Mustafa Akgül Bilkent U / INETD Eğitim ve Araştırma için İnternet ve açık kaynak dünyası.

... konulu sunumlar: "Mustafa Akgül Bilkent U / INETD Eğitim ve Araştırma için İnternet ve açık kaynak dünyası."— Sunum transkripti:

1 Mustafa Akgül Bilkent U / INETD Eğitim ve Araştırma için İnternet ve açık kaynak dünyası

2 2 Özet Dünya ve türkiye tarihcesi Internet ve bilgi toplumu Başlangıç noktaları Tarama motorları Ortak Çalışma ortamları Açık-kaynak dünyası Temel zenginlik ve istihdam kaynagı “bilgi”

3 Dünyada İnet’in tarihçesi 1950-1960’larda hayal edildi 1969-70 lab’te başladı 1983 saha deneyleri (NSF, Junet, Janet)‏ 1990’lar wais, Gopher, web 1993 Mosaic, NCSA 1995 Java, ticarileşme 2000 dot.com balonu,... internet2,. web2

4 4 İnterneti Nasıl Algılamalı? Bilim insanları için başladı; herkes için Her bireye radyo, tv, gazete, matbaaını sunuyor devrimsel bir gelişme, bilim teknoji ile sarmal ilişki örgütsel yapı değişiyor ağ etkisi, ağ ekonomisi, ağ toplumu Birey öne çıkıyor: üretici ve tüketici Rakipler işbirligi yapıyor: rekabirlik

5 5 İnterneti Nasıl Algılamalı-II Sanayi devrimi: kol gücünün çoklanması Bilgi Devrimi: beyin gücünün çoklanması Bilgi/enformasyonun: üretilmesi, saklanması, işlenmesi, yayılması Katılım, saydamlık ortamı tüm yaşamı değiştiriyor; süreç web2: soysal ağlar, sıradan insan söz sahibi wiki, rss, bloglar,... web3: nesnelerin interneti semantic web!

6 6 Bilgi Ekonomisi ve Toplumu Information soc., knowledge, knowledge based, knowledge driven, knowledge econ Bilgi üretim faktörü, zenginlik kaynağı Bilgi: bilimsel, teknoloji, ar-ge, patent, know how, inovasyon, örtük (tacit), enformasyon Bilgi işcisi: beyin işcileri, araştırmacı, eğitimli insanlar

7 7 Bilgi Ekonomisi/Toplumu-II Bilgiye erişebilen, kullanan, işleyen ve Bilgi Üreten! Emek ve dogal kaynak yoğundan: Bilgi yoğun ekonomi ve topluma.. Kültür : bağımsız, sorgulayan, yaratıcı, girişimci bireyler Kurumlar ve Ortam gerekir Bilgi'nin özel konumu (açlık, DEC!)‏

8 Bilgi Ekonomisi: Tekstil örneği Pamuk’a gen düzeyinde müdahele Üretim düzeyi: toprak, sulama Kumaşa nanoteknoloji... Kumaşın tasarımı Markalaşmak Moda, tasarım (zara )‏ Pazarlama, dağıtım, üretim

9 Dünya İnterneti 1.6+ Milyar, 630Milyon host (DNS)‏ 231M web, 180+ M alan adı 100M+ blog, video 125 milyar sayfa (cuil.com)‏ facebook 200+M

10 Türkiye İnterneti - I 1986 TÜVAKA: ege –italya Bitnet-Earn 12 nisan 1993 odtü-bilkent-tbtak … ist. '95: turnet ihalesi, inet-tr, bilkent/boun 96 turnet, 97 IK, ttnet, 98: ihalesi, kamunet, ihafta 2000 ttnet, 2001 eavrupa+, e-turkiye, Şura 2003 BTD, eDtr, 2004 ADSL, TT tekel, Şura 2005 TT Özelleşme 2006 Bilgi Toplumu stratejisi eylem planı 2007 5651 2008 e-devlet kapısı

11 Türkiye İnterneti -2 2004-+ okullar ADSL ile baglandi... 2008 nisan: 14200 bin okul internete baglı degil (5200 turksat, 14000 tt)‏ 2009:Adsl 5.8 milyon, 30milyon kullanici ? 190 bin.tr + 790bin yurt dısı alan adı Sektör serbest değil, örgütlenme sorunlu G3, localde serbest !

