İNSANLARDA ÜREME, BÜYÜME, GELİŞME

... konulu sunumlar: "İNSANLARDA ÜREME, BÜYÜME, GELİŞME"— Sunum transkripti:

1 İNSANLARDA ÜREME, BÜYÜME, GELİŞME
İNSANDA ÜREME İnsanlar en gelişmiş varlıklardır. Bütün omurgalılar ve insanlar eşeyli ürerler. İnsanda üreme ,üreme organlarıyla gerçekleşir. Döllenme anne vücudunda gerçekleşir ve döllenmiş yumurta,gelişimini anne karnında tamamlar.

2 Dişi eşey Erkek eşey 2n(yumurta ana hücresi) 2n(sperm ana hücresi
Gametler mayoz bölünme ile meydana gelir. gametler Yumurta(n) Sperm(n) Sperm ile yumurtanın birleşmesi Döllenme Zigot(2n) Gelişerek yeni canlı meydana gelir canlı

3 Üreme hücrelerine gamet denir
Üreme hücrelerine gamet denir. İnsanlarda dişi ve erkek bireyler ayrı ayrı olduğu için dişilerde dişi gamet, erkeklerde erkek gamet oluşturulur. İnsanda cinsiyeti belirleyen eşeysel organlar vardır. Erkek ve dişi gametler, bu eşeysel organlarda oluşur. Eşeysel organlar dişide yumurtaları oluşturan yumurtalık, erkeklerde ise spermleri oluşturan erbezleri (testis)dir

4 İnsanlarda dişi üreme sistemi; iki tane yumurtalık(ovaryum),iki tane yumurta kanalı ile döl yatağı(=rahim=uterus) ve vagina’dan oluşmuştur. Erkeklerde ise; spermlerin oluştuğu testisler(erbezi),sperm kanalı,penis, çeşitli kanallar ve salgı bezlerinden oluşmuştur.

5 İnsanlarda döllenme annenin vücudunda olur. Yani iç döllenme olur
İnsanlarda döllenme annenin vücudunda olur. Yani iç döllenme olur. Gelişimini de annenin döl yatağında geçirir. İnsanlarda üreme,üreme hücrelerinin meydana getirilmeye başlandığı ergenlik(bluğ) döneminden itibaren başlar. Kadınlarda üreme hücrelerinin meydana gelişi menopoz dönemi ile(45-50 yaş arası) sona erer. Erkeklerde üreme hücrelerinin üretimi ise yavaşlasa da devam eder.

6 İnsanda Eşey Hücreleri
YUMURTA SPERM kuyruk boyun baş çekirdek

7 SPERM HÜCRELERİ

8 YUMURTA HÜCRESİ

9 Yumurta hücrelerinin özellikleri Sperm hücrelerinin özellikleri
Büyük ve hareketsizdir Kamçısı yoktur Bol sitoplazmalıdır Ömrü kısadır Yumurtalıklarda oluşur Küçük ve hareketlidir Kamçı(kuyruk) bulunur Sitoplazmaları azdır Ömrü çok kısadır Testislerde(erbezlerinde)oluşur # Spermin baş bölgesinin ucunda bulunan akrozom yumurta hücresinin zarını delecek enzimler bulundurur.

10

11 Sperm gözle görülemeyecek kadar küçük,hareketli bir yapıya sahiptir
Sperm gözle görülemeyecek kadar küçük,hareketli bir yapıya sahiptir. Sperm hücresinde sitoplazma oranı çok azdır. Baş, boyun ve kuyruk olmak üzere üç bölümden meydana gelir.

12 Yumurta hücresi büyük yapılı ve hareketsizdir
Yumurta hücresi büyük yapılı ve hareketsizdir. Bol sitoplazmalı bir hücredir. Hücre zarı, sitoplazma ve çekirdekten oluşmuştur.

13 DİŞİ ÜREME ORGANI DÖL YATAĞI (RAHİM) YUMURTA HÜCRESİ YUMURTALIK YUMURTA KANALI VAJİNA

14

15 YUMURTALIK:Yumurtalıklarda yumurta üretilir.
YUMURTA KANALI:Üretilen yumurtaların döl yatağına ulaşmasını sağlayan kanaldır. Yumurta hücresi buradayken döllenir. DÖL YATAĞI:Zigotun yerleşip geliştiği yerdir. VAJİNA: Döl yatağı ile dış ortam arasındaki bağlantıyı sağlayan esnek yapıdır.

