Kömür jeolojisinde Karşılaşılan Sorunlar

... konulu sunumlar: "Kömür jeolojisinde Karşılaşılan Sorunlar"— Sunum transkripti:

1

2 Kömür jeolojisinde Karşılaşılan Sorunlar
JEOLOJİK SORUNLAR İŞLETME KÖKENLİ SORUNLAR OLMAK ÜZERE İKİ GRUPTUR.

3 Kömür jeolojisinde Karşılaşılan Sorunlar
JEOLOJİK SORUNLAR

4 JEOLOJİK SORUNLAR JEOLOJİK YAPIYA BAĞLI SORUNLAR,
KÖMÜRÜN ÖZELLİKLERİNDEN KAYNAKLANAN SORUNLARDIR.

5 JEOLOJİK SORUNLARIN ÖNEMLİ BİR BÖLÜMÜ, KÖMÜR YATAĞININ ARANMASI EVRESİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLARDIR.
ÖRNEĞİN; HARİTA ALIMINDA, SONDAJ ÇALIŞMALARI VE YARMA İŞLEMLERİNDE JEOLOJİ MÜHENDİSİNİN KARŞISINA ÇIKAN SORUNLARDIR.

6 HARİTA ALIMINDA KÖMÜRLERİN TAVAN VE TABAN KAYAÇLARININ MOSTRALARI AÇIK DEĞİLDİR. KÖMÜRLER YANDIKLARI İÇİN, MOSTRALARDA TEMİZ KÖMÜR YERİNE “YANIK SERİ” ADI VERİLEN KIRMIZI KÜL VE KAYAÇ KARIŞIMI KAYAÇLAR GÖRÜLÜR. BUNLAR ANCAK TOPOGRAFYANIN EĞİMİNİN AZ OLDUKLARI YERLERDE GÖRÜLÜRLER. DİK YAMAÇLARDA İSE KÖMÜRÜN ÜSTÜNDEKİ KAYAÇLAR HEYELANLA MOSTRALARI ÖRTERLER. ANCAK TAZE HEYELANLADA KÖMÜR MOSTRASI GÖRÜLEBİLİR.

7 YARMA İŞLEMLERİNDE YARMA İŞLERİNDE, EN ÇOK KARŞILAŞILAN SORUN, ÇALIŞILAN BÖLGEDE İŞÇİ BULMAK VEYA KAZICI MAKİNAYI ORAYA NAKLETMEKTİR. BAZI KURULUŞLARDA, ÖZELLİKLE KAMUDA, KISA SÜRELİ İŞÇİ İSTİHDAMI DAHA SONRA CİDDİ BOYUTLARDA HUKUKİ SORUNLARI DOĞURABİLMEKTEDİR. BU NEDENLE İŞ KANUNUN İLGİLİ MEVZUATINI, ŞİRKET VE KURUMUNUN BU KONULARDAKİ UYGULAMA KURALLARINI ÖNCE ÖĞRENİLMELİDİR.

8 KEPÇE VE DOZER GİBİ BİR MAKİNA İLE YARMA AÇILACAKSA:
TAHMİNİ DEKAPAJ MİKTARININ ÖNCEDEN BELİRLENMESİ, ARACIN NAKLİYE YOLUNUN ETÜD EDİLMESİ, ARACIN BU HEYELANI KALDIRMAYA UYGUNLUĞU VE TAHMİNİ İŞ SÜRESİ, OPERATÖRÜN BU İŞLERDEKİ TECRÜBESİ, KAZILAN HAFRİYATIN DÖKÜLECEĞİ YERİN BELİRLENMESİ, ZORUNLUDUR.

9 BAZAN HEYELAN İLE KÖMÜR DAMARININ ÜZERİNDEKİ ÖRTÜ ÇOK KALIN OLDUĞUNDAN TEMİZ KÖMÜRE ERİŞİLEMEDEN, ORTAYA ÇIKABİLECEK YENİ BİR HEYELAN TEHLİKESİNİN OLABİLECEĞİ UNUTULMAMALIDIR.

10 SONDAJ ÇALIŞMALARINDA
Sondajın kömür keseceği derinliğin doğru hesaplanması zorunludur. Aksi takdirde, kömürün tüm damarından örnek alma işlemi yapılamaz. Damarın başlangıç kısmı kaçırılır.

