Ses Bilgisi Soru 1: İkinci hecesinde dar ünlülerin olduğu bazı sözcüklere ünlü ile başlayan bir ek getirildiğinde ikinci hecedeki dar ünlü düşer. Bu ses.

... konulu sunumlar: "Ses Bilgisi Soru 1: İkinci hecesinde dar ünlülerin olduğu bazı sözcüklere ünlü ile başlayan bir ek getirildiğinde ikinci hecedeki dar ünlü düşer. Bu ses."— Sunum transkripti:

1 Ses Bilgisi Soru 1: İkinci hecesinde dar ünlülerin olduğu bazı sözcüklere ünlü ile başlayan bir ek getirildiğinde ikinci hecedeki dar ünlü düşer. Bu ses olayına ünlü düşmesi denir. ‘’resmim, oğlu’’sözcüklerinde ünlü düşmesi vardır. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlü düşmesine uğramış bir sözcük vardır? a) Yere düşünce omuz kemiği çatladı. b) Karşısında oğlunu görünce sevindi. c) Akıl yaşta değil, baştadır. d) Ağrıyan başını ellerinin arasında aldı.

2 Cevap 1: B şıkkındaki ‘’oğulunu’’ sözcüğündeki orta hece düşerek ‘’oğlunu’’ şeklini almıştır. Cevap: B

3 Ses Bilgisi Soru 2: 1. Ömründe çok acı günler yaşadın.
2. Dilimden düşmedi, o güzel adın. 3. Acılar çekerken sessiz ağladın. 4. Ne olur, gözünü siliver anne. Numaralanmış dörtlüklerden hangisinde ünlü düşmesine uğramış bir sözcük vardır? a) b) c) d) 4.

4 Cevap 2: 1. Cümledeki ‘’ömüründe’’ sözcüğündeki orta hece düşerek ‘’ömründe’’ şeklini almıştır. Cevap: A

5 Ses Bilgisi Soru 3: Aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisinde ünlü düşmesi yoktur? a) Gönlümde eski günlerin tadı kaldı. b) Arkadaşlar fikrimi hiç beğenmedi. c) Onun müzik zevki bana göre değil. d) Zaman kaybı her şeyden kötüdür.

6 Cevap 3: C şıkkında altı çizili sözcük olan ‘’zevki’’ kelimesi ünlü düşmesine uğramamıştır. Zevk - i = zevki A, B ve D şıklarında ‘’gönlümde’’ , ‘’fikrimi’’ ve ‘’kaybı’’ sözcükleri ünlü düşmesine uğramıştır. Cevap: C

7 Ses Bilgisi Soru 4: Aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisinde ünlü düşmesi vardır? a) Bilinçsiz kentleşme bir çok canlı neslini tüketiyor. b) Eve gelince dolaptan tam üç bardak soğuk su içtim. c) Önlemlerinizi bugünden almazsanız sonra üzülürsünüz. d) Kuyunun dibinde elli santim su kalmıştı.

8 Cevap 4: A şıkkındaki ‘’neslini’’ kelimesi ünlü düşmesine uğramıştır.
nesil - ini = neslini Buradaki ‘’i’’ harfi düşmüştür. Cevap: A

9 Ses Bilgisi Soru 5: Düz – geniş ünlüyle (a – e) biten fiiller, ‘’yor’’ ekini aldıklarında, ‘’y’’ ünsüzünün önündeki düz – geniş (a – e) ünlü darlaşarak ‘’ı, i, u, ü’’ ye dönüşür. Bu ses olayına ünlü daralması denir. Yaşa – yorum sözcüğünün asıl biçimi ünlü daralmasına uğrayarak yaşıyorum olmuştur. Buna göre aşağıdakilerin hangisinde ünlü daralmasına örnek yoktur? a) Ak gülüm uyanmıyor b) Misklere boyanmıyor. c) İşte ben gidiyorum d) Yüreğim dayanmıyor.

10 Cevap 5: A’ da uyanmıyor (uyanma – yor)
B’ de boyanmıyor (boyanma – yor) D’ de dayanmıyor (dayanma – yor) ünlü daralması var. C’de ünlü daralması yoktur. (gid(i)yorum) Cevap: C

11 Ses Bilgisi Soru 6: 1. Seni bende, beni sende arıyorlar.
2. Beni senden, seni benden tanıyorlar. 3. Bize maşallah demeden bakmıyorlar. 4. Yarımlarımızı bütün sanıyorlar. Numaralanmış dizelerin hangi ikisinde ünlü daralması vardır? a) 1. ve b) 1. ve c) 2. ve d) 3. ve 4.

