KÜRESEL ISINMA Hazırlayan Hüsnü Çeşmeci.

... konulu sunumlar: "KÜRESEL ISINMA Hazırlayan Hüsnü Çeşmeci."— Sunum transkripti:

1 KÜRESEL ISINMA Hazırlayan Hüsnü Çeşmeci

2 KÜRESEL ISINMA ( DOĞA ve İNSAN ) 1. KISIM BU KISIMDA Evreni ve insanı
yaratan ALLAH'dır. 1. KISIM BU KISIMDA KÜRESEL ISINMA Yaratılanların (doğa ve insanın) konuyla ilgili ilişkilerini anlatacağız. ( DOĞA ve İNSAN )

3  Bu konu; Meteoroloji, Jeoloji, Hidroloji, Zooloji, Astronomi, Kimya, Halk Sağlığı Bilimi, Bitki Bilimi gibi çok sayıda bilim dalının ortak konusudur. Bu sebeple, konu hakkında çok sayıda kitap, bildiri, istatistik, resim, vb. yayınlanmıştır. Yayınlar devam etmektedir.  Bu konu; akademik bir konudur. Konu, akademik çevrelerde ele alındığında her kelime/cümle ve rakam üzerinde açıklamalar, tartışmalar yapılır.  Bu seminer, akademik çevrelerin dışındaki (konunun birebir tarafı) geniş kitleye, onların anlayabileceği seviyede “Küresel Isınma ve Etkileri”ni anlatmak maksadıyla hazırlanmıştır. GİRİŞ

4 ZAMAN, DUYARLI OLMA ZAMANIDIR.
● Bilim ve teknolojideki gelişme, insanın “doğa üzerinde mutlak hâkimiyet kurmak” isteğini artırmış ve enerji kaynaklarını yoğun olarak kullanmasının gerekçesi olmuştur. ● “Hava kirlenmez ki” anlayışı ile tüketilen “fosil yakıtlar”, “sprey gazları” vb. atmosferi kirletmiş, günümüzde “sera etkisi” ve “ozon tabakasının delinmesi” gibi iki temel sorunu ortaya çıkarmıştır. ● Dünyamız normalin dışında ısınmaktadır. “Küresel Isınma” denilen bu olayın sonucu “İklim Değişikliği” olmaktadır. ● İklim değişimi, insanoğlunun doğaya verdiği zararların bir sonucudur. Doğa, kendi doğal dengesine müdahale eden insandan intikam almaya başlamıştır. NİÇİN BU KONU SEÇİLDİ? ZAMAN, DUYARLI OLMA ZAMANIDIR.

5 BÖLÜM 1 GÜNEŞ DÜNYA'YI NASIL ISITIR?

6 BU DOĞAL OLAYI RESİMLEYELİM.
● Güneşten gelen ışınların bir kısmı dış atmosferce yansıtılırken, bir kısmı da atmosferi geçerek yer yüzeyine ulaşır. ● Güneş ışını, yüzeye çarptığı an “ısı enerjisi”ne dönüşür. Isı enerjisinin çoğu yüzeyce emilirken, bir kısmı da yansıma yoluyla alt atmosfere yayılır. ● Bu ısının bir bölümü atmosferin üst tabakalarına geçerken, bir kısmı da “su buharı, karbondioksit, metan ve diğer gazların” (Sera Gazları) etkisiyle yeniden alt atmosfere döner. (Sera Etkisi) ● Atmosfer, bu yolla yeryüzü sıcaklığını sabit tutarak yaşamın devam etmesini sağlar. ISINMA DENİR? BU DOĞAL OLAYI RESİMLEYELİM.

7 MİLYONLARCA YILDIR DEVAM EDEN (normal) DÖNGÜ ATMOSFER KATMANLARI
Atmosfer, gelen ışının bir kısmını yansıtır. (koruma) Yansıyan ısı enerjisinin bir kısmı uzaya gider. (soğuma) Isı enerjisinin bir kısmı sera gazlarınca geri yollanır. Alt atmosfer ısınır. (ısınma) MİLYONLARCA YILDIR DEVAM EDEN (normal) DÖNGÜ Gelen ışının bir kısmı geçer. ATMOSFER KATMANLARI Gelen ışın ısı enerjisine dönüşür. (yer ısınır)

8 Bu tabakanın kirlenmesi ile
ATMOSFERDEKİ DENGE NASIL BOZULUR? ● İnsan organizmasıyla uyumlu yaratılan dünyanın “doğal denge”si dışardan bozulabilir mi? ● Evet… Şayet atmosfer içindeki “sera gazları” (bilhassa CO2) normalin üzerine çıkarsa, yerden gelen ısı enerjisinin çoğu muhafaza edilir. Sonuçta; alt atmosfer fazladan ısınır…Yeri fazladan ısıtır. Soğuma azalır Bu tabakanın kirlenmesi ile Fazladan ısınır

9 Sanayinin Arıtılmayan Baca Gazları
Karbondioksit (CO2) en etkili “sera gazı” olup ısınmanın % 60’ından sorumludur ATMOSFERDEKİ DENGEYİ NELER BOZUYOR? ● Son 30 yılda fosil yakıtların (kömür, doğal gaz, akaryakıt) kullanımı yaklaşık olarak 5 kat artmıştır. ● Bugün fosil yakıtlardan ortaya çıkıp atmosfere yayılan (CO2) miktarı; yaklaşık altı milyar ton / yıl. ● CO2 miktarı son yılın en yüksek seviyesine (280 ppm’den 330 ppm’e) ulaştı. Gün geçtikçe de artmaya devam ediyor. Son 30 yılda 379 ppm’e yükseldi. Bazı bilim çevrelerine göre “eşik (geri dönülemez sınır)” 400 ppm. ● CO2 miktarındaki artış, insan nüfusundaki artışla ilgili olmakla beraber, daha ziyade tüketimdeki çılgın artışla orantılıdır. Sanayinin Arıtılmayan Baca Gazları Taşıtların Egzoz Gazları Konutların Baca Gazları Ekolojik Dengeye Saygı Duymayan İnsan

