Mmm.

... konulu sunumlar: "Mmm."— Sunum transkripti:

1 mmm

2 I- HASTA MUAYENE ŞEKİLLERİ
A. FİZİK MUAYENE 1) İnspeksiyon 2) Palpasyon 3) Okültasyon B. LABORATUVAR İNCELEMELERİ

3 II. HASTA POZİSYONLARI VE HASTAYA POZİSYON VERMEK
A. HASTAYA POZİSYON VERMENİN TEDAVİ AÇISINDAN ÖNEMİ B. POZİSYONLAR 1) Sırtüstü (supine) pozisyonu 2) Yüzüstü (prone) pozisyonu 3) Yan (lateral) pozisyon 4) Baş aşağı (trandelenburg) pozisyonu 5) Yarı oturur (fowler) pozisyon 6) Yarı sırtüstü yatış (sims) pozisyon 7) Ortopne pozisyonu 8) Litotomi pozisyonu 9) Dorsal rekumbet pozisyonu 10) Diz göğüs (secde) pozisyonu 11) Şok pozisyonu 12) Postural drenaj pozisyon

4 Hazırlık Çalışmaları 1. Hastanın fizik muayene şekillerini araştırınız. 2. Hastanın laboratuar muayenelerinde hangi bulguların araştırıldığını inceleyiniz. 3. Hastalara pozisyon vermenin tedavi açısından önemini araştırınız. 4. Hastalara hangi durumlarda hangi pozisyonların verilebileceğini araştırınız.

5 Giriş Hastaneye gelen birey hastayı araştırıp inceleyip hastalığına teşhis konulması için ilk önce elle (palpasyon). muayene yapılması için bireye bazı pozisyonlar verilerek daha kolay görülür ve hissedilir. Oksültasyon, palpasyon ve perküsyon teşhise ilk adım olarak sağlık personeline ışık tutar. Ayrıca teşhisin yanı sıra tedavi ve bakımın daha kolay ve başarılı olması açısından hasta bireye verilecek pozisyonlar çok önemlidir.

6 Hastaya teşhis, tedavi ve bakım için verilecek pozisyonlar hemşire tarafından (hangi hastalığın muayenesinde, tedavi ve bakımında) çok iyi bilinmelidir. Pozisyonları bilen hemşire bakım planını oluştururken, tedavisini yaparken yani kısaca hemşirelik sürecinin başarılı olması pozisyonların bilinerek yapılması ve uygulanmasıdır. Hangi hastalıkta veya hastanın tedavisi ve bakımında hangi pozisyon verileceği hemşirenin bu pozisyonları bilip uygulamasına bağlıdır.

7 HASTA MUAYENE ŞEKİLLERİ
Muayene, hastanın sağlık durumuyla ilgili bilgi edinmek amacıyla yapılan işlemler şunlardır; Anamnez, tıbbi öykü, geçmişe ait alışkanlıklar. Fizik muayene Laboratuar muayeneleri Radyolojik incelemeler Patolojik incelemeler Bu inceleme ve işlemler, tıptaki ilerlemelerle her geçen gün gelişmektedir. Muayene odasında yapılabilir.

8 Hasta Muayene Şekilleri
Muayene, hastanın öyküsünü almakla başlar. İyi bir anamnez de, tanı ve tedaviyi yönlendirecek her ayrıntıyı sormak, önemli detayları kaçırmamak esastır. Burada dikkat edilmesi gereken konular şunlardır; Başvuru nedeni, şikayeti Hastanın, yaşı, işi, sosyal durumu, medeni hali, hastalıklar, kısaca genel öyküsü Ailedeki öykü, genetik hastalıklar ve ailevi yatkınlık

9 Hasta Muayene Şekilleri
Solunum rezervi, kardiak rezervi ve bu sistemlerle ilgili şikayet ve bulgular, Psikiyatrik, nörolojik sorunlar, Gebelik, Alınmakta olan ilaçlar, ilaç allerjisi ve öyküsü gibi benzer veriler toplanır, Bu toplanan bilgilerin değerlendirilmesi ve kaydedilmesinden sonra hastanın fizik muayenesine geçilir.

10 A- FİZİK MUAYENE Tanı ve tedavi gerektiren durumlarda, anamnezden sonra fizik muayene yapılması gerekir. Hastanın anamnezi ve hastalığı doğrultusunda, planlanan tedavi veya ameliyata bağlı olarak, fizik muayene tam bir sistemik muayene şeklinde yapılmalı ve özellikle dikkat edilmesi gereken noktalar şunlar olmalıdır; Hastanın genel durumu Beslenme durumunu, aşırı zayıf, hızlı kilo kaybetmiş veya aşırı şişman hastalar, boy ve kilonun ölçülmesi Bilinç durumu

11 Deri ve mukozaların, rengi, ödemi olup olmadığı,
Baş boyun incelenmesi, yüzün şekli rengi, çene ve boynun hareketliği, dilin şekli ve büyüklüğü Solunum Sisteminin Değerlendirilmesi Kalp ve dolaşımı sisteminin değerlendirilmesi, nabız sayısı, ritimi, tansiyonun ölçülmesi, kalp seslerinin dinlenmesi Kas-iskelet sistemi incelenir, fizik deformitiler, eklem romatizması değerlendirilir. Ateş ölçülür. Protez, işitme cihazı, gözlük, kontakt lens olup olmadığı belirlenir.

12 Bu değerlendirme, hastalığın tanı ve tedavisinde yol gösterici rol oynar.
Fizik muayene için hasta muayene masasına horizontal pozisyonda yatırılır. Giysilerinin bir kısmı çıkartılıp, fiziki muayene yöntemleri, inspeksiyon, perkisyon, öskültasyon, kullanılarak fizik muayene yapılır. Muayene sırasında gerekli olabilecek her türlü araç gerecin muayene odasında hazır bulunması gerekir.