12 Cevap 6: 1.’de ve 3.’de vardır. 1.’de arıyorlar. (ara – yorlar)
3.’de bakmıyorlar. (bakma – yorlar) Cevap: C

13 Ses Bilgisi Soru 7:Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlü daralmasına örnek vardır? a) Bol bol örnek vererek konuların daha iyi anlaşılmasını sağlıyor. b) Dershanelerde her konuda bol bol test bulabilirsiniz. c) Buraya park edemezsiniz, levhasını görmemiştim. d) Mavi renkteki bütün kalemlerini almıştı.

14 Cevap7: A şıkkında ‘’sağlıyordu’’ kelimesinde ünlü daralması vardır.
sağla - yor = sağlıyor Buradaki ‘’a’’ harfi daralmıştır . Cevap: A

15 Ses Bilgisi Soru 8: Bazı sözcüklerde, aldıkları ekle kendileri arasında sözcüğe de eke de ait olmayan bir ünlü türer. Bu ses olayına ünlü türemesi denir. Ünlü türemesi, bazı sözcüklerde pekiştirme yapılırken de görülür. alıyorum = al – yorum ünlü türemesine örnektir. Buna göre aşağıdakilerin hangisinde ünlü türemesi vardır? a) Kara haber tez duyulur b) Alet işler, el övünür. c) Yaş kesen baş keser d) Azıcık aşım, ağrısız başım.

16 Cevap 8: D şıkkında geçen ‘’ az - cık = azıcık ‘’ sözcüğünde ünlü türemesi vardır. Cevap: D

17 Ses Bilgisi Soru 9: Aşağıdakilerin hangisinde ünlü türemesine örnek yoktur? a) Zavallı çocuk, annesi ölünce yapayalnız kaldı. b) Öğretmenimiz küçücük bir hatayı bile kabul etmiyor. c) Arabamız daracık yollardan zor geçti. d) Komşunun evini güpegündüz soymuşlar.

18 Cevap 9: A’da yap - yalnız = yapayalnız C’de dar - cık = daracık
D’de güp - gündüz = güpegündüz halini alarak türemiştir, ama B’de türeme yoktur. Cevap: B

19 Ses Bilgisi Soru 10: Sonunda süreksiz sert ünsüzlerden (p - ç - t – k) biri olan sözcüğe ünlü ile başlayan getirildiğinde sözcüğün sonundaki sert ünsüzler yumuşar,(b - c - d - g - ğ) olur. Bu ses olayına ünsüz yumuşaması (değişimi) denir. Ağaç – a = ağaca yumuşamalardan biridir. Buna göre aşağıdakilerin hangisinde ünsüz yumuşaması vardır? a) Bu bilgiyi kitaptan öğrendi b) Az önce çiçekçiye uğradı. c) Başını hafifçe öne doğru eğdi D) elbisenin rengi iyice açıldı.

20 Cevap 10: D şıkkında ‘’rengi’’ sözcüğünde ünsüz yumuşaması vardır.
Renk - i = rengi k > g’ye dönüşmüştür. Cevap: D

21 Ses Bilgisi Soru 11: 1. İzcinin gerçeği neden bellidir
2. Önce yürüyüşü dimdik olmalı 3. Kulağı her zaman boru sesinde 4. Kendisi her zaman çevik olmalı Yukarıdaki marşın kaçıncı dizelerinde ünsüz yumuşaması vardır? a) 1. ve b) 1. ve c) 2. ve d) 2. ve 4.

22 Cevap 11: 1. Dizede yer alan ‘’gerçeği’’ 3. dizede yer alan ‘’kulağı’’ sözcüğünde ünsüz yumuşaması vardır. gerçek - i = gerçeği kulak - ı = kulağı k > ğ’ye dönüşmüştür. Cevap: B

23 Ses Bilgisi Soru 12: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz yumuşaması yoktur? a) Evin içinde hala eski eşyalar vardı. b) Çığlığımı duyacak kimse yok. c) Gücümün yetemeyeceği işler verildi bana. d) Mektubuna cevap yazdım.

24 Cevap 12: B’de çığlık - ımı = çığlığımı C’de güç - ümün = gücümün
D’de mektup - una = mektubuna şeklinde ünsüz yumuşaması olmuştur. A’da ünsüz yumuşaması yoktur. Cevap: A

25 Ses Bilgisi Soru 13: Türkçe sözcüklerde iki ünlü yan yana bulunmaz.ünlü ile biten bir sözcüğe, ünlüyle başlayan bir ek getirildiğinde bu kuraldan dolayı, araya ‘’y - ş - s - n’’ harflerinden biri girer. Bu ses olayına kaynaştırma denir. Buna göre aşağıdaki sözcüklerin hangisinde kaynaştırma ünsüzü yoktur? a) İkişer b) Odayı c) İçeriye d) karışık