10 % 13 % 10 % 16 % 1 % 23 % 5 % 10 Dört ülke toplamı: % 57
DÜNYAYI KİRLETEN ÜLKELER TÜRKİYE'Yİ KİRLETEN BÖLGELER 2003 yılı itibariyle “fosil yakıt” Kullanımı ile atmosfere salınan CO2 AB (15 ülke) % 13 Rusya-D.Avrupa % 10 Çin % 16 Marmara Bölgesi % 31 Karadeniz Bölgesi % 13 D.Anadolu Bölgesi % 3 Türkiye % 1 (artış hızı fazla) Ege Bölgesi % 19 İç Anadolu Bölgesi % 17 Akdeniz Bölgesi % 14 G.D.Anadolu Bölgesi % 2 ABD % 23 Hindistan % 5 Avust.+ Kanada % 10 Sera gazlarının % 75’i ABD, AB, Kanada, Rusya, Japonya, Çin ve Hindistan tarafından salınmaktadır. TÜRKİYE GENELİNDE (CO2) KAYNAĞI Endüstri % 35 Isınma% 34 Santraller % 20 Dört ülke toplamı: % 57

11 ● Normal dengelerinin dışına çıkıldığından doğa “ALARM” vermektedir.
DOĞA UYARIYOR ● Karbon emisyonları (karbon salınımı), doğanın karbon soğurma (okyanus ve ormanların doğal karbon döngüsü içinde CO2 kullanarak değiştirme / zararını yok etme) kapasitesinin çok üstündedir. ● Önlem alınmaz ise; yıllık CO2 deki artış, bu yüzyılda ikiye katlanacaktır. ● Normal dengelerinin dışına çıkıldığından doğa “ALARM” vermektedir. ALARM KRİTİK EŞİK (geri dönülemez sınır); UZAKTAN DA OLSA GÖRÜNMEYE BAŞLADI...

12 BÖLÜM 2 KÜRESEL ISINMA ve İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ

13 KÜRESEL ISINMA? İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ? Normal şartlarda sera gazları, alt atmosferi ısıtıp dünya sıcaklığının ortalama 14 0C’de kalmasını sağlar Daha önce anlattığımız sebeplerle sera gazlarının artması, alt atmosferin ısısını artırmaktadır. Geçtiğimiz yüzyılda yeryüzü sıcaklığı yaklaşık 0,5 0C artmıştır. Önümüzdeki yüzyılda ortalama sıcaklık artışı C ve kutuplardaki artışın ise 8 0C olacağı tahmin edilmektedir. “Küresel Isınma” ile doğa kendini yenileyebilme özelliğini yitirmeye başladı. Son 20 yılda “hava olaylarının” hızla değişmesi (sıcak gün sayısının artması, hava soğukluğu, don yaşanan gün sayısındaki azalma, yağmurların düzensizleşmesi, artan kuraklık, kasırga / hortum gibi felaketlerdeki artış, deniz seviyesindeki yükselmeler, vs.) küresel iklimin değiştiğinin göstergeleridir.

14 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN GÖRÜNÜR SONUÇLARI
1 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN GÖRÜNÜR SONUÇLARI Atmosferdeki su buharı miktarı, buharlaşma ile artar ve yağış ile de azalır. Su buharı “buharlaşma / yoğunlaşma” ile öyle dengelenir ki, su buharının atmosferdeki miktarı daima sabit kalır. Küresel ısınmayla birlikte nem dengesi bozuldu. Yağışlar ani, şiddetli ve mevzi olmaya başladı. Yağışın şiddetli ve mevzi olması “sel” demektir. Sel, çok yönlü zarar (kayıp, hasar) doğurur. Seller, bitki için çok önemli olan yüzey toprağını alıp götürür(erozyon), gıda üretiminde ciddi kayıplara sebep olur. Yağışın mevzi olarak yağması pek çok bölgedeki yağış miktarının düşmesi demektir. Bu ise kuraklık ve çölleşme demektir. YAĞIŞ BOZUKLUĞU SEL BASKINLARI EROZYON KURAKLIK (ÇÖLLEŞME)

15 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN GÖRÜNÜR SONUÇLARI
2 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN GÖRÜNÜR SONUÇLARI ● Bölgesinin su rejimini düzenleyen su kaynakları, başta “yağış” ve “klima etkisi” olmak üzere iklime olumlu etki yapar. Maalesef, su kaynakları insan tarafından kirletilmenin yanında, iklim değişimi ile de kurumakla yüz yüzedir. ● Tarım alanları, kötü kullanımın verdiği zararlarla kirlenirken, buna iklim değişikliğinin zararları da ilave oluyor. Her geçen gün baskı artıyor… ● Yüksek ısının orman yangınlarına olumsuz etkisi ve kirli havanın oluşturduğu asit yağmurlarının zararları, ormanları öldürmektedir. ● Hayvanların bazı türleri çoğalıyor, bazıları ise (saatte 3 tür) yok oluyor. SU KAYNAKLARI TARIM ALANLARI ORMAN ALANLARI HAYVAN TÜRLERİ

16 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN GÖRÜNÜR SONUÇLARI
3 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN GÖRÜNÜR SONUÇLARI OKYANUSLARDAKİ DENGE BUZULLARIN ERİMESİ Okyanuslarda kuzey-güney yönünde su akımı vardır. Bu akım, güneydeki sıcak suyu kutuplara, oradaki soğuk suyu da güneye taşır. Buzulların hızla erimesi okyanustaki tatlı su / tuzlu su dengesini bozmakta, bu akıntıyı yavaşlatmaktadır. Bu yüzyıl sonunda kuzey Avrupa’nın buzul dönemine girmesi beklenmektedir. Sıcaklık artışı dünya üzerine eşit oranda dağılmaz. Bazı bölgeler ısınırken, bazı bölgeler daha soğur. Ekvator çevresinde fazla bir değişiklik olmazken, yukarı enlemlerde ısı artışı iki kat olabilmektedir. Bu sıcaklık artışı kutuplardaki ve dağlardaki buzulları hızla eritmektedir. Örnek: ● Alp Buzulları % 50 oranında azaldı. ● Kuzey Yarım Küre’deki kar örtüsü son 40 yılda % 10 oranında azaldı. BUZUL BAKTERİLERİ Buzulların içinde donmuş vaziyette bekleyen bakterilerin, buzulların erimesiyle ortaya çıkma riski vardır Bu bakterilere, karşı ne yapılacağı henüz bilinmemektedir.