13 1) İNSPEKSİYON Tüm vücudun yada bölgelerin çıplak gözle bakılarak değerlendirilmesidir. Işığın iyi olması gerekir. İnspeksiyonla incelemede gözden geçirilecek noktalar şunlardır; Deri ve mukozaların, saç ve tırnakların görünümü, deride kızarıklık, sarılık, siyonoz, çürük yaralar, ödem ve dehidratasyon olup olmadığı Baş-boyun ve yüzün şekli, çene ve dilin yapısı, Gözler ve korneanın durumu, Bedensel kısıtlamalar(görme ve işitme güçlüğü, baston kullanımı, protez varlığı)olup olmadığı Göğüsteki şekil bozuklukları, eğrilikler Karnın görünümü, şişlik, ödem ve asit varlığı, Ekstremitelerin durumuna bakılır.

14 2) PALPASYON Elle dokunarak yapılan muayene şeklidir. Palpasyonla en çok karın ve sırt, kas-iskelet sistemi muayenesinde ve vücudun diğer bölgelerinin muayenesinde kullanılır. Palposyonda en çok elin parmak uçları kullanılır ve organ veya dokunun sertliği, yumuşaklığı, pozisyonu, hareketi ve serbestliği, şekli ve büyüklüğü kontrol edilir.

15 Palpasyonla muayenede şu uygulamalar yapılır:
Deride ödem kontrolü Boyunda tiroid, lenf nodülleri, gırtlak ve soluk borusunun muayenesi Karın organlarının (karaciğer, dalak, v. s.)durumu kontrol edilir. Karında anormal çıkıntılar olup olmadığına bakılması. Nabız kontrolü Ağızlı bölgelerin ve ağzılaştırılan bölge kontrolü Rektum ve vajen muayeneleri

16 3) PERKÜSYON Vücudun belirli bölgelerine, doku veya organ üzerine konan elin üzerine diğer elin parmakları ile vurularak alınan sese göre, o bölgedeki organ ve boşlukların durumunu değerlendirme yöntemidir Perküsyon yönteminin kullanıldığı durumlar: Organların sınırlarını saptamak için palpasyona yardım amacıyla kullanılır. Anormal oluşumu ya da şişkinliklerinin sıvı yada kitle olup olmadığını kontrol etmek için kullanılır.

17 4) OSKÜLTASYON Stetoskop yardımıyla seslerin dinlenmesi ile bazı organların değerlendirilmesidir. Solunum sisteminde akciğer seslerinin normal olup olmadığı, Dolaşım sisteminde kalp seslerinin normal olup olmadığı, Sindirim sisteminde mide ve barsak seslerinin olup olmadığı, Gebelerde bebek kalp sesleri (ÇKS)'nin normal olup olmadığı okültasyon yöntemiyle kontrol edilebilir.

18 Oskültasyon yönteminde stetoskop, fetoskop, dopler kullanılır
Oskültasyon yönteminde stetoskop, fetoskop, dopler kullanılır. Stetoskop ile göğüs kafesi, kalp ve karın organlarının sesleri dinlenir, kulaklıklar aracılığıyla sesler duyulur. Fetoskop bebek kalp sesleri duymak için kullanılan boru şeklinde alettir. Dopler de çocuk kalp seslerini almak için kullanılır.

19 B- LABORATUVAR İNCELEMELERİ
Hastanın öyküsüne, fizik muayenelerinin sonucuna göre, hastalığın tanısına ve tedavisine yol gösterici olabilecek laboratuvar incelemeleri istenebilir. Bu bulguların doğrultusunda, rutin kan ve idrar tetkikleri, hemoglobin, hematokrit, tam kan sayımı, pıhtılaşma ve protrombin zamanı, kan kimyası için; üre, azot, şeker protein ve elektrolitlerin analiz edilmesi. Tam idrarda; miktar, yoğunluk, hücre tayini, daha ileri tetkikle endokrinolojik testler, kan volümünü, solunumu fonksiyon testleri yaptırılabilir. Laboratuarlar: Hematoloji, Biyo–Kimya, Mikrobiyoloji, Endokrinoloji, Viroloji, Parazitoloji ve patoloji bölümlerden tetkik istenir.

20 II- HASTA POZİSYONLARI VE HASTAYA POZİSYON VERMEK A- HASTAYA POZİSYON VERMENİN TEDAVİ AÇISINDAN ÖNEMİ Hastanın, cerrahi işleme ve ilgili bölgeye yaklaşıma uygun olarak verilen vücut şekline pozisyon denir. Cerrahi işlemi ve operasyon bölgesine yaklaşımı kolaylaştırmak, kanamayı azaltmak, bölgesel anestezi yapmak ve düzeyi kontrol edilecek olanın "ne" olduğunu yazılmalıdır. Mide içeriğinin aspirasyonunu önlemek, gibi nedenlerle çeşitli pozisyonlar verilmesi gerekebilir. Pozisyon verilirken; solunumu ve dolaşım sisteminin en az etkilenmesi sinir yaralanmaları başta olmak üzere, çeşitli yaralanmaları en aza indirgenmesi ve bölgesel anestezi altındaki hastanın rahatlığının sağlanması önemlidir. Cerrahi işlemin yeri; Seçilen anestezi yöntemi, hastanın yaşı, genel durumu ve sistem hastalıkları, pozisyon seçiminde göz önünde bulundurulması gereken etmenlerdir.

21 Birçok hastada indüksiyondan hemen sonra pozisyon değişikliği yapılmaktadır. Pozisyonun neden olduğu fiziki güçlükler yanında en önemli etkisi kan basıncındaki düşmedir. Uyanık kişide, kan basıncı ve doku perfüzyonu hızla regüle olurken anesteziler bu otonomik regülasyonu bozar. Bu nedenle kardiyovasküler sisteme adaptasyon için zaman tanınması pozisyonun yavaş değiştirilmesi önemlidir

22 Eklemleri koruyan kas tonusu ortadan kalktığından özellikle yüzüstü çevrilirken en çok boyun olmak üzere tüm eklemlerde zedelenme olabilir. Bu amaçla baş ve boyun, gövdeyle birlikte hareket edecek şekilde tutulmalı, aşırı pozisyonlardan kaçınmalı pozisyon değişikliği yavaş ve koordinasyon içinde yapılmalı, hastanın tolere edemediği pozisyon hemen düzeltilmelidir. Bu durum muayene sonunda pozisyonun düzeltilmesi sırasında daha da önem kazanmaktadır.

