Öğretimle İlgili Temel Kavramlar ve Program Geliştirme

... konulu sunumlar: "Öğretimle İlgili Temel Kavramlar ve Program Geliştirme"— Sunum transkripti:

1 Öğretimle İlgili Temel Kavramlar ve Program Geliştirme
BÖLÜM: 1

2 Amaç Öğretmen adaylarına program geliştirme model ve yaklaşımlarını ve program geliştirme sürecini kavratmak. Plan yapma becerilerini geliştirmek. Klasik ve modern öğretim kuram, ilke ve yöntemlerini kavratmak

3 Ölçme ve Değerlendirme
Ara-sınav : %20-30 Test (doğru-yanlış, boşluk doldurma ve/veya çoktan seçmeli) Ödev : %30-20 Yarıyıl-sonu : %50 Test

4 PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM
Öğrenme Öğretme Öğretim Eğitim Program Eğitim Programı Öğretim Programı Ders Programı Öğretim Ortamı Öğretim Takvimi Öğrenme Yaşantısı Program Geliştirme Süreci TEMEL KAVRAMLAR 1. Hafta PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

5 PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM
Temel Kavramlar Canlılar arasında, insan gibi kendi ayakları üstünde durmak ve ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla bu kadar süreli bir eğitime gereksinimi olan başka bir canlı yoktur. İnsanlar belli bir çevrede doğar ve yaşam boyu çevresiyle etkileşimde bulunarak çevrelerine uyum sağlamaya çalışırlar. İnsanlar, çevreleriyle girdikleri etkileşim sonucunda formal ve informal olarak iki yolla eğitim alırlar. Bireylerin çevreleriyle kurdukları serbest etkileşimleri sonucunda aldıkları eğitime “kendiliğinden kültürlenme-informal”, okulda aldıkları eğitime ise “kasıtlı kültürlenme-formal” denilmektedir. PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

6 Eğitimi nasıl tanımlayabiliriz?
Eğitim: En geniş anlamıyla eğitim bireyde kendi yaşantıları yoluyla davranış değişikliği meydana getirme süreci olarak tanımlanabilir. Tanımın üç temel özelliği vardır: 1. Eğitim bir süreçtir. 2. Eğitim sonucunda bireyde davranış değişikliği meydana gelir. 3. Davranış değişikliği bireyin yaşantıları sonucu meydana gelir. PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

7 PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM
Okulda alınan eğitim planlı, programlı, amaçlı formal bir eğitimdir. Bu amaçla, okullarda uygulanmak üzere öğretim programları geliştirilmiştir. Öğretmenlerin görevi programlarda yer alan hedefler doğrultusunda planlama yapmak, öğretme öğrenme sürecini öğrencilerin yeni davranışlar kazanmalarını sağlayacak biçimde düzenlemektir. İşleme ÇIKTI GİRDİ Okulun Görevleri Yeni davranışlar kazandırmak, İstenilmeyen davranışları ortadan kaldırmak İstendik davranışları pekiştirmektir. Tartışma: Okulda informal bir eğitim var mıdır? PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

8 PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM
Öğrenme Nedir? “Öğrenme, bireyin olgunlaşma düzeyine göre, çevresiyle etkileşimi sonucu davranışlarında olan kalıcı değişmeler” dir. Tanıma göre öğrenmenin oluşabilmesi üç etkene bağlıdır: Davranışlarda bir değişme olmalıdır. Bu değişme kalıcı olmalıdır. Değişme kişinin çevresiyle etkileşimi sonucunda oluşmalıdır. PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

9 PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM
Öğrenmenin iki yolu vardır. Kendi yaşantılarımız. Eğitimimiz Davranış: Bireylerin başkaları tarafından doğrudan doğruya ya da dolaylı olarak gözlenebilen etkinlikleridir. İnsan davranışlarının zihinsel, duygusal ve bedensel yönleri vardır. Öğretme: Bireyin davranışlarında değişim meydana getirmek için yapılan etkinliklerdir. Diğer bir ifadeyle öğretme; öğreticilerin öğrencilere yönelik yaptıkları faaliyetlerin tümüdür. PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

10 PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM
Öğrenme Alanları Bilişsel Alan: Zihinsel etkinliklerin ön planda olduğu alandır. Duyuşsal Alan: Çeşitli nesne ve olaylara karı gösterdiğimiz duygu ve tutumlarımızdır. Devinişsel Alan: Bir veya birden çok organımızı kullanarak ortaya koyduğumuz davranışlardır. PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

11 PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM
Öğretim: Öğretme-öğrenme sürecinin planlanması ve bu sürecin istenilen davranışları gerçekleştirebilecek şekilde uygulanmasıdır. Öğretim: Öğretme +Öğrenme Öğretim faaliyetleri önceden belirlenmiş hedefler doğrultusunda, planlı, programlı, yöntemli, öğrenme ve öğretme ilkelerine uygun olarak yapılır. Öğretmen, öğretme-öğrenme sürecinin düzenleyicisidir. Öğretimde öğretme ve öğrenme diye iki etkinlik vardır. Öğretme, öğretmenin etkinliği; öğrenme, öğrencinin etkinliğidir. Öğretim faaliyeti sürecinde öğretmen öğretir; öğrenci öğrenir. PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

12 EĞİTİM VE ÖĞRETİMİN KARŞILAŞTIRILMASI PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM
Eğitim geniş kapsamlıdır. Öğretim dar kapsamlıdır. Eğitim toplumun her kesimini içine alır. Öğretim toplumda belli yaştakileri içine alır. Eğitim her yerde yapılır. Öğretim yasal kurumlarda yapılır. Öğretimin özünde de bilgi, beceri ve değer duygusu barındırma vardır. Eğitimin içinde tavır, tutum ve alışkanlık kazandırma vardır. Öğretim bireyin yaşamının beli bir dönemi ile sınırlıdır. Eğitim yaşam boyu devam eder. Eğitim insan ve hayvana özgüdür. Öğretim yalnız insana özgüdür. Eğitimi seçme şansımız yok. Öğretimi seçme şansımız var. Eğitimin hedefleri geneldir. Öğretimin hedefleri özeldir. PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

13 Öğrenmenin Oluşum Süreci
Öğrenme-Öğretme Ortamı Öğrenme Yaşantısı ETKİLEŞİM KAYNAK/ ÖĞRETMEN ALICI/ ÖĞRENCİ Etkinliği: Öğretme Etkinliği: Öğrenme Dönüt (Geri-Bildirim) PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

14 PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM
Öğretim Ortamı: Bir okulda ya da sınıf ortamında etkili öğretim yaşantılarının gerçekleşmesi amacıyla öğretmen öğrenci arasında oluşturulan olumlu havadır. Öğrenme Yaşantısı: Öğrencilerin kalıcı izli davranış değişmesine imkan veren yaşantılardır. Öğretim Takvimi: Bir öğretim yılında yapılması düşünülen öğretim etkinliklerinin aylara veya haftalara dağıtılmasıdır. Öğretim Yılı: Herhangi bir eğitim kurumunun eğitime başladığı tarihten derslerin bittiği tarihe kadar geçen süredir. PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

15 Eğitim Programlarının Temel Öğeleri PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

16 Program Nedir? Belirli şartlara ve düzene göre bir amaca ulaşmak için yapılması öngörülen işlemlerin bütünüdür. Program, okulda öğretilecekleri içerir. Program, bir dizi derstir. Program, içeriktir. Program, bir dizi materyaldir. Program, bir dizi davranıştır. Program, okul tarafından yönlendirilen okul içindeki ve dışındaki öğretilecekleri içerir. Program, okul rehberliğinde öğrencinin tamamlayacağı birbirleriyle bağlantılı plan ve öğrenme yaşantıları dizisidir.

17 Program Çeşitleri Eğitim Programı Öğretim Programı Müfredat
Milli Eğitimin amaçları doğrultusunda eğitimin hedeflerine ulaşmak için yapılacak etkinliklere eğitim programı denir. Öğrenciye okul içinde ve dışında planlı etkinlikler yoluyla sağlanan öğrenme yaşantılarının tümüdür. Belli bir öğretim basamağındaki sınıflarda okutulacak derslerin amaçlarını, içeriğini,süresini,öğretim yaşantılarını ve değerlendirme süreçlerini kapsayan çalışmalardır. Eğitim kurumlarında okutulacak derslerin isimlerini ve ders saatlerini içeren listelerdir. Türkiye’de eskiden, basılı okul programlarına müfredat programı denilirdi.