17 YAKLAŞAN TEHLİKELERİ GÖREBİLMEK GEREKİR
Binlerce Yıllık Buzul Kütlesinin Erimesi Sonucu Ortaya Çıkan İnsan İskeleti 1991 ● Küresel ısınma sebebiyle son 30 yılda 39 çeşit yeni bulaşıcı hastalık türü ortaya çıktı. Buna hava sıcaklığının artması da eklenince enfeksiyon hastalıkları çoğaldı. ● Hastalıklar, insanlık tarihinde hiç görülmemiş bir hızla yayılmaktadır.

18 görülmemiş büyüklükte
4 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN GÖRÜNÜR SONUÇLARI Buzulların erimesi sonucu deniz seviyesi ortalama 10 – 20 cm yükselmiştir. Yükselme, 2030 yılına kadar 20 –100 cm’ ye kadar çıkabilecektir. Denizdeki yükselme, kıyı bölgelerindeki verimli tarım alanlarının tuzlu su altında kalması demektir. Bu tuzlu su, kıyı şeritlerindeki yeraltı/yerüstü su kaynaklarındaki tuzluluk oranını artıracak, tatlı su bulmada sıkıntı çekilecektir. Dünya nüfusunun yaklaşık 2/3 kısmının kıyı ve kıyılara yakın bölgelerde yaşadığı dikkate alınırsa, tehlikenin boyutları daha iyi anlaşılır. DENİZ YÜKSELMESİ ÖRNEK 1999’da Hindistan’da o güne kadar görülmemiş büyüklükte tayfun oldu. 10 bin kişi öldü, 8 milyon kişi de evsiz kaldı. Binlerce kişi iç bölgelere göç etmek zorunda kaldı. Yaşam şartlarının bozulması, insanı “göç”e zorlamaktadır. İç Göç: Bugün dünya nüfusunun % 46’sı şehirlerde yaşamaktadır (2025’de % 65). Az gelişmiş ülke şehirlerinde; işsizlik, barınma, ısınma, kötü beslenme vb. sorunlar “göçmenleri” beklemektedir. Dış Göç: Farklı sebeplerle ülkeden ülkeye göç edenlerin sayısı her geçen gün artmaktadır. İklim değişikliği sebebiyle göçenlerin sayısının bugün için 25 milyon olduğu tahmin edilmektedir. KİTLESEL GÖÇLER

19 İklim değişiminin getirdiği ve getireceği zararlar, İnsanlığı saran felaket zincirinin halkalarıdır.

20 BÖLÜM 3 ÇEVRE KİRLİLİĞİ VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN İNSAN ÜZERİNDEKİ
ETKİLERİ

21 NE EKERSEN ONU BİÇERSİN
 Doğa, kendini yenileyerek insana hizmet ederken; insan, kendini doğa karşısında “efendi” ilan edip, doğayı insafsızca sömürdü.  İnsan, uzun yıllar verdiği zararlardan habersiz yaşarken, doğanın bir gün “vitesten atacağını” düşünmedi.  Bugün “çevre” olarak tanımlanan; atmosfer, ormanlar, tarım alanları, otlaklar, su kaynakları, denizler, vb. insan tarafından öyle yok ediliyor ki; “doğanın pozitif davranışı” (ekolojik denge) hızla bozuluyor.  Çevreye verilen zarar “bumerang” gibi geri dönerek, bugün insanı vurmaktadır. SORUNLAR, DOĞANIN İLİŞKİLER VE DENGELER SİSTEMİNİN İNSAN TARAFINDAN ZORLANMASI SONUCU ORTAYA ÇIKMAKTADIR. NE EKERSEN ONU BİÇERSİN

22 ● Aşırı sıcaklık insan sağlığı üzerinde olumsuz etki yapar.
ASİT YAĞMURLARI ARTAN ISI SORUNU OZON TABAKASI ● Aşırı sıcaklık insan sağlığı üzerinde olumsuz etki yapar. ● Vücut sıcaklığının fazla yükselmesi söz konusu olduğunda, terleme yoluyla ısı havaya verilerek vücut sıcaklığı dengelenir. ● Ancak nem aşırı yükselirse terleme yeterli düzeyde olmaz. Bu durumda ısı kaybı yetersiz kalacağından bazı sağlık problemleri başlar. ● Terleme insanın su ihtiyacını artırır.(İçme, serinleme ve temizlik) ● Azot Oksitler, atmosferde kimyasal reaksiyona girerek asit oluşturur ve “asit yağmuru” olarak iner. ● Asit, toprakta ve göllerde başkaca reaksiyona girerek nitritasit’e dönüşürse etkisi 4 kat artar. ● Asit, toprağın verimini düşürür, ağaç köklerinin besin toplama yeteneğini azaltır. ● Asit, besin zinciri veya içme suyu yoluyla insana ulaşırsa “zehir etkisi” yapar. ● Atmosfere karışan kirleticiler, kimyasal reaksiyonlar oluşturur ve hava akımları ile yayılır. ● Atmosferdeki kimyasal reaksiyonların bazıları, güneşten gelen zararlı “ultraviole ışınları” na karşı yeryüzünü koruyan “ozon tabakası” nda tahribat yapıyor. ● Nitekim ozon tabakası, kutup bölgesinde delinmiş ve insanı koruma özelliği zayıflamıştır. ÖRNEK 2003’de Avrupa'da kişi sıcak hava dalgasından hayatını kaybetti.

