ERGONOMİ DEVAMI…….

... konulu sunumlar: "ERGONOMİ DEVAMI……."— Sunum transkripti:

1 ERGONOMİ DEVAMI……

2 Psikolojik Açından Çalışma Yeri Düzenleme

3 Motivasyon Renk düzenleme Müzik

4 MOTİVASYON FAKTÖRLERİ DERECELERİ
ABD JAPONYA 1 1 Daha açık stratejik direktif 2 3 Daha cok enformasyon 3 2 Proje planlamasına katılım 4 6 Daha az örgutsel bürokrasi 5 4 Dışarından gelen fikirlere açıklık 6 5 Daha az rutin iş 7 8 Daha fazla hizmetiçi eğitim 8 7 Terfi için daha çok umut 9 Daha yüksek ücretler Kaynak Manager Magazine Kasim 1988 Kaş çatmak için 72 Kas, Tebessüm için sadece 14 kas çalışıyor. Kaynak: Successful Supervisor 25 Mart 1986

5 Renklendirme Doğru renklendirme algılamayı düzeltir.
Ayırt etme ve farklılaştırmada yardımcı olur. Stresi önler, karamsarlığı atar. Performansı artırıcı yöndedir. Monotonluğu yok ederek, kabiliyeti yükseltir, yorgunluğu azaltır. Duyguları olumlu yönde etkiler. Güvenliği artırır. Kazaları önleyici etkisi vardır. Düzenliliği oluşturur. Depolamada, taşımada, fabrika içi ulaşımda önemli bir düzenleme faktörüdür. Enerji artırıcı renk ve ışık dinlenme esnasında dinlenme açığını kapamada yardımcı olur. Esinlemeyi artırır.

6 Renkler Kapalı Alanlarda İnsanların Algılama Seviyesini Etkiler
Kısa dalgalı renkler olarak adlandırılan mavi veya yeşili bir odanın duvarlarında kullanmak insanların beyin altına “geri çekil” emrini verir. Uzun dalgalı renkler ise, kırmızı ve turuncudur. Bu renkler insanları daha saldırgan ve tartışmacı bir konuma sokar. Ayrıca kırmızı bir odayı dar gösterirken, mavi ve yeşil odaya daha geniş ve rahatlık havası verir. Aynı şekilde parlak ve açık renkler “dur”, koyu renkler ise “ilerle” emrini veri.

7 Güvenlik Renkleri Güvenlik renkleri Anlam Zıt rengi Kullanım örnekleri
Kırmızı Doğrudan tehlike, yasak Beyaz İmdat şalterleri, imdat frenleri Sarı Dikkat, muhtemel tehlike Siyah Taşıma bantları, araç yolları, merdiven basamakları Yeşil Tehlike yok, ilk yardım İmdat çıkış kapısı, ilk yardım odaları ve araçları Mavi Emin Güvenlik tekniği uyarılarına ait işaretler,trafik levhaları ( Örn: Gürültü bölgesi)

8 Renklerin İnsan Ruhsal Durumuna Etkileri
Uzaklık etkisi Sıcaklık etkisi Psikolojik etkisi Mavi Uzak Soğuk Yatıştırıcı Yeşil Çok soğuktan nötre kadar Çok yatıştırıcı Kırmızı Yakın Sıcak Turuncu Çok yakın Çok sıcak Uyarıcı Sarı Kahverengi Çok yakın, daraltıcı Nötr Menekşe Rengi Saldırgan, huzursuzluk verici, cesaret kırıcı

9 Dayalı Çalışma Yeri Düzenleme
Bilgi Tekniğine Dayalı Çalışma Yeri Düzenleme

10 İnsan-Makine Sistemi İnsan ve makinenin birbirleriyle olan karşılıklı ilişkisi olarak tanımlanır. Bu sistem içinde makine göstergesi yapılan işlem hakkındaki bilgiyi verir, insan aldığı bu bilgiyi görsel veya sesli bir şekilde alır (Algılama) ve aldığı bu bilgiyi değerlendirir (Yorumlama). İnsan yorumlama yeteneğini ve konu ile ilgili temel bilgilerini kullanarak bir karar verir (Karar verme). Sonraki adımda bu karar denetim elemanları aracılığıyla makineye iletilir.