23 Uzun süren operasyonlarda basıya bağlı deri bütünlüğünde bozulma ve hasarı olabilir. Periferik sinirler, özellikle unlar sinir dirsekte yüzeyel seyrettiğinden kolay zedelenebilir, bası olmamasına dikkat edilmelidir. Korneanın kurumasını ve direkt travmayı önlemek için gözler kapatılmalıdır. Yüz, burun ve kulaklar korunmalıdır. Pozisyon değişikliklerinde endotrakeal tüpün yeri değişebileceğinden, her pozisyon değişikliğinde tüp yeri kontrol edilmelidir.

24 Hastaya pozisyon verirken, pozisyonun devamını sağlarken ve pozisyonun olumsuz etkilerini azaltmak için bazı araç ve gereçlere ihtiyaç vardır. Öncelikle ameliyat masası ve hasta muayene masası her türlü pozisyonu vermeye uygun olmalıdır. Masanın baş, bel ve ayak kısımları ayrı ayrı hareket ettirilebilmeli, bazı bölümleri çıkartılabilmelidir.

25 Kol tahtaları hastanın kollarının konulduğu kısımdır
Kol tahtaları hastanın kollarının konulduğu kısımdır. Kol bağı hastanın kollarını kol tahtasına bağlamak için kullanılır. Bazı yapmayacak şekilde bağlanır. Diz kayışı, hastanın bacak hareketlerini engellemek için kullanılan, dizlerinin üzerinden bağlanır. Çok gevşek veya sıkı olmamalıdır. Anestezi siperi, anestezi ve cerrahi sahayı ayırır, steril örtüleri tutan, hastanın yüzünü açıkta bırakan düzenektir.

26 B- POZİSYONLAR 1) SIRTÜSTÜ (supine) POZİSYONU
En sık kullanılan pozisyon olup, yatay yada horizontal pozisyon da denir. Anestezi indüksiyonu için standart pozisyondur. Hasta sırt üstü düz yatar, kolun açıklığı 900 den fazla olmamalı, ön kol dışa dönük, avuç içleri yukarı bakacak şekilde tutulmalıdır. Bacaklar düzdür. Yer çekiminin dolaşım sistemine etkisi minimaldir. Baş ve alt ekstremitelerin perfüzyonu bozulmaz.

27 B- POZİSYONLAR Boyuna aşırı ekstansiyon veya rotasyon yaptırılmamalıdır. Uzun süreli girişimlerde boyun, diz ve kalça hafif fleksiyonda tutulmalı, hastanın başının altına simit, boyun ve diz altına destek yerleştirilmelidir. Aynı şekilde bel ağrılarını önlemek için de bel altına yumuşak destek konabilir. Sırtüstü pozisyonun solunum ve dolaşım üzerine istenmeyen bir etkisi yoktur. Uzun süreli operasyonlarda ve hipotansif hastada başın arkası, kalça ve topuklarda basınç nekrozu gelişebilir.

28 Supine pozisyonu

29 Bacaklarını çapraz yapması, arter ve venleri gerip basıya neden olur
Bacaklarını çapraz yapması, arter ve venleri gerip basıya neden olur. Baldırlardaki bası da derin ven trombozuna yol açacağından, bacakların yan yana konması gerekir. Dizler üzerinden bir kemer bacakları sıkmadan tespit eder. Bu pozisyon muayene baş, göğüs, karın ve ekstremite operasyonlarında kullanılır. Beyin cerrahi, omirilik ameliyatları ve sipinal anestezilerden hemen sonra Akciğerlerin inhibasyonunu önlemek için baş-göğüs hafif yukarı kaldırılır. Kaldırılmadığı takdirde hasta solunum arestine girebilir. Ayrıca hareket edemeyen hastalar için uygulanan pozisyondur.

30 (Hemşirelik Girişimi) UYGULAMANIN GEREKÇESİ
POZİSYON UYGULAMA (Hemşirelik Girişimi) UYGULAMANIN GEREKÇESİ Hasta sırtüstü yatırılır. Başının altına yastık konur. Yastık baş ve omuzları destekleyecek şekilde konulur. Omurilik cerrahisinde ve spinal anestezide her hangi komplikasyon oluşmamışsa kullanılır. Hasta vücudunun anatomik şeklini korumak Servikal vertebralar da fleksiyon kasılmalarını ve hiperektansiyonu önlemek.

31 (Hemşirelik Girişimi) UYGULAMANIN GEREKÇESİ
POZİSYON UYGULAMA (Hemşirelik Girişimi) UYGULAMANIN GEREKÇESİ Lumbal bölgeye küçük yastık yada rulo haline getirilmiş havlu konur. Gerektiğinde üst bacak dış yan kısımlarına rulo hâline getirilmiş havlu konur. Lumbal vertebraya destek sağlamak. Fleksiyonu azaltmak. Bacakların dışa dönmesini engellemek

32 (Hemşirelik Girişimi) UYGULAMANIN GEREKÇESİ
POZİSYON UYGULAMA (Hemşirelik Girişimi) UYGULAMANIN GEREKÇESİ Küçük bir yastık bacakların kalçaya yakın kısmının altına konur. Dizin hiperektansiyonunu önlemek Popliteal artere olan basıncı azaltmak, dolaşımı kolaylaştırmak

33 (Hemşirelik Girişimi) UYGULAMANIN GEREKÇESİ
POZİSYON UYGULAMA (Hemşirelik Girişimi) UYGULAMANIN GEREKÇESİ Küçük bir rulo topukları yükseltmek için ayak bileğinin altına konur. Topukların yatakla temasını keserek basıncı önlemiş olmak Dorsal fleksiyonu sağlayarak, ayak düşmesini önlemek

34 (Hemşirelik Girişimi) UYGULAMANIN GEREKÇESİ
POZİSYON UYGULAMA (Hemşirelik Girişimi) UYGULAMANIN GEREKÇESİ Hasta/bireyin ayaklarının altına ayak tahtası konur. Hastanın kollarının altına ince yastık konur. Omuzların içe dönmesini azaltmak Dirseklerin ekstansiyonunu önlemek

35 (Hemşirelik Girişimi) UYGULAMANIN GEREKÇESİ
POZİSYON UYGULAMA (Hemşirelik Girişimi) UYGULAMANIN GEREKÇESİ Avuç içine rulo konur Parmakların ekstansiyonunu azaltmak Parmakların uygun pozisyonda olmasını sağlamak

36 2) YÜZÜSTÜ (prone) POZİSYONU
Klasik porne pozisyonunda yüz, göğüs, karın, kalça ve bacakların ön kısmı, dizler ve ayak parmakları yatağa temas eder. Kolları yanlara, başı bir tarafa çevrilir. Normalde uyku pozisyonudur.