23 ● Az su; kişi/çevre temizliğin yapılamaması, üretimin düşmesi, ……
TEMİZ SU TEMİNİ GIDA GÜVENLİĞİ HASTALIKLAR ● Bir diğer sorunda su kaynaklarının hızla azalmaya başlamasıdır. ● İklim değişikliğinden kaynaklanan kuraklık (16 ülkede yağışlar son 25 yılda % 20 azalmıştır), “temiz su temini” problemini beraberinde getirmektedir. Çünkü son 50 yılda (nüfus artışı ve tüketime bağlı olarak) insanlığın su ihtiyacı kat artmıştır. ● Az su; kişi/çevre temizliğin yapılamaması, üretimin düşmesi, …… ● Erozyon, çölleşme, toprakların amaç dışı kullanımı, tarım alanlarını elden çıkarıyor. Küresel Isınma bunu daha da hızlandırıyor. Bu duruma su sıkıntısı da eklenince gıda üretiminde ciddi düşüşler meydana geliyor. ● Bugün dünyada 800 milyon insan yetersiz besleniyor. ● Bazı yerlerde (Afrika, Asya) AÇLIK tehlikesi daha da artıyor. ● Sağlıklı ve rahat yaşam için teneffüs edilen havanın mutlaka temiz olması gerekir. ● Atmosferdeki yüksek miktardaki zararlı maddelerin solunması; akciğer kanseri, astım, burun ve boğaz hastalıkları, mide hastalıkları, vb. sağlık sorunlarına neden olmaktadır. Özellikle yaşlılarda (kalp, şeker ve böbrek yetmezliği olan kişilerde) sorunlar daha da büyümektedir. Hiçbir şey yiyeceğin yerini tutamaz. SU HAYATIN TEMELİDİR. HASTALIKLAR ARTIYOR.

24 BURASI DÜNYA YIL

25 YOKLUĞU ÖLÜM DEMEK OLAN MADDE BÖLÜM 4 su

26 (2003-2006) TÜRKİYE’de 1.650 m3/yıl-kişi
SU ZENGİNİ MİYİZ? Kişi Başına Kullanılabilir Temiz Su Miktarı ( m3 / yıl ) >8.000 ise su zengini ülke 2.000 ise su stresi çeken ülke <1.000 ise su fakiri ülke ( ) TÜRKİYE’de m3/yıl-kişi Sanıldığının aksine, TÜRKİYE SU ZENGİNİ BİR ÜLKE DEĞİLDİR. İnsan su ihtiyacını yer üstü ve yer altı su kaynaklarından kontrolsüz bir şekilde karşılamaktadır. Yerüstü su kaynaklarının yetersiz kalması, insanı yer altına yönlendirmektedir. Örneğin; Konya Havzası’nda beslenme miktarı 1.2 trilyon m3/yıl iken, tüketim 1.8 trilyon m3/yıl dır. Açık, yer altı suyundan karşılanmaktadır. Bunun sonucu olarak son 25 yılda yeraltı su seviyesi 27 m düşmüştür.

27 Türkiye'de Kişi Başına Düşen Yıllık Su
 m3  m3 <1.000 m3 Nüfus 28 Milyon Nüfus 65 Milyon Yıllık Su Nüfus 100 Milyon 1960 2000 2030 YILLAR

28 ANLAYIŞINI YIKMAKTA YATAR… ANLAYIŞINI YIKMAKTA YATAR…
ATIK SU SORUNU ● Bugün dünya nüfusunun % 20’si su kıtlığı ile karşı karşıya yılında bu oran % 30’a ulaşacak. ● Her yıl 250 milyon insan, kirli sularla bulaşan hastalıklara yakalanıyor ve 5 milyon kişi bu yüzden ölüyor. ● İnsan atık suları arıtmadan doğaya atıyor. Her sene km3 temiz su kirlilikten dolayı kullanılamaz hale geliyor. (1 litre atık su, 8 litre temiz suyu kirletir.) TÜRKİYE' de DURUM NE? ● 3215 adet belediye sınırları içinde kullanılan suyun % 98’i arıtılmadan çevreye atılıyor. Sanayi, kirlettiği suyun % 22’sini arıtıyor. Bu rakamlar suyu nasıl kirlettiğimizin ispatı değil mi? SORUNUN ÇÖZÜMÜ Kullanımda (su tükenmez / su kirlenmez /...) ANLAYIŞINI YIKMAKTA YATAR… Politikalarda (popülizm / arıtma pahalıdır / ...) ANLAYIŞINI YIKMAKTA YATAR…

29 MADEM Kİ TEMİZLEMİYORUZ
O HALDE DAHA AZINI / DAHA AZ KİRLETELİM! SUYUMUZA SAHİP ÇIKALIM

30 BÖLÜM 5 GIDA GÜVENLİĞİ

31 Nüfus artıyor… Su azalıyor… Açlık kapıda… GIDA GÜVENLİĞİ
TARIMDA YANLIŞ UYGULAMALAR ● Konya ovasında, kuru tarım (Buğday) yerine 6 kat daha fazla su isteyen şeker pancarına/mısıra dönüldü. Sayısız kuyu açıldı. Vahşi sulama (oranı % 90) için acımasızca su kullanıldı (Tarım, suyun % 74’ünü kullanıyor). Sonuç; ova kuruyor. ● Yer altı su seviyesi Tuz Gölünün seviyesinin altına düştüğü için, bölgede tuzlanma başlamıştır. Bu da “gıda güvenliği” açısından bir felakettir. ÖRNEK GIDA GÜVENLİĞİ SORUMLU, KAYNAKLARI BİLİNÇSİZCE TÜKETEN İNSANDIR. Tarih Nüfus Tarım Arazisi Buğday Üretimi Gıda Nüfus artıyor… Su azalıyor… Açlık kapıda… 2000 65 Milyon 24 Milyon Ha 190 kg/kişi 2010 80 Milyon 20 Milyon Ha 150 kg/kişi Değişim + % 2.17 (Artış ) - % ( Azalış ) - % ( Azalış )

32 İNSAN OLMANIN GEREĞİ BÖLÜM 6

33 dünyanın geleceğinden ayrı düşünmemeli.
Kişi kendi geleceğini dünyanın geleceğinden ayrı düşünmemeli. KABUL EDİLEN HATA, DOĞRUYA ATILAN İLK ADIMDIR.

