderma bovis Hypoderma lineatum

12 Hypoderma soyu Arılara benzerler, küçüktürler, vücut tüylü, abdomen sarı-turuncu tüylü H. bovis, H. lineatum Hypodermosis, nokra, okra Özellik H. bovis H. lineatum Yumurta bırakma Günesli havalarda Kapalı havalarda Her kıla tek tek (1 adet) Kıllara paketler halinde (8-15 adet) Larvaların göçü Karın bölgesinden sırta Özafagustan sırta Erişkin sinekler 13-15 mm Daha küçük Larva 3 Mayısta düşmeye başlar Martta düşmeye başlar Stigma kanalı dar ve uzun Geniş ve kısa Larva 1 Cephaloskelotonun 2 ucu çatallı Tek ve sivri

13 Hypoderma soyu (BİYOLOJİ)

14 Hypoderma soyu (BİYOLOJİ)
Erişkin sinekler Mayıs-Ağustos arasında uçuşur (H. lineatum’da 2-3 hafta erken) Dişi sinekler yumurtalarını sığırların arka bacak ve karın altı tüylerine bırakır. (H. bovis tek tek, H. lineatum dizi halinde) Yumurtadan çıkan larvalar (L1) (2-4 gün içinde) proteolitik enzimleri ile deriyi delerek deri altı bağ dokusuna girer. Deri altındaki sinirleri tahrip ederek canalis vertebralise ulaşır (Kasım, kışı burada geçirir). Larvalar H. bovis’de karın bölgesinden canalis vertebralis -sırta, H. lineatumda ise karın altından özafagus-sırt bölgesine göç ederler (Ocak-şubat). Sırt derisi altında iken (L2) dönemindedirler. Zamanla sırt derisi altında L3 gelişir. Deride delik açarak stigmalarını bu deliğe dayarlar. İlkbahar sonuna doğru toprağa düşerler. Toprakta pupa dönemi (30-35 gün) gerçekleşir. Ve erişkin sinekler yaz başlangıcına doğru pupadan çıkarlar.

15 Hypoderma soyu Larvaların vücutta göçleri esnasında toksinler vasıtasıyla et, süt vb. verimi düşürürler. H. bovis larvaları canalis vertebralis (medulla spinalis) te ölürse proteolisin toksini hayvanlarda parapleji’ye neden olur. H. lineatum larvaları özafagusta ölürse özafagus fonksiyonları bozularak meteorismus (timpani) a neden olur. Deride açtıkları delikler deri kaybı (ekonomik) Tanı: yaz aylarında bacak kıllarında yumurtaların görülmesi Kışın sırt bölgesinde şişliklerin görülmesi (geç kalınmıştır). Ancak bir sonraki sene için önlem alınabilir. Serolojik testler (pratik değil) Tedavi ve Korunma: Bölgelere göre değişir (mevsimsel farklılık). Sırt derisine gelmeden önce larvaları yok etmek amaçlanmalıdır. 1- Sonbahar ilaçlaması (eylül-ekim-kasım ortası) 2- ilkbahar ilaçlaması (sırt derisini delmeden önce) tahribatı yapmışsa bir sonraki nesl için etkili olabilir.

16

17 Hypodermosis tedavi-mücadele
Tedavi için özellikle organofosfatlar ve makrosiklik laktonlar kullanılır. Trichlorfon, fenthion, phosmet, coumaphos, ivermectin, moxidectin, doramectin, eprinomectin, rotenone Mücadele ve korunma kontrol için en uygun ilaçlama zamanı sonbaharda yapılan ilaçlamadır.

18 Przhevalskiana soyu Hypodermalardan daha küçüktürler, kahverenkli,
P. silenus, P. aegagri, P. crossi Keçilerde cuticol myiasis, nadiren koyunlarda görülür ama koyunlarda gelişmelerini tamamlayamazlar (sırt derisinde L2’ye kadar gelişebilir.) Biyolojileri ve diğer özellikleri Hypoderma bovis gibidir (karın altından larvalar direkt sırta gelir, hiçbir organa uğramaz).

19 Gasterophilidae (Mide sinekleri)
Gastricol myiasis Ergin sineklerin vücudu tüylüdür. Ağız organelleri atrofiye Gasterophilus soyu Kahverenkli tüylü sinekler, arılara benzerler. Tektırnaklıların midelerinde parazitlenirler. G. pecorum (yumurtalarını çimen ve bitkilere), G. nasalis, G. intestinalis (Larvaları deri altında myiasis=Creeping disease, L2 de ölür), G. haemorrhoidalis, G. meridionalis, G. nigricans, G. inermis Yumurtalar kıla bırakılır. Olgun larvaların ayrımı larvaların segmentleri üzerindeki dikenlerin sayısı ve özelliğine göre yapılır.