11 Farkında olmadan gizli bir faydan dolayı atım varsa, veya yeni bir damar kesiliyorsa, kömürlü seviye, sondaj sıvısının renginin siyaha dönmesiyle anlaşılır. Bunun için sondaj sıvısı sürekli gözlenir. Karotlu sondajlarda ise bundan korkulmamalıdır. Ancak yumuşak linyitlerde, sondöre verilen talimatla, kömür damarı kesilirken, morsette baskı düşürülmeli ve sıvı sirkülasyonu, azaltılmalıdır. Taşkömürü ve antrasitlerde sıvı sirkülasyonu aynı kalabilir.

12 NUMUNE ALMADA, DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
KAROT VERİMİNİN UYGUNLUĞU, KAROTUN KAROT BÖLÜCÜ İLE ALINMASI, SONDAJ SIVISINDAN KAYNAKLANAN SUYUN UÇMASI VE KÖMÜRÜN OİJİNAL HALİNE GERİ GETİRİLMESİ, NUMUNE KAPLARININ GERÇEKTEN HERMETİK OLMASINA, NUMUNE TORBALARININ YETERLİ MİKTARDA VE PLASTİK TORBALARIN DELİNMEMİŞ OLMASI, YETERLİ NUMUNE KAĞIDININ HAZIRDA BULUNMASI, NUMUNECİNİN YETERLİ BİLGİYE SAHİP OLMASI, SIZDIRMAZLIĞI SAĞLAYACAK BANTLAMALARA, YAZILAN İŞARETLEMENİN KOLAY ÇIKMAYAN TÜRDEN OLMASI

13 KÖMÜRLERİN JEOLOJİK YAPISINDAN KAYNAKLANAN SORUNLAR
JEOLOJİK SORUNLAR KÖMÜRLERİN JEOLOJİK YAPISINDAN KAYNAKLANAN SORUNLAR

14 JEOLOJİK SORUNLAR KIVRIMLARA BAĞLI OLAN SORUNLAR:
DAMARLARIN KIVRIMLI OLMALARI NEDENİYLE SIK SIK TABAN VE TAVAN KAYAÇLARI KARIŞTIRILIR. SONDAJLI ÇALIŞMALARDA BUNDAN DOLAYI YANLIŞ KORELASYONLARA, YERALTI JEOLOJİSİNİN HATALI ÇİZİLMESİNE SEBEP OLUR. BUNA BAĞLI YAPILAN İŞLETME HARİTALARI HATALIDIR.

15 JEOLOJİK SORUNLAR KIVRIMLARA BAĞLI OLAN SORUNLAR:
DAMARLARIN KIVRIMLI OLMALARI NEDENİYLE KESİLEN KALINLIKLAR DEĞİŞİR. SONDAJLI ÇALIŞMALARDA BUNDAN DOLAYI YANLIŞ DAMAR KALINLIKLARI HESAPLANIR VE GERÇEK KALINLIK HESAPLANMAZ. HEM YERALTI JEOLOJİSİ HATALI OLUR. BUNA BAĞLI YAPILAN REZERV HARİTALARI HATALIDIR.

16 JEOLOJİK SORUNLAR KIVRIMLARA BAĞLI OLAN SORUNLAR:
ÖRNEĞİN, YOZGAT-SORGUN KÖMÜR YATAĞINDA KÖMÜR KALINLIĞI 2 METREDİR. 2 ADET SONDAJDA KESİLEN KÖMÜR KALINLIKLARI 17 METRE KESİLMİŞ VE KALINLIKTA BU DEĞER OLARAK KABUL EDİLMİŞTİR. AÇIK İŞLETMEDE YILLAR SONRA KÖMÜR DAMARININ FAYIN ETKİSİYLE KIVRIMLANDIĞI VE BU KIVRIMI SONDAJIN KESTİĞİ ORTAYA ÇIKMIŞTIR. BUNA BAĞLI YAPILAN REZERV HESAPLARI DA YENİDEN ELE ALINMIŞ VE PLANLANMİIŞ OLAN AZOT GÜBRE FABRİKASI REZERV YETERSİZLİĞİNDEN İPTAL EDİLMİŞTİR.

17 JEOLOJİK SORUNLAR KIRIKLARA BAĞLI OLAN SORUNLAR:
ÇOK DAMAR BULUNAN BASENLERDE KIRIKLI YAPIDA OLMALARI NEDENİYLE SIK SIK DAMARLAR KARIŞTIRILIR. SONDAJLI ÇALIŞMALARDA BUNDAN DOLAYI YANLIŞ KORELASYONLARA, YERALTI JEOLOJİSİNİN HATALI ÇİZİLMESİNE SEBEP OLUR. BUNA BAĞLI YAPILAN İŞLETME HARİTALARI HATALIDIR.

