10-23 Nisan 2006İnternet Haftası1 İnternet, Bilişim ve Bilgi Toplumu Mustafa Akgül Bilkent Üniversitesi / İnternet Kurulu.

... konulu sunumlar: "10-23 Nisan 2006İnternet Haftası1 İnternet, Bilişim ve Bilgi Toplumu Mustafa Akgül Bilkent Üniversitesi / İnternet Kurulu."— Sunum transkripti:

1 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası1 İnternet, Bilişim ve Bilgi Toplumu Mustafa Akgül Bilkent Üniversitesi / İnternet Kurulu

2 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası2 ÖZET  Bilişim ve internet  İnternetin tarihçesi, büyüklüğü  İnternet Nedir ? Nasıl Tanımlamalı?  İnternet Lüks mü?, nasıl algılamalı?  E-avrupa, e-türkiye, e-devlet  Bilgi Toplumu Tanımları  Bilgi Toplumu indeksleri  UN indeksleri  Ne Yapılmalı?  Ulusal Boyutta Örgütlenme

3 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası3 ÖZET  Mekanizmalar  Eylem Planı  Kültürü Yayma  Aşamalar  Rekabete açma  İnsan gücü  Demokrasi

4 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası4 Bilişim Bilgisayar, iletişim, uygulamalar, bilgi... Bilimsel ve askeri hesaplar içindi, pahalı, kocaman.. Ucuz, hızlı, kullanışlı, milyar ölçüsünde Herkes için ve her yerde: ofis, ev, iş yeri, okul, hastahane, ordu, fabrika, turizm, tarım, adalet,... Her akıllı cihazda, saat, buzdolabı, röntgen, cep telefonu, oyuncak, futbol topu,... Herkesi okur-yazar, iş hayatını, devleti, üniversiteyi... Adalet, polis, seçim, demokrasi, yolsuzluğu önleme

5 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası5 İnternet  Bilgisayar ağı, ağdaki bilgiler, insanlar  Tüm dünyayı kapsıyor, tüm cihazları kapsamaya başladı  Yaşamın tüm alanlarını kapsıyor: devlet, okul, hastane, fabrika, ofis  Profesyonelleri, öğrencileri, memurları, ev kadınları, KOBI’leri, emeklileri  İletişim, tanıtım, çalışma, ticaret, hukuk, sağlık  Bilgiye erişim, etkileşim, yönetime katılım, demokrasi

6 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası6 İnternet-Bilgi Toplumu Sanayi devriminden daha köklü bir değişim Bireye daha çok güç ve yetenek veriyor Bilgi/enformasyona erişim ortamı Zaman ve mesafe farkını ortadan kaldırıyor, azaltıyor Herkes gazete, radyo, TV, matbaa kurma hakkı veriyor Tüm dünyayı Pazar ve rakip olarak sunuyor Katılımcı demokrasiyi destekliyor!

7 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası7 Bilgi Toplumu’na Doğru  Sanayi ötesi toplum  Tanımlamak mümkün mü?  ‘Bilgi’ üretim faktörü  Bilim/Teknoloji/AR-GE/Inovasyon  Entellektüel emek, entellektüel sermaye  Ağ toplumu, rekabirlik  Birey, üretici ve tüketici, öne çıkıyor

8 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası8 İnternetin Tarihçesi 1952 Vannebar Bush, “hypertext” Ilk fikirler 1961,62 Lickleider, Kleinrock Fikrin satılması, deneyler 1967 ArpaNet 1969, lab deneyleri 1983 1985 NFSnet, Junet, Janet 84-95 saha testleri, 95 ticarileşme Web 90+, mosaic 1993, java 95 98-99 balon patladı, 2004 geri geliyor

9 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası9 Türkiye İnterneti Tarihçesi  1986-7 TÜVAKA  1990-1 DNS: com.tr,.edu.tr, gov.tr  12 nisan 1993 tr-net : odtu-NFS bağlantısı  1995 turnet ihalesi – inet-tr’95, turnet 09/96  1997 ETKK, internet kurulu, TTnet, Ulakbim  1998 kamunet, TTNet ihalesi, calışması 2000  1998-99 ticari internet patlaması  2000 kriz, küçülme, yavaş büyüme  2002-3 yeni ulakbim,  2004 Telekomda serbestleşme!