18 Program Çeşitleri Ders Programı Örtük Program
Bir ders süresi içinde yapılacak tüm etkinlikleri;dersin ,içeriği, öğrenme-öğretme süreci ve ölçme değerlendirmenin programlanmasıdır. Öğrencilere hangi konuların hangi düzeyde ve nasıl kazandırılacağı ve değerlendirileceğini içeren plandır. Hedef-kazanım, içerik, eğitim durumları ve değerlendirme durumlarında açıkça belirtilmeyen, eğitim kurumlarının önceden belirlenmiş hedefleri dışında gerçekleştirilen, okul içi ve dışında meydana gelen yaşantılar yoluyla elde edilen kazanımları kapsayan programa denir. Örtük program resmi programın dışında, öğretme öğrenme süreci içinde ihtiyaçlara göre ortaya çıkan bilgi, etkinlik ve uygulamaları kapsar. Örtük program öğrencinin değişik ihtiyaçlarını karşılamayı ve yaratıcı yönlerini geliştirmeyi amaçlar.

19 Program Çeşitleri Açık Program
Hedef-kazanım, içerik, eğitim durumları ve değerlendirme durumlarının açıkça belirtildiği, Anayasa ve Milli Eğitim Temel Kanunu doğrultusunda hazırlanan programa açık program denir. Tüm eğitim kurumları bu programı gerçekleştirmeye çalışır.

20 Eğitim Programı Öğretim Programı Ders Programı

21 Posner eğitim programını beşe ayırmıştır…
Resmi program: Ülkenin resmi kurumları tarafından geliştirilmiş ve okullarda uygulanmasına karar verilmiş olan, okul içi ve dışı eğitim etkinliklerini kapsayan program. Uygulamadaki program: Çeşitli nedenlerle tasarlanmış program ile uygulanan program aynı olmayabilir. İhmal edilen program: Öğrencilerin ön bilgilerinin dikkate alınmaksızın yeni bilgilerin sunulmasını ifade eder. Ekstra program: Esnekliği ifade eder, bireyler ilgi ve ihtiyaçlarına göre istedikleri konuyu çalışır ve etkinlikleri yaparak öğretim sürecinde ilerlerler. Örtük program: Resmi programın dışında yazılı olmayan ancak olumlu davranışlar kazandırmayı hedefleyen etkinlikleri içerir. Posner’ın eğitim programını beşe ayırmasının uygulamadaki en önemli anlamı yada katkısı eğitim reformlarının başarı ve başarısızlıklarının nedenlerini daha sağlıklı belirlemektir.

22 Programın Temel Öğeleri
Hedefler-kazanımlar İçerik (Kapsam) Öğrenme-Öğretme Yaşantıları Ölçme ve Değerlendirme GERİ BİLDİRİM (DÖNÜT VE DÜZELTME) Temel Sorular: Bireye hangi davranışlar kazandırılacak? Davranış değişmesi için hangi yaşantılar gereklidir? Yaşantılar nasıl düzenlenmelidir? Tasarlanan sonuçlar gerçekleşti mi? PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

23 PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM
1.Hedef Davranış Uzak Hedefler Genel Hedefler Özel Hedefler Davranışsal Hedefler Niçin Eğitim? Ne tip birey? 2. İçerik (Kapsam) Üniteler-Tema Konular Ne öğretelim? 3. Eğitim Durumları (Öğrenme Yaşantıları) Öğretim stratejileri Yöntem ve teknikler Araç ve gereçler Nasıl öğretelim? Nerede öğretelim? Ne zaman öğretelim? Ne ile öğretelim? 4. Sınama Durumları (Ölçme ve Değerlendirme) Ne kadar öğretildi? Nedüzeyde hedeflere ulaşıldı? PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

24 Niçin? Nasıl? Ne? Hedef (Davranış) İçerik (Kapsam) Ne kadar?
Ölçme ve Değerlendirme (Dönüt) İçerik (Kapsam) Ne? Eğitim Durumları Öğretme-Öğrenme Yaşantıları Nasıl? PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

25 Eğitim programının öğeleri
Hedef (Amaç ve kazanım): Yetiştirilecek bireyde bulunması uygun görülen, eğitim yoluyla kazandırılabilir istendik özelliklerdir. Bu aşamada sorulan soru “NİÇİN?” dir. İçerik (Kapsam, konu, muhteva): Hedef ve kazanımları gerçekleştirmeyi sağlayacak bilgi, beceri ve tutum kazandırmaya yönelik oluşturulan bir bütündür. İçeriği, konu alanı uzmanı ve program geliştirme uzmanı birlikte belirlemelidir. Bu aşamada sorulan soru “NE?” sorusudur.

26 Eğitim programının öğeleri
Eğitim durumları (Öğretme – Öğrenme Yaşantıları): Hedef ve kazanımların gerçekleştirilmesine yönelik, içeriğin aktarılmasını sağlayacak öğretme-öğrenme süreç ve yaşantılarını kapsayan bir bütündür. Belli bir zaman süresi içinde bireyi etkileme gücünde olan dış şartlardır. Bu aşamada sorulan soru “NASIL?” dır. Değerlendirme (Sınama Durumları): Hedef ve kazanımların gerçekleşip gerçekleşmediğini, gerçekleşmiş ise hangi seviyede gerçekleştiğini ortaya çıkarmayı sağlayan, ölçme ve değerlendirme süreç ve sonucunu kapsayan bir bütündür. Bu aşamada “NE KADAR? ve HANGİ SEVİYEDE?” soruları sorulur.

27 PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM
Soru: I. Niçin? II. Nasıl? III. Ne kadar? Bu sorular, program geliştirme sürecinde hangi temel öğelerle ilgilidir? (KPSS 2005) II III I Hedef Değerlendirme Eğitim durumu Değerlendirme Eğitim durumu Hedef Eğitim durumu Değerlendirme Hedef CEVAP: B PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

28 PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM
Soru: Bir öğretim programının temel öğeleri, aşağıdakilerin hangisinde tam olarak sunulmuştur?(KPSS 2003) A) Kritik davranışlar; öğretme-öğrenme etkinlikleri B) Öğretmen ve öğrenci; içerik; değerlendirme durumları C) Öğrenci; Öğretme-öğrenme etkinlikleri;okul yönetimi D) Özel hedefler; Öğretme-öğrenme etkinlikleri; değerlendirme durumları E) Öğretmen ve öğrenci; okul yönetimi veli CEVAP: D PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

29 PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM
Soru: Öğretme-öğrenme süreçleri üzerinde aşağıdakilerden hangisinin etkisi en azdır? (KPSS-2003) Öğrencilerin Öğretmenlerin Öğretim programlarının Doğal çevrenin Ölçme değerlendirme süreçlerinin Soru: Aşağıdakilerden hangisi eğitim programlarının öğretim sürecine sağladığı yararlardan biri değildir? Öğretmenlere rehberlik etmesi Öğretme-öğrenme etkinliklerinin verimliliğini artırması Öğretme-öğrenme faaliyetlerine yön vermesi Öğrencilerin tamamen serbest ortamlarda gelişmesini sağlama Ülkede ortak bir eğitim standardını sağlama PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

30 Hedefler

31 PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM
Hedeflerin Türleri Genel Hedefler Genel sonuçları gösterir. Ölçülebilir değildir. Öğretme-öğrenme sürecinin genel özelliklerini gösterir. Programın genel doğrultusunu gösterir. Öğrenme amaçlarını tespit için bir ölçüt oluşturur. Öğrenme Hedefleri Öğretme-öğrenme süreci sonucunda ulaşılabilecek sonuçları gösterir. Ölçülebilir. (Davranışa dönüştürülerek) Davranış olarak ifade edilebilirler. PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

32 HEDEFLERİN / AMAÇLARIN SEVİYELERİ
Ülkenin Eğitim Felsefesi Anayasal uzak amaçlar Milli eğitimin uzak amaçları Belirli öğretim kurumlarının genel amaçları Belirli düzeyde okulların genel amaçları Dersin genel amaçları Belirli bir konunun öğretim amaçları PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

33 Türk Milli Eğitim Sisteminin Genel Hedefleri(1739)
Türk Milli Eğitimin Genel Amaçları; Türk milletinin bütün fertlerini; 1. Atatürk inkılâp ve ilkelerine ve Anayasada ifadesi bulunan Atatürk Milliyetçiliğine bağlı; Türk milletinin milli, ahlâki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumluluğunu bilen ve bunları davranış haline getirmiş yurttaşlar yetiştirmek.

34 Türk Milli Eğitim Sisteminin Genel Hedefleri(1739)
2. Beden, zihin, ahlâk, ruh ve duygu bakımından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip insan haklarına saygılı, girişken kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek. 3. İlgi, istidat ve kabiliyetlerini gerçekleştirerek, gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların kendilerini kutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak.