37 2) YÜZÜSTÜ (prone) POZİSYONU
Ancak anestezi altındaki hastada bazı sorunlar yaratır; Vücut ağırlığının karın duvarına yüklenmesi ve karın duvarının masaya dayanması sonucu diafragma hareketleri kısıtlanır. Solunum zorlaşır, solunumun artmasına neden olur. Karın içi basıncının artması kalbe venöz dönüşü güçleştirir. Kemikli yapılarda basınç travması olur. Kadınlarda göğüsler, erkeklerde genital organlar basınç altında kalabilir. Baş ve boynun pozisyonunu ayarlamak güçtür.

38 Bu sorunları gidermek için prone pozisyonunda şunlara dikkat edilmelidir;
Pozisyon verirken yavaş hareket etmeli, kollar ve boynun aşırı ekstansiyonundan kaçınılmalıdır. Aşırı pozisyonlar arterlerde kan akımının bozulmasına yol açar. Baş ve boyun birlikte ve gövdeyle uyumlu bir şekilde hareket ettirilmelidir.

39 Omuz ve kalça hizasına yastık yerleştirilerek karnın serbest hareketi sağlanır.
Başın altına yüzü serbest bırakacak bir simit yerleştirilir, gözler ve buruna baskı olması engellenir. Göze bası retinal iskemiye yol açabilir. Masaya temas eden kemikli bölgelere yumuşak destekler konmalıdır. Vena cava inferior ve femoral venlere bası olursa hipotansiyon gelişebilir. Genel durumu düşkün, yaşlı ve felçli hastalarda pozisyon değişikliği sırasında şiddetli hipotansiyon gelişebilir.

40 Porne pozisyonu sırt ve omuz, cerrahisinde kullanılır
Porne pozisyonu sırt ve omuz, cerrahisinde kullanılır. Anorektal bölgenin ön plana çıkarıldığı çakı (jack-knife) pozisyonu yüzükoyun pozisyonun bir modifikasyonudur. Masanın baş ve ayak kısmının aşağı indirilmesiyle verilen bu pozisyon; anüs rektum ve perine cerrahisinde kullanılır. Uzun süre yatağa mahküm olan hastaların istirahatinde tedavi amacıyla uygulandığı gibi sırt ve vertebraların muayenesinde uygulanır.

41 UYGULAMA BASAMAKLARI GİRİŞİMİN AMACI Hastanın diyafram üstü, meme altına küçük bir yastık konur. Servikal vertebradaki fleksiyon veya hiperekstansiyonu azaltmak Ancak ağızdan drenaj varsa yastık konulmaz Kadın hastalarda memeye olan basıncı düşürmek. Lumbal vertebralhi perekstansiyonu azaltmak Hastanın diyafram üstü, meme altına küçük yastık konulur. Yatağın diyafram üstüne basıncını azaltmak Ayakla diz arasına yastık koymak, ayak parmaklarını yükseltilir Ayak düşmesini önlemek Bacakların dışa dönmesini azaltmak Parmaklara basıncı önlemek

42 3) YAN (lateral) POZİSYONU
Yan yatış pozisyonu hastanın yattığı tarafına göre sağ veya sol yan diye adlandırılır. Sıklıkla omurga, böbrek, göğüs ve kalp ameliyatlarında bu pozisyon kullanılır. Rahat bir pozisyondur, baş, boyun, scapula, sakrumu ve topuk basınçtan etkilenmez. Her iki bacak kalçadan ve dizden fleksiyona getirilir. Yarı yan pozisyonda, gövde öne veya arkaya eğilip üstte veya altta kalan bacak fleksiyona getirilip, düz uzatılabilir.

43 Bu pozisyonda esas olan, hastanın omuz ve kalçasında masaya tespiti iyi yapılmalı ve omurgada herhangi bir dönme olmamalıdır. Bacaklar arasına ve başın altına yastık konmalı, altta kalan tarafta göz ve kulak korunmalıdır. Altta kalan omuz üzerine aşırı bası olacağından hem kolun venüz drenajı bozulabilir, hem de brakial pleksus zedelenmesi görülebilir. Bunu önlemek için göğüsün üst kısmına bir rulo yerleştirilir.

44 Altta kalan akciğerin havalanması azalır, atelektazi gelişebilir
Altta kalan akciğerin havalanması azalır, atelektazi gelişebilir. Ventilasyonun büyük kısmı üstte kalan akciğere gider, perfüzyon alt akciğerde daha iyi olduğundan ventilasyon ilişkisi bozulur. Özellikle masanın hasta belinin, hipokondrimu hizasında kaldığı böbrek pozisyonunda solunum bozulabilir, tansiyon düşebilir. Bu pozisyon sırt omur ve kemiklere olan basıncı önler.