18 JEOLOJİK SORUNLAR KIRIKLARA BAĞLI OLAN SORUNLAR:
FAYA YAKIN SONDAJ YAPILDIĞINDA SONDAJIN FAY BOŞLUĞUNA DÜŞMEMESİNE DİKKAT ETMEK GEREKİR. BU DURUMDA ÇEVREDEKİ SONDAJLARLA KORELASYON YAPILMALIDIR. BU, YERALTI JEOLOJİSİNİN HATALI ÇİZİLMESİNE SEBEP OLUR. BUNA BAĞLI YAPILAN İŞLETME HARİTALARI HATALIDIR.

19 JEOLOJİK SORUNLAR KIRIKLARA BAĞLI OLAN SORUNLAR:
BİNDİRME FAYLARINA YAKIN SONDAJ YAPILDIĞINDA SONDAJ FAY ZONUNDA İKİ KERE DAMARI KESEBİLİR, BUNA DİKKAT ETMEK GEREKİR. BU DURUMDA ÇEVREDEKİ SONDAJLARLA KORELASYON YAPILMALIDIR. BU, YERALTI JEOLOJİSİNİN HATALI ÇİZİLMESİNE, DAMAR SAYISININ ARTIRILMASINA SEBEP OLUR. BUNA BAĞLI YAPILAN İŞLETME HARİTALARI HATALIDIR.

20 ANALİZ VE DEĞERLENDİRMEDE ORTAYA ÇIKAN SORUNLAR
KÖMÜRLERDE YAPILAN ANALİZLERİN DOĞRU DEĞERLENDİRİLMELERİ GEREKİR. HATALI DEĞERLENDİRMELER CİDDİ BOYUTTA YANLIŞLIKLARIN ORTAYA ÇIKMASINA NEDEN OLUR.

21 KÖMÜRLERDE TÜM SONUÇLAR AYNI KÖMÜR BAZINDA VERİLMELİDİR
KÖMÜRLERDE TÜM SONUÇLAR AYNI KÖMÜR BAZINDA VERİLMELİDİR. BAZLARIN FARKLI OLMALARI DEĞERLENDİRMELER TÜMÜYLE TUTARSIZDIR.

22 ISIL DEĞER ANALİZ SONUÇLARI AŞAĞI(ALT) ISI DEĞERİNDE VE HAVADA KURU VEYA KURU BAZDA VERİLMELİDİR.

23 ÇEVRE KİRLİLİĞİ AÇISINDAN ÇOK ÖNEMLİ OLAN KÜKÜRT ANALİZ SONUÇLARI, TÜM KÜKÜRT TÜRLERİNDE VE HAVADA KURU VEYA KURU BAZDA VERİLMELİDİR. BU DEĞERLERİN DAMARLARA GÖRE DAĞILIMLARI AYRICA VERİLMELİDİR.

24 ÇEVRE KİRLİLİĞİ AÇISINDAN ÇOK ÖNEMLİ OLAN KÜKÜRT ANALİZ SONUÇLARI, PLANLANACAK OLAN KÜKÜRT FİLTRE TESİSLERİ İÇİN ÖN BİLGİYİ VERİR. BU DEĞERLER MAKSİMUM VE MİNİMUM TASARIM LİMİTLERİNİ ORTAYA KOYAR.

25 KÖMÜRLERDEKİ KÜL İÇERİKLERİNİN ANALİZ SONUÇLARINDAN, KÖMÜRLER YAKILDIKTAN SONRA ORTAYA ÇIKACAK OLAN KÜLLERİN DEPOLANMASI İÇİN KULLANILACAK ALANIN BÜYÜKLÜĞÜ BELİRLENECEKTİR.

26 KÖMÜR KÜLÜNÜN ERGİME DERECESİ, TERMİK SANTRALDE KÖMÜRÜN YAKILMASI ESNASINDAKİ EN YÜKSEK SICAKLIK DEĞERİ OLACAKTIR. AŞILDIĞINDA KÜL KAZANDA ERGİYEREK SANTRALİ KULLANILMAZ HALE GETİRİR.

27 KÖMÜRLERİN ÖĞÜTÜLEBİLİRLİK ANALİZLERİ, KULLANILACAK DEĞİRMEN TİPİNİN BELİRLENMESİNİ SAĞLAR.

28 KÖMÜRLERİN KOKLASTIRMA DENEYLERİ, KOK VE DEMİR ÇELİK TESİSLERİNDE, KOKLAŞTIRMADA KÖMÜR DAVRANIŞINI ORTAYA KOYAR. KOK ODALARINA KONULACAK KÖMÜR TİPİ VE MİKTARI BURADAN BELİRLENİR.