26 Cevap 13: A’da ‘’İki(ş)er’’ B’de ‘’Oda(y)ı’’ C’de ‘’İçeri(y)e’’
kaynaştırma ünsüzü vardır. D’de kaynaştırma ünsüzü yoktur. Cevap: D

27 Ses Bilgisi Soru 14: Aşağıdaki sözcüklerin hangisinde kaynaştırma ünsüzü yoktur? a) Koşuya b) Yaylayı c) Kalbimiz d) Ayakkabıcıya

28 Cevap 14: A’da koşu(y)a B’de yayla(y)ı D’de ayakkabıcı(y)a
kaynaştırma ünsüzü vardır. C’de kaynaştırma ünsüzü yoktur. Cevap: C

29 Ses Bilgisi Soru 15: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kaynaştırma ünsüzü kullanılmamıştır? a) Arabayı pek hızlı sürmez, dikkatli kullanırdı. b) Şehirde geceleri başlayan yağmur, sabaha kadar sürdü. c) Bahçesinde rengarenk çiçekler vardı. d) Akılsız başın cezasını ayaklar çeker.

30 Cevap 15: A’da araba(y)ı B’de başla(y)an D’de ceza(s)ını
kaynaştırma ünsüzü vardır. C’de kaynaştırma ünsüzü yoktur. Cevap: C

31 Ses Bilgisi Soru 16: Sonu ünsüzle biten sözcüğün kendisinden sonra gelen ve ünlü ile başlayan sözcüğe bağlanarak okunmasına ulama denir. Ulama söyleyişte oluşan doğal bir ses olayıdır. Aralarında ulama olan sözcükler bitişik yazılmaz. Buna göre aşağıdakilerin hangisinde ulama yoktur? a)      Her zaman başarılı bir iş adamıydı. b)      Bahçeye kardan adam yapmak istiyordu. c)      O konuyu bize geldiğin akşam görüşürüz. d)      Siz de kır çiçeklerini seviyorsunuz.

32 Cevap 16: A’da bir iş B’de kardan adam C’de geldiğin akşam
olarak ulama vardır. D’de ise ulama yoktur. Cevap: D

33 Ses Bilgisi Soru 17: Ne şair yaş döker ne aşık ağlar 1. 2. 3.
                    1.  Tarihe karıştı eski sevdalar           4.                               Bu dizelerde, numaralanmış yerlerin hangisinde ulama vardır? A) 1.    B) 2.    C) 3.       D) 4.

34 Cevap 17: 1 ve 4 numaralı yerlerde ünlüden sonra ünsüz gelmiş. Bunun için burada ulama olmaz. 2 numaralı yerde ise ünsüzden sonra ünsüz geldiği için ulama olmaz. Bunların üçünde ulama olmadığı için 3 numaralı yerde ulama vardır. Cevap: C

35 Ses Bilgisi Soru 18: Gelmeden kış, yağmadan kar
Gidin gidin güzel kuşlar Uzak güney illerine Bol yiyecek bol güneş var. Bu dizelerdeki altı çizili sözcüklerde sırayla hangi ses olayları vardır? a) Ünsüz yumuşaması – Ünlü daralması b) Ulama – ünlü düşmesi c) Ünsüz yumuşaması – ünlü düşmesi d) Ünlü türemesi – Ünlü daralması

36 Cevap 18: Altı çizili ‘’gidin’’ sözcüğünde;
Git - in = gidin ünsüz yumuşaması var. Altı çizili ‘’yiyecek’’ sözcüğünde; ye - yecek = yiyecek ünlü daralması var. Cevap: A

37 Ses Bilgisi Soru 19: Kirazın derisinin altında kiraz Narın içinde nar
Benim yüreğimde boylu boyunca Memleketim var. Bu dizelerdeki altı çizili sözcükte hangi ses olayı vardır? a) Ünlü daralması b) Ünsüz yumuşaması c) Ünlü düşmesi d) Ünlü türemesi

38 Cevap 19: Altı çizili ‘’yüreğimde’’ sözcüğünde;
yürek - imde = yüreğimde ünsüz yumuşaması vardır. Cevap: B

39 Ses Bilgisi Soru 20: hala sihirliyim o ayrılıştan,
Halimi düşünüp acı biraz da! Nasibim dert oldu bütün bir kıştan, Vefasız, böyle mi geçsin bu yaz da? Yukarıdaki kaç sözcükte ünsüz yumuşaması vardır? a) b) c) d) 4

40 Cevap 20: 1 tane ünsüz yumuşaması vardır. O da;
nasip – im = nasibim olarak ünsüz yumuşaması vardır. Cevap: A