12 Türkiye İnterneti -3 %33 kul. %65 kullanmamış, %22 duyma. Kadinlar: %24, kırsal %12 OECD icinde sonuncuyuz GITR 55-61 UN 60--76 Dağınık yapı, siyasal sahip yok Dpt, basbakan., turksat, btk Sansur 93/40, dpt 8 civarında E-donusunde: ¾ bakan degisti

13 Başlangıç Noktaları-I Directory services: yahoo, vlib.org, directory.google.com, dmoz.org chemlab.byu.edu www.chem1.com/chemed/ Chemistry forums, chemistry egroups www.google.com/Top/Science/Chemistry/ dir.yahoo.com/science/chemistr www.dmoz.org/Science/Chemistry www.chemistryguide.org/ directory.google.com/Top/Science/

14 Başlangıç Noktaları-II Scientific Societies AMS ams.org MAA - www.maa.org APS - www.aps.org AIBS - www.aibs.org ASCB ascb.org ASCMB - Biochem Mol B ascmb.org

15 Başlangıç Noktaları scout.wisc.edu - net Scouts google.com help books.google.com, earth, moon Calculator, unit conversion, book search, profile translate.google.com Related: Define Wikipedia ailesi: wikipedia, wikibooks,... Wikiversity, wiktionary, wikispecies, wikiquote, commons, wikinews wikifoundation.org

16 Search Enginees Firefox searches scholar.google.com wikipedia wolframalpha.com haqia.com bing.com ask.com A9

17 Meta Serch Enginees Nasıl çalışır ? clusty.com dogpile.com sotfwax.com copernic.com inurl:cse inurl:coop site:google.com chemistry webcrawler.com, 20seaarch.com www.cselinks.com www.customsearchengine.com

18 Library Search books.google.com loc.gov - /z3950/ worldcat.org /advancedsearch librarysearch.org www.ulakbim.gov.tr Cabim ulak-arawww.ulakbim.gov.tr

19 K12 Education www.k12.com en.wikipedia.org/wiki/K-12 dir.yahoo.com/education/K_12 dir.yahoo.com/science/education/K_12 nesea.org/k12-education WWW www.ciese.org/currichome.html eric.ed.gov (WWW) ERIC eric.org.uk wikispaces.com (WWW)‏ avesomelibrary.org

20 20 e-öğrenme... işin başındayız: ne kadar hazırız? paradigma değişikliği: aktif öğrenme zenginleştirici ---> degree program dinazor, göçmen, native “mass...”, lab, öğrenme, katılım virtual classroom, atutor, moodle opencourseware, acik-ders malzeme

21 21 Ortak calışma ortamları Egroups: yahoo, google forums wiki Track, bugzilla groupware

22 Açık Kaynak Yazılımlar Acık-kaynak, özgür yazılım, yansımaları 300K yazılım, 2 milyon geliştirici Özgürlük: sınısrzıca kullanma, inceleme- degiştirme, dağıtabilme, değişikligi dagıtabilme Açık erişim Açık ders malzemleri, ocw.mit.edu, academicearth.org “best video lectures” Wikipedia, 100$'lik diziüstü – her çocuga dizüstü

23 Software Search wikipedia, google, chemistry software UNESCO/Gnu directory.fsf.org http://www.gnu.org/software/for-windows.html acik-kaynak.org.tr, windows equivalent sf.net, freshmeat.net, linux.org, linux.com

24 24 Eğitim ve açık kaynak sf.net: egitim: 5200, CAI: 852, kütüp: 500, test:500 sci/eng: 15700, multimedia: 16K, oyun/eg: 17K, internet: 30K, yazilim geliştirme: 30K, masaustu: 4K Astronomi: 305, kimya: 318, cevre: 108, yer: 300, fizik: 690, matematik: 2000, tip: 550, elek: 400 feshmeat.net egit: 1200, oyun: 3300,bilim/muh: 3500 GNU/Unesco: 5300+, moodle, manhattan virtual classrom, whiteboard