34 NELER YAPABİLİRİZ? Dünyayı kirleten SEN milyarlarca insan varken
ben ne yapabilirim deme! Sen kendinden sorumlusun. SEN DOĞRUSUNU YAP NELER YAPABİLİRİZ? İnsanın yaşam kalitesini artırmak öncelikli görevleri olmasına rağmen, bugünkü şartlarda yöneticilerden radikal tedbirler beklenemez. Çünkü; yöneticiler, alacakları kararlarda seçmenin tercihlerini dikkate alır. Örnek olarak: Doğal gaz gelen şehirlerde her konutun bunu kullanma mecburiyeti uygulanmamaktadır. Çünkü; kömür ucuzdur, kötüsü daha da ucuzdur ve halk ekonomik gerekçeler arkasına sığınarak en kötüsünden kömür kullanmaktadır. Buna karşın aynı şahıslar, sigara dahil her türlü lüzumsuz harcamayı yapabilmektedir. Bize düşen; halkı (bihaber olduğu) “küresel ısınma” hakkında bilgilendirmek, örgütlemek ve sivil baskı unsuru yapabilmektir. OLAYIN SİYASİ YÖNÜ

35 Bin $ KİŞİ BAŞINA YILLIK ORTALAMA GELİR ( 2004 yılı için ) 70 40 OLAYIN EKONOMİK YÖNÜ 33 32 4.200 $ 19 14 6 4 Lüksemburg Almanya Yunanistan Polonya ABD AB (15 ülke) Kore Türkiye ● Gelişmiş ülkeler, iklim değişiminden en fazla sorumlu olanlardır. ● Bu ülkeler, gelişmekte olan ülkelere baskı yaparak “üretimlerini kısmaları”nı istiyorlar. İstekleri kabul edilirse, zengin ve fakir ülkeler arasındaki gelir adaletsizliği daha da artacaktır. ● Gelişmiş ülkeler zenginliklerini bizlerle paylaşmayacaklarına göre, kendi kalkınmamızdan taviz veremeyiz. ÜRETİMSİZ TÜKETİM İFLASTIR Doğadan faydalanmaya EVET ... İsrafa HAYIR. Kalkınmaya EVET ... Çevreyi kirletmeye HAYIR.

36 Tedbirler alınırken; birey, yönetime destek vermelidir.
Küresel Isınmayı Hafifletmek İçin Merkezi Yönetimce Alınması Gereken (bireyi aşan) Önlemlerden Bazıları: OLAYIN YÖNETİM YÖNÜ ● Isınmada kömürden doğalgaza geçilmesi, elektrik enerjisi elde edilmesinde rüzgâra, jeotermal enerjiye, hidroelektrik santrallere öncelik verilmesi. Nükleer enerji santrallerinin biran önce kurulması. ● Mevcut termik (kömür) santrallerinin elden geçirilmesi. ● Toplu taşımada metro ve raylı sistemlerinin artırılması. ● Deniz yolu taşımacılığının önemsenmesi. ● Şehir içi ulaşımında önceliklerin gözden geçirilmesi. ● Yakıtlarda yeni standartların oluşturulması. ● Binalarda ısı yalıtımı mecburiyetinin yaygınlaştırılması. ● Ve diğer önlemler. Tedbirler alınırken; birey, yönetime destek vermelidir.

37 Kişi yılda ortalama 49 000 litre suyu wc’de tüketir
Kişi yılda ortalama litre suyu wc’de tüketir. Arabayı hortumla yıkamak, yaklaşık 550 litre su demektir. Örnekler çoğaltılabilir. Banyoda, wc’de, temizlikte, bahçe sulamasında, vs. işlerde istersek tahminin üstünde su tasarrufu yapabiliriz. OLAYIN BİREY YÖNÜ Dişleri fırçalarken, bulaşık yıkarken ya da traş olurken açık bırakılan musluk, suyun boşa akmasına sebep olur. Bozuk musluk ve rezervuar kaçakları, su tüketiminin % 5'i kadardır. Suyu israf etmeyiniz. Türkiye’nin elektrik ihtiyacı hızla artmaktadır. Yerli enerji kaynakları artan talebi karşılamakta yetersiz kaldığından, büyük ölçüde ithal enerji (doğal gaz) alıyoruz. Bağımlılık 2004’de % 72’ye ulaşmıştır (Bu konuda dünya birincisi olduk. Uyanma zamanı…) Her ortam için doğru büyüklükte ampul (tasarruf ampulü) kullanın. Gerekmediği zamanlarda ışığı kapatın. Kullanmadığınız zamanlarda tüm elektrikli cihazları anahtarından kapatın. Cihazlar bekleme konumunda da enerji tüketirler. Enerjiyi israf etme. 1

38 ( Bir paket sigara parasına bir ağaç fidanı alabiliriz.)
Herhangi bir gıdanın yemek masamıza gelmesine kadar geçen sürede “enerji / su” kullanıldığı, çevrenin kirletildiği unutulmamalı ve gıdanın kıymeti bilinmelidir. Gıdayı tüket!.. İsraf etme!.. Bir ağaç ömrü boyunca bir ton CO2 emerek faydalı olurken, insan günlük ortalama 1,5 kg ağaç ürünü tüketerek zararlı olmaktadır. Ormanları korumak ve her fırsatta ağaç dikmek görevimiz olmalıdır. ( Bir paket sigara parasına bir ağaç fidanı alabiliriz.) Yazı kağıtları ve fotokopilerden yılda milyonlarca ton atık kağıt çıkıyor. Avrupa atık kağıdını geri kazanarak % 65'ini kullanabilmektedir. Biz ise; çöplüklerde çürütüyoruz veya yakıyoruz. Halbuki bir ton kağıt 17 ağacın yaşaması ve 27 m3 suyun tasarrufu demektir. Geri dönüştürülmüş kağıt, hava kirliliğini % 74, su kirliliğini % 35, enerji sarfiyatını % 28 oranında azaltacak demektir. Metal, cam, plastik, kağıt vb. atık maddelerinizi geri dönüşüm kutularına atınız. 2

39 Olabildiğince toplu taşıma araçlarını tercih edin
Olabildiğince toplu taşıma araçlarını tercih edin. Kısa mesafelere arabayla gitmek yerine, yürüyün. Satın alırken kurşunsuz benzinle çalışan araçları tercih edin. Günümüz araçlarında motorun ısınmasını beklemek gereksizdir. Motor bakımını ihmal etmeyin. Petrol hem pahalı, hem de ithal maddedir. Ekonomi ve çevre sağlığı için tasarruf edilmesi gerekir. Uzun duraklamalarda kontağı kapatın. Düzgün şişirilmiş lastikler, alınan yolu % 3 artırır. Sonuna kadar açık camlar, fazladan yükler, klima yakıt tüketimini artırır. Isınmada kaliteli (kükürt’ü az ve temiz) kömür kullan. (Ucuz etin tadı yavan olur). Soba ve kazanların nasıl yakılacağı öğren ve uygula/uygulat. Yanlışlıklar; daha az ısınma, daha pahalı ısınma ve daha çok kirlilik demektir. Evlerde en büyük enerji harcaması ısınma için yapılır. Ev içinde daha kalın giyinip oda sıcaklığını düşür. Binalarda basit önlemlerle (kapı/pencere bantları ile) ısı kaybını daha aza indirebilirsin. Her önlem daha az harcama ve daha az kirlilik demektir. 3