35 Amaçların Hiyerarşisi Amaçları Kimin Hazırladığı
Amacın Düzeyi Amaçların Hiyerarşisi Amaçları Kimin Hazırladığı Amaçların Özelliği Örnek Soyut Genel Eğitimin küresel amaçları Uluslar arası kuruluşlar Öneri niteliğinde UNESCO’nun belirlediği eğitimin küresel amaçları Yasa ile belirlenmiş (1739 S.K) Eğitilmiş bireyin genel özelliklerini yansıtır. Türk Milli Eğitimin Genel Amaçları Eğitimin Genel Amaçları Yasa ile belirlenmiş (1739 S.K 2547 YÖK) Okulun Amaçları Milli Eğitim kade-mesini bitiren bireylerin özellik-lerini yansıtır. İlköğretimin amaçları Sosyal Bilgiler dersinin amaçları Dersin Amaçları Bir komisyon tarafından hazırlanır TTKB onaylar Bir derste kazan-dırılması gereken hedeflerdir. Ünitenin Amaçları Bir komisyon tarafından hazırlanır TTKB onaylar Sağlığımızı koru-yalım ünitesinin amaçları Bir derste kazan-dırılması gereken hedeflerdir. Bir komisyon tarafından hazırlanır TTKB onaylar Bir konuda öğrenci-den beklenen davra-nışları ifade eder. Sağlığımızı korumanın önemini kavrayabilme Konunun amaçları Somut Davranışa dönük

36 Soru: Türk eğitim sisteminde genel hedefler aşağıdakilerden hangisine dayalıdır?(KPSS-2005)
Türk Milli Eğitim Temel Kanunu’na B) Okul Yönetmeliklerine C) Tebliğler Dergisine D) Şura Kararlarına Öğretim Programlarına Soru: Aşağıdakilerden hangisi Türk Milli Eğitim Kanunu’nda belirlenen Türk Milli Eğitiminin temel ilkelerinden birisi değildir? Laiklik B) Karma eğitim C) Okul-Aile işbirliği Yöneltme E) Toplumsallaşma Soru: Aşağıdakilerden hangisi uzak hedef ifadesidir? İletişim becerilerini geliştirebilme Karşılaştığı problemlere bilimsel araştırma yöntemlerini kullanabilme Teknolojiyi ve bilimsel gelişmeleri takip edebilme Çağdaş uygarlık seviyesine ulaşabilme Sağlıklı yaşam alışkanlıklarını kazanabilme

37 Hedef Belirleme Belirleyiciler Süzgeçler Öğrenme Ürünleri
Toplumun Gerçekleri ve İhtiyaçları Eğitim Felsefesi Bilişsel Duyuşsal Devinişsel Olası Hedefler Konu (disiplin) Alanının Nitelikleri Aday Hedefler Eğitim Psikolojisi Eğitim Sosyolojisi Bireyin İlgi ve İhtiyaçları Eğitim Ekonomisi Doğanın Denge ve Niteliği Kazanımlar

38 Program Çeşitleri Açık Program
Hedef-kazanım, içerik, eğitim durumları ve sınama durumlarının açıkça belirtildiği, Anayasa ve Milli Eğitim Temel Kanunu doğrultusunda hazırlanan programa açık program denir. Bu tür programda yetiştirilmek istenen bireydeki özellikler açık ve ayrıntılı bir şekilde herkesin anlayabileceği bir dille belirtilir. Tüm eğitim kurumları bu tür programı gerçekleştirmeye çalışır.

39 Örtük (Gizli) Program Hedef-kazanım, içerik, eğitim durumları ve sınama durumlarında açıkça belirtilmediği, eğitim kurumlarının hedefi dışında gerçekleştirilen, okul içi ve dışında meydana gelen yaşantılar yoluyla elde edilen kazanımları kapsayan programa örtük program denir. Bu tür program, kurum içi ve dışında kazanılan değer, norm, görüş, yaşantı biçimleri vb. içerir. Örtük program, eğitim programı, öğretim programı ve ders programı kapsamında oluşan öğrenci kazanımlarını da kapsar (Demirel, 1999; Marsh, 1997; Wragg, 1997).

40 Konumsal Açıdan Program
Program geliştirme çalışmaları konumsal açıdan iki çeşittir; merkez örgütü olan Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen ve bürokratik yapıya dayandırılan merkezi program, Yerel yönetimler içerisinde yer alan Milli Eğitim Müdürlükleri bünyesinde ya da okullar tarafından geliştirilen yerel programdır.

41 Merkezi Program Milli Eğitim Bakanlığı Merkez Teşkilatı tarafından geliştirilen merkezi program, tüm ülkede belirli bir standardın oluşturulması amacıyla değişik alanlardaki uzmanların bir araya gelerek geliştirdikleri programdır. Merkezi programın hazırlanmasının temel nedeni, aynı hedefler doğrultusunda benzer nitelikleri taşıyan bireyler yetiştirmektir. Bu tür programların temel amacı, ülkede birliği sağlamaktır.

42 MEB, Program Geliştirme Modeli
İhtiyaçlar Belirlenmesi Genel Hedeflerin Belirlenmesi Alanın Kavram, İlke ve Becerilerinin Belirlenmesi Öğrenme Alanları ve Alanı Kapsayan Kazanımların Belirlenmesi Diğer Alanlarla Bağlantılar Öğretim Etkinlikleri, Ölçme Değerlendirme ve Öğretmen Kılavuzu MEB, Program Geliştirme Modeli Öğrenme Alanlarının Kapsadığı Ünitelerin/Temalarının Belirlenmesi Kavram Haritalarının Oluşturulması Paydaşlarla Paylaşımın Sağlanması Materyal Geliştirilmesi Programların Onaya Sunulması Programların Denenmesi İzlenmesi/Değerlendirilmesi

43 Soru 1. • Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından hazırlanarak uygulamaya konan öğretim programlarında belirtilen amaç ve etkinlikleri kapsamaz. • Öğretme - öğrenme süreci içerisinde ortaya çıkan bilgiler, düşünceler, değerler, uygulamalar ve bu uygulamalar sonucunda öğrencilerde meydana gelen bütün özellikleri kapsar. • Okulun düzeni, kuralları, fiziksel ve psikolojik çevresi, yöneticilerin ve öğretmenlerin sözlü ya da sözsüz olarak verdikleri bütün iletileri kapsar. Yukarıda özellikleri verilen program türü aşağıdakilerden hangisidir? (KPSS-2008) Resmî B) Uygulamadaki C) Örtük D) Ekstra E) İhmal edilen (geçersiz)

44 2. Posner beş tür eğitim programı olduğunu söylemektedir
2. Posner beş tür eğitim programı olduğunu söylemektedir.Bunlar; resmi program, uygulamadaki program,örtük program, ekstra program ve ihmal edilen (geçersiz)programdır. Posner’in eğitim programını bu şekilde ayırmasının uygulamadaki anlamı ya da katkısı ne olabilir? A) Eğitim araştırmacılarının resmî programın önemini kavramalarına neden olur. B) Eğitim reformlarının başarı ve başarısızlıklarının nedenlerini belirlemeye yardımcı olur. C) Program geliştirme alanının ne kadar dinamik bir süreç olduğunun kavranmasına yardımcı olur. D) Program değerlendirmenin sistematik olarak yapılması gerektiğini ortaya koymaya yardımcı olur. E) Aynı programın farklı boyutlarını ve farklı akademik çıktılarını belirlemeye yardımcı olur.

45 3. Sarmal programın dayandığı temel düşünce aşağıdakilerden hangisidir?
A) Öğrencilerin, önemli bilgileri kendi kendilerine keşfetmeleri B) Öğrenme sürecinde deneyimden önce bilginin gerekli olduğu C) Öğrencilere belli kavramların belli gelişim düzeylerinde verilmesi D) Yeni öğrenilenlerin ön öğrenmeler üzerine inşa edilmesi E) Öğrencilerin, öğretmen kılavuzluğunda araştırmalar yaparak kendi kendilerine öğrenmeleri

46 Programın Özellikleri
Bilimsellik: Programların en belirgin ve önemli özelliği bilimsel olmasıdır. Tartışmaya açık ya da tartışmalı bilgiler yerine test edilmiş ve belirli bir geçerliği ve kesinliği olan bilgiler programa alınır. Uygulanabilirlik: Program, teorik olmaktan ziyade insan kaynakları ve maddi kaynaklar açısından uygulanabilir olmalıdır. Aynı zamanda program, öğrencinin gelişim özellikleri, ilgi ve ihtiyaçlarına yanıt verebilecek düzeyde düzenlenmelidir.

47 Esneklik: Program, adım adım takip edilecek bir kaynak değil, uygulama alanının özelliğine göre (kırsal ve kentsel bölge, okulun fiziksel olanakları, öğrencinin durumu vs) uygulamacılar tarafından değişiklik yapılabilecek şekilde esnek olmalıdır. Çünkü, ülkemizde programlar merkezi yönetim tarafından geliştirildiğinden programların ülkenin her tarafında aynı şekilde uygulanmasını beklemek hatalı olabilecektir. Anlaşılırlık: Programın hedef/kazanımları, içeriği, öğrenme-öğretme süreçleri ve ölçme değerlendirme gibi unsurlarının herkes tarafından aynı anlama gelebilecek şekilde açık bir şekilde belirtilmesi gerekir.