16 GG HHHHHH HHHHHHH SALGI BEZLERİ GGGGGGGGGGGGGGGSPERM KANALI PENİS
TESTİS

17 TESTİS: testislerde spermler üretilir.
SALGI BEZLERİ:Spermlere kaygan bir ortam oluşturularak hareketlerini kolaylaştırır. SPERM KANALI: Spermleri testislerden penise taşır. PENİS: Spermlerin ve idrarın erkek vücudundan dışarı atılmasını sağlar.

18 Testisler ergenlik döneminde faaliyete geçer. Spermler burada yapılır
Testisler ergenlik döneminde faaliyete geçer. Spermler burada yapılır. Ayrıca erkeklik özelliği veren birçok hormon da burada salgılanır. Testislerde yapılan spermler, meni kesesinde toplanır (salgı bezlerinde) ve penis aracılığı ile dışarı atılır.

19 Eşey Hücrelerinin Birleşmesi(Döllenme)
Resimlerde yumurtanın içine girmeyi başaran bir spermin kuyruk bölümünün kopması aşama aşama görülmektedir.

20 İnsanlardaki döllenmede, dişi bireye geçen milyon spermden ancak 500'ü yumurta hücresine yaklaşır. Bunlardan yalnızca bir tanesi yumurtayı döller. Spermin, yumurta hücresine girmesinden sonra, diğer spermlerin yumurtaya girmesi engellenir.

21 Yumurta hücresinin içine ikinci bir spermin girmesini önlemek için, yumurtanın çevresinde "döllenme zarı" oluşturulur. Sperm çekirdeği ve sitoplâzması yumurta içine girdikten sonra, iki hücrenin çekirdekleri birleşir ve böylelikle yumurta döllenmiş olur.

22 resimde spermler tarafından sarılmış bir yumurta hücresi
Spermler yumurtaya ulaştıklarında içlerinden yalnızca bir tanesi yumurtanın koruyucu kabuğunu delmeyi başarır. (1) Spermin yumurtanın içine girmesiyle birlikte yumurtada çeşitli değişiklikler olur ve yumurta diğer spermlere kapanır. (2-3) Son aşamada spermin kuyruk kısmı koparak dışarıda kalır. (4) Döllenme gerçekleşmiştir

23

24 EEEEE ZİGOT FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF YUMURTA HÜCRESİ SPERM HHHHHHHHHHH
DÖLLENME HHHHHH TESTİS YUMURTALIK ZİGOT HHHHHHHHHHH HHHHHHHHHHH

25 TEK YUMURTA İKİZLERİ

26 TEK YUMURTA İKİZLERİ Bazen yumurta döllendikten sonra oluşan zigot bir mitoz bölünme geçirir. Birbirinin aynı olan İki hücreden biri bir tarafa diğeri başka bir tarafa tutunarak gelişir. Böylece kalıtsal özellikleri birbirinin aynı olan iki canlı oluşur. Tek yumurta ikizleri bir yumurta ve bir spermden oluşur.

27 TEK YUMURTA İKİZLERİ

28 ÇOK YUMURTA İKİZLERİ

29 ÇOK YUMURTA İKİZLERİ İki yumurta iki ayrı sperm tarafından döllenir. Sonuçta iki zigot oluşur. İki zigot ayrı plasentalarda gelişerek iki yeni canlı oluşturur. Ayrı yumurta ikizlerinde iki ayrı yumurta iki ayrı sperm tarafından döllendiği için oluşan canlıların kalıtsal özellikleri farklıdır.           

30 ÇOK YUMURTA İKİZLERİ

31 BÜYÜME VE GELİŞME BÜYÜME:Anne karnındaki döllenmiş yumurta hücresinden başlayıp ergenliğin sonuna kadar canlının boy, vücut hacmi ve kütlesinin artmasına büyüme denir. GELİŞME:Vücuttaki yapıların ve organların belirli görevleri yapabilecek duruma gelmesine (büyüme ile birlikte çeşitli özellikler kazanmasına) gelişme denir.

32 BÜYÜME VE GELİŞME Döllenme sonucu oluşan zigot çoğalabilmek için arka arkaya bölünme geçirmeye başlar. Oluşan hücreler kromozom sayısı ve yapısı bakımından birbirinin aynıdır. Bölünme sonunda 3 gün içinde 12 hücreli bir yapı oluşur. Bu yapı bazı değişiklikler geçirerek bölünmeye devam eder

33

34 BÜYÜME VE GELİŞME Zigotun hücre bölünmeleri sonucu gelişimini sürdürdüğü, ilk yedi haftalık evredeki haline embriyo denir. Bu evreden sonra embriyo küçük, bir insan minyatürü, halini alır. Yedinci haftadan doğuma kadar geçen sürede canlıya fetüs (cenin) denir Doğumdan sonraki canlıya da bebek denir