11 İş Çevresi Bilgi işleme Algılama Gösterge İnsan Makine Operasyon
Kontrol eylemi Kontrol Girdi Çıktı

12 Nicel Ekranların Temel Tasarımı
Sabit Ölçekli, Hareketli Gösterge Hareketli Ölçekli, Sabit Gösterge Elektronik ekran

13 Gösterge Tipleri ve Çalışma Özellikleri
Gösterge tipi Hareketli ibreli, sabit ölçekli Sabit ibreli, hareketli ölçekli Dijital ekran Okuma kolaylığı Kabul edilebilir Çok iyi Değişim oranlarını gözleme Kötü Belirli bir işlem kesin bir değere ayarlama ( örnek buhar basıncının ayarlanması)

14 Güvenlik Tekniğine Dayalı Çalışma Yeri Düzenleme

15 Pratikten Örneklerle Tehlike Kaynakları

16 Tehlike Kaynaklarını Emniyete Alma
Kapak içine alma Koruyucu içine alma Koruyucu ile çevreleme

17

18 Kavrama ve Kilitleme Koruma Sistemleri Yere Bağlayan
Örneğin eksantrik bir preste, kalıp çalışırken koruyucu kafesinde aşağıya inmesi Koruma Sistemleri Yere Bağlayan Koruyucu Donanımlar Yaklaşıldığında tepki veren koruyucular İnsan vücudunun bazı kısımlarını makinenin tehlike doğuranhareketleri arasında tehlike alanının dışında belli bir yerde bulunmaya zorlayan donanımlardır. Örnek: İki elle kullanılan kumanda şalterleri Birden fazla kimsenin kumandasıyla çalışan donanımlar İnsan veya herhangi bir organı tehlike alanına yaklaşması durumunda harekete geçerek makinayı durdururlar Örnek Işık engelleri, ışık kafesleri Basınca duyarlı eşik veya hatlar

19

20 Güvenlik İşaretleri Yasak İşaretleri : Yuvarlak, fon beyaz, sembol (gerekirse yazı) siyah, çerçeve ve çapraz çizgi kırmızı Emir İşaretleri : Yuvarlak, fon mavi, sembol (veya yazı) beyaz Uyarı İşaretleri : Üçgen, fon sarı, sembol (veya yazı) ve çerçeve siyah Yol Gösterici İşaretler : Dörtgen veya kare, fon yeşil, sembol (veya yazı) beyaz)

21 GÜVENLİK İŞARETLERİ SUNUSU

22 Kişisel Koruyucular Koruyucu Donanım Amaç Baret
Başın çarpmasına, düşen parçalara karşı Koruyucu başlık (Saç koruma filesi Makina yakınındaki uzun dağınık saçlı çalışanlar için Göz koruyucu araçlar ( Koruyucu gözlük, siperlik ) Gözün mekanik, optik, kimyasal olarak veya aşırı sıcaktan zarar görmesini engellemek Kulak koruyucu araçlar ( Kulak tıkacı, kulaklık, ses yalıtımlı başlıklar, ses yalıtımlı elbiseler) Ses basıncının aşırı etkisine karşı Solunum koruyucu araçlar ( Filtreli araçlar, hortumlu araçlar, hazneli araçlar) Gaz, buhar, sis, toz ve duman dolayısıyla zararlı hava kirliliğine karşı

23 Kişisel Koruyucular Koruyucu Donanım Amaç
Vücudu koruyucu donanımlar (Elbiseler, ceketler, pantolonlar, önlükler) Dönen makina parçaları, kıvılcım ve metal püskürtücüler, alevler,yanıcı akışkanlar, asitler, bazlar, kimyasal maddeler, elektrik çarpması,ıslaklık, soğuk Kol ve el koruyucuları a-) Sürtünme, kesilme, sıyrılma ve yırtılmalar b-) Sıcak, soğuk, elektrik c-) Kimyasal maddeler Ayak ve bacak koruyucuları Mekanik, fiziksel zorlanmalara karşı.