20 Gasterophilus Biyoloji
Ovipar sinekler, Erişkin sinekler yaz aylarının ikinci yarısında uçuşur (5-15 gün yaşarlar). Dişi sinekler yumurtalarını tektırnaklıların ön bacak, göğüs, karın, yanak ve burun çevresi kılların yapıştırır. (G. pecorum-merada otlara) Türlere göre yumurta bırakma yeri değişiktir. G. intestinalis-ön bacak, omuz; G. nasalis-boyun, G. haemorrhoidalis-burun ve yanak Yumurtadan çıkan larva ya kendiliğinden yada tektırnaklının yalaması ile ağız mukozasına girer, farenkse ilerler (yaklaşık 1 ay). Otlara bırakılan yumurtalar ağız yoluyla alındığından dil mukozasına gider. Yanaktaki larvalar ise yanak mukozasını delerek ağız boşluğuna gelir. Farenkste 1 ay kalan larvalar, mideye geçer. (G. intestinalis-kırmızı-kardiya; G. nasalis-sarı-pyloris ve duedonum) Midede 8-9 ay içinde L2, L3 gelişir. Buradan bağırsaklara geçerek ilkbahar aylarında dışkı ile dışarı atılır. (G. haemorrhoidalis-rektumda birkaç gün tutunur) Larvalar toprakta 3-5 hafta süren pupa dönemine geçer. Ve pupadan erişkin sinekler oluşur.

21 Gasterophilus Biyoloji

22 Gasterophilus

23 Gasterophilus Biyoloji

24 Gasterophilus Gastricol myiasis: midede gastritis ve ülser, ağız mukozasında stomatitis ve dilde yaralar, mide yırtılması sonucu septik peritonitis Anemi ve kaşeksi TANI: 1- Tektırnaklıların kılları üzerinde yumurtaların görülmesi (Yumurta kapakları açılmamış ise tımar yapılabilir) 2- Ağız, farenkste larva göçlerinin görülmesi (Karbon disülfit vb.) 3- Düşük dozda ilaç uygulayarak dışkıda larvaların görülmesi TEDAVİ-KONTROL: 1- Kış ilaçlaması (Neguvon, dichlorvos, ivermectin) 2- Yaz ilaçlaması (yumurtalara karşı-insectisitli sıcak su)

25 Dermatobia soyu Cuterebridae Fruncular myiasis
Dermatobia, Cuterebra soyları önemlidir. Dermatobia soyu Dermatobia hominis, esas konakçı insan, evcil hayvanlarda (özellikle sığır ve koyun) enfeste olabilir. Mavi renkli sinekler, 12 mm uzunluğunda (Calliphoridae benzer) Tropik Amerika, et ve süt kaybı Larvaları lobut şeklindedir.

26 Dermatobius hominis Biyoloji

27 Dermatobius hominis Biyoloji

28 Dermatobius hominis Biyoloji
Ovipar sinekler Dişi sinekler yumurtalarını diğer sinek ve artropodların (sivrisinek, tabanus, kene vb.) abdomenine toplu halde yapıştırır. Transport konak olan artropodlar kan emerken vücut ısısının etkisiyle yumurtadan çıkan larvalar aktif olarak konak derisini delerek subkutan dokulara girer. Eğer D. hominis dişileri yumurtalarını taşıyacak artropod bulamazlarsa yumurtalarını nemli elbiseler üzerine bırakır. Larvalar 5-10 haftada gelişerek olgun larvalar toprağa düşer ve pupa dönemine geçerler. Pupalardan da erişkin sinekler gelişir.