25 Digerleri stambledupon.com WWW Blogsearch, techorati, icerocket akgul.bilkent.edu.tr/egitim/ ICT_for_Education

26 Donkişot, Devekuşu, Harakiri Tek başına kural koymaya calışıyoruz, “temiz internet”, “kirli bilgiyi” temizlemek, “dünyaya örnek olmak” Kaliforniya'da kitap, Brezilyada dergi, ZA gazete yasaklıyormuyuz ? ---> Donkişot Youtube hala çok izleniyor; yasağı delmek kolay, yerinde duruyor → “Devekuşu” Kimi Cezalandırıyoruz ?, o nesneyi koyanı değil, Zarar Türkiye'ye: - tanıtımı ve imaja (yatırım, turizm)... Türkiye'de insanların moralleri üzerinde etki Bilişim/İnternet sektörünün gelişimine zarar.... “modern Matbayi” engelliyoruz ---> Harakiri

27 Sorular Teşekkürler Akgul @bilkent.edu.tr http:// akgul.bilkent.edu.tr http://akgul.web.tr blog.akgul.web.tr Bt-stk.org.tr inet-tr.org.tr ab.org.tr internethaftası.org.tr Web.inet-tr.org.tr Basin-all, akgul-duyuru, basin-bt, edu-net, k12

28 28 Katılım, Demokrasi ve İnternet Anti-global hareket interneti çok etkin... Dağıtık, küçük gruplar haberleşme... Bilgilenme, alternatif oluşturma, karar... Kitleleri harekete geçirme (ventura, dean)‏ Yolsuzlugu önleme, yönetime katılma... Strateji oluşturma, yayma ve ikna... “Long Tail !” - herkese erişim!!

29 Sorular Teşekkürler Akgul @bilkent.edu.tr http:// akgul.bilkent.edu.tr http://akgul.web.tr Bt-stk.org.tr inet-tr.org.tr ab.org.tr internethaftası.org.tr Web.inet-tr.org.tr

30 İnternet, Bilişim ve Bilgi Toplumu30 Linux Nedir ? İnternetin ürünü, bilişimin asi çocuğudur İş yapma biçimi, yazılım geliştirme felsefesi Sadece teknik değil, sosyolojik bir olgu Çekirdek, işletim sistemi, binlerce yazılım Cep telefon, süper bilgisayar, masa üstü Sunucu, yönlendirici, gömülü Mütevazı donanım, hotorejen sisteme uygun

31 31 Özgür Yazılım, Açık kaynak Kaynak kodu: açık - değiştirebilirsin Özgür: kullanma, değiştirme ve dağıtma Farklı lisans: kamu lisansı – kamuda kalır BSD: adımı tut, canın istedigi gibi İkili lisans: ticari ve kendi kullanımı, google Niye: ortak üretmek, katkı vermek, işini görmek, takdir edilmek, meşhur olmak Farklı paradigma, farklı iş modeller i

32 32 Açık Kaynak: Yansımalar Açık Erişim: Bilimsel yayınlar, kurumsal Açık Biyoloji: patentleri paylaşmak Opencourse work: MIT, Rice, Stanford, JH Creative Commons: fikir, sanat, kültür Politika: deanspace, extremedemocracy.com Niye: ortak üretmek, katkı vermek, işini görmek, takdir edilmek, meşhur olmak Farklı paradigma, farklı iş modelleri

33 33 E-türkiye, e-devlet Ülkenin yeniden yapılanması: e-türkiye Devletin yeniden yapılanması: e-devlet E-devlet, e-türkiye için öncü güç Bilgisayarlaşma, internet olmazsa olmaz! Ama, felsefe, insan, organizasyon önemlidir Bu bir süreçtir Bilgi toplumu bir tercih meselesi değildir!