40 4 ● AYRINTILARI ÖĞRENİN! ● ÇEVRENİZLE PAYLAŞIN!
Tüketim alışkanlıklarınızı gözden geçirin. Tasarrufu hayatınızın önüne alın. (İşten değil dişten artar). Modası geçti diye yepyeni eşyalarınızı atmayın, kullanın. Kullanmıyor iseniz, ona ihtiyacı olan birileri muhakkak vardır. Yardımlaşmanın zevkini alın. ● AYRINTILARI ÖĞRENİN! ● ÇEVRENİZLE PAYLAŞIN! BU BİLGİLENDİRMEDEN SONRA SİZ NASIL DAVRANACAKSINIZ? 4

41 HERKES KENDİNİ SORGULAMALI...
İNSAN TEPKİLERİ BU BİLGİYİ PAYLAŞMALIYIM ACABA DOĞRU MU? BU İŞTEN NE KAZANIRIM? SORUNU ÇÖZMELİYİM DUYMAK İSTEMİYORUM BOŞVER!.. İŞİME BAKARIM SORUNU MÜZAKERE ETMELİYİM BOŞ VER DALGAMIZA BAKALIM EYVAH!... ÖLÜYORUZ YÖNETİCİ OLARAK GÜNDEME ALMALIYIM BURADAN UZAKLAŞMALIYIM HER ŞEYE DUYARSIZ YARATIK (+) Tavır (-) Tavır HERKES KENDİNİ SORGULAMALI...

42 SİZİN İÇİN NE DENİLEBİLİR Kİ?
Kararı Negatif Yönde Olanlar: SİZİN İÇİN NE DENİLEBİLİR Kİ? Kararı Pozitif Yönde Olanlar: TEBRİKLER!.. İNSANCA KARAR VERDİNİZ. Üretmeden tüketen insan yerine, üreten ve paylaşan insan olmanın gereğini yapmak için, HAYATINIZI PROGRAMLAYINIZ. BENİM GELECEĞİM İÇİN ÇALIŞANLARA TEŞEKKÜR EDERİM.

43 KÜRESEL ISINMA ( İSLAM ve İNSAN ) 2. KISIM BU KISIMDA Allah, yanlışlık
yapmamamız için "yol haritası" olarak dinini ve rehber olarak peygamberini göndermiştir. 2. KISIM BU KISIMDA KÜRESEL ISINMA İslam ile insanın konuyla ilgili ilişkisini anlatacağız. ( İSLAM ve İNSAN )

44 MÜSLÜMAN OLAYIN NERESİNDE? NEYİ BİLİYOR? NEYİ BİLMİYOR? NE YAPIYOR?

45 "Maddenin Sırrı"nı çözen kazanır...
● “Doğa Kanunları” dediğimiz maddeye ait özellikler; dini literatürde “sünnetullah” (Allah’ın koyduğu kanunlar) olarak anılır. İnsan, Allah’ın verdiği akılla bir kısım maddenin sırrını çözmüş, bilgisini gruplandırmış ve adına; Fizik, Kimya, Matematik, Genetik,... demiştir. ● Sünnetullah; ne fiziksel, ne kimyasal, ne de başka nedenlerle (mucizeler istisna) değişmeden kıyamete kadar devam edecektir. İnsan, “maddenin sırrı”nı çözdükçe sünnetullah’ın bilmediği bölümlerine ulaşacaktır. SÜNNETULLAH NEDİR? Su (H2O); iki hidrojen ve bir oksijenden oluşan bir sıvıdır. Suyun ısısı düştüğünde sıvı halini kaybederek katılaşır, buz haline geçer. Suyun ısısı yükseldiğinde de gaz (buhar) haline geçer. Su, buz ve buhar; işlevleri birbirinden çok farklı üç ayrı maddedir ve insan için her üçü de gereklidir. İnsan suyu ve özelliklerini yaratmamış; sadece, onun sırrını çözmüş ve adına suyun “fiziksel / kimyasal / ….” özellikleri demiştir. Örnek "Maddenin Sırrı"nı çözen kazanır...

46 İnsanın yaşamasına uygun olarak konulan bu
kurallar, konuluş maksadı dışında kullanılırsa fayda yerine zarar verir. Yerçekimi; yeryüzündeki tüm canlı / cansızları ve atmosferi tutmak için vardır. Bu çekim kuvvetini dikkate almaz ve yüksekten kendinizi boşluğa bırakırsanız, düşer ölürsünüz. Havanın direncini kullanır, paraşütle atlarsanız; yer çekimine rağmen, yere yumuşak inersiniz. Her ikisi de (çekim / direnç) sünnetullah’tır ve insanın faydalanması içindir. ÖRNEK Akıllı olanlar, sünnetullah’a uyanlardır. İnsan bilmediği konuda hata yapar. Müslüman, en azından günlük hayatını ilgilendiren konulardaki sünnetullah’ı öğrenmelidir. Bilgiye ulaşmanın kolaylaştığı günümüzde “bilmiyordum” demek mazeret değil, kabahattir.