29 ANALİZ DEĞERLERİNDE HERHANGİ BİR UYUMSUZLUK VARSA YENİ NUMUNELERDE VE GÜVENİLİR LABORATUVARLARDA TEKRARLANMASI GELECEKTEKİ HATAYI ORTADAN KALDIRIR.

30 BAZI ANALİZ YÖNTEMLERİ BİRBİRİNİ KONTROL EDER, BU TÜR ANALİZLERLE ÇAPRAZ KONTROLLER YAPILMALI VE SONUÇLARDAN EMİN OLUNMALIDIR.

31 GELEN ANALİZ SONUÇLARI HEMEN ALINIP DEĞERLENDİRMEYE SOKULMAMALIDIR
GELEN ANALİZ SONUÇLARI HEMEN ALINIP DEĞERLENDİRMEYE SOKULMAMALIDIR. ANALİZİN HANGİ STANDARDA GÖRE (TS,BS,ASTM,DIN) VE HANGİ KOŞULLARDA YAPILDIKLARINA BAKILMALIDIR.

32 GELEN ANALİZ SONUÇLARI DEĞERLENDİRMELERİNDE EN ÇOK YAPILAN HATA: FARKLI STANDARTLAA GÖRE VE DENEY METOTLARINA GÖRE YAPILAN ANALİZLERİN AYNI ANALİZ SONUCU İMİŞ GİBİ KABUL EDİLMESİDİR.

33 GELEN ANALİZ SONUÇ RAPORLARI İNCELENİRKEN, ANALİZ YÖNTEMİ AÇIK VE KESİN İFADELERLE ANLATILIYOR OLMALIDIR.

34 ŞAYET STANDARDA ATIF VARSA STANDART İYİCE İNCELENMELİ VE İÇERİĞİNDE VERİLEN ANALİZ YÖNTEMİNİN HATALARININ GİDERİLMESİNE YÖNELİK BİLGİ İLE KÖMÜRÜN ÖZELLİKLERİ ARASINDA İLİŞKİ OLUP OLMAYACAĞI İRDELENMELİDİR.

35 UNUTMA. BÜTÜN LABORATUVARLAR VE ANALİZCİLER HATA YAPABİLİRLER
UNUTMA!!! BÜTÜN LABORATUVARLAR VE ANALİZCİLER HATA YAPABİLİRLER!!!!! BAZI BASİT VE İHMAL EDİLEN KÜÇÜK KUSURLAR, GERÇEKTE BÜYÜK TEHLİKELERİN HABECİSİDİRLER!!!!

36 ESTA HUMANUM ERRATA!!! (m.ö-roma dönemi)

37 HATASIZ KUL OLMAZ!!! (m.s)

38 だれも完全でない NESSUNO È PERFETTO NADIE ES PERFECTO 沒人是完善 PERSONNE N'EST PARFAIT НИКТО СОВЕРШЕННО NOBODY IS PERFECT! (magna carta’dan sonra)

39 UNUTMA. BAZI İHMAL EDİLEN KÜÇÜK KUSURLAR (hep gözden kaçarlar zaten
UNUTMA!!! BAZI İHMAL EDİLEN KÜÇÜK KUSURLAR (hep gözden kaçarlar zaten!), GELECEKTEKİ BÜYÜK TEHLİKELERİN HABECİSİDİRLER!!!!

40 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
Kömür jeolojisinde Karşılaşılan Sorunlar İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR

41 KÖMÜR İŞLETMELERİ EN ZOR, EN SIKINTILI VE EN YORUCU MADENCİLİK İŞLETMELERİDİR. BU YÜZDEN SORUNLARIDA BÜYÜKTÜR.

42 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
KÖMÜR DAMARLARININ İŞLETİLEBİLECEK OLAN KISIMLARI TÜM HESAPLAMALRDA GÖZÖNÜNE ALINIR. JEOLOJİK OLARAK SAPTANAN TÜM İSTİFİN VE DAMARLARIN İŞLETİLMESİ GERÇEKLEŞMEYEBİLİR. BU NEDENLE HER TÜRLÜ EKONOMİK YATIRIMA DÖNÜŞECEK HESAPLAMALARDA İŞLETİLEBİLECEK KALINLIK ESAS ALINIR.

43 AÇIK İŞLETMELERDE SORUNLAR

44 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
İşletmede öncelikle can güvenliğine dikkat edilmesi gerekir. Kömür işletmelerinde en çok ortaya çıkan sorun YANGINLAR’dır. Kömür kendiliğinden yandığından stok alanlarında doğrudan doğruya, kontroller yapılmadan yığınların üzerine çıkılmaz. Kömür kendiliğinden kısmi oksidasyona uğradığından (CO) karbon monoksit gazı oluşur. Bu ise öldürücüdür. Bu nedenle az havalandırılan ortamların bu tehlikeyi barındırdığı bilinmelidir. Çalışan araç ve makinalara dikkat edilmeli ve tüm uyarı levhalarına kesinlikle uyulmalıdır. Araçlara daima güvenli konumlarda ve talimatlarında belirtilen yerlerinden inilip binilmelidir.