45 POZİSYONUN VERİLİŞ UYGULAMASI
GİRİŞİMİN (İŞLEMİN) AMACI Hasta yan yatırılarak baş ve boyun altına yastık yerleştirilir. Her iki kol fleksiyon durumuna getirilir. Düzgün anatomik yatışı sağlamak Sırt lateral fleksiyonu azaltmak Sterno cleido mastoid kasın zorlanmasını azaltmak

46 POZİSYONUN VERİLİŞ UYGULAMASI
GİRİŞİMİN (İŞLEMİN) AMACI Üstteki kol ön koltuk altına yastık konulur. Alttaki kol yatak üzerine konulur. Üst bacağın alt kısmına bir ya da iki yastık yerleştirmek. Yastıklar ayak ve kasığa kadar desteklenir. Omuzların içe dönüşlerini ve abdüksiyonlarını azaltmak Kol ve eklemler desteklenerek solunumu kolaylaştırmak Kalçanın içe dönüşünü ve abdüksiyonu önlemek Bacak kemiklerine olan basıncı azaltmak.

47 POZİSYONUN VERİLİŞ UYGULAMASI
GİRİŞİMİN (İŞLEMİN) AMACI Ayak tabanını altına destek konulur (ayak destek tahtası vb) Hastanın sırtına paralel olarak rulo yastık konulur. Ayağın düşmesini önlemek Vertebraların düzgün duruşunu sağlamak

48 Lateral pozisyon

49 4) BAŞ AŞAĞI (trendelenburg) POZİSYONU
Supine pozisyonun baş ucuna aşağı ayak ucunun da yukarı eğim verilmiş şeklidir. Özellikle pelvis ve alt karın bölgesindeki muayenelerde, bağırsakların ve diğer karın içi organların, girişim alanından uzaklaştırılması için kullanılır. Bu pozisyon bireyde kalbe dönen kan miktarını artırarak kan basıncı yükselmesini sağlar. Kan basıncı düştüğünde bu pozisyon kullanılabilir, ancak daha sonra artan kan volümü baronesepetör refleks yoluyla kan basıncını düşürür.

50 4) BAŞ AŞAĞI (trendelenburg) POZİSYONU
Sonuçta vital organların kanlanması bozulur. Bu pozisyon nedeniyle artmış serebral venöz basınç da buna eklenerek serebral perfüzyonu iyice bozabilir. Bu nedenle yıllarca şok tedavisinde kullanılan bu pozisyon artık kullanılmıyor. Şok tedavisinde sadece bacakların yükseltilmesi yani hastanın ayakları 30 derece yükseltiliyor. Şoktaki hastanın ayaklarının altına bir yastık konması yetiyor. Trakeanın regürjviteasyondan korunması ve trakea aspirasyonu önlemek amacıyla ve santral venlerin kanülasyonunu kolaylaştırmak için de tredelenburg pozisyonu kullanılıyor.

51 Trendelenburg pozisyonun sakıncaları;
Karın içi organların diyafragmayı yukarı itmesiyle solunum güçleşir ve solunum güçlüğü artar. Akciğer kapasitesi azalır. Atelektazi meydana gelebilir. Kısa boylu, şişman, özellikle batında kitlesi olan hastalarda siyanoz ve dispne olabilir. Hastaya pozisyon verildikten sonra, tüpün kaynak bir bronşa girme olasılığı dikkate alınarak endotrakeal tüpün yeri kontrol edilmelidir. Solunum yeterli olsa bile bazen staza bağlı hipoksi sonucu, baş ve boyunda siyanoz gelişebilir. Serebral kan dolaşımı bozulur. Serebral venöz basınç artışı da serebral perfüzyonu iyice bozar, beyin ödemi gelişebilir.

52 Retina dekolmanına yol açabilir
Retina dekolmanına yol açabilir. Glokamlu hastalarda glokom atağı olabilir. Aşırı trendlenburg pozisyonu, kardiyak yetmezliğe neden olabilir. Hastaya trendelenburg pozisyonu verilirken masa derecelik eğilimle baş aşağı pozisyona getirilir. Hastayı stabilize etmek için kullanılan omuz yastıkları veya kolun aşırı açılması, açılması sinir yaralamalarına yıl açabilir. Hastanın tekrar normal pozisyona getirilmesi yavaş olmalıdır. Normal yatakta bu pozisyonu vermek için hastanın ayakları 30 derece yukarıya kaldırılır, başın altından yastık alınır.

53 Trendelenburg pozisyonu (şok pozisyon)

54 5) YARI OTURUR (semi-fowler) POZİSYONU
Hasta başını dereceye yükseltilmesi sonucu elde edilen pozisyondur. Baş 45 derece yüksel- tilirse yarı oturur, 70 derece yükseltilirse dik oturur pozisyona getirilmiş demektir. Özellikle beyin cerrahisinde arka çukur ve arka boyun ameliyatlarında, kulak ameliyatların- da, cerrahi sahanın daha iyi görülmesi, cerrahi yaklaşım kolaylığı, kanın girişim altından akarak uzaklaştırılması nedeniyle tercih edilir. Ayrıca venöz dönüş kolaylığına bağlı olarak, intra, kranial ve venöz basınç düşüklüğü özellikle beyin cerrahisin- de avantajdır. Hastanın motor yanıtlarını izleyebil- mek için yüzünün görülmesi, solunum kontrolünün ve izlenmesinin daha kolay olması gibi faydaları vardır

55 Semi-fowler pozisyonu

56 Oturur Pozisyonun Sakıncaları;
a) Hava Embolisi: Baş ve boyunda venöz basıncın negatif olması nedeniyle, girişim sırasında açılan venlerden hava emilerek emboliye neden olabilir. Burada önemli etken, baş-kalp arasındaki yükseklik farkının oluşturduğu negatif basınçtır. Negatif basınç ne kadar fazlaysa hava embolisi ihtimali de o kadar yüksektir. Bacakların mümkün olduğunca yüksekte tutulması ile venöz dönüş, dolayısıyla venöz basınç artırılarak emboli olasılığı azaltılabilir. Hava embolisi kalpte ritim bozukluğuna, hipotansi- yon, kardiak arreste, akciğer damarlarının tıkanmasına ve akciğer yetmezliğine yol açabilir.