47 Konumuz Penceresinden KUR'AN'a Bakarsak
AŞAĞIDAKİ EMİRLERİN OLDUĞUNU GÖRÜRÜZ. Bireye, dünya hayatında hür irade verilmiş, karşılığında sorumluluk yüklenmiştir. Birey, her istediğini yapamaz; (-) yaptıklarının ve (+) yapması gerekirken yapmadıklarının hesabını verecektir. Birey, doğayı kirletmeden ve israf etmeden kullanacaktır. Birey, diğer insanların haklarını koruyacaktır. Birey, şükrederse nimeti artırılacaktır. "Başınıza her ne musibet gelirse kendi yaptıklarınız yüzündendir. O, yine de çoğunu affeder." (Kur'an 42/30)

48 MÜSLÜMAN İSLAM'IN HÜKÜMLERİNİ ÖĞRENEN VE UYGULAYAN KİŞİDİR. İNSANLAR 1400 YILDIR UYARILIYOR

49 İdeal Müslüman, Peygamberini rehber edinendir.
“Allah’a ve Peygambere itaat edin ki size merhamet edilsin.” (Kur’an 3/132) İdeal Müslüman, Peygamberini rehber edinendir. Müslüman'ın Kılavuzu MÜSLÜMANIN DİNİ SORUMLULUĞU Kur’an’ı en iyi anlayan, en iyi yorumlayan ve en iyi yaşayan elbette ki İslam Peygamberi Hz. Muhammed (sav) dir. Bir Müslüman’ın hayat yolculuğunda; Peygamberin “Sünneti (yolu)” YOL, “Hadisleri (söz ve davranışları)" İŞARET LEHALARI gibidir...UYULMALIDIR. Şimdi; işaret levhalarının bazılarını hatırlatalım.

50 BU ŞUURU İNSANA DİN VERİR.
"Müslüman, insanların elinden ve dilinden emin olduğu kimsedir." (Hz. Muhammed) ● Toplumda iyiliğin hâkim kılınması ve kötülüğün önlenmesi; İslam’ın öngörüsüdür. ● Böyle bir toplumun inşası için; Hz. Peygamber, Müslümanları yararlı ve olumlu davranışlar sergilemeye çağırmış ve kendisi de bizzat örnek olmuştur. ● Çevrenin korunmasında en güçlü kontrol aracı, insanın kendi vicdanıdır. Vicdan; yapılacak yanlış işin Allah katında günah ve insanlara karşı kul hakkı ihlâli olduğunun şuuruna varılmasıyla oluşur. İslâm’da zarar vermek yoktur. BU ŞUURU İNSANA DİN VERİR.

51 ALIŞKANLIKLAR KÜÇÜK YAŞTA KAZANILIR.
Bir Müslüman’ın diktiği ağaçtan veya ektiği ekinden insan, hayvan ve kuşların yedikleri şeyler, O Müslüman için birer sadakadır. (Hz. Muhammed) ● İslam Peygamberi, binlerce yıl öncesinden bugünlere hitap ederek “ağacın ve gıdanın” önemini vurgulamıştır. ● Bu hadis; ekolojik çevreyi bir bütün olarak ele almaktadır. (Doğa = İnsan + Hayvan + Bitki) ● Müslüman, ekolojik dengenin en önemli bir parçası olan ağacı (ormanları) korumak, olabildiğince ağaç dikmek zorundadır. Çevrenizde sebepsiz yere ağaç kesenleri görürsünüz. Onları uyarsanız, size “Sana ne?” derler. O ağacın dolaylı olarak “tüm insanlığa ait olduğunu” anlatsanız da anlamazlar. SANA NE? ALIŞKANLIKLAR KÜÇÜK YAŞTA KAZANILIR.

52 “Kim iyi bir iş yaparsa kendi lehinedir.
Kim de kötülük yaparsa kendi aleyhinedir. Rabbin (zerre kadar) zulmedici değildir." Kur'an: 41/46 “İçtiğiniz suya ne dersiniz?! Siz mi onu buluttan indirdiniz, yoksa indiren biz miyiz? Dileseydik onu acı bir su yapardık. O halde şükretseydiniz ya!.." Kur'an: 56/ “Sizden, hayra çağıran, iyiliği emreden ve kötülükten men eden bir topluluk bulunsun. İşte kurtuluşa erenler onlardır." Kur'an: 3/104

53 Vb.... SORULARIN CEVABINI BULABİLMEKTİR.
● Konumuzla ilgili Ayet / Hadis sayısı yukarıda verilen kadar değildir. Onlarca, yüzlerce örnek verilebilir. ● Sadece “İSRAF HARAMDIR” emrinden bile binlerce uygulama örneklenebilir. BİZE DÜŞEN GÖREV GÖREVİMİZ: Lüks ve israfın “toplumsal cinnet” halini aldığı günümüzde, “haddi aşmamak” prensibiyle doğaya saygı göstermektir. ● Bir Müslüman olarak nasıl davranmalıyım? ● Emanetçisi olduğum “makamın” hakkını nasıl verebilirim? ● Çevremdeki insanları (pozitif anlamda) nasıl etkileyebilirim? BUNUN İÇİN DE Vb.... SORULARIN CEVABINI BULABİLMEKTİR.

54 YAŞANMIŞ BİR OLAY Tatlı Su Çeşmesinde Otomobil Yıkamak
● Yaşadığım şehirde; “Çayırbağı Suyu” denilen memba suyu, özel döşenmiş borularla “Tatlı Su Çeşmesi” denilen sokak çeşmelerine taşınır. Vatandaş bu suyu bidonlarla evine taşır ve içme / çay suyu olarak kullanır. Kaynağı itibariyle debisi çok az olan bu su kıymetlidir ve her mahallede yoktur. ● Bir gün 18 yaşlarında üç gencin çeşmeye hortum takarak otomobillerini yıkadıklarını gördüm. YAŞANMIŞ BİR OLAY Yanlışlığı dile getirdiğimde “sana ne” dediler. Israrım sonunda “haydi öbür çeşmeye gidelim” dediler ve gittiler. ● Bu milletin çocukları ne hale gelmiş? Günlük Hayatımızdan "Bana ne" ve "Sana ne?" yi Çıkarmamız Gerekir.