34 34 Linux ve e-devlet Linux ucuz, yüksek başarımlı, güvenli, güvenilir ve dolayısıyla verimli alternatif En kritik ve yüksek başarım işleri En yaygın uygulamalara talibiz: ofis, internet; barış içinde yaşabiliriz İhtiyaca uygun yazılım geliştirmek, uyarlamak, var olan binlerceyi kullanmak, üretileni paylaşmak

35 35 Dünya’da Neler oluyor? Hemen her ülkede ciddi bir yöneliş var Eavrupa kapsamında güvenlik ve kamu Çin, çin-kore-japonya, malezya, ispanya, Abd, ingiltere, almanya, rusya, italya Türkiye’de: üniversiteler, ISS’ler, Kamu Sourceforge: 147K proje, 1.5M geliştirici Freshmeat: 42K/380K Unesco/FSF: 5.3K yazılım, GNU da 3K/50K Linux dagıtımı: 350+ aktif,

36 36 Linux ve e-türkiye Linux bir öğrenme ve deney ortamıdır! Teknoloji üretmek zorundayız! Binlerce bilişimci yetişmeli Bunların yolu Linux’dan geçer Donanım ve yazılım tasarrufu Eski bilgisayarlar, sayısal bölünme Ulusal işletim sist.,uludag, PARDUS istahdam, rekabet, güvenlik, tasarrufistahdam, rekabet, güvenlik, tasarruf

37 37 Linux ve Eğitim Her okula internet, her okula Linux Her öğrenci Linux’ü ve openofis’i görsün Pilot projelerle tüm seçenekler denensin Linux sunucular: firewall, yönlendirici, web, e-posta, listeci,... Her okul, ögretmen ve öğrenciye web Okul labi çevrenin icafe’si olsun Eğitimi zenginleştirici kullanım

38 38 Eğitim ve açık kaynak sf.net: egitim: 5200, CAI: 852, kütüp: 500, test:500 sci/eng: 15700, multimedia: 16K, oyun/eg: 17K, internet: 30K, yazilim geliştirme: 30K, masaustu: 4K Astronomi: 305, kimya: 318, cevre: 108, yer: 300, fizik: 690, matematik: 2000, tip: 550, elek: 400 feshmeat.net egit: 1200, oyun: 3300,bilim/muh: 3500 GNU/Unesco: 5300+, moodle, manhattan virtual classrom, whiteboard

39 39 Eğitim ve açık kaynak-II k12os.org: k12linux.org, k12ltsp.org, k12edcom.org ocw oedb.org: online education database schoolforge.net: koalisyon; curriki, wikiversity SEUL/EDU, richtech.ca/seul/, 700+ OCW-mit: hopkins, irvine, utah, tuft, notre dame, rice ocw-con. osef.org, gnacademy.org, schoolforge.net wikipedia, citizendium, stanford felsefe, connextions gutenberg, linux, openoffice, mozilla, google

40 40 Açık Kaynak -freshmeat Freshmeat.net: 44K proje, 390 K users Geography 124/149 Visualization 633/649 image recognation 69 scientific/eng 3700 yazılım geliştirme 14000

41 41 Açık Kaynak - sf.net 160K proje, 1.7M users scientific/eng 18K education 6000 yazılım geliştirme 35K GIS - 731 earth sciences 296 information analysis 1420 matematik 2200

42 42 opensourcegis.org 245 proje; remotesensing.org, freegis.org, Kalyposo, KIDS, Rgeo, Geos http://gis.coaps.fsu.edu/moodle/ Mapwindow, quantum gis, uDig, Basin4, AccuGlobe www.geomony.com -www.geomony.com

43 15 Haziran 2004 LKD Linux, e-devlet ve Bilgi Toplumu 43 Linux Kullanıcıları Derneğ i 1994 linux@bilkent.edu.trlinux@bilkent.edu.tr 1995 inet-tr 1996 inet-tr, linux.org.tr İnet-tr, AB, İnternet Haftası 2000 Mayısı LKD Kuruldu Linux ve Özgür Yazılım, açık kaynak Kullanıcı, geliştirici, kurum, firma; çerceve

44 44 Biz Ne Yapabiliriz? Linux gelecektir! Bilişim tüm sektörler için önemlidir, Linux bilişimin her boyutu ve toplumun her kesimi için önemlidir Biz STK olarak buradayız! Yardıma hazırız Platform ve katalizör olarak varız