35 İnsanda gelişme başladıktan kısa bir süre sonra döl yatağı içinde plasenta oluşur. Gelişme plasenta içinde devam eder. Embriyo, anne kanından besin ve oksijeni plasenta sayesinde alırken, artıklarını yine plasenta aracılığı ile annenin kanına verir. Yani embriyonun beslenmesi, solunumu ve boşaltımı plasenta ile sağlanır. Gelişme biraz ilerledikten sonra göbek bağı oluşur. Embriyo, göbek bağı ile plasentaya bağlanır ve madde alış - verişi göbek bağı yolu ile sağlanmaya başlar.

36

37 PLASENTA OKSİJEN SU + ELEKTROLİTLER KARBONHİDRAT LİPİD PROTEİN VİTAMİN HORMON ANTİKOR BAZI İLAÇLAR VİRÜSLER (ÇOĞU) KARBONDİOKSİT SU VE ÜRE ARTIKLAR HORMONLAR ANNE FETUS

38 Doğuma kadar bebekteki aylık gelişmeler şu şekilde özetlenebilir:
1. ay : Embriyo boyu 1 cm'yi bulmuştur. Tomurcuk hâldedir. 2. ay : Fetüs bu safhada 4 cm'ye erişir. Fetüs etrafında plâsenta iyice gelişir ve yavrunun göbek kordonu buraya bağlanır. Embriyo insana benzer bir şekil almaya başlar. 2. ayın sonunda cinsiyeti belirgin bir hâl alır. 3. ay : 8-9 cm dir. Bütün insan özelliklerini kazanır. İlk üç ay, anne tarafından alınan herhangi bir zararlı madde (nikotin, alkol, uyuşturucu maddeler) fetüsün organ gelişimine doğrudan zarar verir.

39 Doğuma kadar bebekteki aylık gelişmeler şu şekilde özetlenebilir:
4. ay : 20 cm boyundadır. Karaciğer kan üretimine başlar. 5-6. aylar: En tipik gelişme, burun, göz çukuru ve kemik yapısında görülür. Boyu 32 cm'ye ulaşır. Burun deliği açılır. Akciğerde küçük petekler belirir. Fakat akciğer doğumdan sonra faaliyete geçer. 7. ay : Fetüs 40 cm boyunda ve 1 kg ağırlığa erişir. Fetüsün gözbebeği tamamen açıldığından, ışığı algılayabilir.

40 Doğuma kadar bebekteki aylık gelişmeler şu şekilde özetlenebilir:
8. ay : Yaklaşık 45 cm, 1600 gramdır. Fetüsün vücudu yağlanmaya başlar. Tat alma duyusu, kulakların kıkırdak yapısı gelişir. 9. ay : Doğumu yaklaşan fetüsün başı eğik, kol ve bacakları kıvrılmış durumdadır. Doğuma hazırdır!

41 DOĞUMA KADAR BEBEKTEKİ AYLIK GELİŞMELER

42 DOĞUM

43 Bunlarda kim Ya???? Ne bakıyorsunuz? Anneeeeeeeee! “Lütfen sessiz olur musunuz Uyumak istiyorum” Sizce biz bu kabuktan mı Çıktık acaba????

44

45 ANNE SAĞLIĞI Annenin sağlıklı bir bebeğe sahip olabilmesi için hamileliği süresince; Dengeli ve düzenli beslenmelidir. Hamile bir bayanın beslenmesi bebeği gelişimini etkiler. Yetersiz beslenen hamilelerde bebeğin gelişimi geri kalır. Bol proteinli, vitamin ve özellikle demir, kalsiyum gibi mineralleri yeterince içeren besinler almalıdır. Hamilelik süresince gaz yapıcı, fazla şekerli ve yağlı yiyecekler yenmelidir. Hamileler, doktor izni olmadan ilaç almamalılar Röntgen ışıklarına maruz kalmamalılardır Ağır yük kaldırmamalıdır Doktor kontrolünde olmalıdır

46 Bebek doğal besinler alıncaya kadar annenin salgıladığı süt ile beslenmelidir. Çünkü anne sütünde bebeğin sağlıklı gelişimi için gerekli olan her tür besin maddesi vardır. Anne sağlıklı bir bebek dünyaya getirebilmek için hamilelik süresince protein, kalsiyum yönünden zengin besinlere ağırlık vererek dengeli beslenmeli ve aşırı kilo almamalıdır. Hamile bayanlar stresten uzak bir yaşam sürmeli, aşırı yorgunluktan kaçınmalıdırlar. Sigara ve alkol doğmamış canlıyı en fazla etkileyen faktörlerdir. Hamile kadınlar sigara kullanılan ortamda bulunmamalı,kendileri de sigara ve alkol kullanmamalıdırlar. Gebelik süresince bebeğin gelişimi aylık periyotlar halinde kadın doğum uzmanı tarafından takip edilmelidir. Süt içersem sağlıklı Olurum öyle değil mi?