48 Uygulayıcılara yardımcı olma:
Program, uygulayıcı konumunda bulunan öğretmenlere açıklayıcı bilgi, örnek uygulamalar, hangi etkinliklere ne kadar zaman ayırabileceği gibi konulara yönelik kılavuz olma niteliğinde olmalıdır. Ekonomiklik: Eğitim, insan ve maddi kaynaklarının kullanımı açısından oldukça pahalı bir hizmet olduğundan dolayı program, asgari ölçüde kaynakların kullanılarak öğrenci kazanımlarını gerçekleştirecek nitelikte olmalıdır.

49 Temel Program Kuramları
Esasicilik Platon’un “Devlet” adlı yapıtında temel halk hizmeti olarak öğretmenlerden politik yapıya hizmet edebilecek şekilde davranış göstermeleri beklenir. Bu kuramda eğitim, toplumun sürdürülebilmesinin temel unsurudur. Platon’un eğitim anlayışında sosyal sınıflar ayırımı bulunur. Platon’un eğitim anlayışına göre eğitimde önemli olan mantığın, doğruluğun ve güzelliğin geliştirilmesi önemlidir. Bilgi nedir? sorusuna Platon, güzellik ve soyut anlamda bilgidir, yanıtını vererek programda olması gereken bilgi ya da anlayışa dikkat çeker. Ona göre, müzik ve beden eğitimi dersleri eğitimin içeriğini oluşturur. Matematik, coğrafya ve astronomi ise zihni geliştirmeli ve bireylere sonsuz şeyler hakkında ileri görüşlülük sağlamalıdır. Platon’a göre eğitim, topluma hizmet edecek üst düzey politik liderler yetiştirmesi gerekir. Platon’un bireysel farklılıklar kuramında, zihinsel olarak kadın ve erkeğin farklı olduğunu ve eğitimin de bu gerçeği göz önüne olarak bireyleri yetiştirmesi gerektiği düşüncesi vardır. Erkekler, toplumdaki rollerini yerine getirebilmeleri için bazı nitelikleri kalıtımsal olarak alır.

50 Ansiklopedik Kuram Ansiklopedik kurama göre okul programı, insanoğlunun ürettiği bütün bilgileri içermesi gerekir. Bu kuramın ilk savunucusu olan Commenius tarafından eğitim sistemleri, doğanın kanunlarını içermediği ya da takip etmediği için eleştirmiştir. Onun düşüncesinde önemli yer tutan evrensel öğrenme göz önüne alındığında, öğrenmede doğanın gözlemlenmesi ve onun kanunlarının öğrenilmesi gerekir. Öğrenme, duyu organlarıyla gerçekleşeceğinden Commenius program anlayışını programın ilk önce duyu organlarının geliştirilmesi üzerine yoğunlaşması gerektiğini savunmuştur. Ona göre öğrenciler, kitaptan öğrenmek yerine, doğanın kitabından öğrenmelidirler. Bu kuramda, doğanın bilgileri ile kitaplardaki sözcüklerin birlikte öğrenilmesi gerekir. Bu kurama göre program; matematik, klasik diller, modern diller, fizik, kimya, biyoloji, coğrafya, tarih ve güzel sanatları içermelidir.

51 Politeknik Kuram Esası; Lenin’in insanoğlunun bütün sosyo-ekonomik ve tarihsel deneyimleri okul programında olmalıdır düşüncesidir. Bu kuramı Sovyet eğitimciler benimseyerek kendi programlarını geliştirmişlerdir. Bu kuramının temel hareket noktası, eğitimin bireyleri toplumsal yaşama üretici olarak dâhil etmesidir. Politeknik programın temel politikası, kapitalist üretim toplumdan insanları uzaklaştırarak toplumsal üretime etkin katılan sosyalist insanlar yetiştirmektir. Psikolojiye ilişkin kuramların, materyalist ve insan fizyolojisine dayandığından dolayı buna karşı gelinerek, bireylerin davranışlarının dışsal etki ya da faktörler aracılığıyla kontrol edilmesinin toplumda sınıflar oluşturacağı ve bu sınıflar arasında kargaşaların meydana geleceği savunulmuştur. Politeknik kuramcılar, okul programlarının toplumsal ve ekonomik uygulamalara katkıda bulunan eşit insanlar yetiştirmek olduğunu ileri sürmüşlerdir.

52 Pragmatizm Bilim ve teknolojinin endüstri sürecine uygulanması açısından ABD’de değişim daha hızlı meydana gelmiş ve XIX. yüzyılın sonlarına doğru politeknik programa alternatif bir kuram geliştirilmiştir. Bu kuramın adı pragmatizm ve bu akımın savunucuları da pragmatistler olarak bilinir. Pragmatistler, Amerikan kurumlarının sosyal değişimlere eşit bir şekilde yanıt verebilmeleri için kuramsal olarak kanun, psikoloji, matematik, tıp ve eğitim alanlarında değişimin gerekli olduğunu fark etmişlerdir.

53 Pragmatizm Pragmatist program, John Dewey ve Herbert Spencer’in düşüncelerinden etkilenmiştir. Bu bağlamda, “hangi bilgi daha önemlidir? sorusuna Spencer, demokratik toplumda bireylerin yetişkin olduklarında karşılaşabilecekleri sorunların üstesinden gelebilecek ve bunları çözebilecek şekilde genç bireyleri yetiştirecek türden bilgi önemlidir yanıtı vererek pragmatist kuramı özetlemiştir. Bireylerin karşılaşabilecekleri sorunlar çoğunluklar; sağlıklı yaşam, ekonomik bağımsızlık, aile hayatı, topluma katılım, serbest zamanın değerlendirilmesi ve ahlaki kararlardır. Okul programlarının bu doğrultuda bireyleri yetiştirmesi gerekir. Dewey’in pragmatist program kuram anlayışı çoğunlukla ilköğretime yönelik olmasına rağmen birçok Avrupa ülkesinde ortaöğretim için de benimsendiği görülmektedir. Özellikle 1945 yılından itibaren sosyal değişime uyum sağlayabilmek için okul programları bu doğrultuda düzenlenmiştir.

54 EĞİTİM PROGRAMLARININ DAYANDIĞI TEMELLER
Tarihi Temel Sosyal Temel Felsefi Temel Eğitim Programlarının Temelleri Psikolojik Temel Ekonomik Temel Bilimsel Temel PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

55 Program Geliştirmenin Tarihsel Temelleri
Geçmişte geliştirilmekte olan program ile ilgili olarak yapılan tüm çalışmaların ve deneyimlerin sonuçlarına bakılır. Geçmişte uygulanmakta olan programın olumlu ve olumsuz (hata) yönleri belirlenir. Geçmiş uygulamalardan program geliştirme çalışmalarını destekleyecek sonuçlar çıkarılır. PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

56 Batıda program geliştirme çalışmaları
1. Tarihi Temeller Bir konuda daha önce düşünülen ve yapılanları bilmek, o konuda şimdi ya da gelecekte yapılacaklara ışık tutar. Program geliştirme çalışmaları da bunun istinası değildir. Batıda program geliştirme çalışmaları İlk “Eğitim Programı” kitabı 1918 yılında Amerikalı yazar “Franklin Bobbit” tarafından yayınlanmıştır. Bu eser, eğitimde program geliştirme çalışmalarını tüm aşamaları ile ele alan ilk kitap olmuştur. Bobbit ile Charters program geliştirmede davranışçı yaklaşımı savunmuşlardır. Ralph Tyler, 1949 yılında yayınladığı “Eğitim Programı ve Öğretimin Temel İlkeleri” adlı kitabında eğitim yaşantılarının nasıl organize edilebileceği, hedeflere ulaşma derecesinin nasıl belirlenebileceği soruları üzerinde durmuştur. Hilda Taba, 1962’de “Program Geliştirme: Kuram ve Uygulama” adlı kitabı yayınlamıştır. Taba ve Tyler, program geliştirmeye sistematik bir bakış açısı getirmişlerdir. 56

57 ▪ Türkiye’de program geliştirme çalışmaları 1924 yılında çıkarılan “Tevhid-i Tedrisat Kanunu” ile başlamıştır. ▪ 1924’de Türkiye’ye çağrılan John Dewey’in hazırladığı rapor doğrultusunda daha çok ilköğretim programlarının geliştirilmesine ağırlık verilmiştir. ▪ 1950’li yıllara kadar Türkiye’de program geliştirme çalışmaları daha çok “dersler ve konular listesi” hazırlamak şeklinde ele alınmış, 1952’de Türkiye’ye gelerek köy okullarında incelemeler yapan K.V. Wofford’un hazırladığı raporla daha sistematik bir yaklaşımla yapılmaya başlanmıştır. ▪ 1961’de kabul edilen 222 sayılı İlköğretim Kanunu ile ilköğretim programlarının değiştirilip geliştirilmesi zorunlu hale gelmiştir. 57