45 45 Son Bir kaç söz Bilişim ve İnternet tercih meselesi değil Bilgi Toplumu hedefi doğru hedef Sistemik ve uyumlu politikalar gerekli Açık kaynak öncelikli, ama tek değil Katılımcı, saydam, Demokratik yapılar Kendi somut planlarımızı biz geliştirmeliyiz Tek başına bilişim değil, ama bilişim şart

46 Bazı Web adresleri Wikipedia, tr.wikipedia.org linux.org.tr, linux.org, sf.net, freshmeat.net acik-kaynak.org.tr, linux-sevenler.org belgeler.org, enixma E-posta listeleri Wiki, blog, rss! –lkd.org.tr

47 Türkiye Ne durumda ? Dünya ortalaması civarında AB aday ülkelerin sonunda 40/55, 50/110 E-devlet hizmet türü/kalitesinde iyi, yaygınlıkta %15 (%20?), 15 M (18M)‏ 120+500M alan adı, 1,5 M bilgisayar 9M Blog/web, 19 MSN

48 48 Alan Adı Kendi Alan adınız olsun Adsoyad.com.tr Com.tr biz.tr info.tr – sirketler için Gen.tr web.tr herkes, org.tr STK Gov.tr bel.tr pol.tr k12.tr Name.tr tel.tr Av.tr dr.tr (not.tr ecz.tr muhasebe.tr)‏.tv.tr.fm.tr medya.tr

49 84850 67nom1167 Name 26Bbs4266K12 8Tel168İnfo3586Gov 13Dr1 218 Bel3247Org 990Av268Biz6962Gen 8Mil191Edu3285web 148Pol169Net59064com Nisan 2007 toplu

50 50 web önerileri: Enformasyon/hizmet önemlidir ! Flash, büyük resim, animasyondan uzak dur Platform bagımsız! Her tarayıcı, görme özü. Ana bilgi text, html olmalıdır (pdf, word.)‏ Navigasyon... Kurumsal bütünlük İletisim bilgileri, stil üzerine okuyun, düşünün

51 Tarama motorları Google, scholar.google, maps.google, print.. Acik-erisim, creative commons Meta search, A9, de.li.cious, Firefox Search tools Wikipedia, free dictionary, webmaster, yahooligans Wikipedia, yahooligans, netscout

52 Bazı Web adresleri Wikipedia, tr.wikipedia.org Yahooligans – k12 Netscout Dizin servisleri: directory.yahoo.com Directory.google.com, opendirectory E-posta listeleri Wiki, blog, rss!

53 53 Sorular Teşekkür ederim akgul.web.tr/yazilar/ Akgul-duyuru, k12 akgul@bilkent.edu.tr

54 Mustafa Akgül Linux Kullanıcılar Derneği LINUX, E-DEVLET VE BİLGİ TOPLUMU

55 15 Haziran 2004 LKD Linux, e-devlet ve Bilgi Toplumu 55 Linux Kullanıcıları Derneği 1994 linux@bilkent.edu.trlinux@bilkent.edu.tr 1995 inet-tr 1996 inet-tr, linux.org.tr İnet-tr, AB, İnternet Haftası 2000 Mayısı LKD Kuruldu Linux ve Özgür Yazılım, açık kaynak Kullanıcı, geliştirici, kurum, firma; çerceve

56 15 Haziran 2004 LKD Linux, e-devlet ve Bilgi Toplumu 56 LKD - II Camia ve yurttaş için portal ve platform Sürekli seminer: ankara, istanbul, izmir? Gezici seminer: 30+ il, 70 ziyaret Klasik: inet-tr, AB, i-hafta Linux ve Özgür Yazılım Şenliği, 1-1.5K Listeler: ayda 1 milyon ileti ftp (160 giga), web’ler; 450 ü ye

57 15 Haziran 2004 LKD Linux, e-devlet ve Bilgi Toplumu 57 Linux Nedir ? İnternetin ürünü, bilişimin asi çocuğudur İş yapma biçimi, yazılım geliştirme felsefesi Sadece teknik değil, sosyolojik bir olgu Çekirdek, işletim sistemi, binlerce yazılım Cep telefon, süper bilgisayar, masa üstü Sunucu, yönlendirici, gömülü Mütevazı donanım, hotorejen sisteme uygun