10 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası10 Büyüklükler  Makina sayısı: 285 milyon dünya, 475 bin türkiye  Kullanıcı: 810-950 milyon dünya  Kullanici Türkiye: 2 milyon abone, 5 milyon kullanıcı, 7 milyon tanışmış, arada da bir (DIE 7)  Web sayısı dünyada: 60-70 milyon: 45 gTLD, (20 milyon)  Türkiye’de:.tr altında 70 K, 220K dışarıda

11 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası11 İnternet - araçlar Masaüstü – iş istasyonu Dizüstü Avuç içi (palm + telefon) Cep telefonu Televizyon Kiosk Buzdolabı – sayaç …

12 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası12 İnternet – bağlantı türleri Yerel ağ – iş yeri Çevirmeli xDSL Kablonet Fiber Telsiz : amatör, gsm, imode, edge, radyo Uydu, direct pc

13 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası13 internet - adresler Alan adları – IP’ler Akgul.bilkent.edu.tr – 139.179.20.111 Her makinanın, insanın, hizmetin, sayfanın adresi var Samsun.gov.tr karadenizbilisim.web.tr valilik@samsun.gov.tr yahoo.com akgul@bilkent.edu.trvalilik@samsun.gov.tr akgul@bilkent.edu.tr URL http://ab.org.tr:80/ab05/

14 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası14 İnternet – alan adları Evrensel: com net org info biz name int mil Ülkeler: tr us uk de jp is it es gr tm kr se ca Tr: gov pol bel k12 (5 YTL) Com info biz (25 YTL) belgeli mustafaakgul.com.tr Web.tr info.tr belgesiz (15YTL) webten Name.tr tel.tr (5YTL) Av.tr dr.tr – ecz.tr not.tr msb.tr? www.nic.tr sorumlu kodu idari mali teknikwww.nic.tr

15 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası15 İnternet - web http://www.inet-tr.org.tr:80/inet/prog.html 5-6 milyar? Tam bilmiyoruz elektronik her şey:multimedia Java, javascript php sunucu, istemci Her şeye güvenmeyin! Şüpheli olun! Virus, casus solucan kaçırma aldatma Kolay araçlar: tucows, ofis seti, web editör

16 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası16 İnet – web - tarama Binlerce: google yahoo aol msn Özelleşmiş: scholar.google.com resim/image bilim dalına göre medline Directory: yahoo, google virtual lib http://web.bilkent.edu.tr - eskihttp://web.bilkent.edu.tr Mesleki örgütler: ams.org ieee.org Meta search Advanced search, karmaşık – akıllı tarama

17 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası17 İnternet - eposta En az bir tane edinin: gmail.com yahoo.com …. Kurumsal kimliğiniz, kişisel ayrımı Sürekli okuyun, takip edin Şüphe! İnanmayın! Adres sahte olabilir CC’ye çok adres yazmayın, Bcc ye yazın Konu’yu bırakmayın ek için dikkatli olun Ayarları gözden geçirin: text – html Türkçe quated-printable! Konu satırı ascii Header okumayı öğrenin!

18 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası18 İnternet – egroup - listeler Egroups yahoogroups freelists liszt.com Binlerce – group haberleşme araçları Ecartis mailman majordomu.. sizde kurun Çok farklıdır: liste ve listeci adresi farklıdır Listeadi-subscribe/unsubscribe çalışabilir Her liste ek ve html kabul etmez Listelerin ayrı bir adabı muaşereti net etiketi vardır, Net Etiket önemli BAĞIRMAYIN! Göndermeden önce okuyun Adresi tekrar gözden geçirin !