58 ▪ 1970’li yıllarda 8 yıllık ilköğretim okulu denemesi ve program çalışmaları gündeme gelmiş ve bu çalışmalara hız verilmiştir. ▪ 1982’de Milli Eğitim Bakanlığı program geliştirme konusunda bir model oluşturmuş ve bu model 2142 sayılı Tebliğler Dergisinde yayınlanmıştır. Bu modelin hazırlama ilkeleri 1984’de yeniden belirlenmiştir. Bu model, amaç-davranış-işleyiş-değerlendirme boyutları içinde programların derslere göre hazırlanması esasını getirmektedir. ▪ 1990’lı yıllara gelindiğinde Milli Eğitim sistemimizi yeniden düzenleme çalışmaları içinde program geliştirme ve ölçme-değerlendirmeye ayrı bir önem verildiği görülmektedir. 58

59 1997’de ilköğretimin sekiz yıla çıkarılmasıyla birlikte programdaki tüm dersler sekiz yıllık bütünlük esasına dayandırılmıştır. 2004 yılında MEB eğitim-öğretim yılından itibaren uygulanmak üzere davranışçı program geliştirme yaklaşımından uzaklaşarak yapılandırmacı-oluşturmacı yaklaşıma yönelmiştir. Ancak yeni programda hem davranışçı hem de yapısalcı yaklaşımın unsurları görülmektedir. 2004 yılında önerilen bu program geliştirme sürecinin ilerlemeci eğitim felsefesini esas aldığı söylenebilir. 2013 yılında ise öğretim programları yapılandırmacı ve sosyo-kültürel yaklaşımlar çerçevesinde güncellenmiştir.

60 Program Geliştirmenin Ekonomik Temelleri
Ekonomik kalkınma - insangücü ilişkisi ve eğitime ayrılan bütçe program geliştirmeye yön verir. Eğitim uygulamalarına ne kadar kaynağın ayrıldığı ve öğrencilerin üretime yönelik bilgi, beceri ve tutumlara sahip olmaları gerekliliği program geliştirmede önemlidir. Ayrıca ekonomiye nitelikli insan gücü kazandırılması hususu programlara yansıtılmalı, en az maliyetle çok sayıda hedefin gerçekleştirilme imkânları gözetilmelidir.

61 Program Geliştirmenin Bireysel (Psikoloiik) Temelleri
Program geliştirmenin en önemli temelidir. Öğrencilerin gelişim süreci ve gereksinimleri eğitim programlarına yön verir. Program bireylerin kendini gerçekleştirme sürecine destek olmalıdır. Program geliştirme sürecinde eğitim psikolojisinin bulgularından yararlanılmasını öngörür. Program geliştirme sürecinde psikolojik temel "Nasıl" sorusunun cevabını arar. Bireysel temel ise "kim" sorusunun cevabını arar.

62 Program geliştirme sürecinde öğrenme-öğretme kuramlarından yararlanılmasını öngörür.
Program geliştirme sürecinde öğrencilerin ilgi yetenek ve öğrenme stilIeri ve kendini gerçekleştirme düzeyinin ön planda tutulmasını öngörür. Öğretimde hedeflerin gözlenebilir öğrenci davranışlarına dönüştürülmesinde ve içeriğin anlamlı ve düzenli bir şekilde sunulmasında bireysel temel (özellikler) göz önüne alınarak öğretimin hedeflerine daha etkili ulaşılır.

63 Program Geliştirmenin Toplumsal (Sosyal) Temelleri
Programın bireyin sosyal gelişimini ve uyumunu (toplumsallaşmasını) sağlayabilecek şekilde düzenlenmesidir. Eğitim programları toplumun kültürel mirasını ve değerlerini bireylere kazandırabilir olmalıdır. Okul toplumunun kendisi olmalıdır görüşüne ağırlık verir. Program bireye sosyal sorunları çözme davranışını verebilmelidir.

64 Toplumun yapısı, gelişimi, değişimi ve dinamik değerleri programı kapsamalıdır. Program toplumun bireylerden beklentilerini karşılayabilmelidir. Toplumsal değişimler ile programlar arasında ilişki vardır. Toplumun hedefleri programın hedeflerine yön verir. Eğitim programı toplumsal değişmeler ve yenilikleri etkilemeli, hızlandırmalı ve bu süreçten etkilenmelidir.

65 Program Geliştirmenin Felsefi Temelleri
Her eğitim programının dayandığı bir felsefi yaklaşım olmalıdır. Eğitim programı hangi felsefi yaklaşımlara dayalı olmalıdır? Eğitim felsefesi eğitimin hedeflerini sorgular ve iç-dış tutarlılığını sağlar. Eğitime ilişkin bütün uygulamaları inceleyerek açıklamalarda bulunur. Öğretmenlere yol gösterir. Geçmişteki ve günümüzdeki uygulamaları karşılaştırma ve geleceğe ilişkin yordamalarda (tahminlerde) bulunmayı sağlar. Program geliştirme sürecinde "Niçin" sorusunun cevabını arar.

66 ► Eğitimi Etkileyen Felsefeler◄
Bu felsefelerden idealizm ve realizm geleneksel, pragmatizm (yararcılık) ve varoluşçuluk çağdaş felsefelerdir. İdealizm: Gerçeğin maddi nesnelerden ziyade fikir, düşünce ve zihinle yakından ilişkili olduğunu ileri süren bir kuramdır. Gerçeğe giden yolda sezgisel düşüncenin de bilimsel tutum kadar önemli olduğunu savunur. İdealizme göre insanın kendisini gerçekleştirmesi ve kişisel gelişimi en değerli şeydir. İdealizmde gerçek akıldır ve madde onun ürünüdür. Okul kültürel mirası oluşturan değerleri öğretmelidir. Realizm (Gerçekçilik): Dış dünyanın bilgi ve duygularımızdan bağımsız olarak var olduğunu savunan felsefe akımıdır. Kişisel tecrübeler ve bilimsel yöntem ön plandadır. Realizm açısından öğrenci; gerçeğe ulaşması beklenen bireydir. 66

67 Pragmatizm ( Yararcılık):
İnsanın işine yarayan şeylerin gerçek ve doğru olduğunu savunan felsefi görüş. Bu görüşte bir fikrin, bir inancın ve bir hipotezin sonuçlarını değerlendirerek gerçeğe varmak önemlidir. Eğitimde çıkış noktası konu değil, çocuktur. Çocuğun tüm yaşamı bir bütün olduğundan eğitim; yaşama hazırlıktan öte yaşamın kendisidir. Bu görüşü benimseyen eğitim anlayışında bireysel özellikler ve çocuğun etkin katılımı önemlidir. Existentializm (Varoluşçuluk): Varoluşçu görüşe göre eğitimin amacı özgürlüklerin artmasıdır. Her bir öğrencinin, kendi değerler sisteminin özgürce ve yetişkinlerin zorlaması olmaksızın geliştirilmesine izin verilmeli ve yardımcı olunmalıdır. Toplumu geliştirmeye bireyden başlanmalıdır. 67

68 Başlıca Eğitim Felsefesi Yaklaşımları
Daimicilik: İdealist akımın etkisi Eğitimde bireysel farklılıklar önemli değildir, öğrenciler için tek bir program yeterlidir. Sınıf ortamında öğrencinin kişiliğinin ön plana çıkarılması değil, öğretmene ve derse uyumluluğu önemlidir. Eğitim sağlam karakterli ve doğru insanlar yetiştirmelidir. Çocuklara maddi ve manevi öğeler birlikte verilmelidir. Öğretmen öğrencilerin düşünmelerine yardımcı olur. (Soru cevap) Entelektüel (Bugün-gelecek-geçmiş ilişkisi) eğitim Evrensel nitelikteki(Edebiyat- klasik, felsefe, tarihi, dini) eserler okutulur. Sabit eğitim programları uygulanır. Üstün zekalı, akıllı bireyleri seçme ve elit kişileri eğitmek temel özelliğidir. Temsilcileri: Adler, Mortinerd, Maynard