24 Ezilme Elektrik Kayma Sıcaklık

25 Gürültü

26 Endüstriyel Gürültü ; işyerinde çalışanların üzerinde fizyolojik ve psikolojik etkiler bırakan ve iş verimini olumsuz yönde etkileyen sesler olarak tanımlanabilir. Gürültünün Kişi Üzerine Etkisi Gürültünün şiddeti, frekansı ve süresine, Etkilenmenin sürekli ya da aralıklı olmasına, Kişisel duyarlılık ve yaşa bağlı olarak değişmektedir.

27 GÜRÜLTÜ SEVİYELERİ 145dB(A) 110dB(A) 100dB(A) 50dB(A) 20dB(A) 0dB

28 INTEGRATING SOUND LEVELMETER (Entegre Ses Düzeyi Ölçer)
NOISE DOSEMETER (Gürültü Dozemetresi) Bu cihaz rahatlıkla taşınabilir boyutlarda,tek başına kullanılacak şekilde tasarlanmış olup,çalışanın üzerine takılarak ölçüm yapılır. Böylece bütün bir çalışma günü boyunca maruz kalınan gürültünün belirlenmesini sağlar. INTEGRATING SOUND LEVELMETER (Entegre Ses Düzeyi Ölçer) Entegre Ses Düzeyi Ölçer, çevre ve işyeri gürültü ölçümlerinde kullanılan pratik bir alettir.

29 GÜRÜLTÜNÜN İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ
a) Fizyolojik Etkiler: İşitme duyusu kaybı, acı hissi, sinir sistemi ve dolaşım sistemi bozuklukları ve hormonal denge bozulması ortaya çıkmaktadır. b) Konuşmaları Engelleyerek İş Performansının ve İş Güvenliğinin Azalması: Gürültülü ortamlarda çalışanlarda iş kazası görülme oranı daha yüksektir . c) Psikolojik Etkiler: Uyumsuzluk, uykuya geç başlama, uyuyamama. yorgunluk. Gürültü insanların uykuya dalma süresini uzatır, uyku uyurken uyanmalara neden olur.Uyandıktan sonra tekrar uyumalarını zorlaştırır.

30 d) İşitme Duyusu Üzerine Etkisi (Mesleki Sağırlık) : Gürültünün işitme duyusu üzerinde meydana getirdiği etkiler ikiye ayrılır. 1. Geçici İşitme Kaybı: Gürültülü bir ortama giren kimsede, gürültülü ortamı terk ettikten sonra geçici bir işitme azalması olur. Bu gürültünün neden olduğu geçici eşik kayması nedeniyle ortaya çıkar. 2. Kalıcı İşitme Kaybı: Kalıcı sağırlığın üç evresi vardır: Birinci Evre : İşçi kulağının işitme yeteneğinin azaldığının farkında değildir. Ancak odyometrik muayene ile ortaya çıkartılır. Günlük hayatta konuşma sesinin frekansı Hz'dir. Sağırlığın birinci devresinde ise kulağın işitme yeteneği bu frekanslar için bozulmamıştır. Bozukluk yalnızca Hz frekanslar içindir.