19 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası19 inet – başka servisler İcq chat msn – sesli de yapmak mümkün Sadece sohbet değil: ders, iş, beraber.. Wiki – beraber doküman üretme Blog – web log – kolay görüş almak Web servisleri – iş dünyası – ticaret Webi IP sınırlaması, şifre sınırlaması

20 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası20 İnet – e-öğrenme Her kesim için farklı şeydir: K12, üniversite, lisansüstü, meslek içi Eğitimi destekler, zenginleştirir, tamamlar Meslek içi, lisans üstü başarılı olur Zordur! Yavaş yavaş ancak İnternet kültürü önemli, etkileşim, paylaşım İnterneti kullanın, ağın parçası olun

21 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası21 İnet – e-ticaret e-iş Bir süreç: yavaştan başla Sadece mal satmak değil, tüm işler internet uyumlu olmalı: e-iş B2B, CRM, e-pazaryerleri Rekabet – işbirliği : rekabirlik E-ticaret -  ticaret Rekabet, ayakta durmak için

22 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası22 İnternet Nedir? Bilgisayarlar, yönlendiriciler, uzerinde çalışan servisler, veriler, bilgiler ve insanlardır Bunların oluşturduğu bir Haberleşme ortamıdır Çok büyük, dağıtık, kaotik, tarama hizmetleri olan bir kütüphanedir Etkileşim, bilgi, belge değişim temelli bir ortamdır İş yeri, banka, okul, kitaplık, sağlık merkezi, ticarethane,... Yaşamın ta kendisidir !

23 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası23 İnternet Fil mudur ? İnternet e-posta listeleri ile (100 bin civarında) grup haberleşemesi olanak veriyor Tarama: google, meta, kurumsal,... Web, forum, chat/icq ile küçük grupların oluşmasına olanak veriyor Her yurttaşa kendi gazete, radyo ve TV’sini yayınlama olanagı veriyor; kendi kitaplarını yayınlama olanağı sunuyor Blog, wiki, bireye özgürlük, katılım

24 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası24 İnternet Lüks’müdür? İnternet elektrik, telefon, fax kadar lüksdür Telefon santraliniz kadar lüksdür 365 gün/24 saat çalışan robotunuz’dur İnternet bir tercih meselesi değildir İnternet zaman ve mekan dezavantajını azaltan, yokeden bir ortamdır

25 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası25 E-avrupa, e-türkiye, e-avrupa+ Web’in doguşu Avrupa: 1994, 97, 99 Eavrupa 2002, 2005 Hedefler Eavrupa+ E-türkiye, e-devlet, e-dönüşüm Tanım – proje var mı?

26 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası26 E-devlet Kamunet’98 hedefleri 365 gün, 24 saat çalışan, vatandaş odaklı, etkin, hızlı, saydam, katılımcı, bütünleşik devlet Bilgisayarlaşma, otomasyon projesi değildir Felsefe’nin değişimi gerekir Uzun bir süreçtir, süreçler gözden geçmeli E-kurum, tek kapı E-türkiye değil, ama öncü gücüdür, tüketici boyutu

27 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası27 Tanım/İndex Denemeleri  Masuda’nın bilgi toplum insanı  80’lerin bilgi toplumu:  Nüfusun %25’i üniversite mezunu  Telefonlaşma, bilgisayarlaşma indexi  World Times / IDC indexi  Avrupa Birliği indexi

28 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası28 IDC Değişkenleri Bilgisayar Altyapısı  PC dağılımı: Kişi, ev, okul, sektörler, kamu  Öğrenci / öğretmen başına PC  Ev dışındaki ağa bağlı PC  Yazılım ve donanım harcamaları Enformasyon Altyapısı  Kişi başına kabloTV  Kişi başına GSM  Telefonun maliyeti  Kişi başına faks  Kişi başına radyo  Telefondaki hata oranı  Ev başına telefon hattı  Kişi başına TV

29 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası29 IDC Değişkenler - 2 İnternet Altyapısı Tarım dışı çalışan başına İnternet kullanıcısı Ev başına evdeki İnternet kullanıcısı Öğrenci ve öğretici başına eğitimdeki İnternet kullanıcısı İnternet kullanıcısı başına e-ticaret miktarı Toplumsal Altyapı Sivil özgürlükler Kişibaşına gazete Basın özgürlüğü Ortaokul okuma oranı Lise okuma oranı