69 PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM
Esasicilik: İdealizm ve realizm akımlarının etkisi vardır. Öğrenci doğuştan herhangi bir bilgiye sahip olmadığından, okulun ve programların görevi; bilgileri öğrencilere aktarmaktır Konu alanı önemlidir, öğrenci pasiftir. Eğitim kültürel mirası aktarmalıdır. Geleneksel değerlerin öğretimi gerçekleştirilir. Öğretim sıkı tutulmalıdır, disiplinli olmayı gerektiren bir süreçtir. Öğretmen merkezlidir. Eğitim sürecinin özünü konu alanlarının özümsenmesi oluşturur. Öğrenci zorlanmalıdır. Öğrencinin zihinsel gelişimi sağlanmalıdır. Uygulamaya değil, kurama ağırlık verilmelidir. Geleneksel öğretim yöntemleri kullanılmalıdır (Ezberleme) Temel beceriler öğretilmelidir.(Okuma yazma) Zihinsel gelişimi sağlamak ve yetenekli bireyleri eğitmek temel değerdir. Temsilcileri: Horne, Bağley ve Kandel PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

70 PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM
İlerlemecilik: Pragmatist (Faydacılık) yaklaşımının eğitime uygulanmasıdır. Öğrenme sürecinde öğrenci aktiftir. Öğrenci merkezli eğitim esastır. Okulun ve programların görevi öğrencilere bilimsel bir bakış açısı kazandırmak, sürekli değişen bilgileri yorumlayabilme becerisi kazandırmaktır. Öğrencinin ilgi ve yetenekleri merkeze alınır. Üst düzey zihinsel beceriler geliştirilir. Eğitim(Okul) yaşamla iç içe olmalıdır Demokratik eğitim ortamı geliştirilir. Problem çözme, bilimsel yöntem,proje, gözlem deney gibi yöntemler kullanılır. Okul yaşama hazırlık değil yaşamın kendisi olmalıdır. Öğrenciler yarıştırılmamalı, işbirliği içinde çalıştırılmalıdır. Demokratik ve sosyal hayatı geliştirme temel özelliğidir. Temsilcileri: J. Dewey, Bacon, Conte PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

71 Yeniden Kurmacılık: İlerlemecilik akımının devamı niteliğindedir.
Varoluşçu ve pragmatist yaklaşımı temel alır. Eğitimin hedefi toplumda gerçek demokrasiyi sağlamak ve toplumu bu yönde yeniden düzenlemektir. Toplumun yeniden yapılandırılmasında eğitim önemli bir sosyal reform aracıdır. Okul toplumsal değişimin en dinamik kurumudur. Demokratik eğitim ilkelerinin okulda yaşatılması esastır. Eğitimde yalnızca mevcut yaşamı içeren konuları değil, geleceği de içeren konulara yer verilmelidir. Eğitimde fırsat eşitliği sağlanmalıdır. Temsilcileri: J. Dewey ve Bergson’dur.

72 Konu (İçerik) merkezli programlar.
Eğitim Felsefesi Dayandığı Akım Ana İlkeler Program Çeşitleri İdealizm Evrensel ve Entelektüel eğitim, Değişmez gerçekler, Hayata hazırlık, Maddi ve manevi olgular, Klasik kitaplar Konu (İçerik) merkezli programlar. Değişmez program. İdealizm ve Realizm Çok sıkı çalışma ve zorlama, Öğretmen girişimciliği, Konu alanını özümseme, Zihinsel disiplin meydana getirme, Temel beceriler Temel beceri ve konular Daimicilik Esasicilik

73 Varoluşçuluk ve Pragmatizm
Eğitim Felsefesi Dayandığı Akım Ana İlkeler Program Çeşitleri Pragmatizm (Faydacılık) Çocuğun ilgisine göre eğitim, Etkin katılım, Problem çözme becerisi, Rehber öğretmen, Okul hayatın kendisi, İşbirliği, demokratik eğitim, Hedef merkezli eğitim programları. Öğrencinin ihtiyaçlarına göre oluşmuş programlar. Demokratik etkinlikler Varoluşçuluk ve Pragmatizm Toplumu yeniden düzenleme, Gerçek demokrasiyi yerleştirme, Sosyal reform hareketleri, Psikolojiden yararlanma, Kişilik gelişimini sağlayacak, duygusal ve estetik yetenekleri destekleyen programlar, Fırsat eşitlikleri İlerlemecilik Yeniden Kurmacılık

74 Soru: "Okulun bir görevi de, bireye içinde yaşadığı toplumun değerlerini kazandırmaktır." Sözü edilen görev okulun hangi işlevinin kapsamındadır? (KPSS 2001) A) Toplumsal değişmeyi hızlandırma B) Akılcı düşünmeyi yaygınlaştırma C) Bireylerin toplumsallaşmalarını sağlama D) Demokrasiye olan inancı güçlendirme E) Sağlıklı kişilerin gelişimine katkıda bulunma. Soru:Eğitim hedefleri belirlenirken sosyal boyutla ilgili olarak yapılacak araştırmalarda aşağıdakilerden hangisinin kapsanmış olması gerekmez? (KPSS 2004) Öğrencinin içinde yaşadığı toplumun sağladığı olanaklar Toplumun sosyo-kültürel ve ekonomik özellikleri Toplumdaki bireylerin kendini gerçekleştirme düzeyleri D) Toplumun insan gücü gereksinmeleri E) Toplumun bireyden istedikleri

75 Soru: İlerlemecilik Daimicilik Esasicilik Yeniden Kurmacılık Yukarıdaki eğitim felsefesi akımları en açık, çağdaş ve reformcu olanından en tutucu olanına doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisidir?(KPSS-2005) I,IV,III,II B) IV, III, I, II C) III, I, II, IV IV, I, III, II E) IV, II, I, III Soru: Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde bir eğitim felsefesi ilgili olduğu öğretim yöntemiyle eşleştirilerek verilmiştir?(KPSS-2005) İlerlemecilik-Problem çözme Esasicilik-Proje yöntemi İlerlemecilik-Düz anlatım Esasicilik-Problem çözme Yeniden kurmacılık-Düz anlatım

76 Demokratik ve sosyal yaşamı geliştirmek
Soru: Demokratik ve sosyal yaşamı geliştirmek Zihinsel yönden üst düzeyde, seçkin bireyler yetiştirmek Toplumu yeniden yapılandırarak geliştirmek Bireylere zihinsel yetilerini geliştirmelerinde yardımcı olmak Aşağıdakilerin hangisinde bu vurgulamaları ön plana çıkaran eğitim felsefesi akımları doğru sıralanmıştır? (KPSS 2004) A) Daimicilik B) Yeniden kurmacılık C) İlerlemecilik D) İlerlemecilik E) İlerlemecilik Esasicilik İlerlemecilik Yeniden kurmacılık Daimicilik İlerlemecilik Esasicilik Yeniden kurmacılık Yeniden kurmacılık Daimicilik Esasicilik Soru: Program geliştirme sürecinde eğitim hedeflerinin tutarlılığının kontrolünü sağlayan temel aşağıdakilerden hangisidir? Bireysel temel B) Sosyal temel C) Felsefi temel D) Konu alanı temeli E) Psikolojik temel

77 Program Geliştirme Yaklaşımları PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETİM

78 Program Geliştirme Yaklaşımları
Davranışçı Yaklaşım Bilinen en eski program geliştirme yaklaşımı olan davranışçı yaklaşım, eğitimin bilim haline getirilmesi çabalarıyla birlikte üretilmiştir. Bu yaklaşıma rasyonel bilim yaklaşımı da denilir. Davranışçı yaklaşımın ortaya çıkarılması ve sistematik hale getirilmesi çeşitli hayvanlar (köpek, fare, güvercin, kedi) üzerinde yapılan deneysel çalışmalara dayanır (Ekiz, 2001). 1918 yılında Bobbitt, program geliştirme tekniğinin bilime dayandırılması, bunun için de hedef/davranışların tespit edilmesi gerektiğini belirterek davranışçı yaklaşımı program geliştirme yaklaşımı olarak tanıtmıştır. Bobbitt, bireyin ihtiyaçlarının davranışlar haline getirilmesi gerektiğini ve bu davranışların da programa alınması gerektiğini savunmuştur (Bobbitt, 1918).

79 Davranışçı Yaklaşım Bu yaklaşıma göre geliştirilen programda hedefler, hedeflerin gerçekleşmesini sağlayacak davranışlar adım adım hazırlanır. Davranışların bireylerde gözlemlenebilir ve ölçülebilir olması durumunda hedeflere ulaşıldığı düşünülür. Davranışlar ise, detaylı olarak hazırlanmış konular aracılığıyla bireylere kazandırılır. Programın temel işlenişi bir şemaya göre düzenlenir. Hilda Taba, özellikle amaçların detaylandırılarak davranışlar haline dönüştürülmesinin değerlendirme açısından önemli olduğu, bu değerlendirmenin de etkili öğretim ve program geliştirme için gerekli olduğunu ileri sürer. Davranışçı yaklaşıma göre öğrenmede ürün üzerinde durulur. Bireyin ne öğrendiği önemlidir. Hazırlanan programdaki konular yoğundur. Bu yüzden öğretmenin konuları öğrencilere doğrudan aktarması ve öğrencilerin çoğunlukla zihinsel olarak edilgen öğrenmesi söz konusudur.