57 b) Hipotansiyon: Bu pozisyonda kanın vücudun alt kısmında göllenmesi sonucu kan basıncı düşer. Derin anestezi, kardiak depresyon yapan güçlü anesteziklerin kullanılması önceden mevcut sıvı açığı, sıvı-elektrolit dengesizliği hipotansiyon olasılığını artırır. Kalp yetmezliği, serebral ve koroner arter hastalığı olanlarda özellikle bu pozisyon sakıncalı olabilir. Hipotansiyon, bacakların elastik bandajla sarılması, hastanın oturur pozisyona çok yavaş getirilmesi, volüm replasmanı ile önlenebilir. Hasta tekrar normal pozisyona yavaş yavaş getirilmelidir.

58 c) Solunumun sürdürülmesi:
Oturur pozisyonun solunum üzerine olumsuz etkisi yoktur. Göğüs, batın ve sırt serbest olduğu için solunum rahatlatılmış olur. Hasta Spontan solunumu sürdürebilir. Cerrahi bası sonucu oluşan iskeminin işareti solunumdaki değişiklik olacağından beyin cerrahları spontan solunumunun sürdürülmesini istemektedirler. Ancak spontan solunumun hipoventilasyon ve beyin ödemine neden olabileceğinden, solunumun daha sık kontrol edilmesi daha doğrudur.

59 c) Solunumun sürdürülmesi:
Fowler pozisyonu yarı oturur pozisyondur. Kalbin çalışmasını desteklemek, solunum güçlüğünü düzeltmek amacıyla verilir. Ayrıca idrar ve dışkı boşaltımını da kolaylaştırır. Hasta hastanede yatış süresinde yemek yerken, TV Seyrederken, kitap okurken ziyaretçileri ve etrafla ilgilenirken verilmesi gereken pozisyondur.

60 POZİSYONUN UYGULAMASI
GİRİŞİMİN GEREKÇESİ Hasta yatağının baş ucu 45 derece yükseltilir Hastayı dinlendirmek Hastanın solunumunu kolaylaştırmak Hastanın çevresi ile ilgilenmesini sağlamak Hastanın yeme okuma gibi ihtiyaçlarını karşılamak

61 POZİSYONUN UYGULAMASI
GİRİŞİMİN GEREKÇESİ Hastanın başının altına yastık koymak Servikal vertabranın fleksiyonda kalmasını önlemek

62 POZİSYONUN UYGULAMASI
GİRİŞİMİN GEREKÇESİ Hastanın başının altına büyük yastığı sırt- omuz – boyun ve başının altına uzunlamasına konur. Servikal verbranın fleksiyon da kasıl- mayı önlemek Vertebral kolonun düzgün olmasını sağlamak

63 POZİSYONUN UYGULAMASI
GİRİŞİMİN GEREKÇESİ Hasta el ve kollarını, istemli bir biçimde Kullanamıyorsa el ve kol desteği sağlamak için yastık koyulur. El ve kol desteği ile omuzlarda oluşacak rahatsızlığı önlemek Venöz dolaşımı kolaylaştırmak El ve kollardaki ödemi önlemek El ve bileklerdeki fleksiyon kasılmalarını önlemek Vertebralara destek sağlamak

64 POZİSYONUN UYGULAMASI
GİRİŞİMİN GEREKÇESİ Lumbal bölgeye yastık koyulur. Vertebraların anatomik duruşunun korunmasını sağlamak Kalça altına ufak yastık koymak. Hastada paralizi varsa yanları yastıkla desteklenir Dizlerin hiper ekstansiyonunu önle- mek Popliteal arterin vücut ağırlığına bağlı basınçtan korumak Kalçanın yanına konan yastıkla bacakların dışa dönmesini engellemek

65 POZİSYONUN UYGULAMASI
GİRİŞİMİN GEREKÇESİ Ayak bileklerin altına düz yada yuvarlak küçük yastık yerleştirilir Topukların yatakla temas sonucu olu- şan basıncı engellemek Hastanın ayak tabanları ayak tahtası ile desteklenir Ayakların dorsal fleksiyonunu sağlaya- rak ayak düşmesini engellemek

66 6) YARI YÜZ ÜSTÜ YATIŞ (sims) POZİSYONU
Bu pozisyon yatalak hasta ve bilinçsiz hasta- ların ağız drenajlarında kullanılır. Hastayı rahatlatıcı pozisyondur. Sims pozisyonu

67 POZİSYONUN VERİLİŞ YÖNTEMLERİ
GİRİŞİMİN VEYA YÖNTEMİN GEREKÇESİ Hastanın başı bir yana çevrilir. Altına ufak bir yastık konur. Boynun düzgün kalmasını sağlamak Lateral fleksiyonu önlemek Üste kalan fleksiyon halindeki kolun altına yastık konulur. (yastık el ve dirseği kapsamalıdır) Omuzların içe dönmemesini sağlamak Kalçaların içe dönmesini önlemek

68 POZİSYONUN VERİLİŞ YÖNTEMLERİ
GİRİŞİMİN VEYA YÖNTEMİN GEREKÇESİ Fleksiyon halindeki bacağın altına yastık yerleştirilir, yastık ayağa kadar uzatılmalıdır. Bacağın abdüksiyonunu önlemek Diz ve ayak bileğine yatakta yatmaktan dolayı basıncı önlemek veya azaltmak Ayak tabanının altına kum torbası ve rulo havlu yerleştirmek Ayağın düşmesini önlemek

69 7) ORTOPNE POZİSYONU Sol taraf kalp yetmezliği olan hastaların, solunum yetmezliği, nefes darlığı ve öksürük , paraksimal noktüral dispnesi olan hastaların rahatlayabilmeleri ve solunumlarının düzenlenmesi ve hastaları dinlendirmek amacıyla verilen pozisyondur. Ortopne pozisyonunda yatak başı yükseltilerek, yemek masası(tahtası) yatak üzerine çekilerek iki yastık konur. Hastanın kol ve başı yastıklar üzerine yerleştirilir. Kolları yükseltilerek masa üzerine yerleştirilir. Hastaya bu pozisyon vererek toraksın genişlemesine ve akciğer kapasitesinin atmasını sağlanmış olur.