30 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası30 UN e-devlet hazırlık indeksi Hazirlik: Web indeksi Telekom altyapısı İnsan kaynakları Katılım: sunulanın kalite, faydasını ve yönetime katılmayı Parçaları: E-information E-consultation E-decison making

31 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası31 E-Evrupa İndexleri Sabit telefonlu hane yüzdesi Sabit telefonlu hane yüzdesi İnternet kullanıcılarının nüfus içindeki yüzdesi İnternet kullanıcılarının nüfus içindeki yüzdesi Bir milyon kişi başına düşen güvenli sunucu sayısı Bir milyon kişi başına düşen güvenli sunucu sayısı K12’lerde internete bağlı öğrenci oranı K12’lerde internete bağlı öğrenci oranı Uzaktan çalışan işgücü yüzdesi Uzaktan çalışan işgücü yüzdesi E-ticaret yapan şirket yüzdesi E-ticaret yapan şirket yüzdesi BT ile ilgili yüksek öğrenim kurumları ve öğrenci sayısı BT ile ilgili yüksek öğrenim kurumları ve öğrenci sayısı E-devlet hizmet yüzdesi E-devlet hizmet yüzdesi İnternete erişebilen sağlık uzmanı yüzdesi İnternete erişebilen sağlık uzmanı yüzdesi

32 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası32 E-readiness 2004 index Kıta: K. Amerika (0.875), Avrupa (.587), GDAsya (.460), G. Amerika (.456), Batı Asya(.409), orta Asya(.321), Okyanusya(.301), Afrika (.253) İlk 25:.us (.91),.dk,.uk, se, kr,(.85), au, ca, sg, fi, no, nl(.80), de, nz, is, ch,be,.at, jp (.72), ie, ee, mt, cl, il, fr(.668), lu(.66), ort=.7798, Dunya=.4127.tr.4892 (il.68, Bahrain.53, Kıbrıs.5189, Ürdun.41, am/az.39/38 Yemen.20, Suriye.26

33 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası33 E-readiness 2004 - parçalar ülke web tele insani ort Us 1.00.770.97.913 Dk.934.790.99.905 Ca.873.668.970.838 Sg.969.663.870.834 Fi.807.675.990.824 De.795.607.960.803 Jp.629.609.940.726 Ee.699.450.960.703 Cl.884.276.890.684 İl.691.421.930.681 Mx.784.143.860.596 Gr.409.335.930.558 Bg.506.209.910.542 Ru.390.185.930.502 Tr.533.165.770.489 Cn.405.111.790.436 İn.586.026.570.388

34 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası34 Ne Yapmalı ? Bu bir ögrenme sürecidir Nihai olarak, tüm iş süreçleriniz internet uyumlu olmalıdır Alan adınız = markanız, tabelanız Web++ 24 saat çalışan halkla ilişkiler, santral... E-ticaret, dergi, reklam,... İnternet yaşamdır !

35 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası35 ÖNCELİKLER - Acil Eylem Planı (-1)BIT ve STK'ların örgütlenmesi (0)Toplumun gündemine girme (1)Ulusal boyutta örgütlenme (2)Mekanizmalar (3)Eylem planı (4) Bilişim Komisyonu (5) E-Türkiye Kurultayı (?)Mega proje (?)Seferberlik

36 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası36 İnternet'i Nasıl Algılamalı ?  Sohbet, e-ticaret ?  Devrimsel bir gelişme  Stratejik, Generik  e-Türkiye = Yeniden yapılanma  e-devlet = Yeniden yapılanma  Dünya ile bütünleşme de vazgeçilmez araç  Internet yaşamdır !