31 İkinci Evre : Kalıcı sağırlık ilerledikçe bozukluk 4000 Hz'de kalmaz
İkinci Evre : Kalıcı sağırlık ilerledikçe bozukluk 4000 Hz'de kalmaz. Bu frekansın altında ve üstündeki seslere yayılır. Fısıltı sesi güçlükle duyulur. Bozukluğun boyutu odyometre ile anlaşılır. Üçüncü Evre : Kulağın işitmediği seslerin frekansları çok genişlemiştir. Bozukluk konuşma seslerinin frekansına kadar ilerlediği için konuşma duyulmaz. Normal hayatta sağır un insan meydana gelmiştir. Buna ek olarak kulakta uğultu vardır.İşçi gürültülü ortamdan uzaklaştırılsa da iyilik sağlanamaz ancak sağırlığın ilerlemesi durdurulmuş olur.

32 GÜRÜLTÜ KONTROLÜ Kaynakta Gürültü Kontrolü
Kaynağın yaydığı ses enerjisini azaltmak. Kaynak ile sesi yayan yüzey arasında yalıtımı sağlamak. Yüzeyin ses yaymasını azaltmak Yayılma Alanında Gürültü Kontrolü Ses bariyerlerinin kullanılması Gürültü yayılma alanının kontrolü ( duvar tavan vb. yüzeylerin ses yutucu malzemeyle kaplanması vb. metotlar) Gürültü kaynağının bulunduğu bölgenin ses yalıtıcı malzemeyle ayrılması. Gürültünün Algılandığı Yerde Kontrolü Gürültüden etkilenen kişi veya kişileri ses yalıtımı sağlanmış bölgelere alarak gürültüden korumak. Kulak koruyucuları kullandırarak gürültüden korumak

33 Genel Olarak İki Tip Kulak Koruyucusu Vardır
(i) Kulak tıkacı (ii) Manşon (Kulaklık) Kulak koruyucularının gürültü engelleme değerleri. Cinsi Azaltma Derecesi Pamuk dB Parafinli pamuk dB Cam pamuğu ,5-32 dB Kulak tıkacı dB Kulaklık dB Uygun kulak koruyucusunun seçiminde iki önemli ölçü vardır: * İstenilen ses azalmasının sağlanması. * Kullanım rahatlığının sağlanması

34 Aydınlatma

35 İnsanın duyusal ve algısal verileri kapsamında, aydınlatma ile görsel algılama önemli bir yer tutmaktadır. Bütün algılamaların % 80 ile %90’ı görme ile gerçekleşmektedir. Bu nedenle çalışanların optimal aydınlatma koşullarında çalışması onların göz sağlığı ve görme yeteneğini koruması açısından önemlidir.

36 Kötü Aydınlatma Sonucunda Gözde; Okülomotor değişiklikler[1]
Oküler ağrı[2] Kaşıntı Göz yaşarması Gözlerin uyum ve konverjans yeteneğinin[3] azalması Baş ağrısı, renk yanılgıları gibi problemler ortaya çıkacaktır Azalan verim, artan ıskarta, artan iş kazaları Azalan insan performasını, artan yorgunluk [1] Okülomotor Değişiklik: Gözdeki refleks hareketlerinin değişmesi [2] Oküler Ağrı: Göz kasındaki ağrılar [3] Konverjans Yeteneği: Yakına odaklama

37 İyi Bir Aydınlatma Düzeninin Özellikleri
1- ) Aydınlatma Şiddeti Aydınlatma şiddeti yapılan işle bağlantılıdır. Aydınlatma şiddetinin yükselmesi İnsan performansının artmasına, yorgunluğun azalmasına Daha az ıskarta ve iş kazasına Bazı işlerde performansın %15-40 arasında artışına Işık gereksinimlerinin yaşla birlikte artma gösterdiği gözönüne alınmalıdır. Genç işçiler Yaşlı İşçiler Artma oranı % 120 250 109 200 400 100 300 550 83 500 800 60 900 1100 22 Lüx, Genç ( ort yaş 20) Yaşlı (ort yaş 60)