58 15 Haziran 2004 LKD Linux, e-devlet ve Bilgi Toplumu 58 Bilgi Toplumuna Doğru İnternet  Bilgi Toplumu Bilim, teknoloji, ar-ge, inovasyon Beyinsel emek, entellektüel sermaye Yaratıcı birey, üretici/tüketici birey Hiyararşı yıkılıyor, yatay/network örgüt Ekosistem, rekabirlik Katılımcı, saydam yönetim; her yerde STK

59 15 Haziran 2004 LKD Linux, e-devlet ve Bilgi Toplumu 59 E-türkiye, e-devlet Ülkenin yeniden yapılanması: e-türkiye Devletin yeniden yapılanması: e-devlet E-devlet, e-türkiye için öncü güç Bilgisayarlaşma, internet olmazsa olmaz! Ama, felsefe, insan, organizasyon önemlidir Bu bir süreçtir Bilgi toplumu bir tercih meselesi değildir!

60 15 Haziran 2004 LKD Linux, e-devlet ve Bilgi Toplumu 60 Linux ve e-devlet Linux ucuz, yüksek başarımlı, güvenli, güvenilir ve dolayısıyla verimli alternatif En kritik ve yüksek başarım işleri En yaygın uygulamalara talibiz: ofis, internet; barış içinde yaşabiliriz İhtiyaca uygun yazılım geliştirmek, uyarlamak, var olan binlerceyi kullanmak, üretileni paylaşmak

61 15 Haziran 2004 LKD Linux, e-devlet ve Bilgi Toplumu 61 Dünya’da Neler oluyor? Hemen her ülkede ciddi bir yöneliş var Eavrupa kapsamında güvenlik ve kamu Çin, çin-kore-japonya, malezya, ispanya,. Abd, ingiltere, almanya, rusya, italya Türkiye’de: üniversiteler, ISS’ler, Hükümet, Merkez bankası, İnönü, izmir ekonomi Yerelnet, yerelbilgi, elia r –Hemen her ülkede ciddi bir yöneliş var

62 15 Haziran 2004 LKD Linux, e-devlet ve Bilgi Toplumu 62 Linux ve e-türkiye Linux bir öğrenme ve deney ortamıdır! Teknoloji üretmek zorundayız! Binlerce bilişimci yetişmeli Bunların yolu Linux’dan geçer Donanım ve yazılım tasarrufu Linux’la Eski bilgisayarlar, sayısal bölünme Ulusal işletim sistemi, uludağ projesi

63 15 Haziran 2004 LKD Linux, e-devlet ve Bilgi Toplumu 63 Linux ve Eğitim Her okula internet, her okula Linux Her öğrenci Linux’ü ve openofis’i görsün Pilot projelerle tüm seçenekler denensin Linux sunucular: firewall, yönlendirici, web, e-posta, listeci,... Her okul, ögretmen ve öğrenciye web Okul labi çevrenin icafe’si olsun Eğitimi zenginleştirici kullanım

64 64 Ne Yapmalı? Linux’u ciddiye alın, tanışın! Linux sunucu ve masaüstünüz, (virus, dns)‏ Sunucularınızı, taşımadınızsa, linuxa... Yazılımlarınızı platform bağımsız yazın Açık kaynak kod’tan ve Linux camiasından Yazılımları paylaşın ve beraber üretelim Ulusal işletim sistemi, ulusal yazılım sanayi 64

65 65 Biz Ne Yapabiliriz? Linux gelecektir! Bilişim tüm sektörler için önemlidir, Linux bilişimin her boyutu ve toplumun her kesimi için önemlidir Biz STK olarak buradayız! Yardıma hazırız Platform ve katalizör olarak varız

66 Türkiye İnterneti öncesi 1986 TÜVAKA: ege –italya Bitnet-Earn DOST - Directory Of Scientist of Turkey Yurtisi/dışı etkileşim, haber gruplari File server; TRICKLE, Unix 90-91 bilserv, ftp-by-mail, GNU arsivi GNU yazilimini Bilkent'te kullanmak 92'de FreeBSD ve Linuxtan haberdar olduk