37 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası37 Ne Durumdayız ?  Türkiye İnternet'i 12. yılında  Siyasal sahip, örgütlenme, mekanizma, eylem p lanı  e-Avrupa+ kriterleri  e-Türkiye çalışmaları  İnternet-bilim-demokrasi “iyidir”  Bardağın dolu/boş tarafına bakmak

38 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası38 Ulusal Boyutta Örgütlenme  Müsteşarlık+ (Kaliteli işgücü, özerk, katılımcı)  Politika belirleme  Çekirdek teknik ekip  KamuNET, Danışmanlık  Proje izleme - koordinasyon - standarlar  Yasa + Düzenleme  Mekanizmalara sekreterya  Kamuoyu görüşleri; Araştırma yaptıracak/yapacak

39 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası39 Mekanizmalar - I  Ciddi bir sekreterya ve çekirdek kadro  Katılımcı, saydam  Stratejik - ulusal mekanizma – Eylem planı; “Ulusal bilgi konseyi” Yılda 2-3 kere toplanmak, BTYK bağlantılı  Yasa / Yönetmelik çalışma grupları  e-Devlet konseyi  Teşvik mekanizmaları

40 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası40 Mekanizmalar - II  IK++, e-Türkiye++  KamuNET konferansı, teknik  Vatandaşa yönelik geri besleme konferansı, anket  Yasaları gözden geçirme “konferansı / forumu”  Yasa yapma süreci  E-Türkiye Kurultayı

41 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası41 Eylem Planı  e-Avrupa / e-Avrupa+  Çok genel  Daha somut olmalı  Esnek, 6 ayda bir gözden geçirilmeli  Küçük, uyumlu parçalardan oluşan projeler  Pilot proje, geri besleme bol olmalı  Tüm süreç katılımcı ve saydam olmalı

42 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası42 Aşamalar e-Türkiye ve e-Devlet birer yeniden yapılanma süreçleridir Eşit olmayan gelişme Tanışma / Genel kültür aşaması Otomasyon süreçleri tanımlama “Web”leşme Geri besleme / değerlendirme mekanizmaları

43 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası43 Kültürü Yayma Hedef: Her yurtaş bilgi, bilişim, İnternet okur yazarı olması Emekliler, engelliler, köylüler dahil BT çalışanlarının İnternet kültürü eksik Öğrenmeyi öğrenmek Öğretmen, hukukcu, kamu çalışanı / yöneticisi, sağlık, kobi, tarım.. özel projeler

44 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası44 Kültürü Yayma - II Okullar Sayısal uçurum Evrensel hizmet İnternet evleri Halk kütüphaneleri Halk evleri Kamu kioskları

45 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası45 Rekabete Açma  Serbestleşme için çok çalışmak gerekir  2004’de sadece VoIP rekabete açıldı!  KabloNET'i yeniden düzenlemek  xDSL, wireless, uydu  RTUK mevzuatını gözden geçirmek  Tüketici hakları

46 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası46 İnsan Gücü  Kamu'da BT personel politikaları  Sertifikasyon (kamu / ülke)  Üniversite yapısını gözden geçirmek  BT önem kazanmalı  Hocaları yeniden eğitmek  Bölümler kapanabilmeli  “Devşirme bilişimci”  Üniversite’ye giremeyenlere BT  Lise / Meslek okulları

47 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası47 Demokrasi Bilim / demokrasi / İnternet Temsili, katılımcı, dogrudan demokrasi Öncelikli / Katalizör Kamu yönetiminde saydamlık Somut öneriler – Servet beyannameleri (6 ay / yıl), Özgeçmişler – Atamalar / İşten çıkartmalar, İhaleler, şartname taslakları Yönetime katılım, yasa yapma süreci, Her yerde STK !

48 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası48 Son Söz  İnternet, Bilgi Toplumunun öncü gücü  İnternet ve Bilgi Teknolojileri Bilgi Toplumu için olmazsa olmaz bir araç  Bilgi Toplumu sadece İnternet değil !  Ulusal seferberlik gerektiren Mega proje  İnternet Yaşamdır !

49 10-23 Nisan 2006İnternet Haftası49 Teşekkürler ! Sorular Yorumlar akgul@bilkent.edu.trkgul@bilkent.edu.tr http://akgul.web.tr/yazilar/