38 Normal Görme İçin Önerilen Aydınlatma Düzeyi Örnekleri
İşlemler Önerilen lüx Montaj ve kalite kontrolde - kaba isler 200 - vasat incelikte isler 400 - ince isler 900 - çok ince isler 2000 Dokuma ( pamuklu ve yünlü) - hafif dokumalar - koyu renkli dokumalar - dokumada kalite kontrol 1300 Metal levha isleri Plastik sekil verme ve levha işleri Ağaç isleri - kaba doğrama - rende tezgahta incelikli makine işleri - ince tezgah işleri, makine ve cilalama işleri 600 Mikroelektronik 7500

39 Kontrastlığa ve Boyutlara Göre Gerekli Aydınlatma Seviyeleri
Cismin büyüklüğü Aydınlatma Düzeyi Yüksek kontrast Parlak Yüzey Orta kontrast Orta Parlak Yüzey Zayıf kontrast Zayıf Parlak Yüzey Pek çok küçük Çok küçük Küçük Küçükçe Orta Büyük 70-50

40 İyi Bir Aydınlatma Düzeninin Özellikleri
2-) Eş Düzey Aydınlatma Sürekli olarak bulunulan bir ortamda aydınlık farkları büyük olursa gözün sürekli adapatasyonu gerekir ki bu da görme performansının düşmesine neden olur. Gün ışığı ile aydınlatmada, yüksek ölçüde eşdüzeylilik çalışma yerinde bakış alanına giren gökyüzünün yüksek ışık yoğunluğu ile kapalı alanın içindeki çok düşük yoğunluğu arasındaki büyük fark nedeniyle engellenir. Pencerede teknik önlemler (Jaluzi veya özel cam kullanımı) Tavan duvarlarının uygun şekilde boyanması

41 İyi Bir Aydınlatma Düzeninin Özellikleri
3-) Göz Kamaşmasının Sınırlandırılması Görme alanındaki çok yüksek ışık yoğunluğu farklılığından ayrı olarak Işık kaynağına doğrudan bakmak Parlak yüzeylerden yansıma dolayısıyla göz kamaşır. Kamaşma ışık kaynağının görme alanındaki konumuna ve ışık kaynağının görülebilir yüzeyine bağlıdır.

42 Baş sabit tutulduğu zaman, gözler tarafından algılanan alanlara da ergonomide, “görsel alan” denilmektedir. Görsel alan, üç bölümde değerlendirilmektedir. Bunlar: Düşeyle 10 açı yapan net görme alanı, Düşeyle 400 açı yapan orta alan, Düşeyle açı yapan çevresel alandır

43 İklim ve Havalandırma

44 Soğukta Çalışma Aşırı Sıcakta Çalışma Soğuk algınlığı rahatsızlığı
Vücudun belli yerlerinin donması Gözlem ve tepki yeteneğinin azalması İş veriminin azalması Gerektiği kadar kalın giysilerle soğuğun etkisinden korunmak mümkündür. Diğer taraftan bu giysilerin kalın olması hareket serbestliğini dolayısıyla çalışmayı kısıtlar. Aşırı Sıcakta Çalışma Nabız, vücut sıcaklığının artması ve terleme ile kendini gösterir Derinin zarar görmesi Su ve tuz eksikliğinin yol açtığı tükenme Sıcaktan baygınlık Sıcak çarpması

45 Zihinsel faaliyetleri içeren işler 18 24 40 70 0.1
Faaliyet Türü Hava Sıcaklığı ˚C Hava Nemi % Hava Hızı m/dak min max Zihinsel faaliyetleri içeren işler 18 24 40 70 0.1 Oturarak manuel işleri hafif tempoda yapma Ayakta manuel işleri hafif tempoda yapma 17 22 0.2 Ağır fiziksel çalışma 15 21 30 0.4 Sıcak iş ortamlarında çalışma 14 20 60 0.5 Hava hızı: anemometre, hava akım hızı ölçer

46 Çalışılan Hacimde Sürekli Bulunan Her İşçi İçin Asgari Hava Hacmi
Çoğunlukla oturularak yapılan işler için 12m3 ( tavsiye edilen 18m3) Çoğunlukla ayakta yapılan işlerde 15m3 ( tavsiye edilen 23m3) Ağır bedensel çalışmada 18m3 ( tavsiye edilen 27m3) Çalışma yerlerinde devamlı iş gören personel dışında başka kişilerde uzun süre kalıyorsa , her fazla kişi için en az 10 m3 hacminde hava gereklidir.

