GNSS’TE ÖLÇÜ TEKNİKLERİ Yrd. Doç. Dr. Ayhan CEYLAN Yrd. Doç. Dr

... konulu sunumlar: "GNSS’TE ÖLÇÜ TEKNİKLERİ Yrd. Doç. Dr. Ayhan CEYLAN Yrd. Doç. Dr"— Sunum transkripti:

1 GNSS’TE ÖLÇÜ TEKNİKLERİ Yrd. Doç. Dr. Ayhan CEYLAN Yrd. Doç. Dr
GNSS’TE ÖLÇÜ TEKNİKLERİ Yrd. Doç.Dr. Ayhan CEYLAN Yrd. Doç.Dr. İsmail ŞANLIOĞLU

2 Sunu Listesi GNSS ile Konum Belirleme Doğruluk Ölçütleri
Tek Nokta Konum Belirleme Diferansiyel GPS (DGPS) Statik (Durağan) Ölçme Statik Hızlı Statik Hareketli (Kinematik) Ölçme Anlık, Gerçek Zamanlı Ölçme (Real Time)

3 GNSS İLE BAĞIL (Relative) KONUM BELİRLEME

4 GNSS Ölçmeleri Bütün GNSS ölçü teknikleri diferansiyel teknikleri kullanır. Bu şu demektir; referans olarak kabul kabul edilen koordinatı belli sabit bir noktadan koordinatı bilinmeyen ölçülmek istenen gezici noktaya bir baz doğrusu ölçülür. Bu işlem iki yöntemle gerçekleştirilir. Sonradan veri işleyerek (Post-processing): Bu yöntemde GNSS uydularından elde edilen ham datalar alıcıda kaydedilir ve ofis ortamında yazılım kullanarak işlenir. Gerçek zamanda, anlık veri işleyerek: Bu yöntemde arazide çalışılırken veri toplanır ve aynı anda veri işlenerek yeterli hassasiyette doğru koordinat üretilir.

5 Statik (Durağan)& Hızlı Statik GNSS Ölçü Yöntemi

6 Statik (durağan) Ölçü Yöntemi
Uzun bazların ölçülmesinde kullanılır. Bu teknik ile bazlar 5mm + 1 ppm hassasiyetinde ölçülebilir. Ölçü süresi; en az 1 saat ve daha fazla. Baz uzunluğuna bağlı, orantılı bir şekilde olarak ölçü süresi artırılır. 20 km’nin üzerindeki bazların ölçülmesinde kullanılır.

7 Statik (durağan) Ölçü Yöntemi
Uygulama alanları: Çok geniş arazilerde jeodezik kontrol ağların ölçümü Ulusal ve Kıtasal ağların ölçümü Tektonik hareketin izlenmesi Güçlü yer hareketlerinin (Deprem, fay hattı volkanizma, heyelan) izlenmesi Yüksek doğruluk gerektiren özel ölçmeler

8 Statik (durağan) Ölçü Yöntemi

9 Hızlı Statik Ölçme Yöntemi

10 Hızlı Statik Ölçme Yöntemi
20 km’nin altındaki kısa bazların ölçülmesinde kullanılır. Bu teknik ile bazlar 5-10 mm + 1 ppm hassasiyetinde ölçülebilir. Uygulama alanları: Kontrol ölçmeleri Kontrol ağının sıklaştırılması Hassas poligon ölçümü, yerel ağların ölçülmesinde kısa bazlar için yüksek doğruluk arzu edildiğinde kullanılmaktadır. Statik ölçmeye karşın avantajları; Kolay, hızlı, etkili, ekonomik, fakat sadece kısa bazların ölçülmesinde kullanılmaktadır.

11 Hızlı Statik Ölçme Yöntemi

12 İki Alıcı Kullanarak Hızlı statik Yöntem
Rover Rover Rover 5 4 6 Rover Rover 7 Reference Rover 3 Ref 1 8 Rover Rover 1 2 1 Referans and 1 Gezici

13 İki Alıcı Kullanarak Hızlı statik Yöntem
Rover Rover Rover 5 4 6 Rover Rover 7 Reference 3 Ref 1 Ref2 Rover Rover 1 2 Alıcının 2. Referansa taşınması ve 1 Gezici

14 İki Alıcı Kullanarak Hızlı statik Yöntem
Rover Rover Reference Reference Rover 6 7 Reference Rover 5 4 6 7 1 Reference Rover Rover Reference 7 Rover Reference 3 Ref 1 Ref2 2 1 Reference Rover 1 2 1 Referans and 1 Gezici (Kurbağa Atlaması)

15 Hareketli (Kinematik) Ölçme Yöntemleri

16 Kinematik (Hareketli) Ölçme Yöntemi
Dur-Git Yöntemi (Stop & Go) Sürekli Hareketli (Continous Kinematic) Havada Hareketli (Kinematic on the fly)

17 Kinematik (Hareketli) Ölçme Yöntemi
Bu hareketli ölçme yöntemlerinde aşağıdaki üç teknikten biri kullanılarak taşıyıcı faz başlangıç belirsizliği (ambiguity) çözülür. Koordinat bilinen bir noktada statik başlangıç çevrimi (static initialization) Koordinat bilinmeyen bir yerde statik başlangıç çevrimi Havada hareket halinde başlangıç çevrimi (on the fly initialization)