47 İnsanda Büyüme ve Gelişme Dönemleri:
1- Bebeklik Dönemi : 0 – 12 ayları arasındaki dönemdir. (Yeni doğan 0–28 gün ve yeni doğan sonrası dönem olarak iki dönemde incelenebilir). Bu dönemde; • Anne karnından çıktıktan sonra dış ortama uyum sağlamaya çalışırlar. • Hastalıklara ve çevresel faktörlere karşı savunmasızdırlar. • Başlarını dik tutamazlar, emme, tutma, yakalama hareketi yaparlar. • Her türlü ihtiyaçları için anneye bağımlıdırlar.

48 İnsanda Büyüme ve Gelişme Dönemleri:
2- Çocukluk Dönemi : 1 – 11 yaşları arasındaki dönemdir. (1 – 3 yaş arası özerklik, – 6 yaş arası oyun, 6 – 11 yaş arası okul dönemi olarak incelenebilir). Bu dönemde; • 1 – 3 yaş arasında yürüme, konuşma gibi yetenekleri kazanırlar. • Anneye bağımlılıktan kurtulurlar. • Kendi kendine giyinir, yemek yer, yaşıtlarıyla oynar ve vücut temizliğini yaparlar. • Okula başlarlar. • Kişilik gelişimi başlar. • Görev bilincini ve hayal ile gerçeği ayırt etmeyi öğrenir.

49 İnsanda Büyüme ve Gelişme Dönemleri:
3- Ergenlik Dönemi : 12 – 21 yaşları arasındaki dönemdir. (Erken, tam ve geç ergenlik olarak üç dönemde incelenebilir). Bu dönemde; • Duygusallık ön plana çıkar. Aşk, sevgi, hayatın anlamı gibi konular ilgilerini çeker. • Anne ve babalarla çatışırlar ve onlara değer vermezler. • Biyolojik yönden olgunlaşırlar. • Bedensel ve ruhsal değişmeler yaşarlar. • Soyut kavramları daha rahat algılarlar. • Toplumdaki yerlerini ve rollerini belirlemeye çalışırlar.

50 İnsanda Büyüme ve Gelişme Dönemleri:
4- Yetişkinlik Dönemi : 21 – 65 yaşları arasındaki dönemdir. Bu dönemde; • Hayatın dönüm noktası olan iş, eş seçimini yaparlar. • Sorumlulukları artar, kendisini ve başkalarını düşünürler. • Toplumsal sorunlarda rol almak isterler. • Fiziksel gelişimlerini tamamlar ve olgunlaşırlar.

51 İnsanda Büyüme ve Gelişme Dönemleri:
5- Yaşlılık Dönemi : 65 yaşın üstündeki dönemdir. Bu dönemde; • Bedensel ve zihinsel yorgunluk başlar. • Hareket etme zorlaşır. • Zihinsel faaliyetler zorlaşır. • Duyu organları eskisi kadar iyi çalışamaz.

52 Üreme Sisteminin Sağlığı ve Korunması:
1- Gebelik döneminde anne alkol, sigara ve uyuşturucu kullanmamalıdır. (Çocuğun gelişimi yavaşlar ve akciğer hastalıklarına yol açar). 2- Vücudun ve üreme organlarının temizliğine önem verilmelidir. 3- Tek eşliliğe önem verilmelidir. 4- Aile planlaması yapılmalıdır (kürtaj yaptırılmamalıdır). 5- Gerektiğinde doktora başvurulmalı ve bilgi alınmalıdır.

53 Üreme Sisteminde Görülen Hastalıklar:
1- Frengi, bel soğukluğu, AİDS gibi hastalıklar cinsel yolla bulaşan bulaşıcı hastalıklardır. 2- Yumurtalık, döl yatağı, testisler ve prostatta görülen iltihaplanmalar ve kanser. 3- Kısırlık. (Üreme sistemindeki yapısal bozukluk veya iç salgı bezlerinin yeterli hormon üretememesi).