55 Günlük Hayatımızdan "Bana ne" ve "Sana ne?" yi Çıkarmamız Gerekir.
SEN BELEDİYE MİSİN? ● Şehrin içinde otomobilimle hareket halinde iken belediye işçilerinin yol kenarlarına “ağaç fidanları” dikmekte olduğunu gördüm. ● “Fırça sapı kalınlığındaki bu fidanların belim kalınlığında ağaç olduklarını görebilecek miyim” diye düşünürken, yolun uç taraflarında bir gencin fidanın birini kırdığını gördüm. “Belli ki kendine oyun için sopa yapacak, sonra da atacak”. “Bana ne” demedim, durdum. ● Çocuğa yaptığı işin yanlış olduğunu anlatmak isterken, pişkince “sana ne” dedi. Bu ağaç hepimizin malı deyince de “Sen belediye misin?” dedi ve koşarak uzaklaştı… YAŞANMIŞ BİR OLAY Günlük Hayatımızdan "Bana ne" ve "Sana ne?" yi Çıkarmamız Gerekir.

56 SUÇLU: AİLE - OKUL - SOSYAL ÇEVRE ve MEDYA'dır...
Kabahat Kimde? Namazın ön şartı abdestli olmaktır. “Abdest alırken bile suyun israfını yasaklayan” bir dinin müntesipleri (mensupları) nasıl olur da tatlı su çeşmesinde araç yıkar? YORUM “Kıyametin koptuğunu görüyor olsanız dahi, elinizdeki fidanı dikin” diyen bir peygamberin ümmetinin çocukları, nasıl olur da dikilmiş fidanı kırar? SUÇLU: AİLE - OKUL - SOSYAL ÇEVRE ve MEDYA'dır...

57 EĞİTİM ANNELER, BABALAR, ÖĞRETMENLER!
● Çocuklarınızın kullandığı elektriğin, suyun faturasını ödüyorsunuz da, nasıl kullanacağını da öğretiyor musunuz? ● Tüketimin israf çılgınlığına dönüşmemesinin yollarını öğretiyor musunuz? ● Yanlışlık yapıldığında pişmanlık duyabilmeyi öğretiyor musunuz? ● Ağaç altında piknik yapmayı öğretiyorsunuz. Ağaç dikmeyi de öğretiyor musunuz? ● Emanetinizi yarınlara hazırlıyor musunuz? EĞİTİM Hiçbir baba, çocuğuna, güzel terbiyeden daha üstün bir hediye veremez. - Hadis - DAHASI... KENDİNİZ BİLİYOR VE UYGULUYOR MUSUNUZ?

58 eğer buna gücü yetmiyorsa
Kim kötü ve çirkin bir iş görürse onu eliyle düzeltsin; eğer buna gücü yetmiyorsa diliyle düzeltsin; buna da gücü yetmezse, kalben karşı koysun. Bu da imanın en zayıf derecesidir. Hz. Muhammed

59 “BENİM BİR AĞAÇ BİLE DİKECEK PARAM YOK” Diyenler…
SİGARADAN AĞAÇ ÇIKAR MI? Sigara tiryakisi olup da, “BENİM BİR AĞAÇ BİLE DİKECEK PARAM YOK” Diyenler… Bugün bir ağaç fidanı bir paket sigara parasıdır. Günde 2 adet (paket değil) sigara daha az içerseniz, sağlığınıza katkı yanında, ayda 3 paket tasarruf edersiniz. Bunun karşılığı ayda 3 ağaç, yılda 36 ağaç eder… Sizi şimdiden tebrik ederim… KİMSE BAHANELERİNİN ARKASINA SIĞINMASIN...

60 Bir işin olmasını istiyorsak “gereğini” yapmalıyız
Bir işin olmasını istiyorsak “gereğini” yapmalıyız. Gereğini Yapmak Nedir? “Plan / uygulamaya / denetleme / değerlendirme” aşamalarını sırasıyla yerine getirmektir. FİİLİ DUA Örnek Yağmur istiyorsak; önce, yeterince ağaç dikeceğiz. İnsanın kendi kusurlarını bilip kibirden (kendini üstün görmeden) vazgeçip “alçak gönüllülükle Allah’a (c.c.) yönelmesi”, açık veya gizli bir şekilde, “samimiyetle hayır ve rahmet dilemesi”dir. KALBİ DUA Örnek Dua ... Dua ... Dua ... Ağaç diktikten sonra dua yapacağız.

61 İşi geleceğe havale etme, yarınlar bitmez,
ölüm ansızın gelebilir. (Hadis) YARINCILAR ZARARDADIR Önemli olan; “Ben de şu anda bir şeyler yapabilir miyim?” Diyebilmektir. Birazdan masadan kalktığında gereksiz yanan bir lambayı kapatacak mısın? Lavaboda suyu israf edecek misin? Bozuk sifonun contasını değiştirecek misin? Bunu yapamıyorsan usta gelinceye kadar vanasını kapatacak mısın? Vs…Vs…

62 cennete veya cehenneme götürecektir.
İNSANIN HER DAVRANIŞI ÖNEMLİDİR. Çünkü; o kendisini cennete veya cehenneme götürecektir. Müslüman ebedi ikinci hayatını bu kısa dünya hayatı için feda etmemeli. Bunun için “ne yapması gerekiyorsa yapmalı ve ne yapmaması gerekiyorsa yapmamalıdır”. Bunun sonunda umulur ki “ebedi hayatını” cennette geçirir… Haydi biraz daha gayret…

63 Diyanet İşleri Başkanlığı 2007 yılı ARAFAT VAKFE DUASI’ndan özetlenerek alınmıştır.
Ya Rab! Sen bizleri var ettin, varlığından haberdar ettin. Sayısız nimetlerle donattın. Bizler ise nimetlerinin kıymetini bilemedik. Tabiatın dengesini bozduk. Doğal kaynakları Sorumsuzca ve hoyratça kullandık. Küresel ısınmaya ve kuraklığa sebep olduk. Nimetlerinin değerini bilmeyi, doğal kaynakları dikkatlice kullanmayı, bizlere ve insanlığa nasip eyle. Ey bağışlaması bol Rabbimiz! Sen, hata ve günahlarına rağmen kullarına sürekli nimet verensin! Affedicisin, affı seversin, bizleri affeyle!...... Yâ Rabbi! Bizleri İslam’ın yolundan, Kur’an’ın ruhundan ayırma! AMİN

64 Faydalandıklarıma teşekkürlerimle...
Herşeyin görevini doğru yaptığı dünyada İnsanın da görevini doğru yapması beklentisiyle Sağlık ve mutluluklar dilerim. Faydalandıklarıma teşekkürlerimle... Hüsnü Çeşmeci