45 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
Kepçe, damper, loder, kazıcı, delici vb araçların hareket ettikleri alanda (moving area) bulunmamalıdır. Bu alanda operatorün görüş alanının dışında kalınılmamalıdır. Aksi takdirde operatörler sizi göremediğinden kazaya maruz kalırsınız. Ayrıca araçların salınım sahası (swing area) içerisinde durulmamalıdır. Burada araçın dönmesi sırasında dönen kısım çarpar.

46 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
Silo, hoper, değirmen, konveyor bant, tren, vagon, pasa bandı, kömür bandı, numune alma cihazları vb hareket halinde olan araçlar, belirli bir yakınlıktaki nesneleri kendilerine doğru çekerler. Bu onların çalışma hızları nedeniyle ortaya çıkan çevresindeki hava akımının coğal bir sonucudur. İşletmelerde çalışan kişilerin bu tür makinalara yaklaştıklarında, elbise, ayakkabı bağı, kravat, gözlük ipi, etek, atkı vs sarkan aksesuarlarının, bu makinalar tarafından kapılacaklarını bilmeleri gerekir. Kapılma kazalarının %99,5’u yaralanmalı, %50 ise ölümle sonuçlanan kazalardır.

47 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
Kepçe, loder vb araçların çalıştıkları esnada, çevreden heyelan tehlikesi veya taş, kaya parçalarının düşmeleri beklenir. Bu nedenle çalışanların bu alana dikkatli şekilde girmeleri zorunludur ve yetkisiz kişilerin bu alana girmemeleri sağlanmalıdır. Bu tür akma ve kayma tehlikelerine dikkat edilmelidir.

48 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
Açık işletmelerde, şev açılarının hesaplanmalarında kayaçların litolojilerine göre hesaplama yapılmalıdır. Şevlerin eğimlerinde tolerans sınırlarına mutlaka uyulmalıdır. Unutulmamalıdır ki, kaza olduğunda sorumluluk tümüyle mühendislere ait olduğu gibi, ortaya çıkan heyelan kütlesi, planlanmamış bir göçük olduğundan, kaldırma maliyeti, işletmeye çok daha pahalıya gelecektir. Yollardaki araç trafiği düzenlenirken, yol eğimlerinin yüklü araçlara olan maliyetleri ve yakıt tüketimini artırıcı etkisi düşünülmelidir. PATLAMALARDA, ATEŞÇİ YÖNETMELİĞİNDE BELİRTİLEN KURALLARA KAYITSIZ ŞARTSIZ UYULMALIDIR. ATEŞÇİNİN TALEPLERİ KESİNLİKLE DİKKATE ALINMALIDIR. DİNAMİTLE PATLATMALARDA, PARÇALARIN HAVAYA DAĞILMALARI CIKAN TOZUN ETKİLERİNE DİKKAT EDİLMELİDİR.

49 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
KARŞILAŞILAN JEOLOJİK SORUNLAR ve JEOLOJİ MÜHENDİSİNDEN BEKLENEN ÇÖZÜMLER

50 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
FAYLANMALAR FAY SONUCU ANİDEN DAMARIN KAYBOLMASI VE BUNUN BULUNMASI GEREKEBİLİR. BUNUN İÇİN TAVAN TABAN LİTOLOJİLERİNİN İRDELENMESİYLE HAREKETİN YÖNÜ BULUNUR. BUNDA SONRA DAMARIN NEREDE (ALTTA MI, ÜSTTE Mİ) OLDUĞU BELİRLENİR. ATIM MİKTARI BULUNARAK YENİ DAMARIN YERİ GOSTERİLİR. ŞAYET GÜVENSİZLİK DOĞARSA VEYA KONTROLÜ GEREKİRSE SONDAJLA İSPATI YAPILIR.

51 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
KÖMÜR DAMARLARINDA WASH-OUT GÖZLENİR. BU DURUMDA MEVCUT VERİLERDEN KÖMÜRSÜZ KUŞAK YAKALANMAYA ÇALIŞILIR. KIVRIMLANMALAR SONUCU ORTAYA ÇIKAN YAPILAR: KIVRIMLAR SONUCUNDA KÖMÜR PLASTİKLEŞEREK DEFORMASYONA UĞRAR VE BAZI YERLERDE İSE KOPAR. BAZI YERDE İSE ŞİŞEREK KALINLAŞIR.