47 Titreşim

48 El–Kol Titreşimi: İnsanda el–kol sistemine aktarıldığında, işçilerin sağlık ve güvenliği için risk oluşturan ve özellikle de, damar, kemik, eklem, sinir ve kas bozukluklarına yol açan mekanik titreşimi, Bütün Vücut Titreşimi: Vücudun tümüne aktarıldığında, işçilerin sağlık ve güvenliği için risk oluşturan, özellikle de, bel bölgesinde rahatsızlık ve omurgada travmaya yol açan mekanik titreşimi,

49 otururken kuvvetli düşey titreşimler etkisinde kalan kişilerde rastlanan şikayetler

50 Maruziyet Sınır Değerleri ve Maruziyet Etkin Değerleri
1- ) El – kol titreşimi için; Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri 5 m/s2, Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet etkin değeri 2,5 m/s2. 2-) Bütün vücut titreşimi için; Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri 1,15 m/s2, 2) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet etkin değeri 0,5 m/s2 olacaktır. .

51 Titreşim Zararlarını Azaltacak Önlemler
Teknik ilerlemeler göz önünde bulundurularak, mekanik titreşime maruz kalmaktan kaynaklanan riskler öncelikle kaynağında yok edilecek veya en aza indirebilmek Yapılacak iş dikkate alınarak mümkün olan en az titreşim oluşturacak uygun ergonomik tasarım ve uygun iş ekipmanı seçimi Titreşimin zarar verme riskini azaltmak için, bütün vücut titreşimini etkili bir biçimde azaltan oturma yerleri ve el–kol sistemine aktarılan titreşimi azaltan el tutma yerleri ve benzeri yardımcı donanım kullanımı İşçilere, mekanik titreşime maruz kalmayı en aza indirecek şekilde iş ekipmanını doğru ve güvenli bir biçimde kullanmaları için uygun bilgi, eğitim ve talimat verilmesi Maruziyet süresi ve şiddetinin sınırlanması

52 EGZERSİZ HAREKETLERİ

53 Sırt ve Omuz Eksersizleri
Ayağa kalkınız ve sağ elinizle sol omzunuzu sol elinizle sağ omzunuzu kavrayınız. Başınızı kolunuzun aksi yönünde çevirebildiğiniz kadar hareket ettiriniz.

54 Basit Eksersizler Bilgisayar kullanıcılarını uzun bir zaman sonra bekleyen tehlikelerden bazıları: Disk Kayması Boyun Fıtığı Bel Fıtığı Bilek,Diz ve Dirsek Kireçlenmesi Omuz ve Boyun Tutulması Sizi bekleyen ve eğer önemsenilmezse mutlaka başınıza gelecek olan bu felaketlerden korunmak için aşağıdaki hareketleri mutlaka yapınız.

55 Baş ve Boyun Eksersizleri
Boynunuzu beşer kez sağa sola öne ve arkaya doğru hareket ettiriniz Başlangıçta kendinizi zorlamayınız. Gün geçtikçe ve boyun kaslarınız güçlendikçe zaten hareket mesafesi artacaktır.

56 Bilgisayar ve Sandalye Eksersizleri
Resimde görmüş olduğunuz hareketleri her iki saatte bir kez mutlaka yapınız. Kendinizi daha iyi hissedeceksiniz.

57 Bilgisayar ve Sandalye Eksersizleri