70 Bu pozisyonda hasta rahat solunumun alır
Bu pozisyonda hasta rahat solunumun alır. Masa ve yastıkların kaymamasına dikkat edilir. Hastanın üşümemesi için hırka giydirilir. Veya hastanın sırtına şal sırtına veya pike örtülür. Bel bölgesi boşluğu rulo şeklinde bir havlu ile desteklenir. Hastanın aşağı kaymaması için ayak desteği kullanılır. Pozisyon değiştirirken hastanın tutunabilmesi ve düşmemesi için yatağın yan korkulukları kaldırılır

71 Ortopne pozisyonu

72 8) LİTOTOMİ POZİSYONU Hasta gluteal kıvrımları masanın eklem yeri hizasına gelecek şekilde sırt üstü yatırılır. Vajinal muayene için hastanın bacakları muayene masasına bağlı ayaklığa yerleştirilir. Yine hastaya İndüksiyon yapıldıktan sonra, hastanın bacakları birlikte kaldırılıp, birlikte dizlerden fleksiyona getirildikten sonra önceden takılıp ayarlanmış ayaklıklar üzerine yerleştirilerek tespit edilir. Böylece pelvik ligamentler, perine, dizler üzerine aşırı bası ve gerginlik önlenmiş olunur. Hastanın başının altına yastık konur veya masanın baş kısmı biraz yükseltilir. Kollar yanda serbesttir. Pozisyon düzeltilirken de aynı işlemler ters yönde tekrarlanır.

73 Genital organların ve idrar yollarının cerrahisinde, anorektal girişimlerde, jinekolojik muayene ve girişimlerde, doğumda bu pozisyon kullanılır. Bacağın aşırı açılması ve dönmesi ayaklıklara baskısı bazı hastalarda sinir zedelenmelerine ve dolaşım bozukluğuna neden olabilir. Litotomi pozisyonu genellikle genital organların muayenesinde kadınların normal doğum eyleminde, anorektal hastalıkların muayenesinde (hemoroit, anal fissür vb.) verilen pozisyondur

74 Bu pozisyon genellikle hastayı rahatsız eden utanmasına neden olan pozisyon olduğu için hastanın mahremiyetine saygı gösterilmelidir. Muayene yani işleme hazırlanırken ve muayeneden hemen sonra hastanın üstüne örtü örtülmesi gerekir Litotomi pozisyonu

75 9) DORSAL REKUKBENT POZİSYONU
Baş boyun, akciğerler ve toraksın ön yüzeyi muayenelerinde verildiği gibi meme muayenesi, koltuk altı lenf nödüllerinin incelenmesi ve kalp muayenesinde kullanılır. Dizler büküldüğü zaman ağrılı hastalıklarda hasta ağrı olduğundan duramaz rahatsız olur. Bu pozisyon karın kaslarında kasılmaya neden olduğundan karın bölgesi batın muayenelerinde kullanılmaz.

76 Dorsal rekumbent pozisyonu

77 10) DİZ GÖĞÜS POZİSYONU (secde pozisyonu)
Hasta dizleri üzerinde 90 derecelik açı ile secde de durur gibi pozisyon verilir. Kollar başın üzerinde birleştirilir. Göğüs yatak ve yastıkla desteklenir. Rektum muayenelerinde ve retroskopide kullanılan pozisyondur. Hasta mahremiyetine ve gizliliğine dikkat edilmesi gerekir

78 11) ŞOK POZİSYONU Şoka giren hasta yatakta sırt üstü ve yastıksız olarak kullanılır. Solunum yollarının açık olması sağlanır. Hastanın ayakları altına bir yastık(10-30 derece) konur. Yalnız Hekim istemi olmadan hastanın ayakları fazla yükseltilmez çünkü eğer hasta şoka girerse ayaklarının yükseltilmesi kanamayı artırabildiği gibi iç organların diyaframa baskı yaparak hastanın solunumunu güçleştirir. Şok pozisyonunda ayaklar 30 derece yükseltilir. Eskisi gibi trendelenburg pozisyonu verilmez. Artık günümüzde trendelenburg pozisyonu şokta kullanılmıyor.

79 12) POSTÜRAL DRENAJ POZİSYONU
Postural drenaj, akciğerlerin çeşitli segmentlerinde biriken sıvı veya sekresyonun yerleştiği bölgeye göre pozisyon verilerek perküsyon ve vibrasyon manevralarını kullanarak ayrıca yer çekim etkisinden faydalanılarak çıkarılması (boşaltılması) işlemidir. Trendelenburg pozisyonunun değişik biçimleri olduğundan; akciğer hemorajisinde, kafa içi basıncın artmasında ve hipoksi gelişmesinde ve hipoksi durumunda kesinlikle hastaya trendelenburg pozisyonu verilmez.

80 Postüral drenaj pozisyonu

81 SEKRESYONUN BİRİKTİĞİ AKCİĞER SEGMENTİ
HASTAYA VERİLECEK POZİSYON Sağ üst lob anterior segment için Baş yükseltilerek sırt üstü pozisyon verilir. Sol üst lob arterior segment için Bileteral apikal segment için Yatağın kenarında fowler pozisyon verilir. Sağ üst lob posterior segment için Göğsün altı yastıkla yükseltilerek sağ yan(lateral)pozisyon verilir. Sol üst lob posterior segment için Göğsün altı yastıkla yükseltilerek sol yan (lateral)pozisyon verilir.

82 SEKRESYONUN BİRİKTİĞİ AKCİĞER SEGMENTİ
HASTAYA VERİLECEK POZİSYON Sağ orta lob anterior segment için Ayaklar 30 derece yükseltilerek süpine pozisyonu verilir. Sağ orta lob posterior segment için Toraks abdomen yükseltilmiş yüz üstü prone pozisyonu verilir Her iki alt lob anterior segmentler için Sırt üstü trendelenburg pozisyonu verilir Sağ alt lob yan segment için Trendelenburg sağ yana pozisyon verilir Sol alt lob lateral segment için Trendelenburg sol yana pozisyon verilir Her iki alt lob poterior segment için Trendelenburg pozisyonunda yüz üstü pozisyon verilir.