54 ÇOCUK DEĞİLİM ARTIK Ergenlik dönemi insanlarda yaklaşık 12 – 21 yaşları arasında görülen bir dönemdir. Bu dönemde ergenlik özelliklerinin başlamasında çevresel, kalıtsal, ruhsal faktörler önemli yer tutar. Bu nedenle her bireyin ergenliğe giriş zamanı ve bu dönemde yaşadığı değişiklikler aynı olmayabilir. Ergenliğe geçişte vücutta meydana gelen değişiklikler bedensel ve ruhsal değişikliklerdir. Bu dönemde bedensel değişikliklerden utanılmamalıdır.

55 ÇOCUK DEĞİLİM ARTIK Ergenlik döneminde görülen bedensel ve ruhsal değişikliklerden dolayı sorun yaşamamak için çevredeki insanlarla iletişim kurmak gerekir. Ergenlik döneminde yalnız kalma, arkadaş grubuna katılma, başkalarından farklı olma gibi duygular nedeniyle başkalarının fikirlerine daha fazla önem verilir. Bu da yanlış arkadaşlıklar kurulmasına ve zararlı alışkanlıklar kazanılmasına yol açar. Bundan korunmak için arkadaşlık seçimi iyi yapılmalı ve yetenekler geliştirilerek zararlı alışkanlıklardan korunulmalıdır.

56 Ergenlik Döneminde Görülen Bedensel Değişiklikler:
Kızlarda Görülen Değişiklikler : 1- Dişi üreme organlarının olgunlaşması. 2- Yumurta oluşumu. 3- Adet görme (Regl). 4- Göğüslerin belirginleşmesi.

57 Ergenlik Döneminde Görülen Bedensel Değişiklikler
Erkeklerde Görülen Değişiklikler : 1- Erkek üreme organlarının olgunlaşması. 2- Sperm oluşumu. 3- Ses kalınlaşası. 4- Sakal ve bıyık çıkması.

58 Ergenlik Döneminde Görülen Bedensel Değişiklikler
Kız ve Erkeklerde Görülen Ortak Değişiklikler : 1- Boy uzaması. 2- Kilo artışı. 3- Vücutta kıllanma (koltuk altı ve cinsel bölgede). 4- Deride yağlanma. 5- Sivilce çıkması. 6- Ter salgısının artması. 7- Kasların gelişmesi.

59 Ergenlik Döneminde Görülen Ruhsal Değişiklikler :
1- Toplumdaki rolünü belirleme isteği. (Ben Kimim? – Kimlik Arayışı). 2- Hayatı ve çevreyi sorgulama. (Topluma Nasıl Faydalı Olurum – Kimlik Arayışı). 3- Kendi başına hareket etme isteği. (Neden Herkes Yaptıklarıma Karışıyor? – Bağımsızlık Arayışı). 4- Yalnız kalma isteği. (Beni Neden Yalnız Bırakmıyorlar? – Bağımsızlık Arayışı) 5- Aynı gün içinde (sevinç, üzüntü, korku gibi) duygularının sürekli değişmesi. (Neden Kimse Beni Anlamıyor? – Duygusal Dalgalanma). 6- Sebepsiz can sıkıntısı hissetme.

60 Ergenlik Döneminde Görülen Ruhsal Değişiklikler :
7- Aşırı öfkelenme. (Herkes Bana mı Bakıyor? – Duygusal Dalgalanma). 8- Hayal kurma. (Canım Sıkılıyor Ne Yapsam Şimdi? – Duygusal Dalgalanma). 9- Cinsel konulara merak duyma. 10- Utangaçlık. 11- Bulunduğu ortamda dikkat çekme isteği. (Acaba O Benimle Arkadaş Olur mu? – İletişim). 12- Arkadaş grubuna katılma isteği.

61 Ergenlik Döneminde Görülen Ruhsal Değişiklikler :
13- İletişim kurmada güçlük çekme. (Bu Kadar Kızmasını Gerektirecek Ne Yaptım? – İletişim). 14- Soyut algılama yeteneğinin artması. (Hangi Kazağımı Giysem Daha Güzel Olurum? – Zihinsel Değişim). 15- Kararsızlık. (Hangi Kazağımı Giysem Daha Güzel Olurum? – Zihinsel 16- Bir konu üzerinde dikkatini uzun süre toplayamama. (Ders Çalışmaya Başlayalı 10 dk Oldu.Hala Bir şey Anlamadım – Zihinsel Değişim). 17- Daha hızlı okuyup anlama.

62 Susun ve dersi dikkatli dinleyin birazdan sorular Geliyor!!!!!

63 Dokuların aynı görevi yapmak üzere bir araya gelmeleriyle organlar oluşur. Organlar bir araya gelerek sistemleri, sistemlerde bir araya gelerek yeni canlıyı oluşturur.