29 Ormanlık alanlardaki evcil ve yabani hayvanlarda daha sık
İnsanları evcil hayvanlarla ilişkiler çerçevesinde enfeste eder. Larvalar deri altında ısırdıklarında büyük acı verir. Ekonomik kayıplara neden olur. Tanı: derideki nodüllerin görülmesi ve bunların açılarak larvaların görülmesi ile yapılır. Tedavi: cerrahi müdahele, lokal insectisit uygulaması

30 Arılara benzerler, 20 mm uzunluğunda (Dermatobia’lardan daha büyük)
Cuterebra soyu Fruncular myiasis C. emasculator Kemiriciler esas konak olup köpek, kedi ve insanlarda da parazitlenirler. Arılara benzerler, 20 mm uzunluğunda (Dermatobia’lardan daha büyük) Larvaları oldukça büyüktür (25 mm)

31 Cuterebra Biyoloji Ovipar sinekler
Dişi sinekler yumurtalarını tavşan, fare ve sincap yuvalarının ön kısımlarına bırakırlar. Yumurtadan çıkan larvalar konaklarının derilerine penetrasyonla girerler. Deri altında kist benzeri lezyon meydana getirerek bunların içinde olgunlaşırlar (Dermatobia’dan farklı olarak deri altında L1 vücutta göç geçirir). Larvalar konağı terkederek toprağa düşer. Toprakta pupalar oluşur. Ve erişkin sinekler gelişir.

32 Patojen etkileri deri altında büyük kist oluşturmalrından kaynaklanır.
Cuterebra soyu Patojen etkileri deri altında büyük kist oluşturmalrından kaynaklanır. İnsanlarda nasal ve dermal enfeksiyonlar Köpek ve kedilerde parazitik orşitis (scrotumu yıkımlayarak) Paraziter kastrasyon

33

34 Myiasis Larvalarının Teşhis Kriterleri

35 PUPİPERA SEKSİYONU (Pupipar Sinekler)
HİPPOBOSCİDAE (At sinekleri-Bit sinekleri) Memeli ve kuşlarda, bit ve kenelere benzerler Geçici parazitizmden daimi parazitizme geçiş Kanatlı ve kanatsız sinekler Sokucu -emici ağız organeli, kan emerler Dorsoventral basık Vücutlarının ön kısmı kitinize, arka kısmı ise abdomenleri deri şeklinde Dişiler larva doğurur, larva vücudu terketmeden pupa şeklini alır. Hippobosca, Melophagus, Pseudolynchia, Lipoptena

36 Pseudolynchia canariensis
Pupipar insektler PUPİPAR sinekler Glossina pupa Hippobosca equina Pseudolynchia canariensis Melophagus ovinus

37 Pseudolynchia canariensis
Glossina Hippobosca equina Pseudolynchia canariensis Melophagus ovinus

38 Glossinidae (Çeçe sinekleri)
Glossina, Afrika tropikal ve subtropikal bölgeleri Ev sineklerine benzer fakat 2 kat daha büyüktürler (6-14 mm) Kahverenkli, kan emerler, larvipardırlar. Larvalar hemen pupa olur, pupalardan 1 ay sonra erişkinler oluşur. Bu üzden pupipar sinekler adıda verilir. Nehir, su kenarlarındaki ormanlık bölgelerde çoğalır. Dişi ve erkekler kan emer. Glossina morsitans (hayvan beslenme alanları-en önemli tür) Glossina palpalis (nehir, seyrek orman) Glossina fusca-ormanlık

39 Glossinidae Önemi-mücadele
Trypanasoma gambiense, T. rhodesiense (Uyku hastalığı)- T. vivax, T. brucei, T. congolense-protozoon Biyolojik mücadele ( çalılık arazilerin temizlenmesi, kuş ve örümcekler, pupalara zararlı küf ve mantarlar) Kimyasal mücadeke

40 H. equina (At sineği), H. rufipes (sığır), H. maculata (sığır)
Hippobosca soyu H. equina (At sineği), H. rufipes (sığır), H. maculata (sığır) Kanatlı, kısa mesafe uçarlar. 1 cm, açık kırmızı, abdomende sarı noktalar vardır. Perineal bölgeler, arka bacaklar Konaklar üzerinde uzun süre yaşarlar ve kan emerler. Dişiler larvalarını (Pupa) bitki diplerindeki humuslu toprağa bırakır. Pupadan erişkin sinekler çıkar. Trypanosoma theileri, antraks, huzursuzluk

41 Melophagus soyu M. ovinus Kanatsız, tüylü Koyun bit sineği, daimi parazit Ayaklar kuvvetli, uçta tırnaklar vardır. Dişiler larvalarını koyun yünlerine yapıştırır. Hemen pupaya dönüşürler. Pupalar kahverenkli olup, yünler arasında görülür gün içinde pupalardan erişkin sinekler çıkar. Kışın yaygındır, anemi ve kondüsyon düşüklüğü Yün kalitesi bozulur. Kaşıntı sonucu yaralanmalar oluşur. Trypanasoma melophagium