52 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
YERÜSTÜ SULARI ve AŞIRI YAĞIŞLAR SONUCU OCAKLARI SU BASMASI Bu durum ocaklarda sık gözlenen bir olaydır. Madenciler fazla yatırım yapmamak için bu tür sorunları daha önceden görmezden gelirler. Derelerin akış yönleri, yer altı suyu akış yönüyle ilişkileri belirlenerek ocakları suyun basması halinde pompajla suyun doğru yönde ve ocağa geri dönmeyecek şekilde atılması gerekir. Ocak yakınlarında dere veya ırmak varsa bunların mümkün olduğunca basene girmeden kapte edilerek yönlerinin değiştirilmesi yararlıdır. Seyitömer bölgesinde ise yerüstündeki bir dere doğrudan kaynağından itibaren yatağı neojen öncesi temel kayaçlar üzerinde açılan bir kanal ile basenin dışına taşınmıştır.

53 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
YER ALTI SUYUNUN ANİDEN OCAĞI BASMASI: Yeraltı suyunun akış yönü ve akış hızı yaklaşık değerler içerisinde bilinmelidir. Bölgede faylı zonlarda aniden su patlamaları olabilir. Bu durumda yeterli pompa istasyonları kurmak veya jeolojik olarak yer altı veya ye üstü suyunun yönünün değiştirilmesi gerekir. Örneğin , Elbistan’da bu duruma çözüm olarak su kanala alınarak basen dışına taşınmaktadır. Ağır iş makinaları ise forekazıklar üzerinde hazırlanmış yollarda hareket ettirilir.

54 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
ddd

55 KAPALI İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR

56 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR

57 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
KÖMÜR İŞLETMELERİ, İŞ SAĞLIĞI AÇISINDAN EN RİSKLİ İŞLETMELER OLUP BU NEDENLE EN GELİŞMİŞ YERALTI MADENCİLİK FAALİYETİ BU İŞLETMELERDE YAPILIR. YERALTINDA UYGULANAN VE BELİRTİLMİŞ OLAN MADENCİLİK KURALLARINA UYULUR. TÜM TALİMATLAR VE İŞARETLEMELERE MUTLAKA UYULUR. YER ALTI KÖMÜR OCAKLARINDA BİR KİŞİNİN HATASI, O ANDA YERALTINDA BULUNAN HERKESİN HAYATINI ETKİLEYECEKTİR, BU NEDENLE YERALTINDA HATALI DAVRANIŞLARDAN UYARI YAPILDIĞINDA, KESİNLİKLE UYULUR. KÖMÜR MADENCİLİĞNDE EN BÜYÜK TEHLİKE, GRİZU, TOZ PATLAMASIDIR. HAVALANDIRMA ARIZASI SONUCU OKSİJEN YETERSİZLİĞİ, YERALTI YANGINLARA ÖNEMLİ KAZALARDIR.

58 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
GRİZU, METAN, CO, CO2 GİBİ GAZLARIN KARIŞIMIDIR VE HAVADAKİ KONSANTRASYONU KRİTİK DEĞERE ULAŞDIĞINDA VE KIVILCIM OLMASI HALİNDE PATLAR. PATLADIĞI NOKTADAN İTİBAREN GERİYE DOĞRU ALEV VE BASINÇ DALGASI YAYILARAK YERALTINDAKİ TÜM GALERİ VE AYNALARDA YAKICI ETKİSİNİ GÖSTERİR. ORTAYA ÇIKAN ALEV DALGASI ÖNÜNE GELEN HERSEYİ KAVURUR.

59 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
Türkiye'de Yıllara Göre "İş Kazaları" ve “Ölümler” GRİZUYA KARŞI, METAN DEDEKTÖRLERİ KULLANILIR VE BUNLAR YERALTINDA BİR AĞ ŞEKLİNDE DÜZENLENEREK, YERÜSTÜ EMNİYET ODASI İLE İRTİBATLANDIRILIR. PATLAMALARDA, BASINÇ DÜŞÜRÜCÜ ARA BÖLMELER OTOMATİK KAPATILARAK PATLAMA BELİRLİ ALANDA TUTULMAYA ÇALIŞILIR. Yıl İş Kazası Ölüm 1994 92 bin 87 1034 1995 87 bin 960 798 1996 86 bin 807 1296 1997 98 bin 318 1282 1998 91 bin 895 1094 1999 77 bin 955 1165 2000 74 bin 847 731 2001 72 bin 344 1002 2002 672 2003 75 bin 668 810

60 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR

61 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
TOZ PATLAMALARI, YERALTI PATLATMALARINDA ORTAYA ÇIKAN KÖMÜR TOZLARININ GALERİLERDE HAVADA ASKIDA KALAN PARTİKÜLLERİNİN OKSİTLENMESİ VE BUNLARIN BİRBİRİNE SÜRTÜNMESİ SONUCU ANİDE ALEV ALARAK PATLAMASIDIR. BUNUN ÖNÜNE GEÇMEK İÇİN SU PÜSKÜRTMESİ UYGULANIR.