18 Dur-Git Ölçme Yöntemi Statik aralıklı kinematik ölçme yöntemidir.
Bu teknik ile bazlar mm + 1 ppm hassasiyetinde ölçülebilir Dur Modu Ölçüye başlamadan önce ilk iki teknikten birisi ile taşıyıcı faz başlangıç belirsizliğinin çözülmesi gerekir. Gezici Başlangıç Çevrimi Ref. Station

19 Dur-Git Ölçme Yöntemi 5 Git Modu 3 2 4 3 2 1 Uygulama alanları
Taşıyıcı faz başlangıç belirsizliğini çözmek için kafi derecede veri toplanınca kullanıcı alıcısını gezdirmeye başlayabilir. 3 3 2 2 Alıcının ölçü boyunca sürekli en az 4 uyduya kilitlenmesi gerekir. Ziyaret edilen her bir noktada en az 1 epokluk veri yeterlidir. Uyduya kilit kaybı yaşanırsa gezici alıcı yeniden başlangıç çevrimi yapmalıdır. 1 Rover Initialized Gezici Başlangıç Çevrimi Uygulama alanları Açık arazide detay ve mühendislik ölçmelerinde Ref. Station

20 Sürekli Hareketli Ölçme Yöntemi (Continuous Kinematic)
Ölçü hassasiyeti 10-20mm + 1 ppm Dur Modu Gezici alıcı ilk önce başlangıç çevrimi yapmalarıdır. Gidiş Modu Taşıyıcı faz başlangıç belirsizliğini çözmek için kafi derecede veri toplanınca kullanıcı alıcısını gezdirmeye başlayabilir.

21 Sürekli Hareketli Ölçme Yöntemi (Continuous Kinematic)
Gidiş Modu Alıcının ölçü boyunca sürekli en az 4 uyduya kilitlenmesi gerekir. Ziyaret edilen her bir noktada en az 1 epokluk veri yeterlidir. Uyduya kilit kaybı yaşanırsa gezici alıcı yeniden başlangıç çevrimi yapmalıdır. Gezici alıcı belirli bir zaman aralığında veri kaydı yaparak koordinat üretir. 23 : 10 :22 23 : 10 :24 23 : 10 :26 23 : 10 :27 23 : 10 : 28 23 : 10 :30 23 : 10 :12 23 : 10 :14 23 : 10 :16 23 : 10 :18 23 : 10 : 20

22 Havada Hareketli (Kinematic on the Fly) Ölçme Yöntemi
Ölçü hassasiyeti 10-20mm + 1 ppm Gidiş Modu Bu teknik statik başlangıç çevrimine ihtiyaç duymaz Hareket halinde iken gezici alıcı L1 &L2 frekansları her ikisi üzerinden en az 5 uyduya ölçü süresince kilitli kalmalı ki taşıyıcı faz başlangıç belirsizliği çözülsün.

23 Havada Hareketli (Kinematic on the Fly) Ölçme Yöntemi
Uydulardan gelen sinyal bir engelle karşılaşınca kilit kaybı yaşanacaktır. Engel kalkınca gezici alıcı L1 &L2 frekansları her ikisi üzerinden tekrar en az 5 uyduya kilitlenir. Böylelikle uyduları izleme kısa bir süre içinde devam edecektir. 23 : 10 :22 23 : 10 :24 23 : 10 :26 23 : 10 :27 23 : 10 : 28 23 : 10 :30 23 : 10 :12 23 : 10 :14 23 : 10 :16 23 : 10 :18 23 : 10 : 20 23 : 10 :08 23 : 10 : 10

24 Havada Hareketli (Kinematic on the Fly) Ölçme Yöntemi
Bu teknik en az uydu sayısının (5) gerekli olduğu noktalarda konum hesaplanmasına olanak verir. 23 : 10 :55 23 : 10 :54 23 : 10 :53 23 : 10 :52 23 : 10 : 51 23 : 11 :00 23 : 10 :59 23 : 10 :58 23 : 10 :57 23 : 10 : 56 23 : 11 :02 23 : 11 : 01 23 : 10 :22 23 : 10 :24 23 : 10 :26 23 : 10 :27 23 : 10 : 28 23 : 10 :30 23 : 10 :12 23 : 10 :14 23 : 10 :16 23 : 10 :18 23 : 10 : 20

25 Anlık, Gerçek Zamanlı Hareketli (Real Time Kinematic) Ölçme Yöntemi
Gerçek Zamanlı Kod ölçüsü Gerçek Zamanlı Faz Ölçüsü Sonradan veri işleme gerektirmez. Sonuçlar hemen elde edilebilir. Çift frekanslı alıcı ve her iki alıcıda sinyal iletişimini sağlayan radyo modeme ihtiyaç vardır. İki modda çalışır RT-Receiver Format RT-Standard Format

26 Gerçek Zamanlı Hareketli Ö. Y.
B A

27 Real-Time Survey

28 Real-Time Survey

29 Baz Doğruluğu ve Gözlem Süreleri
Baz Uzunluğu Uyu Sayısı Gözlem Süresi GDOP Doğruluk Km Km > 100 Km 4 6 2 - 3 hr min. 3 hr min. 4 hr 5 mm + 1 ppm Statik yöntemde Baz Uzunluğu Uydu Sayısı Gözlem Süresi GDOP Accuracy 0 - 5 Km Km Km 4 5 min min min mm + 1 ppm Hızlı Statik yöntemde

30 Tavsiye Edilen Kayıt Aralıkları
Ölçü tipi Kayıt Aralığı Statik Hızlı Statik Dur Git Kinematik Havada kinematik 10 sec sec 1 - 5 sec 0.1 sec or more