42 Yakın temas ile bulaşır, Kış aylarında, soğuk mevsimlerde yaygın,
Melophagus ovinus Daimi ektoparazit, Yakın temas ile bulaşır, Kış aylarında, soğuk mevsimlerde yaygın, Koyun yünleri arasında yaşar, Kan emer, anemi, şiddetli irritasyon, kaşınma, kendini ısırma, Dertide yaralanmalar, kızarıklık Verim kaybı, kondüsyon düşüklüğü, Hayvanları huzursuz eder, stres, Yapağı kirlenmesi, yün kalitesi bozulması, Yünleri koparırlar, yünlerin pul pul dökülmesi, Trypanosoma melophagum vektörü

43 Melophagus ovinus, biyolojisi
Ergin Yünler arasında Pupalardan 20-35 günde erginler çıkar Birkaç saat içinde larvalar pupaya dönüşür Ergin dişi içinde larva gelişir ve yumurta içinden çıkar Larvaları doğurur ve yünlere yapıştırır Her dişi 10 günde bir larva bırakır, Popülasyonu azdır

44 Triklorfon, amitraz, ivermectin Banyo, püskürtme, pour-on, spot-on
Melophagus ovinus pupa Triklorfon, amitraz, ivermectin Banyo, püskürtme, pour-on, spot-on 3-4 haftada bir tekrarlamalı (2 kez ilaç uygulanır) İlaç pupalara etkisizdir.

45

46 Pseudolynchia soyu (Güvercin sineği)
P. canariensis (=P. maura) Kanatlı, koyu kahve, 6 mm Esas konakçı güvercin, yabani kuşlarda parazitlenir. Dişiler larvalarını güvercin yuvalarındaki çatlak vb. ile güvercinlerin üzerine bırakırlar. Konak üzerindeki larvalarda toprağa düşerek pupa dönemine geçer gün süren pupa döneminden sonra erişkinler oluşur. Kan emme=anemi ve zayıflık; Haemoproteus columbae

47 L. cervi (geyik), L. caprina (keçi)
Lipoptena soyu L. cervi (geyik), L. caprina (keçi) Kanatlı, uçarak konaklarını bulur. Konak üzerinde iken kanatlarını atarlar. Geyik bit sineği Yabani domuz, porsuk ve insanlarda

48 Arı bitleri, bal arıları üzerinde parlak kahve, akar benzeri
BRAULİDAE AİLESİ Arı bitleri, bal arıları üzerinde parlak kahve, akar benzeri Braula coeca, kanatsız, mm İşçi ve ana arının göğüs ve baş kısmında yerleşir Erkek arılarda pek rastlanmaz. Sonbahar-ilkbaharda yaygın Arıların gıdalarıyla (çiçek tozu, bal, arı sütü) beslenirler. Arılara direkt zararları olmayıp; erginler arının göğüs ve ağız kısmına yerleşerek arının ağzından yiyecekleri çalarlar.

49 BRAULİDAE AİLESİ Erişkinler yumurtalarını peteklerin balın sır kısmına, kapaklarına bırakırlar. 5 gün içinde yumurtadan çıkan larvalar peteğin mum tabakasına girerek tüneller açarlar. Bu esnada balın görünüm ve değerini bozarlar. Larvadan gün sonra pupa, gün sonrada erişkinler oluşur. Arı bitleri nisan, eylül-ekimde yumurtlar. Biyolojik gelişme için ºC, %50-60 ne uygundur. Hasat zamanında yumurta ve larvalar kovandan gitmiş olur.

50 BRAULİDAE AİLESİ Ana arı: yumurtlamayı keser yada ölür. Yada besinine ortak olduğu için güçsüz kalır. İşçi arı: yavru gıdası ve bal üretimine engel oldukları içinyavruların aç kalmasına, koloninin zayıflamasına, bal veriminin azalması. Enfestasyonun bulaşması: oğul verme, kovanlar arası çerçeve değişimi, arı ailelerinin nakli Teşhis: Klinik belirtiler, arı üzerindeki parazitlerin direkt ve mikroskobik olarak görülmesi Tedavi-Korunma: ilkbahar ve sonbaharda parazitler görülür görülmez koruyucu ilaçlama 1- Tütün dumanı uygulanması (7 günde bir tekrarlanır) 2- Tymol ve fenodiyazin uygulaması (8-10 günde bir) 3- Varroa mücadelesinde kullanılan ilaçlar

51 Varroa destructori Arı akarı Braula coeca Arı biti Braula coeca

52

53

54 Varroa