80 Yapısalcı Yaklaşım Yapısalcı yaklaşım, davranışçı yaklaşıma alternatif olarak üretilmiştir. Bilginin, bireyler tarafından zihinsel süreçlerin etkin katılımıyla oluşturulduğunu vurgulayan yapısalcı (oluşturmacı, bütünleştirici) yaklaşım, öğrenmenin bireysel özümseme ve yorumlama sürecini gerektirdiğini, bireylerin sürekli olarak bu süreç içerisinde olmalarıyla öğrenmenin gerçekleşebileceği üzerinde durur.

81 Yapısalcı Yaklaşım Bu yaklaşıma göre gerçek öğrenme, bilginin anlamlandırılması sürecini gerektirir. Yeni öğrenmeler, önceki öğrenmeler ile ilişkilendirilir ve anlamlı bir sonuca ulaşılırsa öğrenme meydana gelir. Öğrenme, bireyin zihninin etkin kullanımı ile onun çevre ile etkileşimi arasında gerçekleşir. Bunun için bireye, çevresel öğrenme yaşantılarının sunulması gerekir Bu yaklaşıma göre geliştirilen programda genel nitelikte hedefler oluşturulur, hedeflere yönelik kazanımlar yazılır. Ancak bunlar, yoğun değildir. Öğrenmede hem ürün hem de süreç önemlidir. Öğrenme sürecinde bireyin yaşantıları da önemlidir. Bireyin sadece ne öğrendiği değil, öğrendiğiyle ne yapabildiği önemlidir.

82 Soru ’te uygulamaya konulan ilköğretim programlarının dayandığı belirtilen yapılandırmacı (oluşturmacı) öğrenme yaklaşımı için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?(KPSS-2008) A) Öğretmen, bilgileri yapılandırarak sistematik bir biçimde öğrenciye sunmalıdır. B) Bilginin nasıl yapılandırılacağını ve nasıl kulanılacağını, ders kitapları ve öğretmen kılavuzları ayrıntılı olarak anlatmalıdır. C) Öğrencilerin, önceden öğrendikleri bilgileri zaman zaman tekrar edip hatırlamaları önemlidir. D) Öğrenciler, öğretmenden, öğretim araçlarından ve kitaplardan öğrendikleri bilgileri gerektiği zaman ve kendilerinden istendiğinde bir düzen içinde sunmalıdır. E) Bilişsel etkinlikler içinde öğrenilen yeni bilgiler eski öğrenilenlerle birlikte yorumlanır, geliştirilir ve sentezlenir.

83 2. Yeni ilköğretim programlarının dayandığı öğrenme yaklaşımları, öğrenenlerin öğrendikleri bilgilerle gün-lük yaşam durumları arasında bağlantı kurmalarına, bilgiyi özümsemelerine ve kalıcı bilgi edinmelerine fırsat vermektedir. Bu özellikler dikkate alındığında, yeni ilköğretim programlarının ağırlıklı olarak hangi eğitim felse-fesine dayandırılmaya çalışıldığı söylenebilir? A) Yeniden Kurmacılık B) Esasicilik C) İlerlemecilik D) Varoluşçuluk E) Daimîcilik

84 Program Geliştirme Modelleri
Tyler Modeli Taba Modeli Taba-Tyler Modeli Tyler tarafından önerilen program geliştirme modeli, sistematik bir şekilde hazırlanan ilk program olarak tanınır. Hatta bu model, klasik model olarak da bilinir. Tyler’in program geliştirme modelinin genel açılımı Şekilde gösterilmiştir.

85 Program Geliştirmede Tyler Modeli
Kaynak Birey Kaynak Toplum Kaynak Konu Alanı Olası Genel Amaçlar Süzgeç Eğitim Felsefesi Süzgeç Öğrenme Psikolojisi Kesinleşmiş Öğretim Amaçları Program Geliştirmede Tyler Modeli Öğrenme Yaşantılarının Seçimi Öğrenme Yaşantılarının Düzenlenmesi Öğrenme Yaşantılarının Yönlendirilmesi Öğrenme Yaşantılarının Değerlendirilmesi

86 Taba Modeli Tümevarım yaklaşımı benimsenen Taba modelinde dünyada yaygın olarak benimsenen program geliştirmedeki ilk aşama olan ihtiyaçların tespiti bulunur. Bu modele göre, ilk önce ihtiyaçlar saptanır, ihtiyaçlar doğrultusunda hedefler belirlenir ve hedeflere göre içerik düzenlenir. Daha sonra da öğrenme yaşantıları ile değerlendirme etkinlikleri belirtilir. En son basamakta ise, öğeler sırası ve bunların ilişkileri denetlenir. İhtiyaçların Belirlenmesi Amaçların Belirlenmesi İçeriğin Seçimi İçeriğin Düzenlenmesi Öğrenme Yaşantılarının Seçimi Öğrenme Etkinliklerinin Düzenlenmesi Neyin Nasıl Değerlendirileceğinin Saptanması Program Öğelerinin Sırası ve İlişkilerin Kontrolü

87 Taba-Tyler Modeli BAŞLA İhtiyaçları Belirle Genel Amaçları Belirle
Amaçları Sapta İçeriği Seç Taba-Tyler Modeli İçeriği Düzenle Öğrenme Yaşantılarını Belirle Ayrıntılı İşleri Düzenle Öğrenme Yaşantılarını Düzenle Değerlendirme Yap İşlemleri Tekrar Belirle Sonuç Yeterli Değilse Sonuç Yeterli İse BİTİR

88 Program Tasarımı Yaklaşımları
Ders ve Konu Merkezli Yaklaşım Öğrenci Merkezli (Öğrenen merkezli) Yaklaşım Sorun Merkezli Yaklaşım

89 1. Ders ve Konu Alanlı/Merkezli Yaklaşım
Eğitim programı, her bir konu alanının kendine özgü yapısı dikkate alınarak düzenlenmektedir. Daimicilik ve Esasicilik ilkelerinden etkilenmiştir.Öğretmen merkezli bir yaklaşımı benimser. Bu yaklaşım dört şekilde görülür: a. Konu Tasarımı b. Disiplin Tasarımı d. Süreç Tasarımı c. Geniş Alanlı (Disiplinler Arası) Tasarım

90 a) Konu Tasarımı İdealist felsefeye dayanır.
Öğrenciye verilecek geçerli ve evrensel nitelikteki konuların düzenlenmesi yapılır. Evrensel değerleri ve doğrulan kapsayan konular uzmanlar tarafından belirlenerek öğrencinin yaş, sınıf ve gelişim özelliklerine göre düzenlenir. Öğrenme konuları sınıfların seviyesine göre hiyerarşik bir sıralamayla üniteler ve konular şeklinde bilinenden - bilinmeyene, somuttan - soyuta ve basitten – karmaşığa doğru düzenlenir. Temel kaynak kitaptır. Öğretim sunuş yoluyla yapılır. Dersler ve konular birbirinde bağımsızdır. (Örneğin; liselerde biyoloji, kimya, matematik, edebiyat gibi derslerin konuları birbirinden kopuk ve bağımsızdır.

91 b) Disiplin Tasarımı Konular akademik disiplin üzerine inşa edilmektedir. Öğrenilecek konunun yapısı kullanılacak yöntemi de belirler. Bu yaklaşımda öğrenci, öğrenme etkinliklerine bizzat aktif olarak katılır, bilginin transfer edilmesi istenir. Tüm bunlara rağmen temelde disiplinler ve öğretmen vardır. Öğrenci ikinci plandadır. Dersler alt birimlere ayrılmıştır. 91

92 Toplu öğretim modeline (bir ders yada etkinlik merkezde, diğer dersler ve etkinlikler de buna paralel olarak düzenlenir) göre yapılan program geliştirme yaklaşımıdır. Konular (dersler) ve etkinlikler birbirleri ile ilişkilendirilerek bütünleştirilir.  İlk okul dönemi çocuğunun konuları ve etkinlikleri parça parça ve birbirinden bağımsız (kopuk) olarak düzenleyip öğrenmesi güçtür. Bu dönemde konular ve etkinlikler bütünleştirilerek daha etkili öğrenilirler.  İlk okulda uygulanan mihver ders (Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgiler, Fen Bilgisi) merkezde ve ifade ve beceri dersleri (Türkçe, Matematik, Müzik, Resim) bunun çevresinde olarak ilişkisel düzenlenir. 