62 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
1870 senesinde ocak girişi 1998 senesinde ocak girişi

63 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
1860 yıllarında dekovile binerek ocağa giriş-çıkış yapan bir işçi SAKIN YAPMA! KARAKOLA BAŞINI ÇARPARSAN , MUTLAKA PARÇALANIRSIN!

64 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
JEOLOJİ MÜHENDİSİ OLARAK TERKEDİLMİŞ GALERİLERE GİRMEDEN ÖNCE GEREKLİ TEHLİKELERİ DÜŞÜNÜN: GRİZU TEHLİKESİ, KÜKÜRTLERİN YANMASI SONUCU ZEHİRLİ KÜKÜRT DİOKSİT GAZLARI, KÖMÜRÜN TAM VE YARIM YANMASI SONUCU KARBONMONOKSİT VE KARBONDİOKSİT TEHLİKELERİ, BAKIM OLMADIĞINDAN GÖÇÜK RİSKİ, YABANİ HAYVANLARIN İÇERİDE YUVA KURMALARI NEDENİYLE ORTAYA ÇIKABİLECEK RİSKLER

65 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
JEOLOJİK SORUNLAR

66 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
YER ALTI SUYU SORUNLARI: ZAMAN ZAMAN KIRIK ZONLARINDAN YERALTI SUYU BOŞALMALARI OLABİLİR. BUNLAR İÇİN GALERİ ARALARINDA TOPLAMA HAVUZLARININ SAYILARININ ARTIRILMASI VE BİRİKEN SUYUN DIŞARI POMPALANMASIYLA ÇÖZÜM ÜRETİLİR.

67 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
TABAN TAVAN KAYAÇLARINDAKİ PLASTİK DEFORMASYON HAREKETLERİ: KÖMÜRÜN TABANINDAKİ ŞİŞME VEYA TAVANDAKİ ŞİŞMELER CİDDİ SORUNLAR DOĞURUR. TAHKİMATLAR PLASTİSİTE NEDENİYLE GÖMÜLÜR VE OCAĞIN KULLANILAMAZ HALE GELMESİNE NEDEN OLUR. TAVAN ŞİŞMELERİNDE, TAHKİMATIN DESTEKLENMESİ İLE KISMEN ÇÖZÜM BULUNABİLİR. TABAN ŞİŞMELERİNDE, ANA YOLLAR VE NAKLİYE GALERİLEİNDE SÜREKLİ TAHKİMAT BAKIMI YAPILARAK ÇÖZÜM ÜRETİLEBİLİR.

68 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
ÇORUM-DODURGA LİNYİT İŞLETMESİ BU NEDENLE İŞLETİLEMEMEKTEDİR. LİNYİTİN MALİYETİ ÇOK YÜKSELDİĞİ İÇİN İŞLETME KAPATILMAK ZORUNDA KALINMIŞTI. ANCAK TABAN KİLLERİNİN DEĞİŞİK KİMYASAL MADDELERLE SERTLEŞTİRİLMESİ DENEMELERİNDE, KİMYASAL MADDELERİN UZUN ZAMAN İÇERİSİNDE DAHA FARKLI SORUNLARI DOĞURDUĞU ANLAŞILMIŞTIR. BU TÜR OCAKLAR, EKONOMİK PARAMETRELERİN ELVERDİĞİ BİÇİMDE AÇIK OCAKLARA DÖNÜŞTÜRÜLEREK GELECEKTE İŞLETİLEBİLECEKTİR.

69 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
DAMARLARIN KARIŞTIRILMALARI: BİRDEN FAZLA DAMAR BULUNAN OCAKLARDA DAMARLAR KARIŞTIRILIR. BUNUN NEDENLERİ: FAYLANMA İLE ATILMA KIVRIMLANMA SONUCU KOPMADIR.

70 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
DAMARIN KAYBOLMASI HALİNDE: DAMARIN TEKRAR YAKALANMASI İÇİN GALERİNİN: 1 HANGİ YÖNDE, 2-NE KADAR UZUNLUKTA OLACAĞININ BELİRLENMESİ GEREKİR.

