Türkiye’nin Rekabet Gücü Üzerine Gözlemler

... konulu sunumlar: "Türkiye’nin Rekabet Gücü Üzerine Gözlemler"— Sunum transkripti:

1 Türkiye’nin Rekabet Gücü Üzerine Gözlemler
İzak Atiyas ve Ozan Bakış 5. İzmir İktisat Kongresi 1 Kasım 2013

2 Ana Mesele: Verimlilik
“Verimlilik her şey değildir ama uzun dönemde hemen hemen her şeydir” Krugman, Age of Diminished Expectations

3 İşgücü Verimliliği Ortalama Büyüme Oranı

4 İV artışı: Türkiye vs Örnek ülkeler

5 İV Artışının Dekompozisyonu

6 İstihdamın Sektörel Dağılımı (%)

7 Sektörel İstihdam Not: Aldan-Çakmak: Bölgesel farklılıklar; TR6 bölgesi

8 İşgücü Verimliliği Farkları (2010)

9 TFV Büyüme Oranı

10 TFV Büyüme Oranı: Sektörler

11 İmalat Sanayiinde İstihdam ve Satışların Firma Büyüklüğüne Göre Dağılımı

12 2000’li yılların Özellikleri
1980’lerde başlayan yeni büyüme modeli Makro İstikrar Reel faiz oranında düşüş (uluslararası karşılaştırmalar dahil) Bankacılık sisteminin varlık yapısındaki değişim Krediye erişimin artması Kurumsal değişim “AB çıpası” Merkez Bankası Bağımsız İdari Otoriteler Genel olarak hükümetlerin keyfi davranma kapasitesini azaltan kurumsal değişiklikler

13 İhracatta Yapısal Değişim

14 İhracatın Teknoloji İçeriği

15 İhracatın karmaşıklık düzeyi
EXPY: Bir ülkenin ihracat sepetinin “ortalama kişi başına geliri”

16 İhracatın Sıradanlığı

17 Eğitimin Getirisi

18 Türkiye’de eğitimin kalitesi ortalamada düşük varyansı da yüksektir: PISA sonuçları
Elit okullarda okuyan öğrencilerin performansı OECD ortalamasına göre yüksek; düz liselerin performansı ise çok düşüktür

19 ERG 2011 TIMMS raporu “Türkiye’de öğrenciler ya çok iyi ya da çok kötü performans göstermeye eğilimlidir. Dağılımın iki uçta bu kadar toplanmış olması Türk eğitim sisteminde eşitsizliğin önemli bir sorun olduğuna işaret eder.”

20 Eğitim ve Kayıtdışılık
Beşeri sermaye ile kayıt dışılık arasında önemli bir ilişki vardır (Taymaz 2009). Girişimcinin eğitim seviyesi kayıt dışında kalma seçiminde önemli bir rol oynamaktadır. Kayıt içindeki firmalar ile kayıt dışında kalan firmalar arasında önemli bir verimlilik (TFV) farkı ortaya çıkmaktadır İmalat sanayindeki firmalar arasında kayıt içindeki firmaların TFV, kayıt dışındaki firmalarınkinden 1.5 kat fazladır. Girişimcinin eğitim düzeyi kontrol edildiğinde bu fark % 44’e düşmektedir. Dahası, kayıt dışılık finansmana erişim konusunda kayıt içindeki şirketler ile kayıt dışındaki şirketler arasında bir fark ortaya çıkmamaktadır. Sonuç: Kayıt dışılık bir “vergi” sorunu kadar bir “eğitim sorunu” olarak ortaya çıkmaktadır Betam:

21 İşgücü piyasalarında katılık
Betam: Ücret katılığı bölgeler arası farklılık gösteriyor Sanayide ücret katılığı ile kayıt dışılık arasındaki korelasyon çok düşük; hizmetlerde ise yüksek OECD verilerine göre işgücü üzerindeki vergi oranı çok yüksek değil Dünya Bankası: Özellikle düşük ücretliler üzerindeki vergilerin azaltılması istihdamı olumlu etkileyebilir

22 Sanayi politikası meselesi
Yeniden dünya gündemine girdi Krizin etkisi? Sanayi politikasının temel meseleleri Dışsallıklar Eşgüdüm sorunları Belirsizlikten kaynaklanan giriş engelleri Kredi piyasalarına erişim Kapasite

23 Türkiye’de sanayi politkası
1990’lardan beri sektörel açıdan “tarafsız” Son yıllarda sektörel seçicilik artmış durumda Odak noktası: sektörel ticaret açığı Sektörel strateji belgeleri: verimlilik odaklı değil

24 Örnek: Demir Çelik Sektörü Strateji Belgesi
“Dünya çelik üretimindeki büyümenin, 2010 yılına kıyasla, %15.7’den, %6.8’e gerilediği 2011 yılında, Türk çelik sektörü, 2 puanlık artışla, % 17 oranında büyümeyi başarmıştır. Ekonomisindeki büyümenin iki misli civarındaki bu büyüme oranı ile Türkiye, 2011 yılında, dünyanın en büyük 30 çelik üreticisi arasında, üretimini en hızlı arttıran ülke olmuştur.” Genel olarak üretim miktarı ve ticaret dengesi odaklı bir rapor. En doğru odaklar bunlar mı? Verimlilik analizi yok “Verimlilik” kelimesinin geçtiği en “ilgili” cümle: “Demir-çelik sektöründe, enerji verimliliğinin arttırılmasına yönelik proje ve çalışmalara destek verilecektir.” Halbuki önce mevcut durumun nedenlerinin ortaya çıkarılması faydalı olurdu. Sorulması gereken temel soru: en önemli piyasa aksaklıkları nelerdir?

25 Öncelikler Kurumsal çerçeve Beşeri sermaye/eğitim
yetkileri yeniden merkezileştirme dürtülerinin önüne geçilmesi Beşeri sermaye/eğitim Emek piyasalarının katılığı Sanayi politikası Vergi reformu