93 c) Geniş Alanlı Tasarım
Bilgilerin ve konuların disiplinler / dersler arasında bütünleştirme sağlanarak, daha işlevsel hale getirilmesini sağlayan bir yaklaşımdır.  Benzer özellik taşıyan bilgi, beceri ve duyguları kapsayan konular ve alanların biraraya getirilmesidir. Birbirini ilgilendiren bilgilerin ve etkinliklerin bir disiplinde toplanması yaklaşımıdır. Örneğin; Sosyal bilgiler dersi tarih, coğrafya, vatandaşlık bilgisi gibi alanların; fen bilgisi dersi ise sağlık bilgisi, aile bilgisi ve hayat bilgisi gibi alanların birleşiminden oluşmuştur. Fen bilimleri fizik, kimya ve biyoloji alanlarının birleşiminden oluşur. 

94 2. Öğrenen Merkezli (Etkinlik merkezli) Yaklaşım
Öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçları esas alınır Bu tasarımlarda, öğrencinin kendi gözlemleri ve yaşantısıyla öğrenme çabasına girmesi temeldir. Öğrenci sürece girdikten sonra ilgi ve ihtiyaçlarına göre öğrenme etkinlikleri belirlenmektedir. İlerlemecilik ilkelerine dayanır. Bu tasarımlar şunlardır: a. Çocuk Merkezli Tasarımlar b. Yaşantı Merkezli Tasarımlar c. Romantik (Radikal) Tasarımlar d. Hümanistik Tasarımlar

95 Öğrenen Merkezli... Programın düzenlenmesinde ve öğelerin belirlenmesinde temel etken öğrenci ilgi ve gereksinimleridir.  İçerik ve öğrenme yaşantıları öğrencilerin ilgi, yetenek ve ihtiyaçlarına göre belirlenir. Program esnektir. Önceden yapılandırılmamıştır. Öğrencileri bireysel işbirliği içinde çalışmaya yöneltir.  Öğrenci yaşantılarına önem verilir. Bireysel öğrenmeye önem veren hümanistik akımdan etkilenir.

96 a. Çocuk Merkezli Tasarımlar
Bu yaklaşımda eğitim programının içeriğini öğrencilerin ilgi ve amaçları belirler. Yapılacak muhtemel etkinlikler önceden kestirildiği halde, önceden kesin olarak planlanmamıştır. Etkinlikler ve amaçlar öğretmen ve öğrencilerin işbirliği ile planlanmaktadır. Uygulamada genellikle problem çözme yöntemi kullanılır. Taba’nın “kişi yaşadığını öğrenir” görüşü, bu yaklaşımın ana düşüncesidir. 96

97 b. Yaşantı Merkezli Tasarımlar
Bu yaklaşım da çocuk merkezli yaklaşım gibidir, ondan farklı olarak programlar çocuklar okula geldikten sonra her birinin tek tek ilgisine göre düzenlenmelidir. Konularda öğrencilerin seçtikleri problemlerin çözümüne yardımcı olmak amacıyla bazı değişiklikler ve zenginleştirmeler yapılabilir. 97

98 c. Romantik (Radikal) Tasarımlar
Bireysel farklılıkları gözeten bir yaklaşımdır. Çocuk sınıfa girmeden yapılacak herhangi bir programın geçerli olamayacağını savunurlar. Anlamlı öğrenmenin olabilmesi için toplumsal etkinliklere katılımı sağlayacak bir program düzenlenmelidir. 98

99 d. Hümanistik Tasarımlar
Bu yaklaşım insan ilişkilerine önem verir. Öğrencinin kendini gerçekleştirmesi için fırsatlar verilmesini savunur. Öğretmenin görevi kişinin kendini tanımasına yardımcı olmaktır. 99

100 e) Süreç Tasarımı Bu yaklaşıma göre eğitim sosyal bir süreçtir. Birey bu süreçte bir şeyler öğrenir. Bu sürece bireyin aktif katılımı esastır. Bu yaklaşımda öğrenci ön plana çıkmakta, etkinlik ve yaşantılara ağırlık verilmekte, konular problematik olarak ele alınmakta, konu alanı ile yaşantı arasında ilişki olduğu savunulmaktadır. Tüm konular için ortak bir öğrenme yolunu savunan tasarımdır. Burada amaç öğrencinin en iyi şekilde nasıl öğreneceğidir. Son yıllarda süreç tasarımlı konu alanı merkezli yaklaşım kullanımı yaygınlaşmaktadır. Buna göre tüm konular için ortak bir öğrenme yolunda ilerlenerek düşünme stratejileri, problem çözme ve karar verme, eleştirici düşünme süreçleri kullanılır. Bu yüzden bazı kaynaklarda süreç tasarımları konu alanı merkezli tasarım olarak sınıflandırılır. 100

101 3.Sorun Merkezli Yaklaşım
Programın düzenlenmesinde bireyin ve toplumun yaşamındaki problem durumları seçilir.  Yaşam koşulları belirleyicidir.  Problem durumu tanımlanarak problemin etkilendiği tüm bireyler etkinliğe katılır ve sorun çözüldüğünde program uygulanmadan kaldırılır.  Yaşam şartları ve toplumsal sorunlar üzerinde durulur.  Sosyal ve toplumsal problemleri merkeze alan programlarda en kritik nokta incelenecek problem alanlarının belirlenmesidir.

102 Sorun merkezli tasarımlar şunlardır: a. Yaşam Şartları Tasarımı
Bu program tasarımları; konular arasında bağ kurulmasını, yaparak-yaşayarak öğrenmenin sağlanmasını merkeze alan görüşlerle ortaya çıkmıştır. Temel vurgusu sorun çözmedir. Yeniden kurmacılık ilkelerine dayanır. Sorun merkezli tasarımlar şunlardır: a. Yaşam Şartları Tasarımı b. Çekirdek (CORE) Tasarımı c. Toplumsal Sorunlar ve Yeniden Kurmacılık Tasarımı 102

103 a. Yaşam Şartları Tasarımı
Sorunların merkeze alındığı bu yaklaşımda öğrenciler araştırma yapmalı, bu sorunlarla ilgili bilimler belirlenip bulgularından yararlanılmalı ve çeşitli çözüm önerileri getirilmelidir. Bu tasarımın en önemli özelliği, öğrencileri öğrenmeye ve problem çözme süreçlerini kullanmaya özendirmesidir. 103

104 b. Çekirdek (CORE) Tasarımı
Bu yaklaşımda, kişilerin toplumsal sorunları çözebilecek bilgi ve becerilerle donanmış olarak yetiştirilmesi savunulur. Zorunlu sosyal ihtiyaçlara programın merkezinde yer verilir. Bu yaklaşım, okulların sosyal gelişmede fonksiyonel olmayışına karşı bir tepki olarak doğmuştur. Sınıf içindeki demokratik uygulamaları teşvik edici bir anlayışa sahiptir. İşbirliğine dayalı öğrenme modelini esas almaktadır. 104

105 c. Toplumsal Sorunlar ve Yeniden Kurmacılık Tasarımı
Bu yaklaşıma göre, eğitim programları uygulanmadan önce toplumsal sorunlar ele alınmalı ve eğitim programlarına yansıtılmalıdır. Eğitim hem değişim aracı, hem de denge aracıdır. İnsan sadece yaşadığı anı değil, geleceği de düşünmek zorundadır. Sınıf ortamı demokratik olmalıdır. Uygulamaya ağırlık verilmelidir. Eğitim ortamında kesinlikle cezaya yer verilmemelidir. 105

106 Soru: Aşağıdaki yaklaşımların hangisinde konuların ve bilgilerin, disiplinler/dersler arasında bütünleşme sağlanarak, daha işlevsel hale getirilmesini benimseyen tasarım yaklaşımı kullanılmıştır? (KPSS 2005) A) Süreç yaklaşımı B) Disipliner yaklaşım C) Geniş alan yaklaşımı D) Sarmal yaklaşım E) Konu merkezli yaklaşım Soru: Sınıf içi öğretme-öğrenme süreçlerinde konu merkezli yaklaşımları benimseyen bir öğretmen aşağıdakilerden en çok hangisine ağırlık verir? (KPSS 2003) A) Öğrenci katılımına B) İçeriğin ayrıntılarına C) İşbirlikli öğrenmeye D) Çok yönlü etkileşime E) Grup çalışmasına Soru: Aşağıdakilerden hangisi öğrenci merkezli program geliştirme yaklaşımının ilkelerinden birisi değildir? Öğrencinin doğal gelişimini destekleme Öğrenci etkinliklerine yer verme Öğrenmeyi öğrenme yeteneklerini geliştirme Öğrencinin ilgi ve gereksinimlerini karşılama Öğrencinin konu alanlarını derinlemesine özümlemesini sağlama

107 Ödev 2008 ve 2013 Kimya Öğretim Programları indirilerek irdelenecek ve karşılaştırılıp rapor halinde ders sorumlusuna teslim edilecektir. Teslim Tarihi: 22/02/2014