71 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
FAYLANMA SONUCUNDAKİ HAREKETLERDE: BUNUN İÇİN OCAK VE GALERİLERDE FAY DÜZLEMLERİNDEKİ HARNİŞLERE BAKILMALIDIR. HARNİŞLERİN YÖNÜNDEN ATIM YÖNÜ BELİRLENİR. GALERİNİN UZUNLUĞU İSE FAY DÜZLEMİNDEKİ ATIM MİKTARI KADAR OLACAĞINDAN, SÜRÜLEN GALERİNİN UZUNLUĞU BUKADARDIR. HARNİŞ BULUNMADIĞINDA, PALİNOLOJİK TAYİNLERE VEYA KÖMÜRLERİN KİMYASAL ANALİZ SONUÇLARINDAN ELDE EDİLEN DEĞERLERE GÖRE, YÜZEYDE GÖZLENEN JEOLOJİK VERİLERE GÖRE GALERİNİN İLERLEMESİNİN, BAŞAŞAĞI VEYA BAŞYUKARI YÖNÜNDEMİ OLACAĞINA KARAR VERİLİR.

72 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
KIVRIMLANMA HAREKETLERİNDE: KIVRIMLARA BAĞLI KOPMALARDA KOPAN PARÇALARIN GEOMETRİLERİNE BAKILARAK ÇENGEL YAPI KARAKTERİ ARANIR. BURADAN KOPMANIN YÖNÜN BELİRLENİR. MİKTARI İSE YAPILAN DOĞRULTU EĞİM ÖLÇÜMLERİ SONUCUNDA, WULFF VEYA SCHMİDT AĞI KULLANILARAK KIVRIMIN GEOMETRİSİ, YAPISAL JEOLOJİ DERSLERİNDEKİ GİBİ İZOMETRİK VE STEREONET ÜZERİNE İZDÜŞÜMLERİ YAPILARAK HESAPLANIR.

73 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
SONDAJLARDA VE İŞLETMELERDE DAMAR KALINLIKLARININ DOĞRU HESAPLANMASI: EĞİMLİ DAMARLI KÖMÜR YATAKLARINDA, DAMAR EĞİMLİ OLDUĞUNDAN KESİLEN KALINLIK GÖRÜNÜR KALINLIKTIR. BUNUN GERÇEK KALINLIĞA DÖNÜŞTÜRÜLMESİ GEREKİR. BU İŞLEMİN YAPILMAMASI HALİNDE, BAZI KIVRIMLI ALANLARDA KALINLIKLAR FAZLA OLARAK HESAPLANIR VE REZERV OLDUĞUNDAN FARKLI ORTAYA ÇIKAR.

74 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
KÖMÜR BAZINA DİKKAT EDİLMEDEN HESAPLAMALAR: KÖMÜRLER HİGROSKOPİK (nem çeken) MADDELER OLDUKLARINDAN, NEM ORANLARINA GÖRE ANALİZ DEĞERLERİ DEĞİŞİR. BU HESAPLARIN YAPILMASINDA, KÖMÜRÜN BAZI HAZIRLANAN RAPORLARDA BELİRTİLMEK ZORUNDADIR. BELİRTİLMEMESİ HALİNDE VERİLEN HESAPLARIN TUTARLILIĞI OLMAYACAĞINDAN ANLAM İFADE ETMEZ. KONUYU BİLMEYENLER VERİLEN HATALI DEĞERLERİN DOĞRU OLDUĞUNU SANARAK, HATALI VE YANLIŞ YATIRIMLAR YAPAR.

75 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR

76 İŞLETMELERDEKİ SORUNLAR
ÇEVRE AÇISINDAN KÖMÜR: KÖMÜRLER BİRİNCİL ENERJİ KAYNAĞIDIR. BU NEDENLE TERMİK SANTRALLERDE VEYA DİĞER TEKNOLOJİDEKİ DEĞERLENDİRİLMELERİNDE ÇIKAN GAZLAR VE KÜLLER ÇEVRE İÇİN ÖNEMLİDİR. KÜKÜRT, AZOT, KARBONDİOKSİT GAZLARI YAKIN ÇEVREDE OLDUKÇA ÖNEMLİ ÇEVRE KİRLİLİĞİ YAPACAKTIR. TERMİK SANTRALLERDE FİLTRELERİN SÜREKLİ ÇALIŞIRILMALARI İLE HAVA KİRLİLİĞİ BÜYÜK ÖLÇÜDE ÖNLENİR.

77 Bu dersin izlediğiniz bu slaytlarını aşağıdaki adresten indirebilirsiniz

78 son