83 SEKRESYONUN BİRİKTİĞİ AKCİĞER SEGMENTİ
HASTAYA VERİLECEK POZİSYON Her iki taraf apikal segment Hemşire çocuğu kucağına alır, çocuğun göğsünü yastıkla destekler, sırtını hafif öne eğik pozisyonda postural drenaj yapılır. Her iki taraf orta ön segmentler için Hemşire kucağındaki çocuğu hafif arkaya(göğsüne doğru)yaslanarak oturur pozisyonda drenajı yapılır. Her iki lob anterior segmentler için Çocuk hemşirenin kucağında yastık üzerinde sırtüstü yatırılarak yapılan postural drenaj

84 Postural drenajda dikkat edilmesi gereken hususlar
İşlem sonunda öksürerek sekresyon çıkarıp çıkarmadığı, Çıkarılan sekresyonun görünüşü ve miktarı, İşlem sırasında hastanın solunum şekli ve öksürük biçimini gözleme, İşlem sırasında hastanın düşmemesi için gereli önlemler alınmalı, Yapılan İşlem gözlemleriyle birlikte kayıt ve rapor edilmelidir, İşlem bitiminde oda havalandırılmalı oda kokusu giderilmelidir.

85 Özet Hastaya teşhis tedavi ve bakım için verilecek pozisyonlar hemşire tarafından (hangi hastalığın muayenesinde, tedavi ve bakımında) çok iyi bilinmelidir. Pozisyonları bilen hemşire bakım planını oluştururken, tedavisini yaparken yani kısaca hemşirelik sürecinin başarılı olması pozisyonların bilinerek yapılması ve uygulanması ile olur. Bir çok hastada indüksiyondan hemen sonra pozisyon değişikliği yapılmaktadır. Poziyonun neden olduğu fizik güçlükler yanında en önemli etkisi kan basıncındaki düşmedir. Uyanık kişide, kan basıncı ve doku perfüzyonun hızla regüle olurken anestezikler bu otonomik regülasyonu bozar. Bu nedenle kardiovasküler sisteme adaptasyon için zaman tanınması pozisyonun yavaş değiştirilmesi önemlidir.

86 Özet Eklemleri koruyan kas tonusu ortadan kalktığından özellikle yüzüstü çevrilirken, en çok boyun olmak üzere tüm eklemlerde zedelenme olabilir. Bu amaçla baş ve boyun, gövdeyle birlikte hareket edecek şekilde tutulmalı, aşırı pozisyonlardan kaçınmalı pozisyon değişikliği yavaş ve koordinasyon içinde yapılmalı, hastanın tolere edemediği pozisyon hemen düzeltilmelidir. Bu durum görüşüme sonunda pozisyonun düzeltilmesi sırasında daha da önem kazanmaktadır. Uzun süren operasyonlarda basıya bağlı deri hasarı olabilir. Periferik sinirler, özellikle unlar sinir dirsekte yüzeyel seyrettiğinden kolay zedelenebilir, bası olmamasına dikkat edilmelidir. Korneanın kurumasını ve direkt travmayı önlemek gerekir.

87 Prone pozisyonu verilirken nereye destek konmaz?
Ünite Testi Prone pozisyonu verilirken nereye destek konmaz? Omuz altına Kalça hizasına Karın altına Kolların altına Ayakların altına

88 2. Lateral pozisyonda, altta kalan akciğer nasıl etkilenir?
Ünite Testi 2. Lateral pozisyonda, altta kalan akciğer nasıl etkilenir? Havalanması rahatlanır Perfüzyonu azalır Ventilasyon/perfüzyon oranı değişmez Atelektazi gelişebilir Ventülasyonu artar

89 3. Hangisi trendelenburg pozisyonuna bağlı gelişen sorun değildir?
Ünite Testi 3. Hangisi trendelenburg pozisyonuna bağlı gelişen sorun değildir? İntra abdominal basınç artar Serebral dolaşımı bozulur Solunum güçleşir Retina dekolmanı gelişebilir Kardiak yetmezliğe neden olabilir

90 4. Palpasyonda neyi değerlendirmek mümkün değildir?
Ünite Testi 4. Palpasyonda neyi değerlendirmek mümkün değildir? Organın sertliği Organın ağırlığı Organın pozisyonu Organın şekli Organın hareketliliği

91 5. Oskültasyonla değerlendirilmeyen hangisidir?
Ünite Testi 5. Oskültasyonla değerlendirilmeyen hangisidir? Solunum sistemi Dolaşım sistemi Sindirim sistemi Gebelerde ÇKS Santral sinir sistemi

92 Ünite Testi 6. Nazogastrik tüple beslenme sırasında hastanın başı beslenme işlemi bittikten sonra kaç dakika oturur pozisyonda tutulur? 1-2 dk 5-10 dk 10-15 dk 30-35 dk 70-80 dk

93 7. Pozisyon seçimini etkilemeyen faktör hangisidir?
Ünite Testi 7. Pozisyon seçimini etkilemeyen faktör hangisidir? Hastanın yaşı Cerrahi girişimin yeri Seçilen anestezi yöntemi Hastanın cinsiyeti Hastanın genel durumu

94 Ünite Testi 8. Lavman uygulamasında hastaya verilecek en uygun pozisyon hangisidir? Yüzükoyun (Prone) Sağ yan (Sağ lateral) Sırtüstü (Supine) Sol yan (Sol lateral) Litotomi

95 9. Lavman uygulamasında çocuklara hangi pozisyon verilir?
Ünite Testi 9. Lavman uygulamasında çocuklara hangi pozisyon verilir? Sol sims Litotomi Dorsal rekumbent Sağ sims Supine

96 Prone Lateral Supine Dorsal rekumbent Sims
Ünite Testi 10. Sırtüstü yatar durumundaki hastanın pozisyonu aşağıdakilerden hangisidir? Prone Lateral Supine Dorsal rekumbent Sims

97 Ortopne Lateral Sims Supine Prone
Ünite Testi 11. Kalp yetmezliği ve solunum sıkıntısı olan hastalar hangi pozisyon verilerek rahatlatılır? Ortopne Lateral Sims Supine Prone

98 Ünite Testi

99